Kütlenin Gizemi

(1)

Ali ÖVGÜN

2007 UFOK-ESKISEHIR

İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü

(2)

İÇ

_İÇ

ER

_ER

İ

_İ

K

_K



Kütle Problemine Genel Bakış



İlk Kütle Tanımı

(3)

Kütle Problemine Genel

(4)

•Atomu oluşturan temel

parçacıklar nasıl kütle

(5)

Farklı tür temel parçacıkların

neden kendilerine özgü

kütleleri var?

Fermiyonlar Bozonlar 3. nesil 2. nesil 1.nesil Kütle ( giga-elektron-volt) Kütlesiz Bozonlar

(6)

Kütle Nedir?

Bir maddenin kütlesi , hacmi ve yoğunluğunun aynı

oranda artması durumda aynı kalır(1687 Principia).

Isaac Newton(1642-1727)

Bilimsel ilk kütle tanımı

Bir cismin kütlesi onun

(7)

Modern Kütle Tanımı

Kütle enerjinin bir dönüşümüdür.

Albert Einstein (1879-1955)

Kütle durgun bir cismin

enerjisini belirler. (Einstein, 1905)

Kütle ve enerji eşdeğer

niceliklerdir; biri

(8)

Protonun Kütlesi

Proton u u d kuarklarından oluşur

Protonun Kütlesi:

= u ve d Kuarklarının kütlesi + Kuarkların kinetik enerjisi

+ Kuarklar arasındaki potansiyel enerji

Protonun kütlesinin çoğu kuarkların

(9)

9

(10)

10

Parçacıkların kütlesinin temeli nedir?

(11)

•Proton ve Nötron

Kuarklardan

OLUŞUR

•Kuarklar ve Elektronlar daha küçük

(12)

Higgs Mekanizması

•Elektromaknetik alanda bir kuantumsal alandır.

Neden Higgs alanı da Elektromaknetik alan

değil?

(13)

Higgs Alanının 3 Önemli

Farkı

 Spininin(iç açısal momentumunun) sıfır

olması.

 Bütün sistemler en düşük enerjide

( sıfır enerji)

(14)

(15)

Higgs Bozonu

Peter Higgs Bunun doğru olduğunu nerden biliyorsun?

Higgs alanı 1964 yılında Peter Higgs tarafından ortaya atıldı. Higgs alanı varsa, bu alanı temsil eden bir parçacığın

(16)

Kütlenin Türü

_{Kütlenin Türü}

:

_:

Evrenimizin tümü higgs alanıyla kaplıdır.

Her parçacığın higgs bozonuyla etkileşimi birbirinden farklılık gösterir.

(17)

Higgs Bozonu

(18)

Neden higgs

mekanizması?



Kaç tane higgs alanı var?

Bilinmiyor



Süpersimetri Standart Modeline (SSMs)

göre her parçacığın bir süpereşi var

SSMye göre en az 2 farklı Higgs alanı var.

2 Higgs alanında 5 çeşit Higgs bozonu

(19)

Yüksek enerji ile

Higgs bozonunun

bulunması

bekleniyor.

p





p

 H

CERNdeki Büyük Hadron Çarpıştırıcısında(LHC)

proton ile protonu 14 trilyon elektron Voltluk

(20)

Sonuç



Higgs bozonu bulunmazsa Standart

Model ve parçacıklara kütle

kazandırdığı düşünülen higgs alanı

çöküntüye uğrayacak.



Higgs bozonu tahmin edildiği

(21)