Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 55

(1)

ÖZET: Mert Sigorta’nın Sahibi Hüseyin Macit: “Si- gortacılık karşılıklı iyi niyete ve güvene dayanır. Sigorta- cılıkta en öneli ilkelerden birisi doğruluk ve dürüstlüktür.

Her şeyden önce Zorunlu Deprem Sigortası sosyal so- rumluluğumuzdur. Ve riziko diye tabir edilen depremin de geçeceği ve hayatın devam edeceği unutulmamalıdır.

DASK Doğal Afet Sigortaları Kurumu’nun adıdır. Vatan- daşlarımızın bu konuda daha fazla bilgi edinebilmeleri için Alo DASK 125 numaralı telefon hattı aktiftir.” dedi.

ANAHTAR KELİMELER: Hüseyin Macit, DASK, deprem, infilak, tsunami, sigorta.

ABSTRACT: Hüseyin Macit, the owner of Mert In- surance, reports ‘The insurance relies on mutual bona fide and trust. One of the most important principles of insurance is honesty and sincerity. First of all Manda- tory Earthquake Insurance is the social responsibility.

It should not be forgotten that the earthquake which is called as risk will pass and the life will go on. DASK is the abbreviation for Natural Disaster Insurance Institu- te. DASK 125 phone line is active to inform the citizen about this issue more.’

KEYWORDS: Hüseyin Macit, DASK, earthquake, explosi- on, tsunami, insurance.

Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 55

(2)

B

urdur, Isparta ve Afyonkarahisar illeri deprem kuşağında yer alı- yor. Ağustos ayı içerisinde Antalya (Kepez), Akdeniz, Burdur (Ağlasun), Is- parta (Kadılar), Afyonkarahisar (Dikici), Muğla (Milas, Datça, Bodrum) gibi şehir- ler meydana gelen hafif ve orta ölçekli depremlerin ardından sigortacılık ve deprem sonrası maddi hasarların karşı- lanması konuları akıllara geldi. Oluşan depremlerle birlikte vatandaşlar ev ve

işyerlerinin zararlarının giderilmesi hak- kında teşebbüslerde bulunup, ev, araba, ahır, canlı hayvan, tarla ve işyeri gibi me- talarını sigortalatmaya başladı.

Bu sayımızda Mert Sigorta’nın sahibi Hü- seyin Macit ile sigorta, deprem, DASK, poliçe, sigorta bedeli konuları hakkında konuştuk.

DERGİ AYRINTI: Sayın Macit, öncelikle sigorta ve sigortacılık nedir, bunu öğrenebilir miyiz?

HÜSEYİN MACİT: Sigortacılık günümüzden 4 bin yıl öncesine kadar uzanan bir kavramdır. Dünyada sigor- tacılığa benzer uygulamalar günümüz- den yaklaşık 4.000 yıl önce Babillerde görülmüştür. Prim esaslı sigortaya ise Milattan Sonra 1250li yıllarda Venedik, Floransa, Cenova şehirlerinde rastlanıl- mıştır. Bugünkü anlamıyla sigortacılığa bakmak için de 14. Yüzyıla uzanmak gerekir. 1953’de de Zorunlu Trafik Sigortası devreye girmiştir.

Sigorta; bir kimse veya kurulu- şun belli bir ücret (prim) karşılığında pa- rayla ölçülebilir bir çıkarını (menfaatini) çeşitli tehlikelerden oluşacak zararlarını karşılamak üzere yapılan bir elementer grup anlaşmadır. Yani akittir.

Zeyilname; poliçede yapılacak herhangi bir değişikliği belgeleyen söz-

leşmeye denir.

Reasürans; Rizikoların belli bir bölümünü anlaşma yoluyla prim karşılı- ğında başka bir sigorta şirketine devre- der. Bu işleme Reasürans (mükerrer sigorta) adı verilir. Riski devreden sigorta şirketine de Sedan denir. Riski devralan sigorta şirketine ise Reasürör adı veril- mektedir. Reasürörün de riskin bir kıs- mını başka bir sigorta şirketine devret- mesine ise Retrosesyon denilmektedir.

Rizikonun birkaç sigorta şirketine müş- terek sigortalatmasına Koasürans denir.

AYRINTI: Bu tanımlar elbette si- gortacılık alanındaki tanımlardır. Peki, bize sigortacılığın temelini aktarır mı- sınız?

MACİT: Sigortacılık karşılıklı iyi niyete ve güvene dayanır. Sigortacılıkta en önemli ilkelerden birisi doğruluk ve dürüstlüktür.

Sigorta Bedeli: Sigorta edilen şeyin riske uğraması halinde sigorta- cı tarafından ödenmesi gereken azami meblağdır.

Sigorta Değeri: Sigorta ettirilen menfaatin ekonomik değerine denir.

Sigortalı hasar anında zararın tam alına- bilmesi için sigorta bedeli ile sigorta de- ğerinin birbirine eşit olması gerekir. Bu noktada da eksik sigorta ve aşkın sigor-

(3)

ta gibi kavramlar önümüze çıkmakta- dır. Eksik sigorta: Tam hasarı sigorta alır, kısmi hasarın tahakkuk edeni alır. Aşkın sigorta: Sigortalıya hasarda gerçek zara- rı ödenir. Prim olarak geri verilir. Sigor- tacının sorumluluğu primin nakit para ödenmesiyle başlar (Nakliyat sigortaları hariç; TTK 1294).

AYRINTI: Az evvel sigorta be- deli dediniz, bu bedeller nasıl belirle- nir? MACİT: Bu detaylı bir konudur ve üç başlık altında belirlenir. Tanzim Edilmiş(düzenlenmiş) Tarife Rejimi: Ha- zine Müsteşarlığınca belirlenir. Tasdik Edilmiş (onaylanmış) Tarife Rejimi: Si- gorta şirketleri hazırlar, Hazine Müste- şarlığına onaylatırlar. Serbest Tarife Re- jimi: Sigorta şirketleri kendi politikaları doğrultusunda fiyat belirlerler.

AYRINTI: Yaşadığımız bu bölge bir deprem bölgesi. Deprem deyince de aklımıza DASK geliyor. Bize bu ko- nuda ayrıntı verebilir misiniz?

MACİT: DASK Doğal Afet Sigor- taları Kurumu’nun adıdır. Vatandaşla- rımızın bu konuda daha fazla bilgi edinebilmeleri için Alo DASK 125 numaralı

telefon hattı aktiftir. Ülkemiz genelinde zorunlu deprem sigortalı konut sayısı 6,5 milyona yükseldi. Türkiye’de zorunlu deprem sigortası kapsamına giren yaklaşık 17,7 milyon konutun %36,7’si sigorta sistemine dahil edildi. Zorunlu deprem sigortası ile depremin doğru- dan neden olduğu maddi zararlar ile deprem sonucu meydana gelen yangın, infilak, tsunami veya yer kaymasının si- gortalı binalarda neden olacağı hasarlar (temeller, ana duvarlar, bağımsız bölüm- leri ayıran ortak duvarlar, bahçe duvar- ları, istinat duvarları, tavan ve tabanlar, merdivenler, asansörler, sahanlıklar, ko- ridorlar, çatılar, bacalar ve yapının benzer nitelikteki tamamlayıcı kısımlarında meydana gelen de dahil olmak üzere) sigorta bedeline kadar Doğal Afet Si- gortaları Kurumu (DASK) tarafından teminat altına alınmıştır.

Sigorta kapsamı dışında kalan binalar: Kamu kurum ve kuruluşlarına ait binalar, köy yerleşim alanlarında ya- pılan binalar, tamamı ticari veya sınai amaçla kullanılan binalar, 27 Aralık 1999 tarihinden sonra inşa edilmiş olan ancak ilgili mevzuat çerçevesinde inşaat ruh-

satı bulunmayan binalar, mesken olarak kullanıma uygun olmayan, bakımsız, ha- rap veya metruk binalar.

Teminat dışında kalan haller:

Enkaz kaldırma masrafları, kâr kaybı, iş durması, kira mahrumiyeti, alternatif ikametgah ve işyeri masrafları, mali so- rumluluklar ve benzeri dolaylı zararlar, her türlü taşınır mal, eşya ve benzerle- ri, ölüm dahil olmak üzere tüm bedeni zararlar, manevi tazminat talepleri, deprem ve deprem sonucu oluşan yangın, infilak, tsunami veya yer kaymasının dışında kalan hasarlar, belirli bir deprem hadisesine bağlı olmaksızın binanın kendi kusur ve özellikleri nedeniyle za- manla oluşan zararlar.

DASK ile ilgili sigortanın baş- langıcı ve sonu: Bu tür sigorta sözleş- mesinin süresi bir yıldır. Sigorta, poliçe- de başlama ve sona erme tarihleri olarak yazılan günlerde aksi kararlaştırılmadık- ça, Türkiye saatiyle öğleyin saat 12.00’da başlar ve öğleyin saat 12.00’da sona erer.

AYRINTI: Deprem gibi doğal afetlerin ardından hasar ve tazminat nasıl yapılmaktadır?

MACİT: Rizikonun gerçekleştiği-

(4)

ni öğrendiği tarihten itibaren en geç on beş gün işgünü içinde DASK’a veya kurum nam ve hesabına sözleşmeyi yapan sigorta şirketine bildirimde bulunmak,

DASK görevlilerinin veya yetkili kıldığı kimselerin hasara uğrayan bina- lara makul amaçlarla ve uygun şekiller- de girmesine ve zararı azaltmaya yönelik girişimlerde bulunmasına izin vermek,

DASK’ın isteği üzerine zarar mik- tarıyla delilleri saptamaya, rücu hakkının kullanılmasına yararlı ve sigorta ettiren için sağlanması mümkün gerekli bilgi ve

belgeleri gecikmeksizin DASK’a vermek, Zararın tahmini miktarını belirtir yazılı bir bildirimi makul ve uygun bir süre içinde DASK’a veya yetkili kıldığı kimselere vermek,

Sigortalı bina veya yer üzerine Zorunlu Deprem Sigortası dışında deprem teminatı bulunan başkaca sigorta sözleşmeleri varsa bunları DASK’a bildirmek.

Hasarın tespiti: Sigorta edilmiş binalarda meydana gelen zararın nede- ni, niteliği ve miktarı DASK’ın veya yetki-

li kıldığı kimselerin belirlemelerine göre taraflar arasında yapılacak anlaşmayla tespit edilir. Taraflar zarar miktarında an- laşamadıkları takdirde, zarar miktarının tayini hakem- bilirkişilerce saptanır ve DASK’tan tazminat talep edilmesi veya DASK’ın dava edilmesi halinde zarar miktarıyla ilgili hakem- bilirkişi raporu tazminatın saptanmasına esas teşkil eder. Tek hakem- bilirkişi seçilmiş ise atandığı tarihten itibaren, diğer hallerde ise üçüncü hakem- bilirkişi seçilmesin- den itibaren en geç üç ay içerisinde ve her halükarda rizikonun gerçekleştiği tarihten itibaren altı ay içinde raporun tebliğ edilememesi halinde taraflar zarar miktarını her türlü delille ispat ede- bilirler. Taraflar, uyuşmazlığın çözümü için tek hakem- bilirkişi seçiminde an- laşamadıkları takdirde taraflardan her biri kendi hakem- bilirkişisini seçer ve bu hususu noter aracılığıyla diğer tarafa bildirir. Taraflarca seçilen hakem- bilirki- şiler ilk toplantı tarihinden itibaren yedi gün içerisinde ve incelemeye geçmeden önce bir üçüncü hakem- bilirkişi seçerler ve bunu bir tutanakla saptarlar. Üçüncü hakem- bilirkişi, ancak taraflarca seçilen hakem- bilirkişilerin anlaşamadıkları du- rumlarda, anlaşamadıkları hadler içinde kalmak suretiyle, diğer hakem- bilirkişi- lerle birlikte tek bir rapor halinde karar vermeye yetkilidir. Hakem- bilirkişi raporu taraflara aynı zamanda tebliğ edilir.

Tazminatın hesabı: Sigorta taz-

(5)

minatının hesabında tam veya kısmi hasar olmasına bakılmaksızın, rizikonun gerçekleştiği yer ve tarihte, benzer yapı özellikleri göz önünde bulundurularak, binanın rayiçlerine göre hesaplanan yeniden yapım maliyeti esas alınır. Ancak sigorta tazminatı, hiçbir durumda sigorta bedelinden fazla olamaz. DASK hasar miktarına ilişkin belgelerin kendisine verilmesinden itibaren mümkün olan en kısa süre içerisinde gerekli inceleme- leri tamamlayıp hasar ve tazminat mik- tarını tespit ederek sigortalıya bildirmek zorundadır.

Tazminatın ödenmesi: Tazminat miktarının yasa ve poliçe hükümlerine göre tespit edilmesinden sonra DASK, sigorta bedelini aşmamak kaydıyla ke- sinleşmiş olan tazminat miktarını en geç takip eden bir ay içerisinde hak sahibine ödemek zorundadır.

Tazminat hakkının eksilmesi veya düşmesi: Binanın her bir bağımsız bölümün projeye aykırı olarak ve taşıyıcı sistemi etkileyecek şekilde tadil edilme- sine veya zayıflamasına neden olan veya buna imkan veren malik veya intifa hak- kı sahibi, meydana gelen zararın bu ne- denle ortaya çıktığının veya artırıldığı- nın tespit edilmesi durumunda bu tutar kadar tazminat alma hakkını kaybeder.

Sigorta ettirenin, sigorta süresi içinde si- gortalı meskende mevzuata aykırı deği- şiklik yapması halinde DASK sözleşmeyi feshedebilir.

Sigortalının veya sigorta ettirenin beyanının gerçeğe aykırı veya eksik

olması halinde DASK’ın sözleşmeyi daha ağır şartlarla yapmasını gerektirecek du- rumlarda, DASK veya aracı kılınan ilgili sigorta şirketi durumu öğrendiği andan itibaren 15 gün içerisinde prim farkının ödenmesini sigorta ettirenden talep eder.

Gerçeğe aykırı beyan hali, depremden sonra öğrenilmişse, tazminat, alınan prim ile alınması gereken prim arasındaki orana göre ödenir.

Sigortalının veya sigorta ettirenin geçmiş depremlerdeki orta veya daha ağır hasar durumunu kasıtlı olarak beyan etmediği anlaşıldığı takdirde DASK, riziko gerçekleşmiş olsa bile sözleşmeden cayabilir ve prime hak ka- zanır. Aynı yer için birden fazla zorunlu deprem sigortası yaptırılmış olduğunun sigorta ettiren tarafından belgelendi- rilmesi durumunda, zorunlu deprem sigortası sözleşmesi, başlangıcından itibaren iptal edilir ve primin tamamı sigorta ettirene iade edilir. Aynı bina veya bağımsız bölüm için birden çok Zorunlu Deprem Sigortası yaptırılamaz. Ancak, zorunlu Deprem Sigortası yapılan ba- ğımsız bölüm veya binanın değeri Zo- runlu Deprem Sigortası ile belirlenen sigorta bedeli tutarının üzerinde ise, bu tutarın üzerindeki kısım için, Zorun- lu Deprem Sigortasının yapılmış olması kaydıyla, sigorta şirketleri tarafından ihtiyari deprem sigortası yapılabilir. Söz- leşme süresi içinde menfaat sahibinin değişmesi halinde, sigortanın hükmü yeni menfaat sahibiyle devam eder. Bu

durumda yeni menfaat sahibi, sigortaya ait devir zeyilnamesini yaptırmak ve sa- tış işleminin tamamlanabilmesi için ze- yilnameyi ilgili Tapu Müdürlüğüne ibraz etmekle yükümlüdür. Bunun dışındaki hallerde ise sigorta ettiren ve sigorta- lının varlığını öğrenen yeni menfaat sahibi, durumu 15 gün içerisinde söz- leşmeye aracılık yapan sigorta şirketine bildirmekle yükümlüdür.

DEPREM GEÇECEK HAYAT DEVAM EDECEK

AYRINTI: Efendim, konunun teknik boyutlarını ayrıntılarıyla anlat- tınız. Zorunlu Deprem Sigortası yaptır- mak bir mecburiyet midir?

MACİT: Her şeyden önce Zo- runlu Deprem Sigortası sosyal sorumlu- luğumuzdur. Ve riziko diye tabir edilen

(6)

depremin de geçeceği ve hayatın devam edeceği unutulmamalıdır. DASK,

“Deprem geçecek, hayat devam edecek”

yaklaşımından yola çıkarak, deprem sonrasında vatandaşların yaşamının kaldığı yerden yeniden güvenle devam edebilmesini amaçlar. Zorunlu Deprem Sigortası ile deprem ve depremden kaynaklanan yangın, infilak, yer kayması ve tsunami risklerine karşı, sigortalı konut sahiplerine maddi güvence sağlar. İster oturulamaz durumda ister kısmi hasarlı olsun, bina zararını en hızlı şekilde tanzim ederek, yaşamın normale dönmesi- ne aracılık eder.

DASK, Zorunlu Deprem Sigorta- sı’nın yaygınlığını ülke genelinde birlikte çalıştığı sigorta şirketleri, buna bağlı acenteler ve banka şubelerinden oluşan dağıtım ağıyla artırırken, uyguladığı dü- şük prim maliyetleriyle de herkesin bu güvenceye sahip olmasını kolaylaştır- mayı hedefler.

Sigortalandırma faaliyetlerini, kamuoyu bilinçlendirme etkinlikleriyle de destekleyen DASK, Zorunlu Deprem Sigortasının her şeyden önce hepimizin sosyal sorumluluğu olduğunun altını çi- zer.

Depremin son 60 yıl içerisinde ülkemizde en sık rastlanılan afet türü

olması nedeniyle, neredeyse tamamı deprem bölgesindeki ülkemiz için bek- lenmedik bir durum değildir. Üstelik deprem yapısı gereği sadece bulunduğu bölgeyi değil ülkeyi de ekonomik olarak sarsabilecek şiddette bir afet türüdür.

Zorunlu Deprem Sigortası birey bazında mesken güvencesi sunarken, ülkemiz için de bir teminat havuzu oluşturulma- sına çalışır. Özellikle deprem sonrasında büyüklüğü önem kazanan bu finansal havuz, bizim yaşadığımız yerde olmasa da başka yerlerde gerçekleşen depremlerdeki ihtiyaç sahiplerinin de garantisi olma niteliği taşır. Kendi güvencemizi temin ederken, deprem bölgelerine de etkin şekilde yardımda bulunabilmemi- ze olanak tanıyan DASK, sosyal dayanış- ma bilincinin yaygınlaştırılmasını başlı- ca sorumluluğu olarak görür.

İhtiyaçların en etkin ve hızlı şe- kilde giderilmesi için devletin ve sigorta sektörünün işbirliği ile oluşturulan bu sistemin başlıca hedefleri: Kapsamında- ki bütün konutların, ödenebilir seviye- deki primlerle, depreme karşı güvence altına alınması, Yurt içinde risk paylaşı- mının sağlanması, Deprem hasarlarının ülkemize getireceği mali yükümlülü- ğün, sigorta yoluyla, uluslararası reasü- rans (yeniden sigortalama) ve sermaye

piyasasına dağıtılması, Devletin, dep- remlerden- özellikle deprem sonrası afet konutları inşasından kaynaklanan mali yükünün azaltılması, Devletin mali yüklerinden kaynaklanan vatandaşa yansıyacak muhtemel ek vergilerin ön- lenmesi,

Sigorta sisteminin, sağlıklı yapıların üre- timinde teşvik edici bir araç olarak kul- lanılması,

Deprem hasarlarının karşılanmasında uzun vadeli kaynak birikiminin temin edilmesi, Toplumda sigorta ve sosyal dayanışma bilincinin gelişmesine katkı- da bulunulması.

Deprem gerçeğiyle yaşamak zo- runda olduğumuz ülkemizde tüm bu hedeflere birlikte ulaşabilmemiz, deprem sonrasında birey ve ülke genelinde daha fazla güvenceye sahip olabilme- miz için Zorunlu Deprem Sigortanızı yaptırmayı unutmayınız.

DASK Yönetim Kurulu; Hazine Müsteşar- lığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Ser- maye Piyasası Kurulu, Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği, üniversite temsilcisi ve teknik işletmeci Eureko Sigorta A.Ş. nin temsilcilerinden meydana gelir.