“SSK HASTANELER GERÇE ”
SSK SA LIK TES SLER N N SA LIK BAKANLI I’NA DEVR NDEN SONRAK UYGULAMA SONUÇLARI
“Paras olana sa"l k hizmeti”
ANKARA
OCAK 2006
KURUM SA LIK TES SLER N N SA LIK BAKANLI INA DEVR NDEN SONRAK UYGULAMALARIN SONUÇLARI
Giri.
Sigortal lar n, emeklilerin, bunlar n hak sahibi durumundaki aile fertlerinin, dul ve yetimlerinin Sosyal Sigortalar Kurumu’na ait sa l k tesislerinde ya ad klar sorunlar gerekçe gösterilerek, Kurum sa l k tesisleri Sa l k Bakanl ’na devredildi.
Bu raporda Kurum sa l k tesislerinin, Sa l k Bakanl ’na devredildi i 20.02.2005 tarihinden itibaren, bir y ll k uygulama sonuçlar de erlendirilerek, sigortal hastalar n sa l k tesislerinde ya ad klar sorunlar n ne ölçüde çözüme kavu turuldu u, Kurumun sa l k giderlerinin nas l bir geli me gösterdi i, devri öngören 5283 say l Kanunun gerekçesinde belirtilen hedeflerin ne ölçüde gerçekle tirildi i gibi hususlar n somut olarak ortaya konmas amaçlanm t r.
De erlendirmelerde, somut sonuçlar n ortaya konmas için, sigortal hastalar n devirden önce Kurum sa l k tesislerinde ya ad klar sorunlar, Baz “Kamu Kurum ve Kurulu lar na Ait Sa l k Birimlerinin Sa l k Bakanl ’na Devredilmesine Dair Kanun”un gerekçesinde belirtilen amaçlar, hedefler ile kanunun uygulanmas na ili kin tespitler ve Kurum sa l k harcamalar dikkate al nm t r.
Kurum Sa"l k Tesislerinin Devrinden Önce Sigortal Hastalar n Ya.ad klar Sorunlar
Kurumun kapsamdaki nüfus art n n yarataca talebi kar layacak yeterlilikte sa l k yat r mlar n gerçekle tirmesine olanak verilmemesi, sa l k ve yard mc sa l k personeli ihtiyaçlar n n kar lanmamas , sa l k tesislerinin yetersiz kalmas sonucunu do urmu tur.
Buna ba l olarak sigortal hastalar, özellikle sigortal nüfusun yo un oldu u -stanbul, -zmir, Antalya, Ankara, Kocaeli, Bursa gibi büyük iller ba ta olmak üzere, ülke genelinde Kurum hastanelerine ba vurmada, muayene ve tedavi olmada önemli sorunlar ya am lard r.
Sigortal hastalar n yo un olarak ya ad klar sorunlar, muayene ve tedavi için güçlükle randevu almalar , büyük illerde ileri günlere randevu verilmesi, ilaç almak için saatlerce kuyruklarda beklemeleri, yatarak tedavi görecek hastalara ileri tarihlere gün verilmesi, baz illerde yo unluk nedeniyle ameliyatlar n ileri tarihlere at lmas , öncelikle tedavi olabilmeleri için hekimlerin muayenehanelerine gitmek zorunda b rak lmalar , baz sa l k tesislerinde hastalar n kötü muamele görmeleri olarak belirlenmi tir.
Dikkat edilecek olursa sa l k tesislerinin devrinden önce sigortal hastalar n ya ad klar sorunlar n tümü sa l k tesislerinin ve sa l k personelinin yetersizli inden kaynaklanan sorunlard r.
Baz Kamu Kurum ve Kurulu.lar na Ait Sa"l k Birimlerinin Sa"l k Bakanl " na Devrine Dair Kanunun Gerekçesinde Öngörülen Amaç ve Hedefler
Sigortal hastalar n muayene ve tedavileri esnas nda ya ad klar sorunlardan hareket
“Etkin ve kaliteli bir sa l k sisteminin, nitelikli bir toplum için art oldu unu bilen ve sa l k hizmetlerinin yerine getirilmesini “sosyal devlet” anlay n n vazgeçilmez unsurlar aras nda gören 59. Hükümet döneminde, devletin, herkesin temel sa l k hizmetlerini, gerekirse özel sektörle i birli i yaparak yerine getirece i, sa l k hizmetlerinin bütünsel bir anlay la ele al naca , yeni bir yap lanma ve i birli ine gidilece i” vurgulanm ve bu çerçevede “Sa l k Bakanl ’nca yürütülmekte olan
“Sa l kta Dönü üm Program ” uygulamaya konulmu tur.”
Bilindi i üzere, “Sa l kta Dönü üm Program halka h zl , adil ve etkili bir sa l k hizmeti verebilmek, sa l k hizmetleri sunumunda etkinli i art rmak, toplum ve bireyler için daha kaliteli sa l k bak m hizmeti sunmak, ülkemizin sa l k politikas n rasyonel ve verimli bir çerçeveye kavu turmak amac yla” uygulamaya konulmu bulunmaktad r. Belirtildi ine göre, “Sa l kta Dönü üm Program insan merkezli, etkili, kat l mc ve geli ime aç k bir perspektif getirmektedir. Sa l k kurumlar n n tek çat alt nda toplanarak rehabilite edilmesi ve bunu takiben özerkle tirilmesi de ayn amaca yöneliktir.”
Sa l kta Dönü üm Program nda da tespit edilmi oldu u gibi, ülkemizde sa l k hizmetlerinin organizasyon ve sunumu karma k ve çok ba l bir yap arz etmekteydi.
Sa l k hizmeti sunmakta olan Sa l k Bakanl , Sosyal Sigortalar Kurumu ve di er kurumlar ve bunlara ait olan sa l k kurulu lar aras nda yeterli koordinasyon sa lanamad ndan, hizmet ve yat r m planlamalar toplumsal ihtiyaçlar m za uygun olarak yap lamamaktayd .
Emekli Sand , SSK ve Ba -Kur mensuplar gibi farkl sosyal güvenlik kurumlar na tabi olanlar n ve aktif kamu çal anlar n n farkl sa l k tesislerinden farkl artlarla hizmet al yor olmalar da hizmet verimini ve kaliteyi azaltmakta, standart eksikli ini ve e itsizli i getirmekteydi.
Sosyal statüsü ve ba l oldu u sosyal güvenlik kurulu u ne olursa olsun tüm halk m za ayn standartta, etkili, kaliteli, e it ve ula labilir sa l k hizmeti vermek hükümetin temel ve öncelikli hedeflerindendir. Böylece devlete verilmi olan herkesin hayat n beden ve ruh sa l içinde sürdürmesini temin etmek; insan ve madde gücünde tasarruf sa lamak, verimi art rmak, i birli ini gerçekle tirmek ve bu maksatlarla sa l k kurulu lar n tek elden planlay p hizmet vermesini düzenlemek
eklindeki Anayasal görev lay k yla yerine getirilmi olacakt r.
2003 y l verileriyle SSK sa l k tesislerinde 68 milyon müracaatla hizmet sunuldu u dikkate al nd nda ve bu hizmetin tamamen Sa l k Bakanl ’na ba l sa l k kurulu lar nca verildi i farz edildi inde, maliyetin 1,7 katrilyon TL (68 milyon x 25 milyon TL) olaca görülmektedir. Yani SSK’l vatanda lar m z n sa l k hizmetini SSK’n n kendi sa l k kurulu lar ndan de il de Sa l k Bakanl ’ndan almas n n y ll k bedeli (ilaç ve sarf malzemesi hariç) 1,7 katrilyon olacakt r. Bu miktar ancak, hizmet kalitesinin ve ula labilirli in artmas ndan kaynaklanan talep ve kullan m art na ba l olarak artabilir. Kalite ve ula labilirli in artmas ise “sosyal devlet” anlay n n bir gere idir.
Di er taraftan, ilk sekiz ayda Sa l k Bakanl ’na ba l sa l k kurulu lar na ba vuran önemli say daki SSK’l hasta say s na ra men, kapasite kullan m n n art r lmas ve performansa dayal prim sistemi uygulamas yla, hizmet kalitesinde bir azalma olmam , aksine hasta memnuniyetinde art gözlenmi tir.
Uygulamaya daha ziyade SSK’l hastalar n Sa l k Bakanl ’ndan hizmet almas eklinde yans yan ortak kullan m protokolü ile elde edilen göstergeler, tasar n n ülke kaynaklar n n etkili ve verimli olarak kullan m n ve kaliteli sa l k hizmeti sunumunu sa lamaya yönelik haz rlanma amac na da delil olu turmaktad r.
Tasar kapsam nda bulunan sa l k kurulu lar n n Sa l k Bakanl çat s alt nda toplanmas ile u sonuçlar n elde edilmesi beklenmektedir:
• Sa l k hizmetlerinin tek elden planlanmas , sa l k politikalar n n ülke genelinde ayn ekilde uygulanmas ile kurumsal farkl l klar n ortadan kald r lmas sa lanacakt r.
• Sa l k hizmetlerinin sunumunda standardizasyonun teminine yönelik çal malar h zlanacakt r.
• Sa l k kurum ve kurulu lar n n aç l , kapan ve denetimlerinde de ayn standartlar uygulanabilecektir.
• Koruyucu sa l k hizmetlerine a rl k vermek daha kolay hale gelecektir.
• E zamanl olarak ba lat lacak aile hekimli i hizmetleriyle birlikte, etkili bir sevk mekanizmas n n olu turulmas mümkün olacakt r.
• Sa l k hizmetlerinin maliyetlerinin daha iyi kontrol edilmesi sa lanabilecektir.
• T bbi cihaz, ilaç ve di er t bbi sarflar n temininde ortak yöntemlerin kullan lmas sa lanacak ve kaynak kullan m rasyonel hale gelecektir.
• Sa l k yat r mlar ve sa l k insan gücü planlamas n n daha gerçekçi olarak yap lmas ve uygulanmas temin edilecektir.
• Sa l k personelinin farkl kurumlarda çal malar ndan kaynaklanan özlük ve di er mali haklar ndaki farkl l klar ortadan kalkacakt r.
• Ülke genelinde bütün hastalar n ayakta veya yatarak tedavileri s ras nda kullanacaklar ilaçlar ayn standartlarda temin edilecek, geri ödeme mümkün olacak ve bu konuda ma duriyet ya anmas n n önüne geçilecektir.
• Kurumlara ait binalar ve donan m daha verimli kullan lacakt r.
• Halk m z sa l k hizmetine daha kolay ula maya ba layacak, daha kaliteli bir hizmeti e it artlarda alm olacakt r.
Devirden Sonraki Durum ve Sigortal Hastalar n Ya.ad klar Sorunlar
5283 say l Kanun uyar nca Kurumun 144 hastane, 11 a z di merkezi, 217 dispanser ve 176 sa l k istasyonu Sa l k Bakanl ’na devredilmi tir. Ancak yukarda da belirtildi i gibi söz konusu kanunun gerekçesinde ve siyasilerin söylemlerinde devirden sonra sigortal hastalar n, süratle sa l k hizmetlerine ula acaklar , sa l k hizmetlerinden adil ve e it ölçülerde yararlanacaklar , iyi muamele görecekleri, ameliyat olabilmeleri veya yatarak tedavi görmeleri için b çak paras veya ba ka adlar
beklemeden ula arak tedavilerine ba layacaklar srarla belirtilmi se de bir y ll k uygulama sonuçlar aksini göstermektedir.
Sa l k tesislerinde sunulan hizmetlerin iyile tirilmesi için hiçbir kaynak ay rmadan (nitekim 2000 y l nda ki i ba na dü en sa l k harcamas 202 USD iken, 2004 de 196 USD’ye dü mü tür.) Kurum hastanelerinin devrinin mevcut sorunlar çözmedi i gibi yeni sorunlarda yarataca n gören sendika ve meslek örgütlerinin ba kanlar ba ka amaçlarla yap lan devre kar ç km t r.
Ancak baz yetkililer örgüt ba kanlar n n bu tepkilerini çarp tarak, örgüt ba kanlar n sigortal hastalar n daha iyi sa l k hizmeti almalar na kar olmakla suçlam , Kurum hastaneleri üzerindeki etkinliklerinin kalkaca için feryat ettiklerini ifade etmi tir.
Devrin gerçekle ti i 20.02.2005 tarihinden itibaren tüm illerde yap lan gözlem ve tespitlerimizde sigortal hastalar n ya ad klar sorunlar çözüme kavu mam , aksine devirden önce var olmayan yeni sorunlar ortaya ç km , hizmet sat n al nmas nedeniyle maliyetler artm t r.
Sa l k Bakanl taraf ndan devral nan baz sa l k tesislerinin özellikle büyük illerde poliklinik hizmetleri sunan dispanserlerin kapat lmas , sa l k hizmetlerinin sunumunu zorla t rm t r. Devirden önce sa l k hizmetine ula mada sorun ya anmayan baz illerde devirden sonra kapat lan sa l k tesisleri nedeniyle, hastalar n sa l k hizmetlerine ula malar güçle mi tir.
Devredilen sa l k tesislerinin bünyesindeki ödeme bürolar n n kapat lmas bu yerlerdeki sigortal lar n emeklilerin, bunlar n hak sahibi durumundaki aile fertlerinin önemli ölçüde ma dur olmalar na neden olmu tur. Bulundu u yerdeki imkanlarla tedavi olamad klar için di er illere sevk edilen hastalardan yol masraflar n ödeyemeyecek durumda olanlar, bulundu u yerdeki ödeme bürolar n n hizmetlerinden de yoksun kald klar ndan tedavilerini yapt ramaz duruma dü mü lerdir.
Devirden önce yatan sigortal hastalar n tedavileri ile ilgili her türlü ilaç, t bbi malzeme, protez, ortez ve iyile tirme araç ve gereçleri Kurum hastanesi taraf ndan kar lanmakta iken, devirden sonra ço u hastanelerde söz konusu malzemeler sigortal hastalara temin ettirilmektedir. Bu malzemelerin bedellerini ödeyemeyecek durumda olan sigortal hastalar n tedavileri ise aksamaktad r.
Sürekli ilaç kullanmak zorunda olan sigortal hastalar n devirden önce yurtiçinden veya d ndan temin edilecek ilaçlar zaman nda kar lanmakta iken, devirden sonra ilaçlar n kar lanmas nda gecikmeler olmaktad r.
Devirden önce vizite ka d ile sigorta hastanesine ba vurarak tedavisini yapt ran sigortal hastalar, devirden sonra bilgisayara bilgilerin geç girilmesi veya yanl girilmesi nedeniyle zor duruma dü mü lerdir. Provizyon alamayan hastalar hastane, i yeri, sigorta müdürlü ü aras nda gidip gelme zorunda b rak larak ma dur edilmektedir.
Görüldü ü üzere Kurum hastanelerinin Sa l k Bakanl ’na devrinden sonra sigortal hastalar n ya ad klar sorunlar ortadan kalkmam var olan baz sorunlar n a rla mas yan nda yukar da belirtilen yeni sorunlarla da kar la maya ba lam lard r.
TÜRK--C Bölge ve -l temsilciliklerinin yapt klar tespitlere göre sigortal lar n, emeklilerin bunlar n hak sahibi durumundaki aile fertlerinin dul ve yetimlerin muayene ve tedavileri s ras nda ya amaya devam ettikleri ve yeni kar la t klar sorunlar a a da ki ba l klar halinde toplanm t r:
*Gerekli önlemler al nmadan ço u illerde, özellikle büyük illerde Sosyal Sigortalar Kurumu’ndan devral nan dispanser ve sa l k istasyonlar n n kapat lmas , telefonla randevu sisteminin kald r lmas sonucu, polikliniklerde büyük y lmalar olu makta, hastalar çok uzun süre poliklinik önlerinde beklemek zorunda kalmaktad r.
Baz hastalar ise muayene olamadan dönmek zorunda kalmaktad r.
*Laboratuar hizmetleri (kan tetkikleri, röntgen, ultrasonografi vb.) yetersiz kald ndan hastalar n tetkiklerini yapt rmalar bir haftay geçmektedir.
*Özellikle ileri tetkiklerde çok ileri tarihlere gün verilmektedir.
*Yatarak tedaviler için baz bran larda hastalara alt ay a an sürelerde gün verilmektedir.
*Baz bran larda ameliyatlar için de aylarla ifade edilen tarihlere gün verilebilmektedir.
*A z ve di sa l na ili kin tedaviler için alt ay a an sürelere gün verilmektedir.
*Hastalara tak lmas gereken protez, ortez ve iyile tirme vas talar , ço u hastanece hastalara ald rt ld ndan, bunlar almaya gücü yetmeyen sigortal lar n tedavileri aksamakta, sa l klar riske girmektedir.
*Baz hastaneler taraf ndan ameliyat s ras nda kullan lacak ilaç ve t bbi malzemeler de hasta sahiplerine ald r ld ndan, özellikle acil vakalarda önemli s k nt lar ya anmaktad r.
*1. basamaktan 2. basama a, 2. basamaktan 3. basama a sevklerde büyük s k nt lar ya anmaktad r. Özellikle ilçelerden illere yap lan sevklerde, o yerdeki Kurum sa l k tesisleri ile birlikte Ödeme Bürolar da kapat ld ndan sigortal hastalar n yol ve zorunlu masraflar ödenmemektedir. Yol giderlerini kar layamayacak durumda olan hastalar tedavilerini yapt ramamaktad r.
*-laçlar n temininde kuyruklar n kalkm olmas na kar n yeni büyük s k nt lar ya anmaktad r. Özellikle ara verilmeden sürekli kullan lmas gereken ilaçlar n temini zaman nda yap lamad ndan, hastalar ilaç kullan m na ara vermek zorunda kalmaktad rlar. Bu durum ise hastalar n tedavilerini aksatarak hayatlar n büyük ölçüde riske etmektedir. Keza bedeli yüksek olan ilaçlar ço u eczaneler taraf ndan eczanede olmad gerekçesi ile hastalara verilmemektedir.
*Artan maliyet nedeniyle, ilaç giderlerindeki art azaltmak amac yla 1.basamak hekimlerin ilaç yazma yetkisi s n rlanm t r. Bu uygulama sigortal hastalar n ilaca ula malar n zorla t rm t r. Özellikle ilçelerde oturan sigortal lar n ilaç yazd rmak için ildeki hastanelere gitmek zorunda b rak lmas önemli ma duriyetlere neden oldu u gibi hastane polikliniklerinde y lmalara da yol açm t r.
*Sigortal hastalar n acil ba vurular nda, kurum uygulamalar n bilmeyen baz hastaneler bu hastalardan ücret talep edilmektedir.
*Sa l k Bakanl ’na ba l hastanelerdeki ço u hekimler ve personel kurum uygulamalar n ve mevzuat n yeteri kadar bilmediklerinden, viziteye ç kan sigortal personel i ba s ras nda i verenleri ile sorun ya amaktad r.
*Güncel olmayan provizyon veri taban ndaki bilgiler nedeniyle sigortal hastalar sa l k tesislerine ba vuru a amas nda önemli sorunlar ya anmaktad r.
Sigortal lar gereksiz bürokratik i lemlere muhatap olmaktad r.
Provizyon al namayan sigortal hasta önce i yerine gönderilerek vizite ka d d nda hesap fi i almakta, sonra Sigorta Müdürlü üne gidip tasdik ettirmekte, daha sonra sa l k tesislerine gelerek zaman kal rsa tedavisini yapt rmaktad r. Gidi geli ler için yol paras veremeyenler tedaviden vazgeçmek zorunda kalmaktad r.
*Sa l k Bakanl ’na ba l ço u hastanede sigortal lar n, emeklilerin, bunlar n hak sahibi durumundaki aile fertlerinin, dul ve yetimlerin ikinci s n f vatanda gibi davran lmas na srarla devam edilmektedir.
*Hekimin gerekli görmesine kar n, sosyal sigorta mevzuat yeteri kadar bilinmedi inden hasta refakatçilerinden ücret al nmaktad r.
*Sa l k personeline performansa dayal ücret ödendi inden baz hekimler taraf ndan sigortal hastalar istismar edilmektedir.
*Yatarak tedavilerde, ameliyatlarda muayenehaneye ba vuru yöntemi, b çak paras ad alt nda uygulamaya devam edilmektedir.
*Hala hastanelerde ücret ödeyemeyen hastalar rehin tutulmakta ve senet al nmaktad r.
*Protokol akdedilmi özel hastaneler, sigortal hastalardan fark ücreti ald klar ndan sa l k tesisinin seçme özgürlü ü sadece üst gelir gruplar na tan nan bir hak olmu tur.
*- kazalar na ili kin tüm tedavilerin kurum taraf ndan ücretsiz olarak kar lanmas yasa gere i olmas na kar n sevkle giden hastalardan dahi baz özel hastaneler “özel hizmet” ad alt nda fark ücret almaktad r.
*Öte yandan aile hekimli i uygulamas nda da amaçlanan ba ar elde edilememi tir. Düzce’de pilot olarak uygulanan aile hekimli i müessesesinden istenilen sonuç elde edilememi tir. Pilot uygulamalardaki ba ar s zl k ülke ko ullar ile ba da mayan aile hekimli i müessesesinin i leyece inden duyulan ku kuyu art rm t r.
Hastanelerinin Sa"l k Bakanl " na Devrinden sonra, Kurumun Sa"l k Giderleri ve Ek Yükü Artm .t r
Sa l k tesislerinin devredildi i 20.02.2005 tarihinden itibaren Kurum sa l k hizmetlerini sat n almaya ba lam t r. Sa l k hizmeti üretmedi i için maliyetleri kontrol edemeyen Kurumun, sa l k harcamalar h zla artm t r. 5283 say l kanun gerekçesinde ve Sa l k Bakanl ’nca yap lan aç klamalarda belirtilenlerin aksine
Kurumun sa l k harcamalar , Mart 2005 ay nda, Ocak 2005 ay na göre yüzde 160 oran nda art la ayl k 335,9 milyon YTL’den 926,4 milyon YTL’ye yükselmi tir.
Kurumun sa l k giderlerindeki art sonraki aylarda da devam etmi tir. A ustos 2005 ay na kadar Kurumun yapt fiili sa l k harcamalar dikkate al nd nda, 2005 y l nda sa l k harcamalar n n 8,621 milyar YTL’n a aca hesaplanmaktad r. Ancak bu hesaplamada Sa l k Bakanl hastaneleri taraf ndan henüz gönderilmeyen faturalar (2005 y l içinde Kurum taraf ndan sadece 92 milyon YTL Ocak ay nda, 99,5 milyon YTL Mart ay nda fatural ödeme yap lm t r. Tüm aylarda Sa l k Bakanl ’na avans ödenmi tir.) ile Kas m ve Aral k aylar için eczanelerden gelecek faturalar dikkate al nmam t r. Nitekim Kas m sonu itibariyle Kurumun sa l k harcamalar 6,147 milyar YTL’n a m t r. Bu ödemelerinde dikkate al nmas halinde hastanelerin devri nedeniyle, 2005 y l nda sa l k harcamalar ndaki art n, kuruma getirece i ek yükün 4,5 milyar YTL’n a aca hesaplanmaktad r.
Hastanelerin devrini öngören kanunun gerekçesinde ise Kurumun sa l k harcamalar n n, 2005 y l nda 7 milyar YTL olarak gerçekle ece i, gelecek ek yükün 1,7 milyar YTL olaca hesaplanm t r.
Nitekim Kurumlar n sa l k giderlerindeki büyük art dikkate al narak, 2006 y l Bütçe Kanununda yap lan düzenleme ile sosyal güvenlik kurumlar n n 31.12.2005 tarihi itibariyle Sa l k Bakanl ’na olan tedavi borçlar terkin edilmi tir. 2006 y l ndan itibaren yeni bir fiyatland rma ile sa l k hizmetleri sunumunda maliyetlerin üzerindeki tutarlar n sigortal ve emeklilerden al nmas gibi uygulamalarla yeni katk paylar getirilmek istenmektedir. Bu uygulaman n sa l k hizmeti üretimini olumsuz etkileyece i ku kusuzdur.
Konfederasyonumuzun, Kanunun gerekçesindeki hesaplar n yanl oldu u, hastanelerin devri halinde sa l k harcamalar ndaki art n kuruma 5 milyar YTL’na yak n ek yük getirece i konusundaki uyar lar dikkate al nmam t r.
Oysa ki Kurumun, sa l k hizmetlerini üretip maliyetlerini kontrol etti i, 2004 y l na kadar k sa vadeli sigorta kollar ndan toplad primler çok az farkla sa l k harcamalar n kar lam t r. Sa l k hizmetlerini d ardan sat n alman n dü ük oldu u 2000 y l na kadar toplanan primler ise giderleri kar lad gibi önemli miktarlarda fazla vermi tir.
Sa l k hizmetlerini sat n alma zorunda b rak lan Kurumun, giderek artan sa l k harcamalar n kar lamas mümkün görünmemektedir. Bu nedenle aç klar büyüdükçe Hazinenin yükü de artacakt r.
Nitekim Kurum, piyasadan sat n ald sa l k hizmetlerinin ve ilaçlar n bedellerini ödemekte zorlanmaya ba lam , ödeme süreleri her ay uzam t r. Uzamaya devam etmektedir.
Kurumun sa l k harcamalar ndaki art , sigortal lar n sa l k yard mlar ndaki mevcut haklar n k smay da gündeme getirmi tir. Nitekim TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunun gündeminde olan Sosyal Sigorta ve Genel Sa l k Sigortas Kanun Tasar s nda, sigortal lara verilecek sa l k hizmetlerinin süresinin, miktar n n her y l maliyet ve etkinlik ölçütlerine göre Kurumca belirlenmesi öngörülmektedir.
Kurumun sa l k hizmetlerini sat n almas sigortal lara da baz durumlarda ek yük getirmi tir. Özel hastaneler ile yap lan protokollerde hastanelerin sigortal hastalardan
fark ücreti ödeme gücü olmayan sigortal lar n bu hastanelerden yararlanmalar imkanlar ortadan kald r lm t r.
Kurumun laç Harcamalar Artm .t r
Hastanelerin devri ile birlikte, Kurumun sigortal hastalara verece i ilaçlar piyasa eczanelerinden temin etmesi ilac n sa l k harcamalar içindeki pay n yüzde 42 üzerinde art rm t r. Toplu ilaç al m imkan n n ortadan kalkmas , ilaç fabrikas n n kapat lmas Kurumun ilaç giderlerinin h zla artmas na neden olmu tur. Kas m 2005 ay sonu itibariyle kurumun ilaç gideri 3,2 milyar YTL’dir. Bu miktar n içine faturas gönderildi i halde ödenemeyen veya faturas gönderilmeyen ilaç bedelleri dahil edilmemi tir.
-laç Fabrikas ile eczanelerinin kapat lmas Kurum aç s ndan iki önemli kayb gündeme getirmi tir. Bunlardan birincisi Sa l k Bakanl ’na devredilen hastanelerin stoklar nda bulunan ilaçlar ile -laç Fabrikas n n stoklar nda bulunan ilaçlar n miad dolmadan sigortal hastalara verilememesi halinde u rayaca kay p, di eri ise ilaçlar n toplu al m yap lamamas ndan kaynaklanan kay pt r.
Sosyal Sigortalar Kurumu Ba kanl ’n n verilerine göre Kurum eczanelerinin stoklar nda bulunan 474,3 milyon YTL tutar ndaki ilaç Sa l k Bakanl ’na devredilmi tir. Hastanelerin devri ile birlikte eczaneler de kapat ld ndan devredilen bu ilaçlar n sigortal hastalara, özellikle ayaktan tedavi gören hastalara verilmesi imkan azalm t r. Stoktaki ilaçlar kullan m süresi içinde sigortal hastalara verilemedi i takdirde imha edilecektir. Bu ilaçlar n 01.01.2006 ila 01.04.2010 tarihleri aras nda de i ik tarihlerde miatlar dolacakt r. Bu ilaçlar miatlar dolmadan sigortal hastalara verilemedi i takdirde imha edilecektir.
Keza kapat lan -laç Fabrikas n n stoklar nda da 4,2 milyon YTL tutar nda ilaç bulunmaktad r. Bu ilaçlar nda yukar da belirtilen süreler içinde de i ik tarihlerde miatlar dolacakt r.
Gerek hastanelerin gerekse ilaç fabrikas n n stoklar nda ki ilaçlardan 01.01.2006 tarihine kadar miatlar dolacak ilaçlar n hastalara verilmesi imkan nerde ise kalmam t r. Bu ilaçlar n imhas halinde Kurum önemli miktarda kayba u rayacakt r.
-laçlar n serbest piyasa eczanelerinden al nmas , do rudan üreticilerden ve ecza depolar ndan toplu al m nedeniyle Kurumun sa lad avantaj ortadan kald rm t r.
Buna ba l olarak Kurumun ilaç giderleri, 2004 y l na oranla 2005 y l nda 11 ayl k fiili gerçekle meye göre yüzde 32,5 art la 3,6 milyar YTL’nin üstünde olacakt r. Nitekim bu miktara 45 gün içinde ödenmesi gereken ve ödenmeyen 9, 10 ve 11. aylara ait ödemeler dahil edilmemi tir. Bunlarda dikkate al nd nda kurumun 2004 y l na oranla 2005 y l ndaki ilaç giderlerinin yakla k yüzde 40 oran nda art göstererek 3,7 milyar YTL olarak gerçekle ece i tahmin edilmektedir.
Sa l k giderlerindeki h zl ve büyük oranlardaki art , Kurumu kaynak s k nt s na sokmu tur. Buna ba l olarak protokol gere i 45 günlük süre içinde ödemesi gereken ilaç bedelleri, 60 gün içinde ödenebilmektedir. Sa l k giderleri artt kça ilaç bedellerinin ödeme süresi daha da uzayacakt r. Bu durum ise eczanelerin sigortal lar n, emeklilerin, bunlar n hak sahibi durumundaki aile fertlerinin, dul ve yetimlerin ilaçlar n kar lamalar n engelleyecektir. Ço u eczanenin iflas na dahi neden olabilecektir.
Kald ki bir y ll k uygulama dahi, baz eczanelerin pahal ilaçlar sigortal hastalara vermekte nazland klar tespitini ortaya koymu tur. Bu nedenle de ço u sigortal hastalar ilaçlar n alabilmek için eczane eczane dola mak zorunda kalmaktad r.
Sonuç
Sosyal Sigortalar Kurumu sa l k tesislerinin Sa l k Bakanl ’na devrinden sonraki uygulama sigortal lar n sa l k hizmetine ula mada tedavileri s ras nda kar la t klar sorunlar n çözüme kavu turulamad n , aksine baz sorunlar n a rla mas na neden oldu u gibi devirden önce olmayan yeni sorunlar nda ortaya ç kt n göstermi tir.
Kurumun sa l k harcamalar ise kanun gerekçesinde tahmin edilen miktarlar n çok üstünde artm t r. 2004 y l nda 6,6 milyar YTL olan sa l k harcamas , 2005 y l nda 11 ayl k fiili harcamaya göre yüzde 27,2 oran nda art la 8,4 milyar YTL olacakt r. Ancak bu miktar n hesaplanmas nda hastaneler taraf ndan fatura edilmemi aylara ait tedavi giderleri ile 45 ila 60 gün öncesine ait ödenmemi ilaç giderleri dahil edilmemi tir. Bu miktarlar nda ödenmesi halinde Kurumun sa l k harcamalar önceki y la oranla büyük ölçüde artacakt r. Ancak 2006 Bütçe Kanunu ile 31.12.2005 tarihine kadarki Sa l k Bakanl ’na olan borçlar terkin edildi inden 2005 y l nda bu yükten kurtulmu bulunmaktad r.
Ancak yine de ilaç bedellerinin protokolde öngörülen sürede ödenmesi imkan kalmam t r. Verdikleri ilaçlar n bedellerini süresinde alamayan eczanelerin sigortal hastalara ilaçlar n vermemesi büyük olas l kt r.
Konfederasyonumuz, tüm sendikal ve meslek örgütlerinin kar ç kmas na ra men Sa l kta Dönü üm Program çerçevesinde uygulamaya konan bu sistemin giderek a rla acak yükünün faturas n n i çi ve i verene kesilerek, prim yükünün a rla t r laca ndan, Sosyal Güvenlik Sistemimizde Reform ad alt nda ç kart lmak istenilen Sosyal Sigortalar ve Genel Sa l k Sigortas Kanunu ile de sigortal lar n mevcut sa l k yard mlar haklar n n büyük ölçüde k s tlanaca ndan endi e duymaktad r.
