Süresiz Nafaka Hakkı Nedir?
Hazırlayan: Arzum Dilşad Ölçen
2019-2020 Akademik Yılı Yaz Dönemi Staj Çalışmaları
Süresiz nafaka, boşanma durumunda yoksulluğa
düşecek tarafın geçimi için mali olarak karşı taraftan, karşı tarafın mali durumuna uygun süresiz olarak
verilen ödemedir. Yoksulluk nafakası istek durumunda
koşulların incelenmesinden sonra verilen bir haktır.
Yoksulluk Nafakasından Yararlanmak için Hangi Koşullar Aranmaktadır?
Yoksulluk nafakasına ilişkin düzenlemeler kadın-erkek ayrımı gözetmeden yapılmaktadır.
Taraflardan herhangi biri boşanma durumunda yoksulluğa düşecekse, süresiz nafaka talebinde bulunabilir.
Yoksulluk nafakası talebinde bulunabilmek için, talepte bulunacak taraf karşı tarafa göre ağır kusurlu olmamalıdır. Nafaka yükümlüsünün kusuru aranmamaktadır.
Yoksulluk nafakası talebinin kabul edilmesi için, talepte bulunan tarafın geçimini
sağlayacak yeterli maddi gelirinin olmaması gerekmektedir. Yani gerçekten yoksulluğa düşmeyecek, kendi mal varlığı veya geliri ile kendisini idame ettirebilecek taraf
yoksulluk nafakası talebinde bulunamayacaktır.
Süreli ve Süresiz Nafaka Farkı Nedir?
Süreli nafakalar aralarında çocuğa verilen iştirak nafakasının da bulunduğu, belirli koşullar gerçekleşene kadar verilen ödemedir. Örneğin, çocuğun erginliğe ulaşması, eğitiminin bitmesi gibi.
Süresiz nafakalar ise koşulların aynı kalacağı ön kabulu ile verilen ödemelerdir.
Yoksulluk nafakası gibi süresiz nafakalar koşulların değişimi ile tekrar gözden
geçirilip, kararlar değişebilmektedir. Örneğin nafaka yükümlüsü tarafın gelirindeki azalma veya nafaka alacaklısı tarafın gelirindeki artış süresiz nafaka koşullarını değiştirebilmektedir (KULAKLI, 2018).
Yoksulluk nafakasının hangi şartlarda yeniden düzenleneceği veya ortadan kalkacağı Medeni Kanun 175. ve 176. maddelerinde düzenlenmiştir.
Medeni Kanun 175. Madde:
Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir.
(İlhanhelvacidersleri, 2017-2021) Medeni Kanun 176. Madde:
İrat biçiminde ödenmesine karar verilen maddi tazminat veya nafaka, alacaklı tarafın yeniden evlenmesi ya da taraflardan birinin ölümü halinde kendiliğinden kalkar;
alacaklı tarafın evlenme olmaksızın fiilen evliymiş gibi yaşaması, yoksulluğun ortadan kalkması ya da haysiyetsiz hayat sürmesi halinde mahkeme kararıyla kaldırılır.
Tarafların mali durumlarının değişmesi veya hakkaniyetin getirdiği hallerde iradın artırılması veya azaltılmasına karar verilebilir.
Hakim, istem halinde, irat biçiminde ödenmesine karar verilen maddi tazminat ve nafakanın gelecek yıllarda tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre ne
miktarda ödeneceğini karara bağlayabilir (İlhanhelvacidersleri, 2017-2021).
Son zamanlarda süresiz nafaka hakkı erkekleri mağdur ettiği iddiasıyla gündeme geldi.
Bu iddialar birkaç günlük evlilikten kaynaklı hayat boyu nafaka ödemekten
gelmektedir. Kamuoyunda oluşan algı süresiz nafaka hakkının sadece kadınlar tarafından kullanıldığıdır ancak düzenleme kadın-erkek ayrımı yapmadan
yapılmaktadır. Bunun yanı sıra, birkaç günlük evlilik sonrası yoksulluk nafakası ödenen boşanma durumları tekil davalar olmakla birlikte, bu şekilde kaç dava olduğu
bilinmemektedir. İleri sürülen mağduriyetleri bilimsel kriter, araştırma veya veri ile desteklemek mümkün değildir.
Öte yandan kadınların yoksulluk nafakasına erkeklerden daha çok ihtiyaç duyduğunu verilerle desteklemek gerekmektedir. Kadın ve erkeğin toplumdaki konumu, eşitsizlik ve yoksulluk durumuna bakmak gerekmektedir. Ankara Barosu’nun Nafaka Çalıştayı Sonuç Bildirgesi’nde verdiği bilgilere göre, 2018 yılında Türkiye’de kadınların işgücüne katılım oranları %34.9 iken erkeklerin katılım oranı %73.5tir. Kadınların işgücüne
katılımında erkeklere oranla olan eşitsizliği, çalıştıkları işlerin kayıt dışı, güvencesiz ve düzensiz olduğu göz önüne alındığında, ev içi ücretsiz emek ve bakım emeği
düşünüldüğünde ve eğitim-öğretim hayatındaki eşitsizlikler çözülmemişken kadının aleyhine olacak bir düzenleme yapılması taraf olduğumuz İstanbul Sözleşmesi,
CEDAW ve 6284 Sayılı Kanun'a aykırılık oluşturmaktadır.
Türkiye Barolar Birliği Kadın Hukuku Komisyonu’nun verdiği bilgiler ışığında kadın yoksulluğunun yapısal sebepleri vardır demek mümkündür. Yasal ve yargısal olarak
kadın erkek eşitliği henüz sağlanmış bulunmamaktadır. Kadın yoksulluğunun politik ve ekonomik sebepleri vardır. MEB verilerine göre erken evlilik nedeniyle okulu terk eden çocukların %94’ünü kız çocukları oluşturmaktadır. 112.000 kadın yaşlı bakımı için eve dönmüştür. İşten çıkarma durumlarında ve işe alım durumlarında kadınların evli ve
çocuklarının olması onlara dezavantaj olarak yansımaktadır. Çocuk, yaşlı ve engelli bakımında devlet tarafından pasif kalınarak dolaylı biçimde kadınlara
yüklenilmektedir. Bu nedenlerle yoksulluk nafakasının daha çok kadınlara veriliyor
olmasının nedeni kadınların ekonomik olarak güçsüz bırakılmaları, bağımlı kılınmaları ve boşanmayla yoksulluğa düşecek olmalarıdır (BAROBİRLİK, 2019).
Bunların yanı sıra süresiz nafaka düzenlemesine gidilirse, bu düzenlemeler kadınlar aleyhine olacaktır. Ekonomik olarak bağımlı kılınan kadınlar, geçinemeyecekleri
kaygısıyla dolaylı olarak mutsuz oldukları şiddet gördükleri evliliklerde kalmaya zorlanacaklardır.
KAYNAKÇA
İlhanhelvacidersleri.(2017-2021) Prof İlhan Helvacı Türk Medeni Kanunu Madde 175 2.yoksulluk nafakası Erişim adresi: http://www.ilhanhelvacidersleri.com/turk-medeni-kanunu/turk-medeni-
kanunu-madde-175.
İlhanhelvacidersleri.(2017-2021) Prof. İlhan Helvacı Türk Medeni Kanunu Madde 176 3.tazminat ve nafakanın ödenme biçimi Erişim adresi: http://www.ilhanhelvacidersleri.com/turk-medeni-
kanunu/turk-medeni-kanunu-madde-176.
E. KULAKLI. (2018) Yoksulluk Nafakası ve Yoksulluk Nafakasının Süresi Bağlamında Bir
Mukayeseli Hukuk İncelemesi, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 5(2), Güz 2018.
Türkiye Barolar Birliği.(2019) TÜBAKKOM Nafaka Çalıştayı Sonuç Bildirgesi Nafaka Hakkına Müdahele Ayrımcıdır, Türkiye Şartlarında CEDAW ve İstanbul Sözleşmesine Aykırıdır. Erişim Adresi: https://www.barobirlik.org.tr/Haberler/tubakkom-nafaka-calistayi-sonuc-bildirgesi-
80777.
