CMYK Editör: Dr. Şahin KARABULUT
Kamu Yönetimi Bakımından Yerel ve Küresel Ölçekte Düşünceler ve Kurumlar
Kamu Yönetimi Bakımından Yerel ve Küresel Ölçekte Düşünceler ve Kurumlar
Kamu Yönetimi Bakımından Yerel ve Küresel Ölçekte Düşünceler ve Kurumlar
Editör: Dr. Şahin KARABULUT
9 7 8 6 2 5 7 3 1 5 8 1 4 ISBN 978-625-7315-81-4
Merkez 53. Sokak No: 29 Bahçelievler / ANKARA Tel : (0 312) 223 77 73 - 223 77 17 Faks: (0 312) 215 14 50
Mağaza
Dögol Caddesi No: 49/B Beşevler / ANKARA Tel : (0 312) 213 32 82 - 213 56 37 Faks: (0 312) 213 91 83 info@gazikitabevi.com.tr • www.gazikitabevi.com.tr
Editör: Dr. Şahin KARABULUT
“En úyi Akademi, Bir
Kitaplktr.”
KAMU YÖNETøMø BAKIMINDAN YEREL VE KÜRESEL ÖLÇEKTE DÜùÜNCELER VE KURUMLAR
Editör
Dr. ùahin KARABULUT ORCID: 0000-0001-7955-6404
© Gazi Kitabevi Tic. Ltd. ûti.
Bu kitabn Türkiye’deki her türlü yayn hakk Gazi Kitabevi Tic. Ltd. ùti’ne aittir, tüm haklar
sakldr. Kitabn tamam veya bir ksm 5846 sayl yasann hükümlerine göre, kitab
yaynlayan firmann ve yazarlarnn önceden izni olmadan elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayt sistemiyle ço÷altlamaz, yaynlanamaz, depolanamaz.
ISBN y
Bask y ùubat, Ankara, 2021
Dizgi/Mizanpaj y Gazi Kitabevi Kapak Tasarm y Gazi Kitabevi
Gazi Kitabevi Tic. Ltd. ùti.
Yaync Sertifika No: 44884
Merkez
Bahçelievler Mah. 53. Sok. No: 29 Çankaya/ANKARA 0.312 223 77 73 - 0.312 223 77 17
0.312 215 14 50 www.gazikitabevi.com.tr info@gazikitabevi.com.tr
Ma÷aza
Dögol Cad. No: 49/B Beúevler/ANKARA 0.312 213 32 82 - 0.312 213 56 37 0.312 213 91 83
Sosyal Medya
gazikitabevi gazikitabevi gazikitabevi
Vadi Grafik Tasarm Reklam Ltd. ùti.
Matbaa Sertifika No: 47479
Matbaa
øvedik Organize Sanayi Bölgesi 1420. Cadde No: 58/1 Yenimahalle / ANKARA
0.312 395 85 71
øÇøNDEKøLER
Kentsel Hizmetler/øúlevler Açsndan øklim De÷iúikli÷i Riskleri
ve Hak øhlalleri ... 1 Ayúe ÖZCAN BUCKLEY
Yeni Kamu øúletmecili÷i Yaklaúmnn Hayata Geçirilmesinde
Ombudsmanlk Kurumu ... 33 M. Kemal ÖKTEM, Leyla ÇøFTÇø
Gelenekten Moderniteye: øslam Kentlerinin Dönüúümü ... 49 Burak KOÇAK, Hüseyin CAN
øçsel Motivasyon ile Duygusal Ba÷llk øliúkisi Üzerine Bir Alan
Araútrmas: Bitlis Eren Üniversitesi ødari Personeli ... 65 Cemal ÖZTÜRK, Savaú GÜLTEKøN
Kamu Yönetiminin Denetiminde Ombudsmanl÷n Rolü:
øskandinav Ülkeleri øle ølgili Bir ønceleme ... 83 Demokaan DEMøREL
Türk Kamu Yönetiminde Yeni Bir Kurum: Yatrm øzleme ve
Koordinasyon Baúkanl÷ Yaps, Sorunlar ve Çözüm Önerileri ... 101 Arzu YILDIRIM
2002 Sonras Türkiye’de Siyasal Partilerin ve Parti Sisteminin
Dönüúümü ... 117 Hakan YAVUZYILMAZ, ùebnem YARDIMCI GEYøKÇø
øsveç Örne÷i Üzerinden COVID-19 Salgn øle Mücadele
Süreçlerinin Malthus Teorisi Açsndan De÷erlendirilmesi ... 135 Selçuk ÖZKAYA, Asmin KAVAS BøLGøÇ
Do÷rudan Yerel Katlm: Mahalle Meclisleri Üzerine Bir
Çalúma ... 155 Duru ùAHYAR AKDEMøR
Kurumsal ømaj Oluúumunda ønsan Kayna÷nn Rolü ... 171 Hasibe Gül SEVøNÇ
On Birinci Kalknma Plannda Dirençli Kentler ... 187 Muhammed Yunus BøLGøLø
Gçindekiler Türkiye’de Kamu Harcamalarnn Snflandrlmas: Kamu Mali
Yönetimi ve Kontrol Kanunu Kapsamnda Analitik Bütçe ... 203 F. Gökçe KARABULUT
Türkiye’de Çkarlan ømar Aflarnn Kentleúmeye Olumsuz
Etkileri ... 213 Mehmet TAMER, Ali BEDøR
Kamu Yönetimine Özgü Kavramlarn ølkö÷retim Ders
Kitaplarnda øncelenmesi ... 249 Oktay ALKUù
Yeúil Büyüme’nin Gerçekleúmesinde Ekolojik Köy ve Lojistik
Köy Anlayúnn Katks ... 267 Salih ÇøFTÇø
Türkiye’nin Uluslararas Göç Politikas Ba÷lamnda Suriyeli
Göçmenlerin Uyumu ... 281 Yeliz POLAT
Kamusal Alanda Kumasal Faaliyetler ... 297 Burcu KOYUNCU
“Neo” Perspektiften Yönetim-Siyaset Dikotomisini Yeniden
Okumak ... 313 Fatih TOLGA
Yeni Hükümet Sisteminin Kamu Politikas Aktörü:
Cumhurbaúkanl÷ Politika Kurullar ... 327 Zeynep DUYAR
Ça÷daú Kamu Yönetiminin Temel Oda÷: Kamu Yarar
Sa÷lamak m? Kamu De÷eri Yaratmak m? ... 343 Ça÷r ÇOLAK
Kamusal Bir Denetim Aktörü Olarak Ombudsman: Türkiye
Örne÷i ... 361 Yaúar Orçun KÜÇÜKYILMAZ
Pandemi Süreci Ba÷lamnda Seçili G20 Ülkelerinin
Uyguladklar Sosyal Politikalarn De÷erlendirilmesi ... 379 Sevil BøNCAN
Türkiye'de Kamu Kurumlarnda Çalúan Kadnlarn Karúlaút÷
'Cam Tavan' Sendromu ve Algs ... 397 Hava TAHTALIOöLU, Hüseyin ÖZGÜR
ÇAöDAù KAMU YÖNETøMøNøN TEMEL ODAöI:
KAMU YARARI SA öLAMAK MI? KAMU DEöERø YARATMAK MI?
Ça÷r ÇOLAK1
1. GøRøù
Kamu yönetiminde 21. yüzyln baúlangc ile birlikte esen dönüúüm rüzgâr, teorik temellerden reform programlarna kadar birçok alanda etkisini hissettirmektedir. Bu etki çerçevesinde bir yandan kamu yönetimi alanndaki baz kavram ve yöntemler demode olurken, di÷er yandan Geleneksel Kamu Yönetimi (GKY) ve Yeni Kamu øúletmecili÷i (YKø) paradigmalarna alternatif olarak geliútirilen modellerle (Post-YKø) birlikte alanyaznnda yeni kavramlarn etkisi tartúlmaktadr. Söz konusu kavramlardan biri de 1995 ylnda Mark Moore tarafndan yazlan “Kamu De÷eri Yaratmak:
Kamuda Stratejik Yönetim” (Creating Public Value: Strategic Management in Government) baúlkl kitap aracl÷yla kamu yönetimi tartúmalarnn gündemine giren “kamu de÷eri” (public value) kavramdr.
Uzun bir süre “kamu yarar” (public interest) ilkesi üzerine odaklanlan kamu yönetimi alannda, artk birçok yönden bu ilkeyle farkllk arz eden yeni bir kavramn egemen olmaya baúlad÷na tanklk edilmektedir. Bu ba÷lamda bölümün amac, kamu yönetimindeki odak dönüúümünü, ço÷u zaman birbiri yerine kullanlan kamu yarar ve kamu de÷eri kavramlar
arasndaki farklar üzerinden yorumlamaktr. Genel bir karúlaútrma yaplacak olursa kamu yarar, kamu yönetiminin toplumun yararn
gözetmek için üstendi÷i roller çerçevesindeki genel hedefini ifade etmekte ve bunu gerçekleútirmek için üretilen çktlar ön plana çkarmaktadr.
Ayrca kamu yarar; politikaclar, bürokratlar, hukukçular ve birtakm bask
gruplarnn belli bir politikay idealize etmek için sklkla baúvurduklar bir kavram olarak da dikkat çekmektedir. Buna karúlk, kamu de÷eri ise yalnzca kamu kurumlarnn üretti÷i çktlarla snrl olmamakta, ayn
1 Dr. Ö÷r. Üyesi, Trabzon Üniversitesi, øktisadi, ødari ve Sosyal Bilimler Fakültesi, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü, cagricolak@trabzon.edu.tr, ORCID: 0000-0001-5806- 9084.
͵ͶͶ ÇaºdaçKamuYönetimininTemelOdaº:KamuYararSaºlamakm?Kamu… zamanda kamu politikalarnn sonuçlarn ve bunlarn toplum nezdinde nasl bir anlam ifade etti÷ini içermektedir.
Kamu yönetimi – özel yönetim dikotomisine iliúkin klasik argüman, bu yönetim tarzlarnn temel odaklar ba÷lamnda kendisini göstermektedir. Bu açdan özel yönetimin oda÷, kâr elde etmek ve kâr maksimize etmek iken;
kamu yönetiminin oda÷, kamu yarar sa÷lamakt. Ancak 21. yüzylla birlikte, gerek bürokrasi ve hiyerarúi yönelimli GKY’ye, gerekse neoliberal esintiler eúli÷inde piyasac de÷erlere dayanan YKø’ye yönelik meydan okuyuúlarn artmas sonucunda yaúanan dönüúüm; kamu yönetimi oda÷nda da birtakm farkllklar beraberinde getirmiútir. Bunlar temelden farkl iki zt görüú olarak görmek yerine, birbiri üzerine eklenen kümülatif bir çaba olarak nitelendirmek, söz konusu karúlaútrmay sa÷lam bir zemine oturtmak açsndan hayati bir önem taúmaktadr. Çünkü kamu de÷eri yaratmak, kamu yarar sa÷lamak idealinin ça÷daú dönemdeki formu olarak, kamu yarar
kavramnda bulunmayan katlm ve yönetiúim boyutlarn ön plana çkarmaktadr.
Özetle, bölümde ilk olarak kamu yönetimi alannda 21. yüzylla birlikte yaúanan dönüúüm, YKø ve post-YKø modeller üzerinden irdelenecek ve böylelikle odak de÷iúiminin arka plan ortaya koyulacaktr. Ardndan kamu de÷eri ve kamu yarar kavramlar benzer ve farkl yönleriyle karúlaútrlacaktr. Son ksmda ise ça÷daú kamu yönetiminde oda÷n kamu yararndan kamu de÷erine do÷ru giden seyri, post-YKø modellerden biri olan kamu de÷eri yönet(iú)imi (KDY) üzerinden tartúlacak ve kamu de÷eri yaratmann ça÷daú kamu yönetimi açsndan ne ölçüde önem taúd÷na iliúkin de÷erlendirmelerde bulunulacaktr.
2. KAMU YÖNETøMøNDE POST-YKø DÖNEM
Kamu yönetimi alan, özerkli÷ini elde etti÷i 19. yüzyldan bugüne iki egemen dönemden geçmiútir. ølki, 19. yüzyln son çeyre÷inden 20. yüzyln son çeyre÷ine kadar süren ve bürokratik, hiyerarúik ve prosedürel temalarn ön planda oldu÷u GKY dönemidir. økinci dönem ise kamu yönetimine özel sektör ve serbest piyasa ile iliúkilendirilen ilke ve araçlarn entegre edilmesine ve bunlarn etkinlik sorunlarnn üstesinden gelmede önemli faydalar sa÷layaca÷na dayanan YKø modeli ile adlandrlmaktadr. YKø, bir model ve dönem olmasnn yan sra ulusal ve ulusüstü düzeylerde uygulanan genelleútirilmiú bir reform programdr. Ancak 2000’li yllarla birlikte; ulusal, bölgesel ve yerel düzeylerdeki farkl hizmet sektörlerinde çok çeúitli reform yollarnn uygulanabilece÷i ve standart bir YKø reform
ÇaºrÇOLAK ͵Ͷͷ programnn tüm dünyada ayn sonucu vermeyece÷i ortaya çkmútr. Bunun üzerine kamu yönetimi alannda üçüncü bir dönem ve model arayú
gündeme gelmiútir.
Kökeni YKø’ye yönelik eleútirilere dayanan ve bu eleútirilerin 2000’li yllarla birlikte alternatif modellere dönüúmesi sonucunda ortaya çkan
“post-YKø2” sfat, hem birçok özelli÷i ortak olmakla birlikte temel vurgular
yönünden birbirinden ayrlan alternatif modelleri hem de yeni bir dönemi (reform tarzn) ifade etmek için kullanlan bir kavramdr (Çolak, 2020: 55).
Post-YKø dönemin, iúletme ve piyasa ilkelerinin özel sektörden kamu sektörüne aktarlmasn içeren ve serbest piyasann mant÷na uygun olarak daha az kamu faaliyeti ile küçültülmüú bir hükümeti hedefleyen YKø döneminden ayrld÷ açktr. Proje yönetimi, yatay hiyerarúiler, müúteri odakllk, kariyer sisteminin kaldrlmas, depolitizasyon, toplam kalite yönetimi ve dú kaynak kullanm YKø döneminin en popüler kavramlar
arasndadr (Demir, 2018: 152). Bu kavramlarla birlikte YKø döneminde;
verimlili÷i artrmaya, kamu aygtlarnda yatay olarak uzmanlaúmaya, sözleúmecili÷e, pazarlamaya, özel sektör yönetim tarzna, açk performans standartlarna ve çkt kontrolüne odaklanlmútr.
Buna karúlk post-YKø dönem, koordinasyonu güçlendirmeyi amaçlayan reformlar kapsamaktadr. Dikey açdan hükümet ile di÷er aktörler arasndaki süreçlerde, yatay açdan ise kurumlar aras iliúkilerde koordinasyonu iyileútirmek, post-YKø reformlarn temel amaçlarndan biridir (Klenk ve Reiter, 2019: 4). Çünkü YKø’nin rekabet ve uzmanlaúma de÷erleri sonucunda ortaya çkard÷ ayrúma ve parçalanmaya karú koymak için entegrasyon ve koordinasyonu artracak uygulamalara ihtiyaç duyulmaktadr. Nitekim “bütünleúik devlet” (joined-up government) ve
“yekpare devlet” (whole of government) kavramlar tam da bu ihtiyaca dönük sloganlar olarak ön plana çkmaktadr (Christensen, 2012: 3). Buradan hareketle post-YKø dönem, “bir bütün olarak hükümete odaklanarak ve parçalar (yatay ve dikey) koordinasyon yoluyla birleútirerek ayrk durumu yeniden bütünleútirmeye yönelik bir karú hareket” úeklinde tanmlanabilmektedir (Halligan, 2010: 235). Bu çerçevedeki reformlarda;
bütüncül bir yönetim tarzna, snrlar kapsayan becerilere3 ve birleútirilmiú hedeflere dikkat çekilerek, özellikle 21. yüzyln karmaúk (complex) ve kötü
2 Post-YKø; terim olarak “YKø sonras” veya “YKø ötesi” anlam vermek için kullanlan bir kavramdr.
3 Bu becerilerden kast edilen; memurlarn, YKø modelinin önerdi÷i saf iúletme yöneticileri olmann ötesinde, a÷ yöneticileri ve ortaklk liderleri olarak formüle edilmeleridir.
͵Ͷ ÇaºdaçKamuYönetimininTemelOdaº:KamuYararSaºlamakm?Kamu… huylu (wicked) sorunlarna karú entegre bir hükümet tepkisine vurgu yapld÷ görülmektedir.
Öte yandan post-YKø, her ne kadar YKø’ye karú bir hareket olarak tanmlansa da, YKø ilke ve tekniklerinin topyekûn reddi anlamna gelmemektedir. Çünkü sorunlu olan YKø ilke ve araçlarnn kendisi de÷il, bunlarn ça÷daú karmaúk ve kötü huylu sorunlarla mücadelede yetersiz kalmasdr. Dolaysyla bu mücadelede iúlevsel olaca÷na inanlan ilke ve araçlar post-YKø dönemi ve modellerinde de etkisini sürdürmektedir. Kald
ki post-YKø modeller, GKY modeline geri dönüúten ziyade YKø’nin neden oldu÷u olumsuzluklarn üstesinden gelmekle iliúkilidir ve bu yönüyle mevcut yönetsel sistemleri yeniden dengeleme çabasdr (Lodge ve Gill, 2011: 143). Di÷er bir deyiúle, YKø’nin yetersiz oldu÷u mücadele alanlar
için o güne de÷in tecrübe edilmiú veya edilmemiú tüm yöntemlerin bir araya getirilebilece÷i hibrit modellerdir. Benzer úekilde Christensen (2012: 2) de reformlarn birbirinin yerine geçmedi÷ini, post-YKø reformlarn hibrit yönetsel sistemler üreten eski reformlara eklenmesi ba÷lamnda katmanlaúma süreci4 içerdi÷ini iddia etmektedir. Bu ba÷lamda Tablo 1, söz konusu katmanlaúma sürecini destekleyecek veriler barndrmaktadr.
Tablo 1. Kamu Yönetimi Reform Modellerinin Karúlaútrlmas
GKY YKø Post-YKø
Örgütlenme
Biçimi Weberyen bürokrasi Az bürokrasi Çok piyasa
Hiyerarúi tabanl
a÷ odakl
iúbirli÷ine dayal
yönetiúim Ortak Eylem
Komuta ve kontrol temelinde hiyerarúik koordinasyon
Kiúisel çkar için rekabete dayal
negatif koordinasyon
Pozitif koordinasyon De÷er
Yönelimi
Yukardan aúa÷ya hiyerarúik de÷erler
Tek tarafl ekonomik de÷erler
De÷ere dayal
yönetiúim Kaynak: Xiaolong ve Christensen, 2019: 258.
Kamu yönetimi alanndaki üç egemen dönemin örgütlenme biçimi, ortak eylem ve de÷er yönelimi açlarndan karúlaútrld÷ Tablo 1’de görüldü÷ü üzere, ilk ve hâlen baskn olan örgütsel biçim, yasal otoriteye dayanan ve GKY modeline göre komuta ve kontrol ile karakterize edilen
4 Reform sürecinde baz geleneksel unsurlar muhafaza edilir ve bunlarn yeni unsurlara adapte edilip kurumsallaútrlmas sonucunda daha karmaúk ve katmanl bir sistem üretilir. Zaten kamu kuruluúlarnn oluúumunda, farkl dönemlere iliúkin unsurlarn zaman içinde dengelenmesi ve yeniden dengelenmesini içeren reform dalgalar etkili olmaktadr (Christensen, 2012: 2).
ÇaºrÇOLAK ͵Ͷ Weberyen bürokrasidir. YKø reformlar, buna karút bir biçimde piyasalaútrlmú ve bu yolla esnek hâle getirilmiú bir örgütlenme biçimine vurgu yapmú olsa da, bu dönemde bürokrasinin tamamen rafa kaldrld÷
söylenemez. Yani piyasa de÷erleri, Weberyen özellikleri silmeden de olsa
kamu sektöründe kurumsallaúmútr. 2000’li yllara gelindi÷inde ise YKø sonucunda artan karmaúklk ve parçalanma, sorunlarn tek bir uzmanlk alan içinde çözülemeyece÷inin kabulüne yol açmú ve bir yandan YKø’nin ihmal etti÷i merkezi politik kontrolü güçlendirmeye çalúlrken, di÷er yandan koordinasyon ve a÷ yaklaúmlar, reformlarn merkezine taúnmútr.
Böylece post-YKø dönemin örgütlenme biçimi, bir ucunda bürokrasinin di÷er ucunda ise piyasann bulundu÷u ve arada birçok hibrit formun yer ald÷ bir süreklilikte iúbirlikçi yönetiúim olarak formüle edilmiútir.
Post-YKø dönemin en tlsml kavramlarndan biri koordinasyondur.
Uzmanlaúma ve pazarlamay birleútiren YKø reformlarnda koordinasyon, genellikle aktörlerin birbirlerinin alanlarna tecavüz etmekten kaçnmay
kabul ettikleri negatif koordinasyonla snrldr. Ancak böylesi snrl bir koordinasyon anlayú, 21. yüzylda ortaya çkan ve yerel, ulusal ve hatta kimi boyutlaryla küresel iúbirli÷i gerektiren sorunlarla mücadele açsndan son derece yetersizdir. Bu yüzden post-YKø dönemde koordinasyon, bütünleútirici bir süreç olarak görülmüútür. Negatif koordinasyondan pozitif koordinasyona geçiú için ise a÷ tabanl ve de÷er temelli bir yönetiúim anlayúna atfta bulunulmuútur.
Her üç dönem için farkllk arz etmekle birlikte ayn zamanda melezlik de içeren bir di÷er unsur de÷er yönelimidir. GKY modelinde, özel sektör yönetiminin aksine kamunun de÷erlerinin ayrt edici oldu÷u varsaylmakta ve itaat ve hukukun üstünlü÷ü gibi hiyerarúik yönelimli de÷erlere daha çok odaklanlmaktadr. YKø modeli ise sklkla ekonomik de÷erlere veya giriúimci ruha yönelik tek tarafl bir yönelim ile iliúkilendirilmektedir. Söz konusu yönelim, politik hiyerarúiyi ve merkezî kontrolü zayflatma riski taúmakta ve bununla ba÷lantl olarak etik sermayeyi ve kamu hizmetinin úeffafl÷n aúndrmaktadr (Xiaolong ve Christensen, 2019: 257). Böylelikle kamu sektöründe ortak bir etik ve tutarl bir kültürün yeniden oluúturulmas
ihtiyac ortaya çkmútr. Sonuçta YKø, güvensizlik ve sosyal eúitsizlik konularnda taahhütlerini yerine getirememiútir. YKø’nin ihmal etti÷i bu ve benzeri tüm de÷erler, genel anlamda “kamu de÷eri” olarak nitelendirilip, post-YKø modellerin gündemlerinde üst basamaklara taúnmútr.
Özetle, kamu hizmetleri, hiyerarúik yönetimden (GKY) piyasa yönetiúimine (YKø) ve sonrasnda a÷ yönetiúimine (post-YKø) göre
͵Ͷͺ ÇaºdaçKamuYönetimininTemelOdaº:KamuYararSaºlamakm?Kamu… örgütlenmiú ve kamu yarar anlayúnda da bu dönüúüme ba÷l olarak birtakm de÷iúiklikler meydana gelmiútir (Soyocak Özalp, 2020: 258).
Çalúmann konusunu oluúturan ça÷daú kamu yönetiminin temel oda÷ da bu dönüúümden nasibini almútr. Dolaysyla kamu yararndan kamu de÷erine giden seyir, kamu yönetimi alanndaki dönüúüm üzerinden okundu÷unda daha anlaml hâle gelmektedir.
3. KAMU YARARINDAN KAMU DEöERøNE ODAKSAL DÖNÜùÜM:
Kamu yönetimindeki model ve reform programlarnn kavramsal odaklar ba÷lamndaki önceliklerine bakld÷nda, GKY’nin “kamu yarar”, YKø’nin “kamu tercihi” ve post-YKø’nin ise “kamu de÷eri” kavramlarn öne çkardklar görülmektedir. Bu kavramlar birbirine benzemekle birlikte, yansttklar modelden izler taúmaktadrlar.
Kamu yönetimine atfedilen politik, yasal, yönetsel ve meslekî birçok anlam bulunmaktadr. Örne÷in; Shafritz vd. (2014: 6-22), çalúmalarnda yukardaki açlardan toplam on dokuz tanma yer vermektedirler. Bu tanmlar Tablo 3’te yer almaktadr.
Tablo 2. Kamu Yönetimi Tanmlar
Politik
Kamu yönetimi, devletin yapt÷ her úeydir.
Kamu yönetimi, hem do÷rudan hem dolayldr.
Kamu yönetimi, kamu politikas oluúturma döngüsünün bir evresidir.
Kamu yönetimi, kamu yararn gözetmedir.
Kamu yönetimi, tek baúna çok iyi yaplamayacak bir úeyi toplu olarak yapmaktr.
Yasal
Kamu yönetimi, kanunun uygulamasdr.
Kamu yönetimi, bir düzenlemedir.
Kamu yönetimi, kraln bir ba÷údr.
Kamu yönetimi, hrszlktr.
Yönetsel
Kamu yönetimi, devletin yürütme iúlevidir.
Kamu yönetimi, bir uzman yöneticilik alandr.
Kamu yönetimi, mickey mouse’dr.
Kamu yönetimi, bilim de÷il sanattr veya tam tersidir.
Meslekî
Kamu yönetimi, mesleki bir kategoridir.
Kamu yönetimi, bir kompozisyon yarúmasdr.
Kamu yönetimi, eylemde bir idealizmdir.
Kamu yönetimi, akademik bir alandr.
Kamu yönetimi, bir meslektir.
Kaynak: Shafritz vd. (2014: 6-22).
ÇaºrÇOLAK ͵Ͷͻ ùüphesiz, bu tanmlar arasnda önde gelenlerden biri, kamu yararn
gözetme veya sa÷lamadr.5 Hatta kamu yönetiminin varlk sebebini kamu yarar olarak açklayan görüúler bile mevcuttur. Örne÷in; Türkiye ve Orta Do÷u Amme ødaresi Enstitüsü (TODAøE)’nün kamu yönetimi sözlü÷ünde Bozkurt vd. (2014: 132-3), kamu yararn, “kamu yönetiminin eylem ve iúlemlerinde yöneldi÷i ve toplumun bir kesiminin ya da tümünün yararn
kollamaya dönük, temel ve genel hedef” olarak tanmlamúlar ve bu tanmn ardndan “kamu yönetimi, kamu yarar için vardr” ifadesini kullanmúlardr.
Ancak kamu yararnn mu÷lakl÷ ve sübjektifli÷i, zamanla pejoratif bir anlam kazanmasna da yol açmútr. Bir yandan bürokrat ve politikaclarn kendi faydalarn maksimize edecek kararlar “kamu yarar” kisvesine büründürerek almalar6, di÷er yandan da adil olmayan politik tercihlerin yine ayn klf altnda sunularak meúrulaútrlmas; bürokratik ve politik tercihler alannn tartúlmaz bir alan hâline gelmesine araclk etmekte (Uzun, 2008:
120-1) ve böylece kamu yarar, genelde iyi kabul edilmeyen politikalar
gizlemek için kullanlan bir terime dönüúmektedir. YKø döneminde bürokrat ve politikaclarn kamu yararn her úeyin önünde gördüklerine iliúkin tabunun yklmas, kamu yarar yerine “kamu tercihi” kavramn
tartúmalarn merkezine taúmútr. Kamu yönetimi alanndaki YKø rüzgârnn ksa sürmesi, hatta daha yirmi yln deviremeden esasl meydan okuyuúlarla karú karúya kalmas sonucunda kamu yönetiminin temel oda÷nn tasvir edilmesi için yeni bir kavram ortaya çkarlmútr: Kamu de÷eri.
Kamu de÷eri kavramnn manifestosu, 1995 ylnda Mark Moore tarafndan yaymlanan “Kamu De÷eri Yaratmak: Kamuda Stratejik Yönetim” baúlkl kitaptr. Bu eserde kamu de÷eri, Ronald Reagan ve Margaret Thatcher dönemlerinden beri kamu sektörü reformu konusundaki tartúmalara hâkim olan ve kamu sektörünün her köúesini metalaútrd÷
görülen özel de÷ere alternatif bir mantk olarak tanmlanmútr (OECD, 2019: 27). Moore (1995: 299)’a göre kamu yöneticisinin ve dolaysyla kamu yönetiminin odak noktas, kamu de÷eri yaratmaktr.7
5 Shafritz vd. (2014: 9), kamu yararn, politik aktörlerin politika ve programlarna atfettikleri uluslararas bir etiket olarak görerek, hiçbir lobi, kamu yöneticisi, kanun koyucu veya baúkann kamu yararna olmayan bir program öneremeyece÷ini iddia etmektedirler.
6 Bireysel çkarlarn öncelenmesi, ayn zamanda kamu tercihi yaklaúmnn da temel argümandr.
7 Nitekim söz konusu kitabn amacn içeren bölümünde úu cümlelere rastlanmaktadr: “Bu kitap, kamu kurumlarnn yöneticilerine rehberlik edecek bir pratik akl yürütme yaps
oluúturmay amaçlamakta ve bununla birlikte kamu de÷eri yaratmak için kamu
͵ͷͲ ÇaºdaçKamuYönetimininTemelOdaº:KamuYararSaºlamakm?Kamu… Peki, kamu de÷eri nedir? Kamu yararndan hangi boyutlaryla ayrlmaktadr? Halk tarafndan de÷er verilen veya halk için iyi olan her úey kamu de÷eri midir? Öncelikle kamu de÷eri, mutlak bir terim olmayp ba÷lam ve koúullarn yan sra ilgili kiúilerin öznel bakú açsna ba÷l olarak de÷iúmektedir (Morner ve Misgeld, 2014: 44). Bu nedenle üzerinde mutabakata varlmú bir kamu de÷eri tanm bulunmamaktadr. Zira Moore (1995: 22) bile bu kavramn yaratcs olmasna ra÷men tanmn yapmay
kamu yöneticilerine brakmútr. Alanyaznnda bir kamu de÷eri tanmna ulaúmann, genellikle kavramn kamu yararndan farkl yönlerine vurgu yapmak suretiyle gerçekleútirildi÷i görülmektedir.
Meynhardt (2009: 211), kamu de÷eri ile kamu yararnn, de÷er yaratmaya yönelik yönetsel bir bakú açs önerme ve kamu refahnn (ortak iyili÷in) resmî yönlerini kapsayan yasal bir terime atfta bulunma açlarndan farkl olduklarn iddia etmektedir. Her iki kavram da toplulu÷a vurgu yapmalar, yani bireyin kiúisel çkar yerine bir bütün olarak toplumun özlemlerini konu edinmeleri açsndan ortaktr. Ancak kamu de÷eri, yasal terim ve kurallarn ötesine geçebilme potansiyeli taúmaktadr. Buradan hareketle, kamu yararnn kamu de÷erine dönüútürülebilece÷i ama tersinin zor oldu÷u öne sürülebilir. Di÷er bir deyiúle, bir kamu de÷eri, yasal bir çerçeveden türetilen kamu yarar ile çatúabilir. Bir örnekle açklamak gerekirse, seks görüntüleri yaymlanan evli bir politikacnn hukuken sorumlu olmad÷ hâlde, ahlaki suistimal nedeniyle istifa etmek zorunda kalmas bir kamu de÷eri olarak nitelendirilebilir. Yasal çerçeveden bakld÷nda ilgili istifa, bir zorunluluk veya kamu yararna yol açacak bir hareket olarak nitelendirilmese de, kamu de÷eri ba÷lamnda bir gerekliliktir.
Bozeman (2007: 12)’a göre ise kamu yarar ile kamu de÷eri arasndaki en önemli ayrm, ilkinin ideal olmas, ikincisinin ise spesifik, tanmlanabilir bir içeri÷e sahip olmasdr. Yani kamu yarar, daha kapsaml ve ideal olarak daha zor olandr. Kamu de÷eri ise somutlaútrlmas daha kolay olandr.
Jørgensen ve Bozeman’n de÷er küme ve kategorilerinden oluúan bir kamu de÷eri envanteri oluúturmalar bu görüúü desteklemektedir (Tablo 3).
yöneticilerinin ne düúünmeleri ve ne yapmalar gerekti÷i sorusuna genel bir cevap sunmaktadr (Moore, 1995: 2).
ÇaºrÇOLAK ͵ͷͳ
Tablo 3. Kamu De÷eri Kümeleri ve Kategorileri De÷er Kategorisi De÷er Kümesi Kamu sektörünün
topluma katks
Kamu yarar, ortak iyilik, sosyal uyum, di÷erkâmlk, insan onuru, sürdürülebilirlik, gelece÷in sesi, rejim onuru, rejim istikrar.
Çkarlarn kararlara dönüúümü
Ço÷unluk kural, demokrasi, insanlarn iradesi, ortak seçim, kullanc demokrasisi, yerel yönetiúim, yurttaú katlm, aznlklarn korunmas, insan haklarnn korunmas.
Kamu yöneticileri ile politikaclar arasndaki iliúki
Politik sadakat, hesap verebilirlik, cevap verebilirlik.
Kamu yöneticileri ile çevreleri arasndaki iliúki
Açklk, úeffaflk, kamuoyunu dinlemek, tarafszlk, uzlaúma, çkarlarn dengelenmesi, iú birli÷i, paydaúlk.
Kamu yönetiminin örgüt içi yönleri
Sa÷lamlk, uyum yetene÷i, istikrar, güvenilirlik, zamanlama, inovasyon, coúku, riske hazrlk, verimlilik, etkinlik, tutumluluk, iúletme benzeri yaklaúm, çalúanlarn kiúisel geliúimi, iyi çalúma ortam.
Kamu sektörü
çalúanlarnn davranú
Sorumluluk, profesyonellik, dürüstlük ahlaki standartlar, etik bilinç, bütünlük.
Kamu yönetim ile yurttaúlar arasndaki iliúki
Yasallk, bireysel haklarn korunmas, eúit muamele, hukukun egemenli÷i, adalet, eúitlik, mantkllk, hakkaniyet, profesyonellik, diyalog, cevap verebilirlik, kullanc demokrasisi, yurttaú katlm, yurttaúlarn kiúisel geliúimi, kullanc yönelimi, vaktindelik, samimiyet.
Kaynak: Jørgensen ve Bozeman, 2007: 360-1.
Söz konusu ayrm destekleyen Alford ve O’Flynn (2008: 6-7) ise kamu de÷eri ile kamu yarar arasndaki fark üç maddede özetlemektedirler: (1) Kamu de÷eri, kamu yararndan daha geniú bir yelpazeyi gerektirir. (2) Kamu de÷eri, kamu yararndan farkl olarak yalnzca çktlar de÷il, sonuçlar da kapsar.8 (3) Kamu de÷eri, istifade edenler için kamu yararndan daha özel bir anlam ifade eder.
Özetle, birey ile toplum arasndaki iliúkilerin niteliklerini tanmlayan ve bireyler ya da gruplarn temel ihtiyaçlarn nasl karúlayacaklarn etkileyen de÷erler “kamu de÷eri” olarak adlandrlmaktadr (Köseo÷lu ve Tuncer,
8 Kamu de÷eri, nicel olarak üretilen (yollara dökülen asfalt miktar, okullardaki yeni derslik says gibi) çktlardan ziyade, bunlarn topluma etkilerini ölçmeyi amaçlayan sonuçlarla (dökülen asfalt nedeniyle kaza oranlarnda yaúanan düúüú, derslik saysnn artmasyla paralel olarak ö÷rencilerin uluslararas snavlardaki baúar oranlarnn yükselmesi gibi) ilgilidir (Köseo÷lu ve Tuncer, 2014: 153).
͵ͷʹ ÇaºdaçKamuYönetimininTemelOdaº:KamuYararSaºlamakm?Kamu… 2014: 150). Ancak kamu yararndan farkl olarak kamu de÷erinde, kamu yönetiminin eylem ve iúlemlerinin nasl icra edilece÷ine de÷il, ayn zamanda bu eylem ve iúlemlerde baúta yurttaúlar olmak üzere paydaúlara hitap edecek de÷erler üretilmesine de odaklanlmaktadr (Karkn, 2018: 399). Bu de÷erleri üretmenin yolu ise söz konusu süreçlere çeúitli paydaúlarn da dâhil edilmesidir. Tpk Benington (2007: 13)’un da ifade etti÷i gibi, “kamu de÷eri, tek baúna kamu sektörü tarafndan yaratlmaz; özel sektör, üçüncü sektör ve yurttaúlarn da katlm gerekir.” Bu açdan hükümetin potansiyel rollerinden biri, kamu de÷eri yaratmak için her üç sektörün (devlet, piyasa ve sivil toplum) güçlerini ve kaynaklarn ortak bir amaç etrafnda birleútirmektir.
4. POST-YKø BøR MODEL OLARAK KAMU DEöERø YÖNET(øù)øMø (KDY)
Toplumun yeni yüzyldaki ihtiyaç ve talepleri karúsnda YKø ilke ve araçlarnn yetersiz kalmas üzerine kamu yönetiminde alternatif paradigma arayúlar baúlamútr. Bu arayúlarn sonucunda formüle edilen ve ayn
amaca hizmet etmekle birlikte temel öncelikler açsndan ayrúan post-YKø modeller, kamu yönetimlerini sürdürülebilir, etkili ve güncel hâle getirmek için ortaya konulan sistematik çabalarn bir sonucudur. Öte yandan bu modeller, her ne kadar YKø karút bir e÷ilim içinde konumlandrlsalar da aslnda YKø’nin baz unsurlarn da muhafaza eden melez yaklaúmlardr. En belirgin ve ortak özellikleri ise YKø döneminde ihmal edilen sosyal ve politik konular yeniden kamu yönetimi gündeminin merkezine taúmalardr (Çolak, 2019: 531). Bunun için de uzun bir süredir iúletme biliminin etkisinde kalan kamu yönetiminin; sosyoloji, antropoloji, psikoloji ve en önemlisi siyaset bilimine açlmas gerekmektedir (Ongaro vd., 2018: 21). Çünkü toplumu ve kamu sektörünü kuúatan karmaúk ve kötü huylu sorunlarla9 piyasa odakl hamleler yerine ancak a÷ tabanl bir yönetiúim mekanizmasyla mücadele edilebilir. Stoker (2006: 47)’n deyiúiyle bu mekanizma, kamu de÷erinin peúinde olan müzakere ve sunum a÷larn içermektedir. Nitekim yeni kamu hizmeti (new public service), dijital ça÷ yönetiúimi (digital-era governance), neo-weberyen devlet (neo- weberian state), a÷ toplumu yönetiúimi (networked community governance), yeni kamu yönetiúimi (new public governance) ve kamu de÷eri yönet(iú)imi
9 Kötü huylu sorunlar; küresel iklim de÷iúikli÷i, uluslararas göç hareketlili÷i, yoksulluk ve iúsizlik gibi kesin bir çözüm kümesine sahip olmayan ve ayn zamanda birçok farkl
sorunu tetikleme potansiyeli taúyan sorunlar ifade etmektedir.
ÇaºrÇOLAK ͵ͷ͵ (public value management / governance) modelleri; YKø’nin kamusal alanda yol açt÷ güven kaybn bertaraf etmeye yönelik ciddi giriúimler olarak söz konusu a÷lara, kamu de÷erine ve güvene büyük önem atfetmektedir (Coats ve Passmore, 2008: 7).
Di÷er post-YKø modeller gibi Kamu De÷eri Yönet(iú)imi (KDY) de, kamu yönetimi kuram ile kamu iúletmecili÷i yaklaúm arasnda dengeleyici bir rol üstlenmektedir (Karkn, 2015: 252). Yani bir yandan piyasa baúarszlklarnn iyileútirilmesine yönelirken, di÷er yandan da kamu örgütlerinin üretti÷i hizmetlere yurttaúlarn atfetti÷i de÷er ile ilgilenmektedir (Soyocak Özalp, 2020: 256). Hatta bu de÷er yönüne yapt÷ aúr vurgu nedeniyle di÷er post-YKø modellerden ayrlmaktadr. Çünkü KDY, kamu hizmetlerinin üretilmesinde yurttaúlar için de bir de÷er üretilip üretilmedi÷ini tespit etmek amacyla kamu yöneticilerinin sürekli izlem ve de÷erlendirmeye tabi tutulmalarn içermektedir (Karkn, 2015: 252). Buradan hareketle Benington (2007: 31), KDY’yi bir model olmasnn yan sra, kamu hizmetlerinin reformu ve iyileútirilmesi konusunda kamu tercihi teorisine alternatif bir teori olarak da nitelendirmektedir. KDY’nin önceki modellerden farkl yönleri Tablo 4’te sunulmaktadr.
Tablo 4. Kamu De÷eri Yönet(iú)iminin Önceki Modellerle Karúlaútrlmas
GKY YKø KDY Ba÷lam østikrarl Rekabetçi Sürekli de÷iúen Kitle Homojen Parçalara ayrlmú Çeúitli
øhtiyaçlar / Sorunlar
Profesyoneller tarafndan tanmlanmú basit
Piyasa
koúullarnda ifade edilen talepler
Karmaúk, de÷iúken ve riskli Strateji Devlet ve üretici
merkezli
Piyasa ve müúteri merkezli
Sivil toplum tarafndan úekillendirilmiú Araç Hiyerarúiler
(Bürokrasi) Piyasalar A÷lar ve ortaklklar Aktörler Kamu görevlileri
(memurlar)
Alclar, satclar, müúteriler, yükleniciler
Yurttaúlar, sivil toplum liderleri Teori Kamu mallar
(yarar) Kamu tercihi Kamu de÷eri Kaynak: Benington, 2007: 7.
Tablo 4’e göre KDY’de ba÷lam, sürekli de÷iúiklik göstermektedir.
Çünkü kitlenin çeúitlilik, sorunlarn ise karmaúklk ve de÷iúkenlik gösterdi÷i bir ortamda sabit bir ba÷lamdan bahsetmek imkânszdr. Ayrca stratejiler;
devlet veya piyasaya ek olarak sivil toplum merkezli bir úekilde
͵ͷͶ ÇaºdaçKamuYönetimininTemelOdaº:KamuYararSaºlamakm?Kamu… oluúturulmaktadr. Dolaysyla araç ve aktörlerde de bununla ba÷lantl
olarak de÷iúiklikler gözükmekte, a÷ ve ortaklklar aracl÷yla üçüncü sektör ve yurttaúlar kamu politikas sürecinin merkezine alnmaktadr. Tüm bu dönüúüm, aslnda teorik anlamdaki bir odak dönüúümünü de yanstmaktadr.
Böylece uzun süredir kamu yarar ve kamu tercihi üzerindeki odak, artk kamu de÷erine do÷ru yo÷unlaúmaktadr.
Söz konusu dönüúümün paradigmatik bir anlam da bulunmaktadr.
Çünkü kamu de÷eri kavramnn öne çkmas ve kamu de÷eri yaratmaya atfedilen önem, devletin rolünde de önemli de÷iúikliklere araclk etmektedir. Artk yeni iliúkisel yönetiúim biçimlerinin oda÷nda, kamu yararnn ne oldu÷una karar veren ve bunu çeúitli aygtlar vastasyla sa÷layan bir devlet anlayú yerine, kamu de÷erini piyasa ve sivil kurumlar ile arasnda geliútirdi÷i çok yönlü karúlkl iliúkiler çerçevesinde birlikte üreten bir koordinatör devlet anlayú yer almaktadr. Liddle (2018: 972), bu durumun 21. yüzyldaki geliúmiú demokrasilerde devletin rolüne karú bir meydan okuyuú oldu÷unu belirtmektedir. Zaten devletin rolünün sorgulanmasna yol açan koúullar ile kamu de÷eri kavramnn ortaya çkúnda etkili olan faktörler arasnda tamamlayc bir iliúki bulunmaktadr.
Devletler ilk olarak 21. yüzyln karmaúk ve kötü huylu sorunlaryla mücadelede yetersiz kalmú, ardndan “kamu de÷eri yaratmak” gündeme gelmiú ve bunun sonucunda mevcut e÷ilimin eksikliklerine yant olarak a÷
tabanl, çok sektörlü ve karúlkl güven ve ba÷mll÷a dayal yeni modeller ortaya çkmútr. Bunlardan biri olan KDY, etkinlik ve verimlili÷in ötesindeki de÷erlerle özellikle de demokratik de÷erlerle öne çkmakta ve kamu de÷erinin birlikte üretim ve yaratmnda devleti “garantör” olarak konumlandrmaktadr (Bryson vd., 2014: 445). Yani devlet, kamu de÷eri yaratmann a÷lara ve güvene dayal, çok sektörlü, katlmc ve demokratik sürecini garanti etmekle mükellef hâle gelmiútir.
Öte yandan Stoker (2006: 56), KDY’yi “a÷ yönetiúiminin yeni anlats”
olarak tanmlayarak, bu modelin GKY ve YKø’ye göre daha sa÷lam bir insanlk vizyonuna dayand÷n öne sürmektedir. Bu görüúü destekleyen O’Flynn (2007: 360) ise KDY’yi YKø’den ayran en temel unsurun,
“kolektif tercihlerin ön plana çkarlmas” oldu÷unu ifade ederek, kamu de÷eri yaratmada ölçütün bireyden ziyade yurttaú oldu÷una vurgu yapmútr.
Daha açk bir deyiúle, yurttaún belirledi÷i úey, kamu de÷eridir. Ancak bu, YKø’de oldu÷u gibi bireysel tercihlerin toplam anlamna gelmemektedir.
Son olarak, KDY’yi pragmatik bir yaklaúm olarak ele alan Alford ve Hughes (2008: 131)’n görüúlerine de÷inmekte fayda vardr. YKø sonrasn
ÇaºrÇOLAK ͵ͷͷ
“kamu de÷eri pragmatizmi” olarak adlandran bu ikili, KDY’nin amaçlar konusunda ilkeli ancak araçlar açsndan pragmatik oldu÷unu iddia etmektedirler. Sonuçta kamu de÷eri yaratmann her koúul ve ba÷lamda etkili olacak tek bir yöntemi bulunmamaktadr. Hatta bu pragmatizm, yukarda da de÷inildi÷i üzere, bazen YKø’nin iúlevsel olabilecek araçlarnn bile kullanmn önerecek seviyededir. Bunun nedeni ise toplumun yüzleúti÷i gerçek sosyal ve politik sorunlar karúsnda YKø’nin yetersiz kalmasdr.
Yani yukarda da belirtildi÷i gibi sorun; YKø’nin kendisi de÷il, yetersizli÷idir. Nitekim kamu de÷eri de YKø’den ziyade bu yetersizli÷e bir tepkidir ve bunun üstesinden gelmede araçlar açsndan pragmatik bir yaklaúm sergilenmesi do÷aldr.
5. SONUÇ
2000’li yllarda birçok alanda oldu÷u gibi egemen kamu yönetimi anlayúnda da bir dönüúüme tanklk edilmiútir. Bir yandan standart bir reform programnn tüm dünyada ayn sonucu veremeyece÷inin ortaya çkmas, di÷er yandan 21. yüzyln karmaúk ve kötü huylu sorunlaryla mücadelede söz konusu reform programnn yetersiz olmas sonucunda, kamu yönetimi alannda yeni bir döneme girildi÷i üzerinde mutabakata varlmú ve bununla ba÷lantl model arayúlar gündeme gelmiútir.
Böylelikle alanyaznnda post-YKø olarak kabul gören bir dönem baúlamú ve bu dönemde YKø’nin güncel koúul ve sorunlar karúsndaki yetersizli÷ine yant olarak birçok model geliútirilmiútir. Güncel karmaúk ve kötü huylu sorunlar karúsnda ilk kez ortaya çkarlan yöntem ve mekanizmalar ile önceki modellerin iúlevsel olma potansiyeli taúyan ilke ve araçlarn
bünyesinde birleútirmesi ve melezleútirmesi nedeniyle bu modeller, hibrit bir yaklaúm ihtiva etmektedir.
Post-YKø modeller çerçevesinde alanda esen de÷iúim rüzgârlar, beraberinde kamu yönetiminin temel oda÷nda da bir dönüúüme yol açmútr.
1880’lerden 1980’lere gelinen yüz yllk GKY egemenli÷inde “kamu yarar”
üzerinde olan odak, 21. yüzyln son çeyre÷indeki ksa süreli YKø döneminde “kamu tercihi”ne ve son olarak post-YKø dönemde ise “kamu de÷eri”ne do÷ru kaymútr. Hatta son dönemdeki YKø alternatifi modellerden birinin isminin “kamu de÷eri yönet(iú)imi” olmas, bu yönelimi destekleyen önemli göstergelerden biri olarak dikkat çekmektedir.
Artk kamu yönetiminde temel odak, kamu yarar sa÷lamaktan ziyade kamu de÷eri yaratmaktr. Birbirine çok benzeyen ve nitekim birçok metinde birbiri yerine kullanlan bu kavramlar arasndaki nüans, ça÷daú kamu
͵ͷ ÇaºdaçKamuYönetimininTemelOdaº:KamuYararSaºlamakm?Kamu… yönetiminin temel oda÷ndaki dönüúümü göstermesi açsndan de÷erlidir.
Kamu de÷eri, kamu yararndan daha geniú bir kavram olarak çktlarn ötesinde sonuçlar da kapsamaktadr. Yani trafik skúkl÷n önlemek için bir köprü yapmak, kamu yarardr. Ancak kamu de÷eri, köprüyle de÷il, trafik skúkl÷nn önlenmesiyle ilgilidir. E÷er sonuç alnmadysa, söz konusu köprünün inúas bir de÷er taúmamaktadr. Di÷er yandan kamu de÷eri, YKø modelinde “bireysel tercihlerin toplam” olarak formüle edilen fayda ve de÷er yaklaúmndan farkldr. Kamu de÷eri yaratmann amac bireylerin de÷il, kolektif olarak yurttaúlarn sorunlarna çözüm üretmektir. Dolaysyla kamu de÷eri kavramnda, YKø’nin bireyci yaklaúmnn aksine kolektif bir anlayúa vurgu yaplmaktadr.
Sonuç olarak, kamu de÷erinde kapsam bakmndan “kolektivizm”, eylem açsndan “sonuç” ön plana çkarlmaktadr. Bu iki unsurun birlikte sa÷lanabilmesi için topluma ve onun gerçek sorunlarna daha duyarl bir kamu politikas süreci oluúturmak kaçnlmazdr. Bunun formülü ise kamu yarar sa÷lama sürecinden dúlanan sektör ve yurttaúlarn, kamu de÷eri yaratma sürecine aktif katlmlarnn sa÷lanmasdr.
KAYNAKÇA
Alford, J. & Hughes, O. (2008). Public value pragmatism as the next phase of public management. The American Review of Public Administration, 38(2), 130-148.
Alford, J. & O’Flynn, J. (2008). Public value: A stocktake of a concept.
Proceedings of the Twelfth Annual Conference of the International Research Society for Public Management (IRSPM XII), 26-28 march, Brisbane, Australia.
Benington, J. (2007). From private choice to public value. available in https://www.researchga te.net/publication/252055942_From_Private_
Choice_to_Public_Value, (18.12.2020).
Bozeman, B. (2007). Public values and public interest: Counterbalancing economic individualism, Washington: Georgetown University Press.
Bozkurt, Ö., Ergun, T. & Sezen, S. (2014). Kamu yönetimi sözlü÷ü (Franszca ve øngilizce karúlklaryla), Ankara: TODAøE Yaynlar.
Bryson, J. M., Crosby, B. C. & Bloomberg, L. (2014). “Public value governance: Moving beyond traditional public administration and the new public management. Public Administration Review, 74(4), 445- 456.
ÇaºrÇOLAK ͵ͷ Christensen, T. (2012), Post-NPM and changing public governance”, Meiji
Journal of Political Science and Economics, 1, 1-11.
Coats, D. & Passmore, E. (2008). Public value: The next steps in public service reform. available in http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/
download;jsessionid=DB0E950AB646 9FEE9C304319C1457D2D?
doi=10.1.1.549.8241&rep=rep1&type=pdf, (20.12.2020)
Çolak, Ç. (2019). Why the new public management is obsolete: An analysis in the context of post-new public management trends. Croatian and Comparative Public Administration, 19(4), 517-536.
Çolak, Ç. (2020). Kamu yönetiminde üçüncü bir paradigma iddias: Yeni kamu yönetiúimi teorisi ve uygulamalar, yaynlanmamú doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
Demir, F. (2018). Post-NPM and re-centralisation: current themes in Europe and Turkey, Journal of Contemporary European Studies, 26(2), 149- 164.
Halligan, J. (2010). Post-NPM responses to disaggregation through coordinating horizontally and integrating governance”, (Eds. P.
Lægreid & K. Verhoest) Governance of Public Sector Organizations:
Proliferation, Autonomy and Performance, Palgrave Macmillan, London, 235-254.
Jørgensen, T. B. & Bozeman, B. (2007). Public values: An inventory.
Administration & Society, 39(3), 354-381.
Karkn, N. (2015). Kamu de÷eri kavram ve kamu de÷eri yönetiminin kamu yönetimi kuram ba÷lamndaki yeri. (Eds. Ö. Köseo÷lu & M. Z.
Sobac) Kamu Yönetiminde Paradigma Arayúlar: Yeni Kamu øúletmecili÷i ve Ötesi, Dora Yaynclk, Bursa, 249-272.
Karkn, N. (2018). Kamu de÷eri. (Eds. Y. Mamur-Iúkç & E. Alacada÷l) Kamu Yönetimi Ansiklopedisi. Astana Yaynlar, Ankara, 398-402.
Klenk, T. & Reiter, R. (2019). Post-new public management: Reform ideas and their application in the field of social services. International Review of Administrative Sciences, 85(1), 3-10.
Köseo÷lu, Ö. & Tuncer, A. (2014). Kamu yönetiminde yeni bir yaklaúm olarak kamu de÷eri: Kavramsal ve kuramsal açdan bir tartúma.
Yönetim Bilimleri Dergisi, 12(24), 145-170.
͵ͷͺ ÇaºdaçKamuYönetimininTemelOdaº:KamuYararSaºlamakm?Kamu… Liddle, J. (2018). Public value management and new public governance: Key traits, issues and developments, (Eds. E. Ongaro & S. Van Thiel) The Palgrave Handbook of Public Administration and Management in Europe, Palgrave Macmillan, London, 967-990.
Lodge, M. & Gill, D. (2011). Toward a new era of administrative reform?
The myth of post-NPM in New Zealand. Governance: An International Journal of Policy, Administration, and Institutions, 24(1), 141-166.
Meynhardt, T. (2009). Public value inside: What is public value creation?.
International Journal of Public Administration, 32(3-4), 192-219.
Moore, M. H. (1995). Creating public value: Strategic management in government, Cambridge: Harvard University Press.
Morner, M. & Misgeld, M. (2014). Governing public value: How to foster knowledge-intensive collaboration in the public sector, (Eds. L. Gnan, A. Hinna & F. Monteduro) Mechanisms, Roles and Consequences of Governance: Emerging Issues Studies in Public and Non-Profit Governance, Emerald, Bingley, 41-57.
O’Flynn, J. (2007). From new public management to public value:
Paradigmatic change and managerial implications. The Australian Journal of Public Administration, 66(3), 353-366.
OECD (2019). Public value in public service transformation: Working with change, Paris: OECD Publishing.
Ongaro, E., Van Thiel, S., Massey, A., Pierre, J. & Wollmann, H. (2018).
Public administration and public management research in Europe:
Traditions and trends. (Eds. E. Ongaro & S. Van Thiel) The Palgrave Handbook of Public Administration and Management in Europe, Palgrave Macmillan, London, 11-39.
Shafritz, J. M., Russell, E. W. & Borick, C. P. (2017). Kamu yönetimini tanmak, (Çev. N. Öztaú), Ankara: Nobel Yaynclk.
Soyocak Özalp, S. (2020). Yönetim tartúmalarnda kamu yararndan kamu tercihine ve kamu de÷erine. Akademik Hassasiyetler, 7(13), 241-265.
Stoker, G. (2006). Public value management: A new narrative for networked governance?. American Review of Public Administration, 36(1), 41- 57.
ÇaºrÇOLAK ͵ͷͻ Uzun, T. (2008). Kamu yarar anlayúnda de÷iúim: Kamu tercihi yaklaúm
ba÷lamnda bir de÷erlendirme. (Eds. A. Balc, A. Nohutçu, N. K.
Öztürk & B. Coúkun) Kamu Yönetiminde Ça÷daú Yaklaúmlar:
Sorunlar, Tartúmalar, Çözüm Önerileri, Modeller, Dünya ve Türkiye Yansmalar, Seçkin Yaynclk, Ankara, 107-123.
Xiaolong, T. & Christensen, T. (2019). Beyond NPM to post-NPM? A study of China’s government reforms over the past 40 years. American Review of Public Administration, 49(7), 855-865.
