Akaryakıt Talep Projeksiyonu Çalışmaları

Akaryakıt Talep Projeksiyonu Çalışmaları

Coşkun Duru

Stratejik Planlama ve İş Geliştirme Müdürü

52.7% 13.3% 34%

Free Float

Türkiye’nin lider medya grubu ve

en büyük holdinglerinden

biri

Orta Avrupa’nın lider petrol-gaz

şirketi ve

Avustralya’nın en büyük şirketi

Ortaklık Yapısı

9Yurt içi

9İthalat

Perakende

9İstasyonlar

İkmal Lojistik Satış ve Dağıtım

Ağı Ürünler

Diğer

9Hava 9Deniz

9Madeni Yağ

Î

Akaryakıt

Î

LPG

Î

LNG

Î

Madeni Yağ

Üre tim

Faaliyet Alanları

Ticari ve Endüstriyel

9Özel Sektör 9Kamu

‰ Toplam depolama kapasitesi 160.000 m3’lük bir yatırımla 973.750 m3’e yükselmiştir.

‰ Petrol Ofisi, 11 terminal ve bir rafineri irtibat bürosu ile

Türkiye’nin toplam akaryakıt

depolama kapasitesi içinde %32 payla en güçlü lojistik ağına

sahiptir.

Depolama Kapasitesi

İstasyon Sayısı*

3,083

1,233 622

580 617

505 423

Sunpet

Diğer** 1,780

* PETDER ve PO

** Diğer; Delta, Moil, Aytemiz, Petline ve Alpet 3,506

istasyon

‰ Mevcut istasyonların standartlarının yükseltilmesi ve düşük satış hacimli istasyonlarla sözleşmelerin

sonlandırılmasıyla, 2000 yılından bu yana istasyon başına ortalama satış hacminde %135 gibi yüksek bir artış oranı sağlandı.

‰ Petrol Ofisi istasyon ağı, Türkiye’nin en yaygın ve aynı zamanda ülke coğrafyasının tamamını

kapsayan tek bayi ağıdır.

Yurt Çapında İstasyon Ağı

‰ Türkiye’nin en geniş Oto- LPG dağıtım ağına sahip Petrol Ofisi, ‘’Petrogaz ve

‘’anlaşmalı istasyonlar’’

olmak üzere iki ayrı kanaldan faaliyet gösteriyor.

‰ Haziran 2006’da,

Aksaray’da LPG dolum tesisi satın alındı

Oto-LPG

997

1.240

1.438 1.415

22,1 21,7 21,7

21,7

200 400 600 800 1.000 1.200 1.400 1.600

20,5 21,0 21,5 22,0 22,5 23,0

İstasyon Sayısı

Pazar Payı %

‰ Ticari ve Endüstriyel satışlar;

9Kamu satışları,

9Ticari satışlar,

9Distribütör satışlarından oluşmaktadır.

‰ Başlıca müşteriler: Devlet kurumları, siyah ürün

distribütörleri, inşaat, tarım sektörleriyle madencilik, yol yapım ve enerji üretim endüstrileri.

‰ Petrol Ofisi Ticari ve Endüstriyel satışları hem 2004 hem de 2005’te şirketin toplam akaryakıt satış

hacminin yaklaşık %27’sini oluşturmaktadır.

Ticari ve Endüstriyel

‰ Fiyat avantajı ve çevreye daha az zarar vermesi nedeniyle LNG gibi gaz ürünleri geleneksel petrol kökenli akaryakıtlar

karşısında giderek daha çekici alternatifler haline gelmektedir.

‰ Doğalgaz, -162ºC’de sıvılaşarak hacmi 600 kat küçülmektedir.

‰ LNG’nin özellikle doğalgaz boru hatlarına

erişimi olmayan bölgelere, emniyet açısından özel kreyojenik tankerlerle taşınması

gerekmektedir.

‰ Türkiye’de piyasaya 2003 yılında girmiş olup 2006 sonunda 250 bin tonluk bir Pazar

LNG

‰ Petrol Ofisi havacılık satışlarında

%75’lik Pazar payıyla sektör lideri olup, bu alanda uluslararası oyuncu olmayı hedeflemektedir.

‰ ‘’POAir’’ hizmet markasıyla Türkiye’de 27 havaalanında hava ikmal tesisi

işletmektedir.

‰ Lufthansa, KLM, Air France, Swissair gibi 60 uluslararası havayolu

kuruluşunun yanısıra 108 yerli şirkete hizmet vermekte olup, Almanya,

Fransa, İtalya ve İspanya’daki 11 havaalanında da THY’nın tek

tedarikçisidir.

Havacılık

‰ Petrol Ofisi denizcilik sektörü satışları transit motorinde %29, gümrüklü

motorinde %64 ve Transit fuel oillerde

%39 Pazar payıyla Türkiye’deki en büyük tedarikçisi olmasının yanısıra Kepez Terminali’yle Çanakkale

Boğazı’nda yakıt ikmali yapan tek tedarikçidir.

‰ Bölgedeki ülkelerde satış hacmini

artırarak uluslararası bir oyuncu olmayı hedeflemektedir.

Denizcilik

‰ Petrol Ofisi madeni yağlarda %27 Pazar payıyla pazarda lider konumdadır. Marka bilinirliğini artırarak global rakipler

seviyesine ulaşılması hedeflenmektedir.

‰ Derince ve Aliağa’daki madeni yağ fabrikalarında 238 farklı madeni yağ üretilmektedir.

‰ 2005 yılında 20 farklı ülkeye yaklaşık 8.000 mton ihracat yapılmıştır.

‰ 2006 yılı sonu itibariyle bölgenin en büyük AR-GE merkezlerinden biri faaliyete

başlayacaktır.

Madeni Yağ

Petrol Ofisi’nin yeni Vizyon ve Misyonu

Yapılan Çalışmalar

‰ Bulunduğumuz makro çevreyi daha iyi anlamak ve ileriye dönük doğru stratejileri yakalayabilmek için çalışmalar başlatıldı.

‰ Türkiye’nin ve bölgenin lider enerji şirketi olmayı hedefleyen Petrol Ofisi, enerji oyununa ilişkin

uluslararası etkinlikleri daha

yoğun biçimde izlemeye, buralara katılmaya ve aktif rol almaya

başlamıştır

Yapılan Çalışmalar

‰ Bu temaslarla sağlanan bilgileri bir faydaya dönüştürmek ve Petrol Ofisi için doğru yol haritasını oluşturmak için ulusal ve uluslar arası kurumlarla ortak çalışmalar başlatıldı.

‰ Senaryo çalışmaları

‰ Akdeniz havzasındaki petrol ürünleri arz/talep projeksiyonları

‰ Türkiye akaryakıt talep modellemesi

‰ Hedefimiz Türkiye’nin enerji talebi

ˆ Normann Partners ile işbirliği yapılarak bu değişimlerin Türkiye’ye olası etkilerini daha iyi anlama ve bu doğrultuda etkin stratejiler geliştirebilmek amacıyla senaryolar oluşturuldu

Yapılan Çalışmalar Senaryolar

ˆ Cambridge Energy Research Associates (CERA)’nın uluslararası 50’yi aşkın şirketle gerçekleştirdiği “Global Energy Scenarios for Strategic Decision Making” isimli

çalışması ile dünyadaki yeni oluşumlar ve gelecek senaryoları incelendi

Akdeniz Havzası Akaryakıt

Arz-Talep Dengesi

Benzin fazlası artarken...

Motorin açığı büyüyor...

Petrol Ürünleri Tüketimi Dünya

Benzin Motorin

‰ Amerika, Avrupa’daki benzin fazlasını

alabilecek tek bölge....

‰ Amerika’daki yıllık

%1’lik talep artışı Atlantik bölgesini dengelemeye yetiyor

‰ Motorin üretimindeki artış sürmesine

rağmen açık büyüyor...

‰ Rusya arzın kaynağı...

‰ Üretim de 2007’den itibaren düşecek, Orta Doğu açığı

kapatabilecek mi?

Petrol Ürünleri Tüketimi Dünya

‰ Benzin talebi baskı altında

‰ Batı Akdeniz’de dizel,

‰ Avrupa ve Doğu Akdeniz’de LPG

‰ Ekonomik görünüm olumlu

‰ İtalya ve Fransa’nın

ekonomileri durgunlaştı ama İspanya büyümeye devam ediyor

‰ Kuzey Afrika’da ekonomik görünüm iyileşiyor

+ > 2-3 % Ekonomik büyüme

Motorin pazarı,benzin talebi azalıyor

Benzin pazarı, kısmen dizelizasyon

Benzin Tüketimi Akdeniz

‰ Akdeniz’de toplam 50 Milyon Ton benzin talebine sahip 19 ülke bulunmaktadır.

‰ 2010-2015 arasında her yılda talebin %1 düşeceği öngörülmektedir.

Batı Akdeniz 4 ülke,

27,7M Ton

İtalya: 15M Ton -3,3% /yıl

Doğu Akdeniz 7 ülke,

10M Ton

Yunanistan: 4M Ton Türkiye: 3M Ton

+0,9 % / yıl

Kuzey Afrika 8 ülke, 12M Ton

Cezayir ve Mısır, her biri 2,5M Ton +2,2 % /yıl

Motorin Tüketimi Akdeniz

‰ Akdeniz’de 90M Tonu ulaşımda kullanılan 130M Ton motorin talebine sahip 19 ülke bulunmaktadır.

‰ 2006-2010 arasında her yıl talebin %3,1 artacağı öngörülmektedir.

Kuzey Afrika Batı Akdeniz

4 ülke, 74M Ton

İtalya ve İspanya, Her biri 30M Ton +3,0% /yıl,

+11M Ton

Doğu Akdeniz 7 ülke,

24M Ton, Yarısı transit

Türkiye: 10M Ton +3,5 % / yıl,

+4,5M Ton

Akdeniz ve Karadeniz’deki rafineriler

Uygun

Standartta Yatırım gerekli Motorin

Benzin ABD’deki arbitraj

fırsatları mevcut oldukça benzin üretimi bu yönde akışına devam edecektir.

Türkiye Akaryakıt

Talep Modeli

Dünya Birincil Enerji Tüketimi (2005)

Petrol Tüketimi

37%

Doğalgaz Tüketimi

23%

Hidro elektrik tüketimi

6%

Nükleer Tüketimi

6%

Kömür Tüketimi

28%

Birincil Enerji Tüketimi Dünya

Dünya enerji ihtiyacı, ekonomik gelişmelere paralel olarak artışını sürdürmektedir.

‰ 2005 yılı toplam dünya birincil enerji tüketimi %2,4 artarak 10,5 milyar ton petrol eşdeğeri (tpe) seviyesine gelmiştir.

‰ Petrol tüketimindeki artış 2004’ten 2005’e %1 olarak gerçekleşirken, tüm ürünler arasında en yüksek artış %4,7 ile kömürde

gerçekleşmiş, doğal gaz

tüketimindeki artış ise %2,1 olarak gerçekleşmiştir.

‰ 2005 yılı toplam Türkiye birincil enerji tüketimi %4 artarak 91,5 milyon ton petrol eşdeğeri (tpe)

0%

20%

40%

60%

80%

100%

1965 1967 1969 1971 1973 1975 1977 1979 1981 1983 1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005

Oil Natural Gas Coal Hydro electric

Birincil Enerji Tüketimi Türkiye

Petrol ağırlıklı Türkiye enerji tüketimi değişiyor…

Petrol Doğal Gaz Kömür Hidro Elektrik

Türkiye Birincil Enerji Tüketimi (2005)

Petrol Tüketimi

34%

Doğalgaz Tüketimi

27%

Hidro elektrik tüketimi

10%

Kömür Tüketimi

29%

‰ Son 5 yıldaki kişi

başına düşen toplam birincil enerji

tüketimlerine

bakıldığına, ABD 7,9 milyon tpe/kişi ile birinci sıradadır.

‰ Türkiye 1,3 milyon tpe/kişi ile bölgesel ortalamaların oldukça altında kalmaktadır.

Toplam Birincil Enerji Tüketimi (Milyon Tpe/kişi)

Ülke 2000 2001 2002 2003 2004 2005

A.B.D. 8,4 8,1 8,2 7,9 8,0 7,9

Rusya Federasonu 4,4 4,4 4,5 4,5 4,7 4,7

Fransa 4,3 4,3 4,3 4,3 4,4 4,3

Almanya 4,0 4,0 4,0 4,0 4,0 3,9

İngiltere 3,8 3,8 3,7 3,7 3,8 3,8

İtalya 3,1 3,1 3,0 3,1 3,2 3,2

Yunanistan 3,0 3,0 3,1 3,0 3,2 3,1

Türkiye 1,2 1,1 1,1 1,2 1,2 1,3

Çin 0,8 0,8 0,8 1,0 1,1 1,2

Brezilya 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0

Birincil Enerji Tüketimi Dünya

Petrol Ürünleri Tüketimi Dünya

‰ Petrol tüketiminde 2005 yılında 2004 yılına göre artış %1,3

olarak gerçekleşmiştir.

‰ Dünya petrol tüketiminin 2005 yılı itibarı ile %29,5’u, Kuzey Amerika ülkelerinden

karşılanmaktadır.

‰ Dünya tüketiminin %27’si ABD (1 milyar ton), %8,5’i Çin (0,3 milyar ton) ve %6,4’ü Japonya tarafından yapılmaktadır.

Kuzey Amerika 1,13 29,5%

Asya Pasifik 1,12 29,2%

Avrupa+Asya 0,96 25,1%

Ortadoğu 0,27 7,1%

Güney ve Orta Amerika 0,22 5,8%

Afrika 0,13 3,3%

TOPLAM 3,84 100%

2005 % PETROL ÜRÜNLERİ

TÜKETİMİ Milyar ton

2005

‰ 2005 yılında Türkiye petrol ürünleri sivil tüketimi 29,4 milyon ton olarak

gerçekleşmiş olup, 2004 yılına göre %3 oranında düşmüştür.

‰ Sivil tüketim içerisinde motorin %36, fuel oiller

%21, LPG ve benzinler %14 ile en büyük paya sahiptir.

Petrol Ürünleri Tüketimi Türkiye

Ürünler 2004 2005 2005 / 2004

Motorin 10.347 10.587 2%

Fuel Oil-6 6.118 5.309 -13%

LPG 3.943 4.157 5%

Kurşunsuz Benzin 2.204 2.504 14%

Jet Yakıtı 1.527 1.740 14%

Nafta 1.497 822 -45%

Asfalt 1.390 1.754 26%

Kalorifer Yakıtı 915 807 -12%

Super Benzin 758 371 -51%

Refinery Fuel Gas 596 570 -4%

Madeni Yağ 563 409 -27%

Solvent 339 68 -80%

Diğer 127 226 78%

Gazyağı 36 28 -22%

Normal Benzin 0 0 -100%

TOPLAM 30.359 29.351 -3%

Petrol Ürünleri Sivil Tüketimi (milyon ton)

Siyah Ürünler (mn ton) 5,9

5,1 4,9 4,8 4,5

3,9

Benzin + Oto-LPG (mn m3) 6,6 6,1

5,6 5,4 5,7 5,6

2000 2001 2002 2003 2004 2005 Toplam Motorin (mn m3)

10,8 11,0 11,2 11,5 12,7 12,9

2000 2001 2002 2003 2004 2005

Petrol Ürünleri Tüketimi Türkiye

„ Projede Boğaziçi Üniversitesi ile işbirliği içinde, bilimsel modellere dayalı olarak Türkiye

pazarındaki ‘’Ürün Bazında Talep Tahminleri’’

yapılması amaçlanmıştır.

„ Bu modellerin sonucu olarak ileriye yönelik

‘’Alternatif Analizleri’’ gerçekleştirilebilecektir.

Ortaya çıkan tahmin modellerinin, gerçekleşen tüketim değerleri üzerinden yeni tahminler ve senaryolar üretmeye yakın ve kolay kullanılır olması amaçlanmıştır.

Akaryakıt Talep Projeksiyonu

Projenin Amacı

„ Uzun dönemli bağımsız faktörlerle ürün bazında Türkiye toplam talep tahmin modelleri

oluşturmak için her bir model için bir çok farklı değişkenin etkisi, hem tek başına hem de başka değişkenlerle oranları (kişi başına araç) veya yüzde değişimleri gibi farklı kombinasyonlarda sınandı.

„ Sınanan bu değişkenlerden sadece anlamlı

Akaryakıt Talep Projeksiyonu

Her model için uygun değişkenler kullanılarak uzun dönemli regresyon modelleri oluşturulmuştur.

Enerji

Regresyon modelleri

Akaryakıt Talep Projeksiyonu

0 500 000 1 000 000 1 500 000 2 000 000 2 500 000 3 000 000 3 500 000 4 000 000 4 500 000 5 000 000

1985 1987

1989 1991

1993 1995

1997 1999

2001 2003

2005 2007

2009 2011

Satış Güven Aralığı Tahmin

„ R² : 0,97

„ Modelde sınanan / kullanılan değişkenler;

„Nüfus

„GSYH ve alt kırılımları (Sanayi, Tarım, İnşaat, Ticaret, Ulaştırma- Haberleşme)

„Geçmiş yılların benzin tüketimleri,

„Motorin tüketimleri,

„Oto-LPG tüketimleri,

„Araç sayıları (Benzinli Otomobil, Motorsiklet)

„Bin kişi başına düşen benzinli araç sayısı

„LPG’li araç sayıları

„Benzin fiyatları,

„Motorin fiyatları,

„Oto-LPG fiyatları.

Benzin modeli

Akaryakıt Talep Projeksiyonu

0 2 000 000 4 000 000 6 000 000 8 000 000 10 000 000 12 000 000 14 000 000 16 000 000 18 000 000

1985 1987

1989 1991

1993 1995

1997 1999

2001 2003

2005 2007

2009 2011

Satış Güven Aralığı Tahmin

„ R² : 0,98

„ Modelde sınanan / kullanılan değişkenler;

„Nüfus,

„GSYH ve alt kırılımları (Sanayi, Tarım, İnşaat, Ticaret, Ulaştırma- Haberleşme)

„Geçmiş yılların motorin tüketimleri,

„Benzin tüketimleri,

„Araç Sayıları (Dizel Otomobil,

Kamyon, Kamyonet, Otobüs, Minibüs, Traktör, Özel amaçlı taşıtlar),

„Bin kişi başına düşen dizel araç

Motorin modeli

Akaryakıt Talep Projeksiyonu

0 200 000 400 000 600 000 800 000 1 000 000 1 200 000 1 400 000 1 600 000 1 800 000 2 000 000

2000 2001

2002 2003 2004 2005 2006

2007 2008 2009 2010 2011

Satış

Güven Aralığı Tahmin

„ R² : 0,94

„ Modelde sınanan / kullanılan değişkenler;

„Nüfus

„GSYH ve alt kırılımları (Sanayi, Tarım, İnşaat, Ticaret, Ulaştırma-

Haberleşme)

„Geçmiş yılların Oto-LPG tüketimleri,

„Benzin tüketimleri,

„Araç sayıları (Otomobil eşdeğeri),

„Bin kişi başına düşen benzinli araç sayısı,

„LPG’li araç sayıları,

„Benzin fiyatları,

„LPG fiyatları.

Oto-LPG modeli

Akaryakıt Talep Projeksiyonu

0 1 000 000 2 000 000 3 000 000 4 000 000 5 000 000 6 000 000

1996 1997

1998 1999

2000 2001

2002 2003

2004 2005

2006 2007

2008 2009

2010 2011

Satış

Güven Aralığı Tahmin

„ R² : 0,84

„ Modelde sınanan / kullanılan değişkenler;

„Nüfus,

„GSYH ve alt kırılımları (Sanayi, Tarım, İnşaat, Ticaret, Ulaştırma-

Haberleşme),

„Geçmiş yılların fuel-oil satışları,

„Toplam katı yakıt tüketimleri (odun, kömür),

„Sanayi ve konut sektörü doğalgaz tüketimleri,

„Kalorifer yakıtı tüketimleri,

Fuel-Oil modeli

Akaryakıt Talep Projeksiyonu

0 500 000 1 000 000 1 500 000 2 000 000 2 500 000

1996 1997

1998 1999

2000 2001

2002 2003

2004 2005

2006 2007

2008 2009

2010 2011

Satış

Güven Aralığı Tahmin

„ R² : 0,96

„ Modelde sınanan / kullanılan değişkenler;

„Nüfus,

„GSYH ve alt kırılımları (Sanayi, Tarım, İnşaat, Ticaret, Ulaştırma- Haberleşme),

„Geçmiş yılların kalorifer yakıtı tüketimleri,

„Toplam katı yakıt tüketimleri (odun, kömür),

„Sanayi ve konut sektörü doğalgaz tüketimleri,

„Fuel-oil tüketimleri,

„Kalorifer Yakıtı fiyatları,

„Doğal gaz fiyatları,

„Fuel-Oil fiyatları.

Kalorifer Yakıtı modeli

Siyah Ürünler (mn ton)

5,9

5,1 4,9 4,8 4,5

3,9 3,5

3,1 2,9 2,7 2,6 2,4

Benzin + Oto-LPG (mn m3)

6,6 6,1

5,6 5,4 5,7 5,6 5,5 5,4 5,4 5,4 5,5 5,4

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Proj

2007 Proj

2008 Proj

2009 Proj

2010 Proj

2011 Proj

Toplam Motorin (mn m3)

10,8 11,0 11,2 11,512,7 12,914,015,116,417,719,020,4

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Proj

2007 Proj

2008 Proj

2009 Proj

2010 Proj

2011 Proj

Model Sonuçları

„ Her yakıt türü için satışları belirleyen etkin değişkenler ortaya çıktı;

- İlk akla gelen değişkenler her zaman etkin değil!

„ Bazı yakıt türleri için sınırlı fiyat artışlarının satış üzerinde negatif etkisi olmadığı görüldü,

„ Kişi başına araç sayısının benzin ve motorin satışlarında önemli bir faktör olduğu

gözlemlendi,

„ Senaryo analizlerine imkan verecek yapı ortaya çıktı;

- Fiyat, GSYH ve araç sayısı tahminleri ile,

„ Stratejik planlamayı destekleyici veriler üretildi.

Yıllık regresyon modelleri

Akaryakıt Talep Projeksiyonu

Verilerin kendi içerisinde tutarsızlığı

ƒ

Araç parkı için 2003 öncesi EGM ve TÜİK’in ayrı ayrı veri tutması, 2003 sonrası araç parkının gerçekleşen satışlardan fazla büyümesi

ƒ

Tüketim verilerinde il bazlı tüketim ile toplam tüketimlerin tutarsızlığı

Modelleme için ihtiyaç duyulan veriye ulaşmakta birçok sorunla karşılaşıldı .

Enerji

Veri toplama

Akaryakıt Talep Projeksiyonu

Eksik veriler

ƒ

İl bazlı GSYH ve alt kırılımları 1987-2001 arası mevcut, 2001 sonrası yapılan isteklere rağmen elde edilemedi

ƒ

2004 öncesi dizel otomobil sayısına ait kesin bir veriye ulaşılamadı.

Tutulmayan veriler

ƒ

LPG’li araç sayılarına ait 2004 yılı öncesi veri kaydı bulunmuyor

ƒ

Araç türüne göre araçların yaptıkları kilometre verisiyle ilgili serinin olmaması

ƒ

Türkiye’deki araç parkı için zaman serisi olarak araç verimlilikleri tutulmuyor.

Enerji

Akaryakıt Talep Projeksiyonu

Veri toplama