Derleme
EÜ Dihek Fak Derg 2005; 26: 1-5Farkl Kor Materyallerinin Basma Dayanmlarnn Karlatrlmas
The Comparison of Compressive Strengths of Different Core Materials
Hüseyin TEZEL1 Mehmet Ali GÜNGÖR2 Ziya Onur KORKUT1
Ege Üniversitesi, Dihekimlii Fakültesi, 1Di Hastalklar ve Tedavisi AD, Konservatif Di Tedavisi BD, 2Protetik Di tedavisi AD, ZMR
Özet
Amaç: Bu çalmann amac, dört farkl kor materyalinin birbirleriyle basma direnci yönünden karlatrlmasdr.
Yöntem: Çalmada 40 adet insan küçük az dii kullanld. Her di mine-sement snrndan 1,5 mm yukardan olacak ekilde kesilerek endodontik tedavileri yapld ve paslanmaz çelikten yaplm, vidal, paralel ve retantif tutucu balar olan postlar yerletirildi.
Postun yerletirilmesinden sonra kor materyalinin postu tamamen kapatabilmesi amacyla post boyu 4 mm olarak ayarland. Kor materyali olarak Poly-F Plus, Ionofil-U, Ketac-Silver ve Vitremer üretici firmalarn tavsiyelerine göre uyguland. Di kesimini takiben kron restorasyonu yapld ve 5 C0 ve 55 C0 arasndaki banyolarda 30’ar saniye kalarak 100 kez termal siklus uyguland.
Materyallerin basma dirençleri, 45 derecelik açyla krlma oluana kadar kuvvet uygulanarak saptand. Bulgular, tek yönlü varyans analizi ve ikili karlatrmalar ise, post-hoc yöntemlerinden Duncan testleri ile deerlendirildi.
Bulgular: Vitremer’in en yüksek basma direncine sahip restoratif materyal olduu gözlendi ve dier tüm malzemelerden istatistiksel olarak anlaml derecede daha yüksek olduu saptand (p<0,05). Bunu srasyla Ionofil-U, Poly-F Plus ve Ketac-Silver restoratif materyalleri izledi.
Sonuç: Kor materyalleri içinde, Vitremer’in en dayankl restoratif materyal olduu gözlendi. Elde edilen sonuçlar post-kor sistemlerin klinik uygulamalarda yol gösterici olmas açsndan önemli olabilir.
Anahtar sözcükler: Kor materyalleri, basma direnci
Abstract
Objective: To evaluate the compressive strengths of four different core materials.
Methods: Forty human premolars were used in this present study. Crowns of the teeth were removed with a horizontal cut 1.5 mm above the cemento-enamel junction and parallel screw posts with retentive holders made of stainless steel were placed. Following the placement of the posts the height of the posts were adjusted to 4mm in order for the core material to obturate the post completely. Poly-f plus, Ionofil-U, Ketac Silver and Vitremer were used as the core materials according to manufacturers’
instructions. After the preparation of the teeth, crown restorations were made and the samples were thermocycled 100 times between 5 C0-55 C0 with a 30 sec. dwell time. The compressive strengths of the materials were determined by applying force with an angle of 45 degrees until failure occurred. The data were analyzed by One Way Anova and Duncan tests.
Results: Vitremer showed the highest compressive strength and it was significantly different from the other core materials (p<0.05) followed by Ionofil-U, Poly-F Plus and Ketac Silver respectively.
Conclusion: Vitremer was the most resistant restoration material among all the core materials. The obtained data can be used as a guide for the clinical use of post-core systems.
Keywords: Core materials, compressive strength
Giri
Restoratif tedavinin amac, dental yaplarn korunmas
ve yeniden fonksiyona kazandrlmasdr. Geçmi
yllarda ar derecede madde kayb ve travma sonucu kronal ksm krlarak yok olan dilerin restorasyonun-
dan pek baar elde edilememi ve klinik baarszlk olarak deerlendirilmi, çounlukla bu durumdaki dilerin çekimi yoluna gidilmitir.1 Günümüzde yal- nzca kök ksm kalm dahi olsa, endodontik tedavi sonras bir diin optimum tedavi art ve yeni gelitiri- len materyaller yardmyla azda tutulabilmesine
imkan salamaktadr.1,2 Bu yöntemlerden biriside post-kor restoratif sistemidir.3 Post, pulpa boluuna direkt ve indirekt olarak hazrlanan farkl materyal- lerden ve tasarmlardan oluan yapnn yerletiril- mesidir.4 Kor, kron-köprü çalmalarnda, madde kayb
çok olan dilerde üst yapya tutuculuk salamak için die, kanal veya dentin çivileri ya da tutucu yüzeyler aracl ile tutunan ve kesilmi di eklinde, çeitli materyallerden hazrlanan destek alt yapdr.5 Böylece kalan di dokularndan daha etkin yararlanlmakta, diin ve restorasyonun dayanklln artrmak müm- kün olmaktadr.6-8
Klinik uygulamalar kolay olan çeitli post-kor sis- temleri mevcuttur. Bu sistemler, döküm post-kor ve prefabrike post-kor olmak üzere 2 temel ekilde snflandrlmaktadr.8,9 Kor yap üzerine endikasyo- nuna göre metal destekli veya desteksiz kronlar uygulanabilir.4,10
Post-kor sistemi uygulanacak dilerin tedavilerine karar vermede; kalan klinik kronun miktar, dieti altna inen çürük mevcudiyeti, periodontal dokularn durumu ve destek alveol kemiinin nitelik ve nicelii, kök morfolojisi, di arklarnn karlkl ilikisi, has- tann okluzal alkanlklar, hastann sosyo-kültürel ve ekonomik durumu, etkili olan faktörlerdir.3,9,11
Kor yapmnda genellikle amalgam, cam iyonomer simanlar, hibrit cam iyonomer simanlar ve kompozit rezinler kullanlr. Diin bir parças haline gelecek olan korun, az içindeki çekme ve basma kuvvet- lerini karlayacak yeterli dirence sahip olmas
istenir.12,13 Bu nedenle kor yapmnda kullanlacak materyalin mekanik özellikleri oldukça büyük önem tar. Cam iyonomer simanlarn, flor salabilmeleri, mine ve dentine fiziko-kimyasal adezyonu ve termal genleme katsaysnn dentine yakn olmas bir avantajdr. Bu materyalin düük anma direncine sahip olmas, düük gerilme dayankll ve krlgan- l ise kor yap materyali olarak kullanlmasn
snrlandrmaktadr.12 Ikla polimerize edilen hibrit cam iyonomer simanlar, mine ve dentinle zayf kim- yasal balar kurarlar. Basma ve çekme dirençlerinin düük olmas, klinik baarszlk orann artrmakta- dr.14 Hibrit cam iyonomer simanlar tam seramik kronlar altnda kor materyali olarak kullanldnda, higroskobik genlemelerine bal olarak seramikte çatlamalara ve krlmalara sebep olabilecei birçok
aratrmac tarafndan belirtilmitir.12,14,15 Kompozit rezin materyalinin maniplasyonunun kolay olmas ve sertleme sürelerinin ksa olmas klinik uygula- malarda kolaylk salamaktadr.1,10 Günümüzde, kor yapmnda kullanlmak üzere gelitirilmi özel kompozit rezin materyalleri mevcuttur. Bu kompozit materyalinin içine doldurucu madde olarak seramik veya titanyum partikülleri katlarak, dentine yakn basma direncine sahip olmas salanmtr.7,10 Daha sonraki dönemlerde ise yüksek sda sinterize edilmi
olan gümü ve cam tozlar içeren cam iyonomer simanlar kor materyali olarak gelitirilmitir. Bu materyallerin ilavesi sayesinde simann basma daya- nkllnn artt, krlma ve gerilme dirençlerinin ise dier simanlar ile benzer özellik gösterdii belirtil- mitir.12,16,17 Daha sonraki dönemlerde rezin modifiye cam iyonomer simanlara, HEMA (hidroksietilmeta- krilat) eklenerek, asit-baz reaksiyonu ve kla poli- merizasyon eklinde iki farkl sertleme mekanizma- sna sahip olmas salanm ve fiziksel özellikleri artmtr.12,18-21
Günümüzde post restorasyonu yapmnda metal veya metal olmayan post sistemleri kullanlmaktadr. Metal postlar baz metal, kymetli metal veya titanyumdan yaplabilmektedirler. Yaplan çalmalar sonucunda;
baz metal alamlarnn en önemli dezavantajlarnn korozyona uramalar olduu görülmütür. Bu durumu ortadan kaldrmak için korozyona kar
dirençli olan titanyum postlar ve kymetli metal alamlarndan yaplan postlar kullanlmtr. Ayrca kanal içinden metal postun uzaklatrmann zor olmas
ve estetik beklentileri karlayamamas dezavantaj olarak belirtilmitir. Post uygulamalar hastaya özgü olarak yapld gibi, klinik uygulamalarda pratik olmas açsndan prefabrike tipleri de kullanlmak- tadr.21–22 Prefabrike postlar, kolay ve yaygn olarak kullanlan paslanmaz çelikten yaplm, vidal, paralel ve retantif tutucu balar olan yaplardr.
Çineme kuvveti karsnda, kor malzemesinin göste- recei mekanik özelliklerin ortaya konabilmesi için basma dirençlerinin bilinmesi gereklilii söz konu- sudur. Bu nedenle, çalmamzda, kliniimizde kul- landmz vidal prefabrike post sistemi üzerine 4 farkl malzemeden kor yaps oluturularak tam metal kuron yapld. Post-kor sistemlerinde uygulanan kor malzemelerin basma dayankll yönünden karla- trlmas amaçland.
Tablo 1. Çalmada kullanlan malzemeler
Materyal Tip Lot no Üretici firma Sertleme reaksiyonu
Poly-F Plus Çinko polikarboksilat 0002001077 DeTrey/Dentsply, Almanya Kimyasal Ketac-Silver Gümü katkl cam iyonomer 024 13730 Espe, Almanya Kimyasal Ionofil-U Cam iyonomer 73664 Voco, Cuxhaven, Almanya Kimyasal Vitremer Rezin modifiye cam iyonomer 20021016 Espe, Almanya Ik-kimyasal
Gereç ve Yöntem
Çalmada, ortodontik amaçla çekilmi çürüksüz ve restorasyon olmayan alt küçük az dileri kullanld.
Diler çekildikten sonra akan su altnda eklentileri temizlendi ve aratrma yaplana kadar %0,1 timol solüsyonu (+4°C) içinde sakland. Daha sonra bu çözeltiden çkarlan diler saf su ile ykand. Dilerin mezyo-distal, vestibülo-lingual çaplar mine-sement snrndan ve yine mine-sement snrndan balayarak kök uzunluu ölçülerek, mümkün olduunca birbirine yakn uzunluktaki 40 adet di seçildi. Her grupta 10 di yer alacak ekilde rastgele seçim yaplarak 4 grup oluturuldu.
Dilerin kron ksmlar uzun aksna dik olacak ekilde aproksimal mine-sement snrndan 1,5 mm yuka- rdan elmas disk (Northbel 936/012, talya) ve aeratör (Black Pearl Eco FC, Bien-Air SA, sviçre) yardm ile irrigasyon altnda kesildi. Kron kökten ayrldktan sonra her bir diin vestibulo-lingual ve mezyo-distal çaplar ile kök uzunluklar belirlendi. Kesilen dilerin kökleri apikalden 1 mm geride sonlanacak ekilde 70 numara kanal aletiyle step-back teknii uygulanarak geniletildi. Geniletme ilemi sonras kanallar 2 ml
%2,5’lik NaOCl, 2 ml % 5’lik EDTA ve 2 ml distile su kullanlarak irrigasyonlar yapld. Kanallar kât konlar yardmyla kurutulduktan sonras güta-perka (DiaDent®Gutta Percha Points, Seul, Güney Kore) ve Diaket kanal pat (3M Espe, Seefeld, Almanya) yar- dmyla lateral kompeksiyon teknii kullanlarak dol- duruldu. Kanal tedavisinin yaplmasndan 24 saat sonra GatesGlidden frezleri (Diatech, Altstatten, sviçre) yardmyla güta-perka konlarn bir ksm söküldü ve anker seti (Svenska Dentorama AB, Sonla, Stockholm,
sveç) yardmyla 1 mm çapnda kesim yüzeyinden 8 mm aaya kadar uzanan standart anker yuvalar
hazrland. Çalmada, kolay ve yaygn olarak kulla- nlan paslanmaz çelikten yaplm, vidal, paralel ve retantif tutucu balar olan ankerler tercih edildi.
Koroner yüzeyden 1,5–2 mm mesafede diin servikal ksmnda kron restorasyonu için chamfer tarznda basamak hazrland. Ankerlerin yerletirilmesi ve simantasyonundan (Logo-cem, PD Dental, Almanya) sonra kor materyallerin ankerin üzerine tamamen kapatabilmesi için anker boyu 4 mm olarak belir- lendi.
Farkl 4 kor materyali üretici firmalarn önerdii oranlara göre hazrland ve matriks band yardm ile anker üzerine yerletirilerek örnek modeller olutu- ruldu (Tablo 1). Rezin modifiye cam iyonomer siman (Vitremer) görünür k cihazyla (Degulux, 600–800 mW/cm², Degussa, Frankfurt/Main, Almanya) 40 saniye süre ile polimerize edildi. Hazrlanan tüm modeller 24 saat süre ile 37Co nemli ortamda bekletildi. Uygun korun hazrlanabilmesi amacyla freze aleti kullanld.
Her örnekte uygun açlandrmann yaplmas için örnekler otopolimerizan akrilik (Bayer dental Ltd.,
ngiltere) içine gömüldü ve freze aletine yerletirilerek 5 mm yan duvar yükseklii, 6o eim açs ve düz okluzal yüzey oluturuldu. Di kesim snr kor yapnn 0,75 mm gingivaline kadar uzatld ve ferrul etkisi oluturuldu. Tüm örneklerde bu mesafe 0,5 mm ve 1 mm arasnda deimektedir. Okluzal-aksiyal köelere bizotaj yapld. Bu sayede çineme fonksiyonu sra- sndaki bukkal ve lingual eimlerden temas salan- m olmaktadr. Bu yüzeylerdeki temas, çineme sra- snda makaslama ve basma kuvvetinin kombinasyo- nunu salamaktadr. Kor materyallerindeki tüm an- drma ilemleri elmas frez (Diatech Dental Instruments,
sviçre) ve akan su altnda yapld.
Di kesimi bitirilmi olan örneklere Day-spacer (Picosep, Renfert, Almanya) marjinden 1 mm ksa olacak ekil- de uyguland ve kurumaya brakld. Daldrma teknii sayesinde genel olarak duvar kalnl 0,5 mm, yükseklik toplam olarak 8 mm olacak ekilde mum modelasyonlu (De Trey, Dentsply, Surrey, ngiltere) kronlar hazrland ve Ni-Cr (Wiron 99, Bego, Almanya)
alam metalinden dökümleri yapld. Her bir döküm korlarn üzerine oturtulduktan sonra dilerin kronlar
temizlenerek kurutuldu. Kronlar örnek dilere basma dayankll yüksek olan çinko-fosfat siman (Adhesor, Spofa Dental, Çekoslovakya) ile yaptrld. Simantas-
yon esnasnda restorasyonlara 8 dakika süresince 4 kg’lk eit kuvvet uyguland ve taan simanlar
temizlendi. Daha sonra kronlar nemli ortamda 24 saat süre ile 37Co de bekletildi ve termal siklusa tabi tutuldu. Tüm restorasyonlu diler, 5 Co ile 55 Co arasndaki banyolarda 30’ar saniye kalarak 100 kez termal siklus uyguland.
Her örnek krlma kuvveti, maksimum kuvvet ve ayrlma kuvvetinden birisinin tespit edilmesi amacyla Instron 1114 Universal test aletine (Instron Ltd. Ltigh Wycombe, ngiltere) baland. Kuvvetin 45derece ile uygulanabilmesi amacyla tornada özel olarak aparey hazrland. Her modele sürekli ve artan ekilde 0,5 mm/dak hzla kuvvet uyguland. Kuvvet uygulanma- sna dite veya restorasyonda krlma olana kadar devam edildi. Uygulanan kuvvetin üst snr olarak 4000 N olarak belirlendi. Her test örneinde x ve y koordinatlarnda grafikler elde edildi ve maksimum kuvvet deerlendirilmesi yapld.
Gruplar arasnda istatistiksel olarak fark olup olma- d, tek yönlü varyans analizi kullanlarak saptand.
Farkn hangi gruplar arasnda çktn belirlemek için post-hoc test yöntemlerinden Duncan çoklu karla- trma testi kullanld.
Bulgular
Çalmada kullanlan kor malzemelerin basma direnç- lerine ait olan ortalama deerler ve standart sapma deerleri Tablo 2’de görülmektedir. Yaplan istatistik- sel analizlere göre malzemeler arasndaki fark, ista- tistiksel olarak anlaml bulundu (p<0,05). Kuvvet uygulanmas sonucunda meydana gelen krlma ann- da elde edilen veriler istatistiksel olarak deerlendiril- diinde, Vitremer’in en yüksek basma direncine sahip olduu ve dier tüm malzemelerden istatistiksel ola- rak anlaml derecede daha yüksek olduu saptand
(p<0,05). Ionofil-U simann, Poly-F Plus simana göre daha fazla basma direnci göstermesine ramen, ista- tistiksel açdan anlaml bir fark görülmezken (p>0,05), Vitremer ve Ketac-Silver simanlarla arasndaki fark anlaml bulundu (p<0,05). Ketac-Silver siman ile
Ionofil-U, Vitremer ve Poly-F Plus siman arasndaki farkn da istatistiksel olarak önemli olduu saptand
(p<0,05) (Tablo 3). Ayrca örnek modellere uygula- nan kuvvet sonucunda oluan krlmalarn kor mater- yalinde snrl olduu görüldü.
Tablo 2. Malzemelerin basma dirençlerine ait ortalama ve standart sapma (Ss) deerleri (p=0,05)
Malzemeler Basma direnci (N/mm2) ortalama±Ss Poly-F Plus 1325,75 ± 102,54 Ketac-Silver 783,75 ± 94,87 Ionofil-U 1372,75 ± 71,56
Vitremer 1538,26 ± 145,16
Tablo 3. Malzemelerin basma dirençlerinin istatistiksel olarak karlatrlmas
Poly-F Plus Ketac-Silver Ionofil U Vitremer
Poly-F Plus * • *
Ketac-Silver * * *
Ionofil U • * *
Vitremer * * *
* Önemli (p<0,05)
• Önemsiz (p>0,05)
Tartma
Günümüzde endodontik tedavide klinik baar
orannn artmas ve ar madde kayb olan di yüzey- lerine restorasyon yapmnda yardmc olmas ama- cyla post-kor sisteminin uygulamas yaplmaktadr.
Post-kor sistemi, çürük, krk ve endodontik neden- lerle koronal ksmlar harabiyete uram dilerin tekrar yaplandrlmasnda kullanlmakta ve restoras- yon üzerine uygulanacak krona retansiyon ve daya- nkllk salamaktadr. deal bir kron restorasyonu, fonksiyon ve estetii yeniden salamal, geride kalan di yapsn ve dii saran dokular biyolojik açdan olduu kadar mekanik açdan da korumaldr.3 Post materyalleri, sadece endodontik tedavi uygulanm
dileri desteklememekte, ayrca kor ve koronal resto- rasyon için tutuculuk salamaktadr.1,7 Yani post ve kor sistemleri protetik yapy destekleyici deil retan- siyonu artrc bir faktördür.1,13,20
Tedavi süresinin ksalmas, uygulama kolayl, mali- yetin düük olmas, daha üstün retansiyon özellikleri ve gelen kuvvetin homojen bir ekilde datlmas
nedeniyle günümüzde prefabrike post ve kor sistem- leri tercih edilmektedir.6,7,9,23 Assif ve Gorfil,21 post ve kor restorasyonu uygulanan dilerde görülen krk- larn en çok kökün koronal üçlüsünde meydana gel- diini, nedeninin kullanlan farkl materyaller ve di
arasndaki elastik modülü farkndan kaynaklandn
belirtmilerdir.
Ayrca post uzunluu da basma dayankll yönün- den önemlidir. Klinik uygulamalarda ksa post mater- yallerinin daha az retansiyon oluturduklar görül- mektedir.20,21 Yaplan çalmalarda,8,9,11 8,9 ve 10 mm’lik post uzunluklarnda maksimum makaslama stresleri kök-siman ara yüzünde oluurken, 6, 7 mm’lik post uzunluklarnda ise streslerin apikal bölgede youn- lat gösterilmitir. Makaslama streslerinin 10 mm’den 8 mm’e doru artmasnn nedeni ise retansiyon azal- masna bal olduu ifade edilmektedir. Post uzun- luunun artmas dentinde oluan gerilme stresinde minimum etkiye neden olurken makaslama stresinde ise kuvvetli bir azalma göstermektedir.23 Çalma- mzda, bu nedenlerden dolay kök içinde kalan post uzunluunu 8 mm olarak belirledik.
Daha önce yaplan baz çalmalarda,20,21 kanal teda- vili dilere uygulanan post-kor restorasyonlarn kanal tedavisi görmü ve harabiyete uram dileri güçlen- dirmek ve daha sonra yaplacak restorasyona destek- lik salamak üzere 2 adet endikasyonunun olduu belirtilmitir. Son yllarda yaplan çalmalar21,24 ise postlarn endodontik tedavi görmü dileri kuvvet- lendirmedii, sadece koronal restorasyon için olu- turulacak kor yapnn retansiyonunu saladklar ifade edilmektedir. Kanal tedavisi görmü dilerin uzun dönem baarl olabilmesi için uygun üst yap resto- rasyonlarn yaplmas gerekmektedir. Eer kor resto- rasyonu için dite yeterli tutucu alan bulunmuyorsa, köke post yerletirmek gerekli olmaktadr. Bunun yannda post yerletirilmesi srasnda oluabilecek kökteki incelme, fonksiyonel kuvvetler yüksek deer- lere ulatnda kök kr riskine neden olabilmek- tedir. Bu nedenle post çap olabildiince minimum, kalan dentin kalnl ise olabildiince maksimum olmaldr.21,25 Çalmamzda, bahsedilen özelliklere dik- kat ederek, kolay ve yaygn olarak kullanlan paslan- maz çelikten yaplm, vidal, paralel ve retantif tutucu balar olan postlar kullanlmtr.
Kor materyallerinin seçiminde rol oynayan önemli faktörler, doku uyumluluu, asidite, antimikrobiyal aktivite, çözünürlük, viskozite, sertlik, çekme, basma ve makaslama kuvvetlerine dayankll, uygun elasti- kiyet katsays, di ve restorasyon materyallerine ba- lanma, uygulama kolayl, yeterli çalma zaman,
ssal ve elektriksel iletmezlik ve boyutsal stabilite olarak belirtilir.4 Çalmamzda, dört farkl kor malze- mesinin basma kuvvetlerine kar direncini karlat- rlabilecei düüncesinden hareketle premolar di
üzerinde incelendi. Bu simanlar, Poly-F Plus (çinko polikarboksilat), Ketac-Silver (gümü katkl cam iyonomer), Ionofil-U (cam iyonomer), Vitremer (modi- fiye cam iyonomer) simanlardr. Bu simanlarn rutin kullanmda en çok tercih edilen simanlar olduundan dolay aratrmada kullanlmas tercih edilmitir.
Farkl kor malzemelerinin krlmaya kar gösterdikleri dirençlerininin incelendii çalmalarda,13,18 kompozit rezinlerin, gümü destekli cam iyonomer simanlara göre daha iyi dayankllk özellii gösterdii belirtil- mitir. Burke ve Watts15 ise, ideal kor materyalinin özelliklerini belirtmiler ve yaptklar çalmalarnda, sermet simann bu özelliklerin birçouna sahip olduunu belirtmilerdir. Capp ve Warren24 yaptklar
çalmalarnda amalgamdan yaplan kor yapya alter- natif olarak kompozit ve akrilik rezinlerin kullanlabi- leceini ve cam iyonomer simanlarn ise en zayf kor materyali olduunu ifade etmilerdir.
Yaplan literatür incelemesinde,1,10,12 amalgam, rezin kompozit ve gümü katkl cam iyonomer simandan oluturulan kor materyallerini, çineme kuvvetlerini situmule eden yük altnda karlatrldnda, amal- gamdan yaplan kor’un en yüksek baar oranna sahip olduu, sermet simann ise daha baarsz olduu belirtilmitir. Resin modifiye cam iyonomer simanla- rn fiziksel özelliklerinin konvensiyonel cam iyonomer simanlar ile kyaslandnda oldukça iyi olduunu gösteren birçok aratrma vardr.12,1318 Çalmamzda aldmz sonuçlar kor malzemelerinin mekanik özel- likleri üzerine yaplan benzer çalmalarla uyumludur.
Test edilen malzemeler arasnda en iyi basma direnci özellii gösteren modifiye cam iyonomer (Vitremer) siman olarak saptand. Bu simana en yakn deer, cam iyonomer (Ionofil-U) siman ve çinko polikarbok- silat (Poly-F Plus) simanda, en düük deer ise gümü
katkl cam iyonomer (Ketac-Silver) simanda gözlendi
(Tablo 2). Ayrca in vitro çalmalarda gerçek diler kullanlrken, di boyutlarnn standardize edileme- mesi ve dilerin mekanik özelliklerinin deiiklikler göstermesi gibi dezavantajlara sahip olmas nede- niyle elde edilen sonuçlarn geni standart sapmalar gösterebilecei birçok çalmada bildirilmitir.14,19 Cam iyonomer simanlarn plastik deformasyon direnç- lerinin yüksek olmas çinko polikarboksilat simanlara göre daha üstünlük salamaktadr. Rezin kompozit esasl simanlarn cam iyonomer simanlara göre avan- tajlar olarak, nispeten yüksek direnç, sertlik ve düük çözünürlük sergilemeleri saylabilir. Ayrca ksa ve snrl çalma zaman, pulpa üzerinde zararl etkileri ve margindeki fazla simann uzaklatrlmasnn zor olmas da dezavantajlarndandr.16 Kemp-Scholte ve Davidson,14 kompozit rezinlerin sertleme öncesi plastik akkanlklar, iyi derecede yüzey slanabilirlik- leri ve düük viskoziteleri nedeniyle polimerizasyon büzülmesine dirençli ve mikrosznty azaltabilen özelliklerinin olduunu yaptklar çalmalarnda bil- dirmilerdir.
Yaplan aratrmalarda,10,13 post-kor uygulamalarnda termal siklus uygulanm veya uygulanmam örnek- lerde istatistiksel olarak fark bulunmad bildirilmi
olmasna ramen, aratrmamz da termal siklus uygulama ilemi yaplmtr.
Kor materyallerinin bask ve çekme kuvvetlerine kar
dayankl olmas gerektii, çok geni bir di yüzeyinin yerini almas ve bu yüzden de çok yönlü çineme kuvvetlerine kar dayankl olmas açsndan açk- lanabilir.17,25 Post-korlar çineme esnasnda fonksiyo- nel kontaklarla oluan horizontal ve vertikal kuvvet- lere maruz kalrlar. Post destekli bir restorasyona gelen kuvvetlerin iddeti, yönü ve skl çeitlidir.
Gelen kuvvetler, postun yerinden çkmasna, postun krlmasna veya kök krklarna neden olabilmek- tedir.20,21 Periodontal ligament ve yaplan kron pro- tezi, post-kor üzerine gelen kuvvetleri etkileyerek, kor yapsndaki kuvvetleri engeller. Kor yaps, lateral, basma, dönme, çekme ve makaslama kuvvetlerine maruz kalmaktadr. Çekme ve makaslama kuvvetle- rinin her ikisi post-kor’da, makaslama stresi yarat- maktadr. Klinik olarak post-kor yapda rol oynayan kuvvetler, çekme kuvvetleri ya da makaslama kuv-
vetleri olarak belirtilmektedir. Dinamik yapsndan dolay çineme kuvvetini duplike etmek güçtür.19–21 Bu nedenle uygun aç verilerek uygulanan basma testi, klinik olarak uygun olmaktadr. Bu çalmada da, farkl kor materyallerinin basma kuvvetlerine kar
direnç etkisinin in vitro olarak deerlendirilmesinde artikülasyon kuvvetlerini taklit edebilen 45° aç olu- turacak ekilde herhangi bir krlma veya çatlama olana kadar ve artacak ekilde statik kuvvet uygu- lamas yaplmtr. Ayrca, literatürde belirtildii gibi, in vivo çalmalarn güçlüü nedeniyle, ar madde kaybna uram endodontik tedavili dilerin in vitro çalmalar tercih edilmektedir.9 Bu nedenle, in vitro testlerle materyallerin ön deerlendirilmelerin yapl- mas kaçnlmazdr.
Restorasyonun dayanklln salayan post-kor siste- minin fonksiyonuna etki eden biyomekanik faktörleri anlamak ve kalan di yapsn korumak, post-kor sis- teminin esasn oluturmaktadr. Sistemde yüzey düzen- sizlii, ferrul etkisi, kullanlan malzemeler gibi para- metreler post-kor yapnn dayanklln, tutucu- luunu ve sertliini etkiler.19,21 Baarl bir restorasyon da kron üst yap için dite hazrlanan ferrul tasarm
oldukça önemlidir. Bolhuis ve ark.19 küçük azlarla yaptklar bir çalmada servikaldeki salkl dentin de daire eklinde 2 mm yüksekliinde bir çerçeve (ferrül) oluturulmasnn post yapmnda belirgin bir avantaj salamadn göstermilerdir. Bu sonuç tamamen deneysel bir özellik tamasna ramen ferrül eklinin uygulanmasnn anlam açkça görülmektedir. Çal- mamzda, gerçei yanstabilmesi amacyla kron resto- rasyonu uyguladmz örneklere, doru sonuçlar elde edilmesi amacyla 2 mm geniliinde ferrul tasa- rm uyguladk. Ayrca, kron uygulanan di yapsnda kök ve post-kor kompleksine gelen kuvvetlerin dalm deitii birçok aratrmada gösterilmi- tir.9,19,21 Bundan dolay çalmamzda, kor malzemele- rinin basma dayankll açsndan kyaslanmasnda, geride kalan dentin miktar ve dii saran kron resto- rasyonunda etkinliini katarak sonuçlar gerçee yakn olarak saptamaya çaltk.
Tüm bu bulgularn altnda; bu çalmann sonuç- larna göre basma direnci açsndan düük deerlere sahip olduklarn gözlediimiz gümü katkl cam iyonomer (Ketac-Silver) simann, kor malzemesi ola-
rak kullanmlarndan çok, az içerisinde stresin düük olduu bölgelerde kullanmlarnn snrl tutulmasn
önerebiliriz. Rezin modifiye cam iyonomer (Vitremer), çinko polikarboksilat (Poly-F Plus) ve cam iyonomer (Ionofil-U) simann, kor amacyla kullanlabilmeleri içinse, sahip olduklar mekanik özelliklerinin iyileti- rilmesine ihtiyaç duyulmaktadr. Endodontik tedavisi yaplm dilere uygulanacak ilemlerin gelecei, postsuz yaplarn uygulanabilecei adeziv tekniklerin gelimesidir. Çünkü post için yer hazrlanmas sonu- cunda oluabilecek olan post krlmas ya da diin krlmas gibi riskler böylece engellenmi olacaktr.
Sonuç
Çalmann sonucunda basma direncinin Vitremer malzemesinde en yüksek deerde olduu belirlendi.
Bunu srasyla Ionofil-U, Poly-F Plus ve Ketac-Silver izledi. Ayrca, madde kaybnn fazla olduu dileri azda tutabilmek amacyla uygulanan tedavilerde farkl anabilim dallarnn ibirlii içinde olmas önem- lidir.
Kaynaklar
1. Hudis SI, Goldstein GR. Restoration of endodontically treated teeth: a review of the literature. J Prosthet Dent 1986; 55: 33–38.
2. Smidt A, Venezia E. Techniques for immediate core buildup of endodontically treated teeth. Quintessence Int 2003; 34: 258–268.
3. Bolhuis P, de Gee A, Feilzer A. Influence of fatigue loading on four post-and-core systems in maxillary premolars. Quintessence Int 2004; 35: 657–667.
4. Zaimolu A, Can G. Sabit protezler. Ankara Üniversitesi Dihekimlii Fakültesi Yaynlar, Yayn no: 24, Ankara, 2004, 183–189.
5. Yavuzylmaz H, Ulusoy MM, Kedici PS, Kansu G. Protetik di tedavisi terimleri sözlüü. Türk Prostodonti ve
mplantoloji Dernei, Ankara ubesi Yaynlar, say: 1, Ankara, 2003, 72–73.
6. Vano M, Goracci C, Monticelli F, Toqnini F, Gabriele M, Tay FR, Ferrari M. The adhesion between fibre posts and composite resin cores: the evaluation of microtensile bond strength following various surface chemical treatments to posts. Int Endod J 2006; 39: 31–39.
7. Monticelli F, Toledano M, Tay FR, Cury AH, Goracci C, Ferrari M. Post-surface conditioning improves interfacial adhesion in post/core restorations. Dent Mater 2006; 22: 602–609.
8. Toksavul S, Zor M, Toman M, Gungor MA, Nergiz I, Artunc C. Analysis of dentinal stress distribution of maxillary central incisors subjected to various post- and-core applications. Oper Dent 2006; 31: 89–96.
9. Gluskin AH, Radke RA, Frost SL, Watanabe LG. The mandibular incisor: rethinking guidelines for post and core design. J Endod 1995; 21: 33–37.
10. Nissan J, Dmitry Y, Assif D. The use of reinforced composite resin cement as compensation for reduced post length. J Prosthet Dent 2001; 86: 304–308.
11. DeSort KD. The prosthodontic use of endodontically treated teeth: theory and biomechanics of post preparation. J Prosthet Dent 1983; 49: 203–206.
12. Naasan MA, Watson TF. Conventional glass ionomers as posterior restorations. A status report for the American Journal of Dentistry. Am J Dent 1998; 11: 36–45.
13. Hayashi M, Takahashi Y, Imazato S, Ebisu S. Fracture resistance of pulpless teeth restored with post-cores and crowns. Dent Mater 2006; 22: 477–485.
14. Kemp-Scholte CM, Davitson CL. Marginal integrity related to bond strength and strain capacity of composite resin restorative systems. J Prosthet Dent 1990; 64: 658–664.
15. Burke FJ, Watts DC. Fracture resistance of teeth restored with dentin-bonded crowns. Quintessence Int 1994; 25: 335–340.
16. Naasan MA, Watson JF. Conventional glass ionomers as posterior restorations. A status report for the American Journal of Dentistry. Am J Dent 1998; 11: 36–45.
17. Huysmans MC, van der Varst PG. Mechanical longevity estimation model for post-and-core restorations. Dent Mater 1995; 11: 252–257.
18. Sidhu SK, Watson TF. Resin-modified glass ionomer materials. A status report for the American Journal of Dentistry. Am J Dent 1995; 8: 59–67.
19. Nicholls JI. The dental ferrule and the endodontically compromised tooth. Quintessence Int 2001; 32:
171–173.
20. Bolhuis HPB, De Gee AJ, Feilzer AJ, Davidson CL.
Fracture strength of different core build-up designs.
Am J Dent 2001; 4: 286–290.
21. Cheung W. A review of the management of endodontically treated teeth. Post, core and the final restoration. J Am Dent Assoc 2005; 136: 611–619.
22. Rosentritt M, Furer C, Behr M, Lang R, Handel G.
Comparison of in vitro fracture strength of metallic and tooth-coloured posts and cores. J Oral Rehabil 2000;
27: 595–601.
23. Asmussen E, Peutzfeldt A, Sahafi A. Finite element analysis of stresses in endodontically treated, dowel- restored teeth. J Prosthet Dent 2005; 94: 321–329.
24. Capp NJ, Warren K. An advantage of the direct post and core technique. J Prosthet Dent 1992; 68: 712–713.
25. Sirimai S, Riis DN, Morgano SM. An in vitro study of the fracture resistance and the incidence ofvertical root fracture of pulpless teeth restored with six post-and- coresystems. J Prosthet Dent 1999; 81: 262–269.
Yazma Adresi:
Doç. Dr. Hüseyin TEZEL Ege Üniversitesi, Dihekimlii Fakültesi, Di Hastalklar ve Tedavisi AD, Bornova/ZMR 35100
Tel : (232) 388 03 28 Faks : (232) 388 03 25
E-posta : huseyin.tezel@ege.edu.tr
