İŞLETMELERDE SOSYAL GÜVENLİK UYGULAMALARI
6. HAFTA KAZANÇLAR
• Ücretin, işçinin daha verimli çalışmasını sağlamak için kârdan hisse şeklinde karşılanması halinde, kâra iştirak şeklinde bir ücret alması ile kâr ortaklığı halinin
karıştırılmaması gerekir.
• Hizmetini işverene kârdan hisse alarak tahsis eden kimse, işi işverenin emir ve talimatı altında
yürütüyorsa hizmet akdi söz konusu olur.
• Şayet iş sahibi ile arasında hem kâra, hem zarara
katılma şeklinde bir ilişki mevcutsa bu taktirde ortaklık sözleşmesi var demektir.
• Uygulamada bazı işçilere yaptıkları veya yapılmasına aracı oldukları işlerin değeri üzerinden genellikle bir yüzde oranı tespit edilerek ücret ödendiği görülmektedir
• Uygulamada bir çok işyerlerinde üretimi
arttırmak ve çalışanları teşvik etmek amacıyla çeşitli isim ve şekillerde primler ödenmektedir.
Bunlar ferdî veya toplu iş sözleşmesinden
doğduğu gibi işveren tarafından sözleşme dışı bir şekilde de ödenmiş olabilir. Söz konusu
primler, ödendiği ayın kazancına dahil edilerek prime tabi tutulacaktır.
• İşçilere geçmiş hizmetlerini ödüllendirmek ve gelecekteki hizmetlerini özendirmek amacıyla çeşitli zaman ve vesilelerle ikramiye adı altında yapılan ödemelerde prime esas tutulacaktır.
• Ödenmesi Kanundan veya sözleşmelerden
doğan ikramiyeler, sigortalının hizmet akdinin son bulmasından evvel ödenmesi şartıyla
prime tâbi tutulacaktır.
• Belli bir hizmet yılını doldurup, işyerinden ayrılmış sigortalılara jübile ikramiyesi adı altında yapılan ödemeler, tazminat
mahiyetinde olduğundan ve özellikle bu kabil ödemeler sigortalılığın sona ermesinden sonra yapıldığından prime tâbi tutulmaması
gerekmektedir.
• 3308 sayılı Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanunu kapsamına giren işletmelerde meslekî eğitim gören öğrencilere işyeri sahipleri tarafından ödenecek olan ikramiyelerin, bu öğrencilerin sigorta primlerinin söz konusu Kanunun 25 inci maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca kendilerine ödenmesi gereken asgari ücretin % 50 si üzerinden hesaplanması gerektiğinden sigorta priminin
hesabında nazara alınmaması gerekmektedir.
• Uygulamada bazı görevlerin komisyon, komite, Yönetim kurulu gibi organların toplantılarına katılmak suretiyle yapıldığı ve katılanlara toplantı veya saat başına hakkı huzur adı altında para ödendiği görülmektedir.
• Bu gibi görevler genellikle seçimle gelenler tarafından yapıldığı ve sigortalı sayılmadıkları için hakkı huzur
alanların durumlarının buna göre incelenmesi ve sigortalı addedilmeleri gerektiği anlaşıldığı takdirde, hakkı huzurun ücret vasfı taşıdığı nazara alınarak prime tâbi tutulması sigortalı değiller ise prime tabi tutulmaması gerekir.
