1. Giriş
1.1. Kurumsal Yapı a) Kuruluş ve Tarihçe
Açık İlköğretim Okulu, Millî Eğitim Bakanlığının 12.09.1997 tarih ve 1651 sayılı onayı ile Film Radyo Televizyonla Eğitim Başkanlığına (FRTB) bağlı olarak kuruldu.
1998–1999 Öğretim Yılında Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü bünyesinde öğretime başladı
ve halen bu bünyede hizmet vermektedir.
Millî Eğitim Bakanlığı, Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü, Ölçme Değerlendirme ve Açık Öğretim Kurumları Daire Başkanlığı’na bağlı bulunan Açık İlköğretim Okulu Müdürlüğü; yurt içinde (81 il-644 Büro) ve yurt dışında (Batı Avrupa; Suudi Arabistan’da Me- kke, Medine, Riyad; Libya’da Trablus) bulu- nan öğrencilerine uzaktan öğretim metotlarıyla hizmet vermektedir.
Uzaktan Eğitim Uygulamalarında Bir Örnek:
Millî Eğitim Bakanlığı - Açık İlköğretim Okulu
Serkan Düzgün1, Salim Yıldız2
1 MEB Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü Açık İlköğretim Okulu, Ankara
2 MEB Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü Açık İlköğretim Okulu Müdürü, Ankara sduzgun@meb.gov.tr, salimyildiz@meb.gov.tr
Özet: Anayasamızın 42. Maddesi gereğince; “Kimse, eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bıra- kılamaz. Eğitim ve öğretim, Atatürk ilkeleri ve inkılâpları doğrultusunda, çağdaş bilim ve eğitim esaslarına göre, Devletin gözetim ve denetimi altında yapılır.”. Bu madde doğrultusunda Millî Eğitim Bakanlığı çeşitli nedenlerle ilköğretimlerini tamamlayamayan ve zorunlu ilköğretim yaş sınırını aşarak eğitim-öğretim sisteminin dışında kalan yetişkinlere ilköğretimlerini tamamlama- ları amacı ile; uzaktan eğitim ilke ve teknikleriyle her yerde, her durumda eğitim-öğretim olanağı veren Açık İlköğretim Okulunu kurmuştur. Bu bildiride okulun tanıtımı, gerçekleştirdiği uzaktan eğitim faaliyetleri ve okul ile ilgili istatistikî bilgilere yer verilmektedir.
Anahtar Sözcükler: Açık İlköğretim Okulu, Uzaktan Eğitim, Yetişkin Eğitimi, Televizyonlu Eğitim Distance Education Applications An Example: Open Primary School
Abstract: According to 42th Article of our Constitution: “No one can be deprived of the right of education and training. Training and education shall be conducted under the supervision and con- trol of the State, in line with Atatürk’s principles and reforms, according to the principles of con- temporary science and education. “TC Ministry of National Education established Open Primary School which allows distance education principles and techniques everywhere and in all cases for the people who had not been able to complete their education because of some various reasons and who had not been able to complete his compulsory primary education because of exceeding the school age limit and left outside of the educational system. In this paper, the introduction of the school, its distance education activities and school-related statistical information are all included.
Keywords: Open Primary School, Distance learning, Adult Education, Television Training
Açık İlköğretim Okulu, Genel Müdürlük bünyesinde ve merkezî sistemle uzaktan öğretim veren bir kurumdur. Kurum; merkezde okul müdürlüğü, taşrada ise Açık Öğretim Büroları şeklinde yapılanmıştır. Okul Müdürlüğündeki görevliler; müdür, müdür başyardımcısı, müdür yardımcıları, öğretmenler ve diğer per- sonelden oluşur.
EĞİTİM TEKNOLOJİLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Ölçme Değerlendirme ve Açık Öğretim Kurumları Daire Başkanlığı
Açık Öğretim Kurumları Koordinasyon Şubesi Müdürlüğü
Açık İlköğretim Okulu Açık Öğretim Büroları
Yurtiçi Büroları (Halk Eğitim
Merkezleri)
Batı Avrupa Bürosu (AÜ Açık Öğretim Fakültesi Almanya Bürosu)
Ortadoğu Büroları (T.C. okullarının
bulunduğu yerler)
1. Şekil: Açık İlköğretim Okulu Teşkilat Şeması b) Açık İlköğretim Okulu Müdürlüğünün Görevleri
İlköğretim ders programlarına uygun 1. olarak uzaktan öğretim sağlamak,
Derslere yönelik radyo ve televizyon 2. programları hazırlamak, hazırlatmak ve
yayımlanmasını sağlamak,
Eğitim-öğretimle ilgili kaynak ve 3. yayınların dağıtım bürolarına ulaşımını
sağlamak,
Eğitim-öğretim ve sınavlarla ilgili 4. mevzuatı hazırlamak ve onaya sunmak,
Öğrencilerle ilgili istatistikî bilgileri topla- 5. mak ve değerlendirmek,
Uzaktan öğretimle ilgili yurt içi ve yurt 6. dışı eğitim etkinliklerini izlemek ve
değerlendirmek,
Öğrenci sorunlarıyla ilgilenmek ve gerekli 7.
önlemleri almak,
Diploma ve belgeleri düzenlemek.
8.
c) Açık Öğretim Bürolarının Görevleri Öğrencilerle ilgili iş ve işlemleri (yeni 1. kayıt, kayıt yenileme, ders kitaplarının dağıtımı, öğrenim belgesi hazırlanması, di- ploma dağıtımının yapılması vb) yapmak.
Öğrencilerin talepleri hâlinde il/ilçe 2. milli eğitim müdürlüklerince belirlenen okul veya kurumlarda kurs niteliğindeki eğitimle ilgili önlemleri almak.
Öğrencilere rehberlik ve danışmanlık yapmak.
3.
1.2. Çalışma Şekli
a) Açık İlköğretim Okulunun Amacı Çeşitli nedenlerle ilköğretimlerini tamam- layamayan ve zorunlu ilköğretim yaş sınırını aşarak eğitim-öğretim sisteminin dışında kalan yetişkinlere; uzaktan eğitim ilke ve teknikleri- yle her yerde, her durumda eğitim- öğretim olanağı vermek; bu yolla toplumun eğitim ve kültür düzeyini yükseltmek, vatandaşlarımızın meslek edinmelerini kolaylaştırmak, ekonomik kalkınmaya katkıda bulunmalarını sağlamak ve onları üst öğrenime hazırlamaktır.
b) Kullanılan Genel İlke ve Yöntemler Çeşitli nedenlerle ilköğretimlerini tamam- 1. layamayan ve zorunlu ilköğretim yaş
sınırını aşan yetişkinlere Açık İlköğretim Okulundan yararlanma hakkı verilir. Tu- tuklu, hükümlü ve bedensel engelli olduklarını belgelendirenler ile özel eğitim gerektirdiğine Özel Eğitim Hizmetleri Ku- rulundan alınacak belge ile belgelendiren- lerde yaş kaydı aranmaz.
Programların uygulanmasında görsel 2. ve işitsel iletişim araçlarından etkin bir
biçimde yararlanılması esastır.
Program ve kaynakların, televizyon ve ra- 3. dyo programları, basılı dokümanlar, ‘CD- ROM’lar ve benzeri araçlarla desteklen- mesi esastır.
Ölçme ve değerlendirmede, öğretim 4. programlarında belirtilen amaçlara
ulaşılabilmesi için gerekli düşünce ve davranışların kazandırılması esas alınır.
c) Öğrenci Yeni Kayıt Başvurusu
Açık öğretim bürolarına dönemler itibarıyla başvuruların hangi tarihlerde yapılacağı, çalışma takviminde belirlenir ve iletişim araçlarıyla (İnternet, Televizyon, Radyo vb) ilgililere duyurulur.
Okula, zorunlu eğitim yaşını geçenlerden;
İlköğretim 5. sınıfı tamamladığını belge- 1. lendirenler,
Halk Eğitim Merkezleri tarafından düzen- 2. lenen Yetişkinler II. Kademe Eğitimi
Başarı Belgesi olanlar,
Yetiştirici ve tamamlayıcı temel eğitim-B 3. kurs belgesi olanlar,
İlköğretimin 6. 7. ve 8. sınıflarından 4. ayrılanlar,
Yurt dışında öğrenim görüp denkliğini 5. yaptırmış olanlar,
yeni kayıt için başvurabilirler.
Kayıt Bürosu (Halk Eğitim Merkezleri)
(Öğrencinin evraklarını teslim etmesi ve bilgilerinin sisteme girilmesi)
Açık İlköğretim Okulu Müdürlüğü
(Öğrenci dosyalarının incelenip intibaklarının yapılarak kayıtların aktif hale getirilmesi)
Öğrenci dosyalarının okul müdürlüğüne gönderilmesi
Banka
(Kayıt harçlarının yatırılması)
2. Şekil: Yeni Kayıt İşlem Şeması
Yeni kayıt için başvuran adayın belgeleri Okul Müdürlüğünce oluşturulan komisyon- larca incelenip, kesin kayıtları yapılır. Kesin kaydı yapılan öğrencinin öğrencilik durumu
“Aktif” öğrenci konumuna gelir. Aktif konu-
ma gelen öğrenci Açık İlköğretim Okulunun İnternet sitesinden ders seçme işlemlerini gerçekleştirir.
ç) Sınıf ve ders belirleme işlemleri (İntibak İşlemleri)
Öğrencilerin intibak işlemleri komisyonlarca aşağıdaki temel esaslara göre yapılır:
Öğrenim belgesindeki dersler dikkate 1. alınarak öğrencinin sınıfı belirlenir.
İlkokulu bitirmiş olanlardan Ustalık/
2. Kalfalık Belgesi olanlar, 6. sınıfı tamamlamış kabul edilir.
Açık İlköğretim Okulundan öğrenim bel- 3. gesi alarak ayrılanlar, tekrar başvurmaları
hâlinde ayrıldıkları sınıftan öğrenimlerine devam edebilirler.
d) Kayıt Yenileme
Okula devam eden öğrenciler, öğrencilik haklarından yararlanabilmek için her dönem öncesinde kayıt yenilerler. Kayıtlarını ye- nilemeyenlerin öğrencilik hakları o dönem için dondurulur. Kayıt yenileme işlemlerinin hangi tarihlerde gerçekleştirileceği, çalışma takviminde belirlenir ve iletişim araçlarıyla (İnternet, Televizyon, Radyo vb) öğrencilere duyurulur.
Çalışma takviminde belirtilen süreler içersinde Açık Öğretim Bürolarına başvuran öğrenciler kayıt yenileme işlemlerini tamamlayıp kayıt yenileme raporu aldıktan sonra, Açık İlköğretim Okulunun İnternet sitesinden ders seçme işlemlerini gerçekleştirir.
e) Dersler
6.SINIF 7.SINIF 8.SINIF
Türkçe Türkçe Türkçe
Matematik Matematik Matematik Fen ve Teknoloji Fen ve Teknoloji Fen ve Teknoloji Sosyal Bilgiler Sosyal Bilgiler T.C.İnkılâp Tarihi
ve Atatürkçülük Yabancı Dil Yabancı Dil Yabancı Dil Din Kültürü ve
Ahlak Bilgisi Din Kültürü ve
Ahlak Bilgisi Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 1. Tablo: Okulda Uygulanan Dersler
Okulda, ilköğretim ders programlarının uygulanması esastır. Bir ders yılı 3 dönemden oluşur. Her dönemde altı ders vardır.
f) Sınavlar
Öğrenci başarısının belirlenmesi amacıyla çalışma takviminde belirtilen tarihlerde merkezi sistemle dönem sınavları yapılır.
Öğrenciler bir dönemde sadece bir sınıfa ait dersler ile kayıt sırasında veya kayıt yenile- mede seçtikleri bir üst sınıfın en fazla dört dersi ile başarısız oldukları derslerden sınava katılabilirler.
Bir öğretim yılında 1.Dönem, 2.Dönem ve 3.Dönem sınavı olmak üzere üç sınav yapılmaktadır. Her bir ders için dönem sınavlarında alınan not, yılsonu notu olarak hesaplanır.
Dönem sonunda başarı durumuna göre öğrenciler; “Doğrudan Sınıf Geçme”, “Arit- metik Ortalama İle Sınıf Geçme” ve “Mezun Olma” haklarını elde edebilirler.
g) Sınav Sonuçlarının Duyurulması
Sınav sonuçları, İnternet üzerinden öğrencilere duyurulur.
ğ) Sınıf Geçme
Sınıf geçmede aşağıdaki esaslar uygulanır;
Sınıfın bütün derslerinden 45 puan alarak 1. başarılı olanlar,
Sınıfın bütün derslerinin sınavlarına girmiş 2. olmak ve aralarında Türkçe dersi bulunma-
mak ve yılsonu başarı ortalaması en az 50 puan olmak kaydıyla en fazla iki başarısız dersi olanlar doğrudan sınıf geçerler.
Bir üst sınıfa geçen öğrenciler ile başarısız dersleri bulunan öğrenciler başarısız oldukları ders sayısına bakılmaksızın kayıtlarını yenile- meleri durumunda bir sonraki dönem bir üst sınıfın sınavlarına katılabilirler.
h) Öğrencilik Hakları
Kayıtlarını yenileyen öğrenciler, askerlik tecili dışında tüm öğrencilik haklarından yararlanırlar.
1.3. Yurt Dışı Programları
a) Yurt Dışı Programlarının Hedefleri Hayat boyu eğitim ilkesinden hareketle, 1. eğitim dışında kalmış vatandaşlara eğitim
olanaklarının sunulması,
Vatandaşlarımızın eğitim yoluyla çağın 2. yeniliklerini yakalamalarını sağlamak,
Vatandaşlarımızın bulundukları ülkelerde 3. zaman ve mekân sınırlaması olmadan
eğitimlerini sağlamak,
Vatandaşlarımızın bulundukları ülkelerde 4. iyi eğitilmiş, nitelikli ve saygıdeğer birey-
ler olmalarını sağlamaktır.
b) Batı Avrupa Programı
Millî Eğitim Bakanlığı ile Anadolu Üniversite- si arasında imzalanan protokol uyarınca, Batı Avrupa ülkelerinde yaşayan vatandaşlarımız için Batı Avrupa Programı uygulanmaktadır.
Batı Avrupa Programına kayıt yaptırmak için Anadolu Üniversitesi’nin Köln’de bulunan İrtibat Bürosu’na öğrencilerin bir dilekçe ile başvurmaları yeterlidir.
Protokol gereğince 1995–1996 öğretim yılından bu yana Batı Avrupa ülkelerinde yaşayan öğrencilere sorular Anadolu Ünivers- itesince hazırlanıp belirlenen sınav merkezler- inde uygulanmaktadır. Sınav sonuçları Açık İlköğretim Okuluna gelir ve öğrencinin ders atamaları Açık İlköğretim Okulu tarafından Köln Bürosuna gönderilir. Buradan da öğrencilere ulaştırılır.
Sınavlarla ilgili her türlü tanıtım, duyuru, kayıt, öğrenci işleri, sınav organizasyonu ve posta- lama işlemleri Köln’deki Anadolu Üniversitesi Batı Avrupa Bürosu tarafından yürütülür.
Sınavlar Köln, Hamburg, Frankfurt, Münich, Viyana, Brüksel, Paris, DeenHaag, Bern, Stut- tgart ve Berlin şehirlerinde yapılır.
Batı Avrupa Programının Faydaları
1990–1995 yılına kadar Ankara Aydınlıkevler Lisesi ve daha sonra Açık İlköğretim Okulu tarafından yürütülen program sayesinde bir- çok vatandaşımız Açık İlköğretim Okulu mezunu olmuş Lise ve üniversite kapılarını açabilmiştir.
Türkiye’de İlköğrenimlerini yarıda bırakarak Batı Avrupa’ya göç eden ve yurtdışında zo- runlu eğitim yaşını doldurmuş olmaları nedeniyle, eğitim kurumlarına devam ede- meyen, dolayısıyla yurtdışında gerekli olan eğitim düzeyine ve niteliğine sahip olama- yan gençlere, Türkiye’de yarım bıraktıkları İlköğrenimini tamamlama imkânı ile yurtdışında iş olanaklarını artırmaktadır.
Türkiye’ye kesin dönüş yapma zorunda veya isteğinde olan, ailelerin Batı Avrupa’da öğrenimlerini tamamlayamayacak durumda olan çocuklarını Türk eğitim sistemi içine alarak İlköğretim mezunu olmalarının Türkiye’de ve Batı Avrupa’daki Ülkelerde Lise ve üniversit- eye gidebilmelerini sağlamaktadır.
Yurtdışındaki Türk Gençliğinin Türkçe dil düzeylerinin ve Türk kültürü bilgilerini geliştirilmesinin, ülkeleri hakkında bilgile- rinin artırılmasının ve ülkeleriyle bağlarının güçlendirilmesini sağlamaktadır.
c) Ortadoğu Programı
Milli Eğitim Bakanlığı, Ortadoğu ve Kuzey Af- rika ülkelerinde yaşayan vatandaşlarımız için Açık İlköğretim Okulu Ortadoğu Programını uygulanmaktadır.
Açık İlköğretim Okulu kayıt işlemleri Çalışma Takvimine göre yıl boyunca yapılır. Açık İlköğretim Okuluna kayıt yaptırmak isteyen adaylar; Riyad, Cidde, Medine ve Trablus’taki Türk Okullarına müracaat ederler.
Sınavlar, Açık İlköğretim Okulu çalışma takvi- minde belirtilen tarihlerde Riyad, Cidde, Me- dine ve Trablus’taki Türk okullarında Merkezi Sistem Sınav Yönergesine göre yapılır.
2. Uzaktan Eğitimde Kullanılan Araçlar 2.1. Ders Notları ve Kitaplar
Ders Notları ve Kitaplar Okulun İnternet sites- inde adreslerini bulabileceğiniz 305 Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğünden dağıtılmaktadır.
Ayrıca bütün basılı dokümanlar PDF formatında Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğünün İnternet sitesinden (http://egitek.meb.gov.
tr/aok/aok_kitaplar/kitaplar_aio.htm) indir- ilebilmektedir.
3. Şekil: Ders Notlarının PDF görüntüsü
2.2. Sesli Yayınlar
Türkçe, Sosyal Bilgiler, T.C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ve İngilizce derslerine ait 130 adet sesli dosya Eği- tim Teknolojileri Genel Müdürlüğünün (http://
internettv.meb.gov.tr) İnternet sitesi üzerinden dinlenebilmektedir.
4. Şekil: İnternet Radyo web sitesi
2.3. Görüntülü Yayınlar
Türkçe, Matematik, Sosyal Bilgiler, Fen ve Teknoloji, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ve İn- gilizce derslerine ait 136 adet görüntülü dos- ya Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğünün (http://internettv.meb.gov.tr) İnternet sitesi üzerinden izlenebilmektedir.
Ayrıca TRT 4 kanalından bir süreliğine yayımına ara verilen derslerin yayımına tekrar başlanacaktır.
5. Şekil: İnternet TV web sitesi
2.4. Açık İlköğretim Okulu Yazılımı
Öğrencilerin yeni kayıtları ile başlayan ve me- zun olduktan sonra da kayıtlarının tutulduğu ve işletildiği Açık İlköğretim Okulu Yazılımı Eği- tim Teknolojileri tarafından geliştirilmiştir. Öğ-
rencilere ve okulun idaresine yönelik tüm iş ve işlemler bu sistem üzerinden yürütülmektedir.
6. Şekil: Açık İlköğretim Okulu Yazılımı Giriş Ekranı
3. İstatistikî Bilgiler
3.1. 1998–2008 Yılları Arasındaki Öğrenci İstatistikleri:
Cinsiyet Aktif Donuk Toplam
Erkek 61.811 125.540 187.351
Kız 78.601 80.523 159.124
Toplam 140.412 206.063 346.475 2.Tablo: 2008 yılı sonu öğrenci sayıları
1. Grafik: 2008 yılı sonu cinsiyete göre öğrenci sayıları
2. Grafik: 2008 yılı sonu öğrenci durumuna göre öğrenci sayıları
3.2. 2008–2009 Öğretim Yılı Kayıt İstatistikleri:
Yeni Kayıt 64.426
Kayıt Yenileme 76.552
Toplam 140.978
3.Tablo: 2008-2009 öğretim yılı kayıt sayıları
3. Grafik: Açık İlköğretim Okulu 2008-2009 öğretim yılı kayıtlarına göre öğrenci sayıları
3.3. Mezun İstatistikleri
Öğretim Mezun
Yılı Erkek Kız Toplam
1998–1999 1.956 941 2.897
1999–2000 2.786 1.324 4.110
2000–2001 8.497 6.572 15.069
2001–2002 10.942 10.140 21.082
2002–2003 10.071 9.581 19.652
2003–2004 8.166 9.522 17.688
2004–2005 18.942 21.794 40.736
2005–2006 7.233 11.004 18.237
2006–2007 9.194 12.606 21.800
2007–2008 13.527 16.226 29.753
2008–2009 11.273 14.563 25.836
Toplam 102.587 114.273 216.860 4.Tablo: 1998–2008 öğretim yılları mezun sayıları
4.Grafik: 1998–2008 öğretim yılları mezun sayıları
3.4. Yurt Dışı Programları 1998–2008 yılları İstatistikleri:
Yurt Dışı
Programı Cinsiyet
Toplam
Erkek Kız
Batı Avrupa 83 138 221
Ortadoğu 89 86 175
Toplam 172 224 396
5.Tablo: Yurt Dışı Programları 2008 öğretim yılı sonu kayıtlı öğrenci sayıları
5.Grafik: Yurt Dışı Programları 2008 öğretim yılı sonu kayıtlı öğrenci sayıları Yurt Dışı
Programı Cinsiyet
Toplam
Erkek Kız
Batı Avrupa 88 160 248
Ortadoğu 112 250 362
Toplam 200 410 610
6.Tablo: Yurt Dışı Programları 1998–2008 yılları arasındaki toplam mezun öğrenci sayıları
6.Grafik: Yurt Dışı Programları 1998–2008 yılları arasındaki toplam mezun öğrenci sayıları
4. Sonuç
Açık İlköğretim Okulu uzaktan eğitim yönte- miyle yurt içinde ve yurt dışındaki yüz binlerce vatandaşımıza hizmet vermektedir. Yüz binler- ce öğrenci mezun olmuş gelecek yaşantılarına bir katkı sağlamışlardır.
Okulun uzaktan eğitim araçlarını kullanarak faaliyet göstermesi eğitim-öğretime ulaşma sı- nırlılığı olan vatandaşlarımıza büyük bir yarar göstermektedir.
Gelişen ve değişen teknolojik yenilikler doğ- rultusunda okulumuzun eğitim ve yönetim sistemini değiştirmesi kaçınılmazdır. Nitekim 2009 yılında yapılan yönetmelik değişikliği ve 2005 yılında yenilenen öğretim programlarının okulun öğretim sistemine adapte edilmesi, bu değişimin göstergesidir. Bu kapsamda; ders kitaplarının, sesli ve görüntülü yayınların ye- niden hazırlanması ve günümüz İnternet tek- nolojilerine uygun yeni araçların hazırlanması çalışmaları devam etmektedir.
Gelecek yıllardaki İnternet ve iletişim teknolo- jilerinin gelişmesi ve ülkemizde yaygınlaşma- sıyla; eğitimlerin senkron ve asenkron olarak;
Televizyon, Bilgisayar, El Bilgisayarı, ve Cep Telefonları gibi araçları kullanarak verilmesi hedeflenmektedir.
5. Kaynaklar
[1] http://www.meb.gov.tr [2] http://egitek.meb.gov.tr [3] http://www.aio.meb.gov.tr [4] http://www.anadolu.edu.tr [5] http://internettv.meb.gov.tr
[6] Açık İlköğretim Okulu yayımlanmamış is- tatistikleri
