II. «Aslî» ve «Tali» Kurucu İktidar ve Demokratik Anayasa Yapım Süreci

II. «Aslî» ve «Tali» Kurucu İktidar ve Demokratik

Anayasa Yapım Süreci

ASLI VE TALI KURUCU IKTIDAR KAVRAML ARI – ANAYASA YAPIM SÜRECI

DEMOKRATIK ANAYAS A YAPIMI

Kurucu İktidar ve Türleri – Aslî Kurucu İktidar

 Kurucu İktidar bir toplumda anayasayı yapan veya onu değiştiren iktidar olarak tanımlanmaktadır.

 Asli Kurucu İktidar, anayasayı ilk defa yapan veya onu bütünüyle değiştiren iktidar olarak tanımlanmaktadır.

 Asli Kurucu İktidar, kural olarak bir ülkenin kuruluş anında veya savaş, devrim, darbe gibi büyük toplumsal kırılma anlarının ardından ortaya çıkar.

 Aslî Kurucu İktidar, hukukî olmaktan ziyade sosyolojik bir olgu olarak tanımlanmaktadır.

 Aslî Kurucu İktidarın önünde, anayasayı yaparken herhangi bir hukukî sınır bulunmamaktadır. Bununla birlikte, bazı sosyolojik sınırların varlığı söz konusudur.

Kurucu İktidar ve Türleri – Talî Kurucu İktidar

 Kurucu İktidar bir toplumda anayasayı yapan veya onu değiştiren iktidar olarak tanımlanmaktadır.

 Talî Kurucu İktidar, anayasayı, anayasanın değiştirilmesi için öngörüşmüş usullere uygun olarak değiştiren iktidardır.

 Talî Kurucu İktidar, anayasanın değiştirilme yöntemiyle ve –varsa – değiştirilme yasaklarıyla sınırlanmış durumdadır.

 Talî Kuruculuk, hukukî bir olgudur.

 Talî Kuruculuk, olağan veya sırf bu amaca özgülenmiş kurumlar aracılığıyla kullanılabilen bir yetkidir.

«Demokratik» ve «Demokratik Olmayan»

Yöntemlerle Yapılan Anayasalar

Demokratik Anayasa Yapım Yöntemi

Yalnızca siyasî iktidarı elinde bulunduranların ve şeçkinlerin değil, halkın da doğrudan veya

temsilcileri aracılığıyla katılımıyla yapılan anayasa / anayasa değişikliği süreci oalrak

tanımlanmaktadır.

Demokratik Olmayan Anayasa Yapım Yöntemi

Dış veya İç Empoze (Dayatma) sonucunda yapılan anayasaların

ortaya çıkış biçimine verilen genel addır. Bu yöntemle yapılan anayasaların, dönemin

ve koşulların etkisiyle demokratik değerlere dayanması da mümkün olabilir.

Demokratik Anayasa Yapım Sürecinin Aşamaları

 Hazırlık Aşaması

 Anayasa Yapıcıların Belirlenmesi Aşaması

 Anayasanın Yazım Aşaması

 Anayasanın Yürürlüğe Girme Aşaması

Demokratik Anayasa Yapımına Halk Katılımı - I

 Doğrudan Katılım Yöntemleri

 Halkoylaması

 Vatandaş Meclisleri

 Halktan Dilekçe Toplanması

 Vatandaş Toplantıları

Demokratik Anayasa Yapımına Halk Katılımı - II

 Dolaylı Katılım Araçları

 Kurucu Meclis Seçimi

 Olağan Yasama Meclisinin Yetkilendirilmesi

Demokratik Anayasa Yapımında «Kum Saati» Modeli

Halk

Siyasî Partiler, STK’lar^Anayas

a Yapma

kla Görevli

Organl ar Anayasanın

Ortaya Çıkması

Yeniden Halka Dönülmesi