Sherry Ortner/Is Female to Male as Nature is to Culture Doğa kültüre göre neyse dişi de erkek için o mu?
Woman, Culture and Society (M. Z. Rosaldo and L. Lamphere (eds.) içinde
Ortner’a göre her kültürde kadınlar erkeklere göre düşük bir değere sahiptir. Neye dayanarak bunu söylemektedir?
1. Kültürel ideolojinin unsurları ve enformantların kadınların rollerini, görevlerini, ürünlerini ve sosyal çevrelerini erkeklerinkine göre daha az prestijli olduğu yolundaki ifadeler,
2. Sembolik araçlar örneğin kirletmenin kadına atfedilmesi,
3. Kadınların katılımını ya da toplumun üst düzeyde bir takım güçlerinin hissedilebildiği belirli alanlarla olan temasını dışarıda bırakan bir takım sosyal yapısal düzenlemelerden yola çıkarak da böyle bir şey söylenebilir.
Ortner bu durumu nasıl açıklıyor:
Kadın ve erkek arasındaki biyolojik farkların etkisini yadsımamakla beraber bu farklılıklar sadece kültürel olarak tanımlanmış değerler sistemi içerisinde bir önem kazanmaktadır diye belirtiyor.
Başka evrensellerle açıklanması gerekecektir diye iddia ediyor Ortner ve problemi şu şekilde sorunsallaştırıyor:
“Varoluş şartlarının genel yapısı içerisinde her kültürde ortak olan ve her kültürde kadınların düşük bir değeri olmasına neden olan nedir?”
Her kültürün değersiz addettiği bir şeyle kadınlar özdeşleştirilmiştir.
Her kültürün değersiz adettiği şey ‘kültür’ün ötekisi olarak ‘doğa’dır.
Saflık ve kirlilik anlayışı-
Kadınlar doğaya daha yakın olarak görülüyor (erkekler tarafından).
Peki neden Ortner’a göre kadınlar doğaya daha yakın algılanıyor?
Kadınlar doğuruyor, regli oluyor,emziriyor. Tüm bunların kadınların gündelik aktivitelerini kısıtlayıcı yanları var. Adet gören kadınlar belirli ritüellerden uzak tutuluyor.
Avlanma ve savaşta hayatını tehlikeye atma ve risk alma var. Kadının hayat vermesinde ise yaratıcı hiçbir yan yok. Türün devam etmesi ile ilgili ve daha çok tekrar eden bir şey.
Ek Okuma: Delaney, C. (2012). Tohum ve toprak: Türk köy toplumunda cinsiyet ve kozmoloji İstabul:
İletişim Yayınları.
