MUTABAKATSIZLIK NEDENLERİ
1- İŞYERİ KAYITLARI İLE KURUM KAYITLARI ARASINDAKİ MUTABAKATSIZLIKLAR
Takdim tehir hataları
Hesap (matematik) hataları (gözardı edilir)
PEK’e dahil olmayan kazançlar (açıklama yapılır)
PEK tavanını aşan tutarlar (açıklama yapılır)
PEK tabanının altında kalan tutarlar (açıklama yapılır)
Eksik işlenme
Fazla işlenme
(ek veya iptal belge istenir)
Açıklanamayan nedenler (sigortalıya mal edilemiyorsa, geçersizlik uygulanır)
2- DEFTER KAYITLARI İLE BORDRO KAYITLARI ARASINDAKİ MUTABAKATSIZLIKLAR
Usulüne uygun tutulmuşsa defter kayıtları esastır. Bordro için geçersizlik uygulanır.
Ödeme bankadan yapılmışsa ve ödemeler bordro kayıtları ile
mutabıksa, bordro esas alınır. Defter için geçersizlik uygulanır.
3- DEFTER İLE KURUM KAYITLARI MUTABIK, BORDRO MUTABAKATSIZ İSE
Defter esas alınacağından, bordro geçersiz sayılır.
Ödemeler bankadan yapılmışsa ve ödemeler bordro kayıtları ile mutabıksa, bordro esas alınır. Defter için geçersizlik uygulanır.
Kuruma bildirilmeyen veya fazla bildirilen sigortalılar için ek veya
iptal belge istenir.
4- BORDRO İLE KURUM KAYITLARI MUTABIK, DEFTER MUTABAKATSIZ İSE
Defter mutabakatsızlığının nedeni açıklanamıyorsa, defter geçersiz sayılır.
Farkın nedeni açıklanabiliyorsa (tespit edilebiliyorsa) ve bordro doğru ise, defter geçersiz sayılır.
Ödemeler bankadan yapılmışsa ve ödemeler (toplamı) defter kayıtları ile
mutabıksa, defter esas alınır. Bordro için geçersizlik uygulanır. Kuruma
bildirilmeyen veya fazla bildirilen sigortalılar için ek veya iptal belge istenir.
BORDRO, DEFTER VE KURUM KAYITLARININ TÜMÜ MUTABAKATSIZ İSE
Defter veya bordro kayıtlarından hangisinin doğru olduğu, diğer belgelerle tespit edilmeye çalışılır. Doğru olan kayıt geçerli, diğer kayıt geçersiz sayılır. Sonuca göre ek veya iptal belge istenir.
Mutabakatsızlık nedeni tespit edilemiyorsa, bordro ile Kurum kayıtları karşılaştırılır, sonuca göre ek veya iptal belge istenir. (Bordronun Kanunda sayılan unsurları taşıması kaydıyla)
Hiçbir tespit yapılamıyorsa defter ve bordro geçersiz sayılır.
KAYIT VE BELGELERDE GEÇERSİZLİK HALLERİ
A) Defter geçersizliği (5510-102/1-e-4)
B) Bordro geçersizliği (5510-102/1-e-5)
DEFTER GEÇERSİZLİĞİ-1
5510 sayılı Kanunun 102. maddesi birinci fıkrasının (e) bendinin (4) numaralı alt bendine göre;
Tutmakla yükümlü bulunulan defter ve belgelerin ibraz edilmemesi nedeniyle verilmesi gereken ceza tutarını aşmamak kaydıyla; defter ve belgelerin tümünü verilen süre içinde ibraz etmekle birlikte;
1) Kanunî tasdik süresi geçtikten sonra tasdik ettirilmiş olan defterlerin tasdik tarihinden önceki kısmı geçerli sayılmaz. (Geçersiz sayılan aylar için İPC uygulanır.)
2) İşçilikle ilgili giderlerin işlenmemiş olduğu tespit edilen defterler geçerli sayılmaz.
(Geçersiz sayılan aylar için İPC uygulanır.)
DEFTER GEÇERSİZLİĞİ-2
3) Sigorta primleri hesabına esas tutulan kazançların kesin olarak tespitine imkân vermeyecek şekilde usulsüz veya noksan tutulmuş defterler geçerli sayılmaz. (Geçersiz sayılan aylar için İPC uygulanır.)
(Defter kayıtları ile kayıt ve belgeler arasındaki her türlü mutabakatsızlık durumu bu kapsamda ele alınır.
Defterler ile ücret tediye bordroları arasında mutabakat bulunmadığının tespit edilmesi halinde, uygun olmama nedeninin maddi hatadan ileri gelip gelmediği işverenden de sorularak araştırılmalı, maddi hatanın varlığının saptanması durumunda kayıtlar (defterler) bu yönüyle geçerli sayılmalıdır.)
DEFTER GEÇERSİZLİĞİ-3
4) Herhangi bir ay için sigorta primleri hesabına esas tutulması gereken kazançların ve kazançlarla ilgili ödemelerin o ayın dahil bulunduğu hesap dönemine ait defterlere işlenmemiş olması halinde, o aya ait defter kayıtları geçerli sayılmaz. (Geçersiz sayılan aylar için İPC uygulanır.)
Örnek: 2018 Aralık ayı ücreti ödemeleri, 2019 yılı kanuni defterine yazılmış ise, 2018 yılı yasal defteri, 2018 Aralık ayına ait prim belgelerinde yazılı olanları doğrulayan nitelikte kabul edilmez.
Örnek: 2018/Ocak ayına ait sigorta primleri hesabına tabi tutulacak kazancın 2018/Haziran ayında deftere yazılmış olması geçersizlik nedeni sayılmaz ve defter ücret yazımı açısından geçerli sayılır.
VUK'na göre hesap dönemleri Maliye Bakanlığınca tespit edilenlerin durumları, hesap dönemlerine göre değerlendirilecektir.
DEFTER GEÇERSİZLİĞİ-4
5) Kullanılmaya başlanmadan önce tasdik ettirilmesi zorunlu olduğu halde tasdiksiz tutulmuş olan defterler geçerli sayılmaz. (Defterin tümü geçersiz sayıldığından, tutmakla yükümlü bulunulan defter türü dikkate alınarak ibraz etmeme fiili işlenmiş gibi (12/6/3 asgari ücret) İPC uygulanır.)
6) Vergi Usûl Kanunu gereğince bilanço esasına göre defter tutulması gerekirken işletme hesabı esasına göre tutulmuş defterler geçerli sayılmaz ve bu bendin (1) numaralı alt bendine göre (aylık asgari ücretin oniki katı tutarında) idari para cezası uygulanır.
DEFTER GEÇERSİZLİĞİ-5
7) İşverenler, diğer kanunlara (VUK, Dernekler Kanunu, Kat Mülkiyeti Kanunu vb.) göre tasdik ettirmeleri gereken defterleri tasdiksiz kullanmaları durumunda, kayıtları geçersiz kabul edilir. İlgili kanuna göre tasdike tabi olmayan defterler için tasdik şartı aranmaz.
8) Tasdike tabi defterlerin dolması veya diğer sebeplerle yıl içinde yeni defter kullanma zorunluluğunun ortaya çıkması durumunda kullanılmaya başlamadan önce tasdik ettirilmemiş defterler tasdik yönünden geçersiz sayılır.
