Çocukluk Çağı Şişmanlığı

(1)

Çocukluk Çağı Şişmanlığı

Prof. Dr. Nurcan Yabancı

(2)

(3)

ŞİŞMANLIĞIN NEDENLERİ-I ŞİŞMANLIĞIN NEDENLERİ-I

GENETİK

Prader Willi Sendromu

Laurens-Moon-Bield Sendromu Alström

Morgagni-Steward-Morel

DIDMOAD (Diabetes Insipitus, Diabetes Mellitus, Optik Atrofi, Sağırlık sendromu-Deafnes)

Carpenter Sendromu Kohen Sendromu

MENTAL GERİLİK Down Sendromu Huler Sendromu GENETİK

Prader Willi Sendromu

Laurens-Moon-Bield Sendromu Alström

Morgagni-Steward-Morel

DIDMOAD (Diabetes Insipitus, Diabetes Mellitus, Optik Atrofi, Sağırlık sendromu-Deafnes)

Carpenter Sendromu Kohen Sendromu

MENTAL GERİLİK Down Sendromu Huler Sendromu

(4)

PRADER-WİLLİ SENDROMU PRADER-WİLLİ SENDROMU

Başta zeka geriliği, duygulanım bozukluğu (duygusal dengesizlik), kaslarda güç kaybı ve hipotonus, kısa boylu cücelikle beraber iştah bozukluğuna bağlı

morbid obezitenin gözlendiği nadir bir kalıtsal hastalıktır. Hastalık adını ilk kez 1956 yılında sendromu tarif eden üç hekimden almaktadır (Prader, Labhart ve Willi). Hastalığın görülme

sıklığı değişkenlikler göstermekle beraber ortalama her 16000 canlı doğumda bir (1:16000) olarak

kabul edilebilir.

Başta zeka geriliği, duygulanım bozukluğu (duygusal dengesizlik), kaslarda güç kaybı ve hipotonus, kısa boylu cücelikle beraber iştah bozukluğuna bağlı

morbid obezitenin gözlendiği nadir bir kalıtsal hastalıktır. Hastalık adını ilk kez 1956 yılında sendromu tarif eden üç hekimden almaktadır (Prader, Labhart ve Willi). Hastalığın görülme

sıklığı değişkenlikler göstermekle beraber ortalama her 16000 canlı doğumda bir (1:16000) olarak

kabul edilebilir.

(5)

Laurens-Moon-Bardet-Bield Sendromu Laurens-Moon-Bardet-Bield Sendromu

Polidaktili (fazla parmak), sindaktili (yapışık

parmak), şişmanlık, mental gerilik, boy kısalığı ve retinitis pigmentazo/tavuk karası/gece körlüğü ile karakterize bir hastalıktır. Laurence ve Moon

tarafından ilk defa 1866’da bir ailenin 4 ferdinde gelişme geriliği ve retinitis pigmentazo rapor

edilmiş, daha sonra Bardet, sendromda

polidaktilinin bulunduğunu, Biedl ise ailevi geçiş gösterdiğini bildirmiştir.

Polidaktili (fazla parmak), sindaktili (yapışık

parmak), şişmanlık, mental gerilik, boy kısalığı ve retinitis pigmentazo/tavuk karası/gece körlüğü ile karakterize bir hastalıktır. Laurence ve Moon

tarafından ilk defa 1866’da bir ailenin 4 ferdinde gelişme geriliği ve retinitis pigmentazo rapor

edilmiş, daha sonra Bardet, sendromda

polidaktilinin bulunduğunu, Biedl ise ailevi geçiş gösterdiğini bildirmiştir.

(6)

Alström Sendromu Alström Sendromu

• Döllenmiş yumurtada anne ve babadan ayrı ayrı gelen genler çiftler oluştururlar. Hangi geni hangi

ebeveynimizden alacağımız tamamen rastlantısal olarak düzenlenir. Alström sendromu gibi resesif kalıtsal bir hastalıkta, hasta çocuk hem annesinden hem babasından aynı şekilde değişmiş bu genleri

almıştır. Bozulmuş bu genden sadece 1 kopya

taşıyanlar hastalık işaretlerini göstermemelerine rağmen, taşıyıcılar olarak bu tek mutasyonlu gen kopyasını çocuklarına aktarabilirler.

• Alström sndromu dünya çapında faklı ülkelerde ve etnik gruplarda görülmektedir.

• Döllenmiş yumurtada anne ve babadan ayrı ayrı gelen genler çiftler oluştururlar. Hangi geni hangi

ebeveynimizden alacağımız tamamen rastlantısal olarak düzenlenir. Alström sendromu gibi resesif kalıtsal bir hastalıkta, hasta çocuk hem annesinden hem babasından aynı şekilde değişmiş bu genleri

almıştır. Bozulmuş bu genden sadece 1 kopya

taşıyanlar hastalık işaretlerini göstermemelerine rağmen, taşıyıcılar olarak bu tek mutasyonlu gen kopyasını çocuklarına aktarabilirler.

• Alström sndromu dünya çapında faklı ülkelerde ve etnik gruplarda görülmektedir.

(7)

Carpenter Sendromu, çok nadir bir doğum kusuru olup, gelişmemiş çene, parmaklar arasında perde ya da

normalden fazla parmak, kubbe şeklinde kafatası, zeka geriliği, obezite, şekli bozuk kulaklar, yüksek damak,

mesafeli gözler ve kısa boyla tanımlanır.

Carpenter Sendromu, çok nadir bir doğum kusuru olup, gelişmemiş çene, parmaklar arasında perde ya da

normalden fazla parmak, kubbe şeklinde kafatası, zeka geriliği, obezite, şekli bozuk kulaklar, yüksek damak,

mesafeli gözler ve kısa boyla tanımlanır.

Kohen Sendromu: Gelişme geriliği, mikrosefali ve obezite ile karakterize, otozomal resesif geçişli kalıtsal bir hastalıktır.

(8)

Down Sendromu (Trizomi 21 ya da Mongolizm)

1866’da John Langdon Down tarafından tanımlanmıştır.

Genetik düzensizlik sonucu 21. kromozom çiftinde fazladan bir kromozom bulunması durumudur. Down sendromu sık sık zihinsel

kavramadaki bozukluklar ve fiziksel gelişimin tipik yüz görünümü gibi farklı olmasıyla ilişkilendirilir. Bu çocuklar genelde boy ve kilo

açısından daha yavaş büyürler, daha yavaş öğrenirler, problem

çözmede ve karar vermede diğer çocuklardan daha çok zorlanırlar.

İyi ve erken başlanan eğitimle zeka seviyeleri yükselir, iyi bir eğitimle normal birey şeklinde hayatlarını sürdürebilir. Planlı bir şekilde fizik tedavi, özel eğitim ve dil terapisine ihtiyaç duyulur.

• Down sendromu gebelik sırasında ya da doğumda tanımlanabilen bir rahatsızlıktır. 1/800-1000 doğum; anne yaşının artması, riski

yükseltir. Bu sendromda, konjenital kalp yetmezliği, gastroözafagal reflu, tekrarlayan kulak enfeksiyonları, obstriktif uyku apnesi ve troid bozuklukları yaygındır.

1866’da John Langdon Down tarafından tanımlanmıştır.

Genetik düzensizlik sonucu 21. kromozom çiftinde fazladan bir kromozom bulunması durumudur. Down sendromu sık sık zihinsel

kavramadaki bozukluklar ve fiziksel gelişimin tipik yüz görünümü gibi farklı olmasıyla ilişkilendirilir. Bu çocuklar genelde boy ve kilo

açısından daha yavaş büyürler, daha yavaş öğrenirler, problem

çözmede ve karar vermede diğer çocuklardan daha çok zorlanırlar.

İyi ve erken başlanan eğitimle zeka seviyeleri yükselir, iyi bir eğitimle normal birey şeklinde hayatlarını sürdürebilir. Planlı bir şekilde fizik tedavi, özel eğitim ve dil terapisine ihtiyaç duyulur.

• Down sendromu gebelik sırasında ya da doğumda tanımlanabilen bir rahatsızlıktır. 1/800-1000 doğum; anne yaşının artması, riski

yükseltir. Bu sendromda, konjenital kalp yetmezliği, gastroözafagal reflu, tekrarlayan kulak enfeksiyonları, obstriktif uyku apnesi ve troid bozuklukları yaygındır.

(9)

ŞİŞMANLIĞIN NEDENLERİ-II ŞİŞMANLIĞIN NEDENLERİ-II

HAREKET GÜÇLÜĞÜ Spina Bifida

Muskuler Distrofi HİPOTALMİK Travma

Inflamasyon-Menenjit, Ensefalit, Tüberküloz Infiltrasyon-Sarkoidozis, histiositozis X

Tümörler- Kraniofaringioma, astrositoma

Menenjit: beyin zarı iltihabı Ensefalit: Beyin dokusu iltihabı

Meningoensofalit: Menenjit + ensefalit

infiltrasyon. Patoloji biliminde bir dokuda ya da organda normal koşullarda bulunmaması gereken hücrelere rastlanması.

Sarkoidozis: Bağısıklık sisteminin aşırı çalışması

Histoisit adı verilen hücrelern büyümesi, çocukluk çağı hastalığı

HAREKET GÜÇLÜĞÜ Spina Bifida

Muskuler Distrofi HİPOTALMİK Travma

Inflamasyon-Menenjit, Ensefalit, Tüberküloz Infiltrasyon-Sarkoidozis, histiositozis X

Tümörler- Kraniofaringioma, astrositoma

Menenjit: beyin zarı iltihabı Ensefalit: Beyin dokusu iltihabı

Meningoensofalit: Menenjit + ensefalit

infiltrasyon. Patoloji biliminde bir dokuda ya da organda normal koşullarda bulunmaması gereken hücrelere rastlanması.

Sarkoidozis: Bağısıklık sisteminin aşırı çalışması

Histoisit adı verilen hücrelern büyümesi, çocukluk çağı hastalığı

(10)

ŞİŞMANLIĞIN NEDENLERİ-III ŞİŞMANLIĞIN NEDENLERİ-III

ENDOKRİN

Hipotalamus/Pituiter Büyüme hormonu eksikliği

Laron dwarf(Dwarfizm: Büyüme horm eksik) Kallman

Hiperprolaktinemia Cushing sendromu Hipopituitarizm Troid Kretinizm

Hipotroidizm

Paratroid Psödohipoparatiroidizm Adrenal Cushing sendromu

Over Polikistik over sendromu Turner sendromu

Testis Kleinefelter sendromu Noonan sendromu

ENDOKRİN

Hipotalamus/Pituiter Büyüme hormonu eksikliği

Laron dwarf(Dwarfizm: Büyüme horm eksik) Kallman

Hiperprolaktinemia Cushing sendromu Hipopituitarizm Troid Kretinizm

Hipotroidizm

Paratroid Psödohipoparatiroidizm Adrenal Cushing sendromu

Over Polikistik over sendromu Turner sendromu

Testis Kleinefelter sendromu Noonan sendromu

(11)

ŞİŞMANLIĞIN NEDENLERİ-IV ŞİŞMANLIĞIN NEDENLERİ-IV

METABOLİK

Diyabet tedavisi Nesidioblastoma İnsülinoma

Beckwith-Wideman Sendromu Hiperlipidemia III ve IV

İLAÇLAR

Sülfanilüria, insülin, estrojen, kortikosteroid Sodyum valproat, trisiklik antidepresanlar BASİT (EKSOJEN) ŞİŞMANLIK

METABOLİK

Diyabet tedavisi Nesidioblastoma İnsülinoma

Beckwith-Wideman Sendromu Hiperlipidemia III ve IV

İLAÇLAR

Sülfanilüria, insülin, estrojen, kortikosteroid Sodyum valproat, trisiklik antidepresanlar BASİT (EKSOJEN) ŞİŞMANLIK

(12)

POZİTİF YÖNDE ENERJİ DENGESİ

ALINAN ENERJİ HARCANAN ENERJİ

Obezite

(13)

ŞİŞMANLIĞIN NEDENLERİ-V ŞİŞMANLIĞIN NEDENLERİ-V

^ALINAN^ENERJİ

>

^HARCANAN^HARCANAN^ENERJİ^ENERJİ

YAĞ DOKUSU ↑

(Hipertrofi ve Hiperplazi) YAĞ DOKUSU ↑

(Hipertrofi ve Hiperplazi)

ŞİŞMANLIK SORUNLARIŞİŞMANLIK

SORUNLARI SAĞLIKSAĞLIK

(14)

(15)

ŞİŞMANLIĞIN NEDENLERİ-VI ŞİŞMANLIĞIN NEDENLERİ-VI

• GENETİK

• AİLE YAPISI

• YAŞAM BİÇİMİ

• PSİKOLOJİK DURUM

• FİZİKSEL AKTİVİTE

• GENETİK

• AİLE YAPISI

• YAŞAM BİÇİMİ

• PSİKOLOJİK DURUM

• FİZİKSEL AKTİVİTE

(16)

ŞİŞMANLIĞIN NEDENLERİ-VII ŞİŞMANLIĞIN NEDENLERİ-VII

YAŞ VE CİNSİYET Fetal dönem

Okul öncesi Adolesan

Kızlarda yağ oranında artış fazla YAŞ VE CİNSİYET

Fetal dönem Okul öncesi

Adolesan

Kızlarda yağ oranında artış fazla

(17)

ŞİŞMANLIĞIN NEDENLERİ-VIII ŞİŞMANLIĞIN NEDENLERİ-VIII

Pubertenin Başlaması

Pubertenin Başlaması Ağırlık Artışı Ağırlık

Artışı

Erkek-Yağsız Kütle Erkek-Yağsız Kütle

Kız–Yağ Kütlesi Kız–Yağ Kütlesi

Erkek Kız

Normal Şişman Normal Şişman Yağ (%) 12-13 20 20-26 30

Erkek Kız

Normal Şişman Normal Şişman Yağ (%) 12-13 20 20-26 30

(18)

Çocuk ve Adolesanlarda Çocuk ve Adolesanlarda

•

Öğün atlama –Düzensiz beslenme-Fast food

•

Enerji yoğunluğu yüksek besin tüketimi Yağdan gelen enerji oranı yüksek Doymuş yağ içeriği yüksek

Basit şeker içeriği yüksek

•

Kompleks CHO ve posa yetersiz Vitamin-mineral yetersiz

•

Öğün atlama –Düzensiz beslenme-Fast food

•

Enerji yoğunluğu yüksek besin tüketimi Yağdan gelen enerji oranı yüksek Doymuş yağ içeriği yüksek

Basit şeker içeriği yüksek

•

Kompleks CHO ve posa yetersiz

Vitamin-mineral yetersiz

(19)

Mars’tan ilk fotoğraf

(20)

PATATES CİPSİ

1988 2010

210 kkal 610 kkal

Portion Distortion!! YİYECEK PORSİYONLARI

(21)

1988 2010

270 kkal

PATLAMIŞ MISIR

Portion Distortion!! YİYECEK PORSİYONLARI

630 kkal

(22)

1950 2010

120 cc 100 kkal

İÇECEKLER

Portion Distortion!! YİYECEK PORSİYONLARI

300 cc

330 kkal

(23)

OEI-NHLBI Slide Show Menu Page

http://hp2010.nhlbihin.net/oei_ss/menu.htm#PD2

(24)

Austin SB, Melly SJ, Sanchez BN, Patel A, Buka S, Gortmaker SL. Clustering of fast food

restaurants around schools: a novel application of spatial

statistics to the study of food environments. Am J Public Health, 2005, 95(9):1575-81 .

(25)

SÜPERMARKETLER

(26)

Televizyon

1950 1999

Evde 1 TV > Evde 1 TV

1970 1999

% %

(27)

6 yaş ve üstü

%50 çocuk Evde ≥ 3 TV

%36 çocuk Yatak odasında TV var

Rideout et al. 2003

(28)

Çocukların TV izleme süreleri

1-3 s/g

%31

< 1 s/g

%36

> 5 s/g

%17

3-5 s/g

%16

(29)

Çocuk ve Adolesanlarda Çocuk ve Adolesanlarda

• Fiziki görünüme ilgi, önemseme artar.

• Vücut ağırlığı veya görünümden memnuniyetsizlik

• Erkekler vücut geliştirme

Kızlar vücut ağırlıkları ile ilgili

• Fiziki görünüme ilgi, önemseme artar.

• Vücut ağırlığı veya görünümden memnuniyetsizlik

• Erkekler vücut geliştirme

Kızlar vücut ağırlıkları ile ilgili

(30)

ADOLESANLARDA AĞIRLIK KAYBI YÖNTEMLERİ

• %58 egzersiz

• %40 besin alımını azaltma

• %13 aç kalma

• %8 zayıflama ilaçları

• %5 laksatif kullanma

(31)

31

DSÖ tarafından Avrupa Bölgesinde çocukların ve adolesanların ~%20’sinin fazla kilolu olduğu ve bunların 1/3’nin obez olduğu belirtilmektedir.

Bugün gelinen noktada çocukluk

çağı obezitesi prevalansı

1970’lerdeki değerlerden 10

kat daha fazladır.

(32)

(33)

CDC, HNANES

(34)

Türkiye Hafif-Ağır şişman Zayıf- PEM 5-17 yaş

(Kız: 5254)

20.5 16.4

(Erkek: 4116) 18.4 16.4

1974 Türkiye Beslenme- Sağlık Gıda Tüketim Araştırması

0-6 yaş (n:1400) Kırsal

5.6-11.6 9.3-18.0

Kentsel 3.4-8.6 9.5-17.4

1984 Türkiye Gıda Tüketimi ve Beslenme Araştırması

11-13 yaş (n:183) Hafif şişman Şişman

Düşük SED 5.5 2.2

Yüksek SED 10.7 6.4

Yabancı N, Şimşek I (2011)

(35)

35

ARAŞTIRMA PREVALANSI

(BKI>25) Muğla

6-15 yaş (n=4260)

2005

(Süzek H ve ark)

Obezite : Kız: %7.6 Erkek: %9.1 İstanbul,Ankara, İzmir

12-13 yaş (n=1044)

2005

(Sur ve ark.)

Fazla kilolu : %12 Obezite : %2 Ankara

7-14 yaş (n=2049)

2004

(Yabancı N)

Fazla kilolu : %14.3 Obezite : %6.9 Kayseri

6-17 yaş (n= 3703)

2004

(Krassas ve ark)

Fazla kilolu : %10.6 Obezite : %1.6 Ankara

5-20 yaş ( n=2291)

2004

(Arslan P ve ark)

Fazla kilolu: %8.8 Obezite: %4.1 Konya

9-11 yaş (n=1770)

2001

(Aktaş Y.N)

Fazla kilolu: Kız: %19.5 Erkek: %14.7

(36)

• Kronik hastalıkların çoğu (KVH, HT, DM, inme, bazı kanser türleri, gut, artrit,

osteoporoz vb) çocukluk çağı kökenlidir.

• Çocukluk çağında kazanılan alışkanlıklar

yetişkin dönemde kalıcı alışkanlıklara temel

oluşturur.

(37)

ÇOCUKLUK ÇAĞI ŞİŞMANLIĞI

ÇOCUKLUK ÇAĞI ŞİŞMANLIĞI YETİŞKİNLİKTE ŞİŞMANLIKYETİŞKİNLİKTE ŞİŞMANLIK

6 YAŞINDA OBEZ OLAN ÇOCUKLARIN %25’İ, 12 YAŞINDA OBEZ OLANLARIN İSE, %75’İ

YETİŞKİN DÖNEMDE OBEZ

(38)

FTartılı Çocuk Yetişkin

Obez Çocuk Yetişkin

(39)

Çocuklarda Şişmanlığın Neden Olduğu Sorunlar-I

 Fiziksel görünüm nedeniyle psikososyal sorunlar (depresyon, özsaygı ve özgüven eksikliği, sosyal uyumsuzluk)

 Hareket güçlüğü

 Ortopedik sorunlar

 Kemik dokusu bozuklukları

 Metabolik bozukluklar

 Diyabet

(40)

Şişmanlığın neden olduğu hastalıklar

(41)

(42)

Çocuklarda Şişmanlığın Neden Olduğu Sorunlar-II

 Hipertansiyon

 Hiperlipidemi

 Bağışıklık sistemi bozuklukları

 Deri sorunları

 Uyku bozuklukları

 Zihinsel gelişimde sorunlar

(43)

43

Vücut

ağırlığının 6 aylık dönemde

%10 azalması, obezitenin yol açtığı sağlık sorunlarının önlenmesinde önemli yarar sağlamaktadır.

(44)

 Önemli bir sağlık sorunu

 Yavaş ağırlık kaybı

 Tam iyileşme zor

(Geri kazanılan ağırlığın minimum düzeyde ~

%5-10 olması başarıdır)

ŞİŞMANLIK

(45)

Diyet Egzersiz

Davranış Tedavisi

Farmakolojik Tedavi ? Cerrahi Tedavi ?

BAŞARI İÇİN

(46)

TEDAVİ

DİYETİSYEN DİYETİSYEN

EGZERSİZ UZMANI EGZERSİZ

UZMANI PSİKOLOG

PSİKOLOG

DOKTOR

DOKTOR DAVRANIŞ

TERAPİSTİDAVRANIŞ TERAPİSTİ

GRUPTAKİ DİĞER

ŞİŞMAN BİREYLER AİLE ve ARKADAŞ

ÇEVRESİ

(47)

Tedavide Başarı İçin

• İstek

• Uygun süre

• Bilinçli ve uzman kontrolünde uygulama

• Sabır

• Tedaviye inanma

• Şişmanlığı ailenin ve çocuğun algılaması

• Risk faktörlerinin bilinmesi

(48)

Psiko-biyolojik Çekirdek

Kültürel Etkiler Sosyal Etkiler

Seçim Olanakları Güç Noktaları

Davranış Noktaları

(49)

AİLE ÖYKÜSÜ Obezite

NIDDM

Kardiyovasküler Hastalıklar Hipertansiyon

Dislipidemi

Safra kesesi hastalıkları SOSYAL ve PSİKOLOJİK

Sigara ÖYKÜ Depresyon

Yeme bozuklukları

(50)

Değerlendirme

• Tıbbi değerlendirme (kan bulguları, troid vb)

• Besin alımının değerlendirilmesi

• Fiziksel aktivitenin değerlendirilmesi

• Antropometrik ölçümlerin alınması

• Kullanılan ilaçlar

(51)

Değerlendirme

• Vücut ağırlığı

• Boy uzunluğu

• Bel/kalça oranı

• Deri kıvrım kalınlıkları

• Kan basıncı

• Kan ürik asit

• T

3

ve T

4

hormonları

• Kan lipitleri

• Kan kolesterolü

(52)

BKİ 85-95 persentil Hafif şişman/Kilolu (overweight, risk of obesity) BKİ >95 persentil Şişman

97.p??

(53)

http://www.beslenme.saglik.gov.tr/content/files/home/turkiye_obezite_sismanlik_ile_mucadele_v e_kontrolprogrami_2010_2014.pdf

http://www.who.int/childgrowth/standards/en/

(54)

(55)

Öykü

• Önceki deneyimler

• Başarısızlık nedeni

• Öğün düzeni

• Yemek yenilen yer

• Yemek yediği bireyler

• Yeme şekli

• Yeme hızı

• Sıvı tüketimi

• Duygusal durum

• Önceki deneyimler

• Başarısızlık nedeni

• Öğün düzeni

• Yemek yenilen yer

• Yemek yediği bireyler

• Yeme şekli

• Yeme hızı

• Sıvı tüketimi

• Duygusal durum

• Ev dışı beslenme

• Harçlık kullanımı

• Ebevyn görüşü ve tedaviye katılımı

•Gereksinimlerin algılanışı

• Yemek pişirme yöntemleri

• Yaşam biçimi

• Fiziksel aktivite durumu

• TV-bilgisayar başında geçen süre

• Uyku süresi

• Ev dışı beslenme

• Harçlık kullanımı

• Ebevyn görüşü ve tedaviye katılımı

•Gereksinimlerin algılanışı

• Yemek pişirme yöntemleri

• Yaşam biçimi

• Fiziksel aktivite durumu

• TV-bilgisayar başında geçen süre

• Uyku süresi

YANLIŞ ALIŞKANLIKLAR YANLIŞ ALIŞKANLIKLAR

(56)

Besin tüketiminde kaydı doğru vermeyebilir

Çocuk ve aile iyi çok iyi iletişim kurmalı.

(57)

Sarah E. Barlow and William H. Dietz, Obesity Evaluation and Treatment: Expert Committee Recommendations, Pediatrics 1998 102: e29 http://www.pediatrics.org/cgi/content/full/102/3/e29

(58)

BKI

85p> 85-95 p >95p

Sağlıklı beslenme alışkanlıklarının

güçlendirilmesi BKİ izlemi

Sağlıklı beslenme alışkanlıklarının

güçlendirilmesi BKİ izlemi

Medikal komplikasyon yok

Ağırlık denetimi programı

Medikal komplikasyon

var

yok

Ağırlık kaybı

programı Ağırlık

denetimi programı

BU PROGRAMLAR MUTLAKA AİLELERİ KAPSAMALI, OKULLARDAN DESTEK

ALINMALI

DEVAMLILIK SAĞLANMALI, İZLEM

(59)

AMAÇ

• Büyüme ve gelişmeyi sağlamak,

• Depolanan fazla yağ dokusunu azaltmak,

• Yağsız doku kitlesi kaybını önlemek,

• Bireyin benlik saygısını kazanmasını sağlamak

• Çocugun tekrar büyüme haricinde fazla ağırlık kazanmasını önlemektir.

• Yetişkin obezite tedavisinden daha başarılı.

(60)

(61)

(62)

(63)

Obezite Tedavisi

2-7 yaş

BKI ≥85-<95 p

Kilonun korunması

BKİ ≥95 p

Komplikasyon yok

Kilonun korunması

Komplikasyon var

Kilonun verilmesi

(64)

Obezite Tedavisi

≥7 yaş

BKI ≥85-<95 p Komplikasyon

yok Kilonun korunması

Komplikasyon var

BKİ ≥95 p

(65)

(66)

Gereksinimler

1 yaş 2-3 yaş 4-8 yaş 9-13 yaş 14-18 yaş Enerji* (kkal)

Kız 900 1000 1200 1600 1800

Erkek 900 1000 1400 1800 2200

Yağ (%) 30-40 30-35 25-35 25-35 25-35

Süt vb** 2 SB 2 SB 2 SB 3SB 3SB

Tahıllar (g)

Kız 60 90 120 150 180

Erkek 60 90 150 180 210

Et, k.baklagil (g)

Kız 45 60 90 150 150

Erkek 45 60 120 150 180

(67)

BESLENME TEDAVİSİ

• Enerji gereksinimi sedanter çocuklar için, orta FA’de 0-200 kkal, ağır FA’de 200-400 kkal artırılabilir.

• 2 yastan sonra yağsız süt ürünleri (APA, 2 yastan önce yağsız süt vb verilmesini önermiyor)

• Tam tahıl, yağsız et

• Günde en az 5 porsiyon meyve ve sebze, meyve suları sınırlı

(68)

2 YAŞINDAN KÜÇÜK

• Anne sütü

• Biberon kullanımı

• Besin miktarı ve bileşimi

• Çocuğa bakan kişi

• Çocukla olan ilişki

• Beslenme uygulamaları

• Ödül-ceza

• Hareketsizliğin önlenmesi

(69)

İlk 6 ay AS Desteklenmeli!!!!!

AS alma Kilolu olma (%) Hiç 17-24

<2 ay 9-19 2-4 ay 12-24

5-6 8-13

>6 ay 4-9.6

Ek besine başlama süresi ile obezite ters ilişki

(70)

Diyet Tedavisi İlkeleri (<2 yaş) Diyet Tedavisi İlkeleri (<2 yaş)

• Enerji kısıtlaması kesinlikle yapılmamalı

• Günlük enerji çocuğun yaşına göre olan gereksinimi kadar verilmeli

• Büyümesi izlenmeli

• Ek besinlere zamanında ve yeterli miktarda başlanmalı

• Süte ve mamalara şeker-bal vb eklenmesi

kontrollü olmalı

(71)

Diyet Tedavisi İlkeleri (<2 yaş) Diyet Tedavisi İlkeleri (<2 yaş)

• Un ve tahıl kullanımına dikkat edilmeli

• Beslenme sırasında ödül-ceza uygulanmamalı

• Ticari mamalar tarife göre hazırlanmalı, su yerine süt kullanılmamalı

• Bisküvi, ekmek, un, şeker, yağ kullanımı azaltılmalı

• Çocuk biberon yerine kaşıkla beslenmeli

(72)

Yemekte sadece yemekle ilgilenmeli

Masal, Oyun, TV YASAK

(73)

Diyet Tedavisi İlkeleri (2-7 yaş) Diyet Tedavisi İlkeleri (2-7 yaş)

• Yaşına göre enerji ve besin ögeleri almak

• Hızlı ağırlık kazanımını durdurmak

• Fiziksel aktiviteyi arttırmak

• Gerekiyorsa risk faktörlerini

değerlendirerek hafif ağırlık kaybı sağlamak

• Büyüme ve gelişmeyi izlemek

(74)

Diyet Tedavisi İlkeleri (>7 yaş) Hafif şişman

Ağırlık kazanım hızını yavaşlatmak veya

Yavaş ağırlık kazanımı

(75)

Diyet Tedavisi İlkeleri (>7 yaş) Diyet Tedavisi İlkeleri (>7 yaş)

YAVAŞ AĞIRLIK KAYBI

Haftada (250-500 g) – (500-1000 g) (İlk 6 ayda %5-10)

DMH ve vücut proteini azalması az Yağsız vücut kütlesi kaybı az

Yağ kütlesi kaybı az

(76)

Diyet Tedavisi İlkeleri (>7 yaş) Ağır şişman

Kontrol altında kısa süreli düşük enerjili diyetler

(%60-70)

(77)

HEDEFLER GERÇEKÇİ, UYGULANABİLİR ve BAŞARILABİLİR OLMALI !!!!!!!!!!!

• Yanlış beslenme alışkanlıkları düzeltilmeli

• Fiziksel aktivite artırılmalı

• Ailenin beslenme alışkanlıkları değerlendirilmeli

• Öğün atlama önlenmeli

• Öğünlerde 4 besin grubundan besin olması

sağlanmalı

(78)

• Günlük enerji gereksinimi olması gereken ağırlığa göre hesaplanmalı

• Öğün sayısı arttırılmalı

• Yeterli sebze meyve tüketilmesi sağlanmalı

• Tam taneli unlu besinler, KB tüketimi arttırılmalı

• Yiyeceklere kepek eklenmeli

• Yüksek yap ve şeker içeren besinler

kısıtlanmalı/yasaklanmalı

(79)

Fiziksel Aktivite

 Kas gücünü arttırır.

 İştahı kontrol eder.

 Stres kontrolü için gereklidir.

 Total enerji harcamasının önemli bir bileşenidir.

 Beden algılamasını iyileştirir.

 Zindelik kazandırır, halsizlik hissini azaltır.

 Anksiyete ve depresyonu azaltır.

 Arkadaşlarla keyifli zaman geçirmeyi ve yeni

arkadaş kazanmayı sağlar.

(80)

TELEVİZYON İZLEME VE OBEZİTE İLİŞKİSİ

11.7

15.8

19.5 21.3

24.5

34.9

0 10 20 30 40

<1 2-5 6-10 11-20 21-40 41+

Obezite Prevalansı (%)

TV İZLEME SAAT/HAFTA

Ching et al, Am J Public Health 1996

(81)

(82)

Yapılacak Aktiviteler

0-1 Yaş

• Organize bir aktivite yok.

• >6.ay geniş alanlarda hareket etmesi sağlanabilir.

• Uzun süre bebek arabası, mama sandalyesi, oyun sepeti vb’de tutulmamalı.

2-5 Yaş

• Açık havada grup/bireysel etkinliklere katılma

• Top oynama, bisiklet vb ortam sağlanmalı

(83)

Bazı Spor Dallarına Başlama Yaşları

• Yüzme: 5-6 yaş

• Jimnastik, buz pateni, tenis, ata binme, kayak,futbol: 7-8 yaş

• Voleybol, basketbol, hentbol,eskrim: 9-10 yaş

• Su topu atlama: 11-12 yaş

• Fırlatma: 13, 14 yaş

• Güreş, halter: 15-16 yaş

(84)

Spor için mutlaka aile desteği

(85)

Çocukluk ve Adolesan Çağı Şişmanlığında I

 Enerji OGA’a göre verilmeli.

 Düşük/Çok düşük kalorili zayıflama diyetleri kesinlikle uygulanmamalı.

 İlaçla zayıflama uygulamaları kesinlikle yasaklanmalı.

 Yüksek proteinli şok diyetler uygulanmamalı.

 Diyetler, önerilen düzeyde prt, yağ, CHO, vitamin ve mineral içermeli.

 Yağ sınırlaması yapılacaksa (gerektiğinde ve

kısa süreli) %20’nin altında olmamalı.

(86)

Çocukluk ve Adolesan Çağı Şişmanlığında II

 Posa gereksinimi için, tam taneli tahıl, sebze ve meyve tüketimi arttırılmalı.

 Beslenme eğitimi verilmeli.

(Ana konular: Besin-sağlık ilişkileri, fast food zararları, öğün sayısı, şeker ve yağ içeren besinlerin azaltılması, fiziksel

aktivitenin arttırılması, vb…)

 Okul kantinleri denetlenmeli.

 Fiziksel aktivite ve spor etkinliklerine yer

verilmeli.

(87)

Enerji Hesaplaması

Günlük Enerji: BME/REE X FA + B+G Olması Gereken Ağırlığa Göre

0-6 ay: 108 kkal/kg/gün ± %10

6-12 ay: 98 kkal/kg/gün ± %10

(88)

Enerji

BMH X Aktivite Faktörü + Büyüme Faktörü +

Büyüme Faktörü

10-15 yaş…… 1.9 kkal/kg 15 yaş……… 0.95 kkal/kg

15-18 yaş……0.5 kkal/kg Büyüme Faktörü

10-15 yaş…… 1.9 kkal/kg 15 yaş……… 0.95 kkal/kg

15-18 yaş……0.5 kkal/kg

(89)

Yaşlara Göre BME

Aktivite Faktörü

BME (kkal/gün)

Yaş (yıl) Erkek Kadın 0-3 60.9 x VA - 54 61.0 x VA - 51 4-9 22.7 x VA + 495 22.5 x VA + 499 10-17 17.5 x VA + 651 12.2 x VA + 746

Aktivite Türü Erkek Kadın

Çok hafif 1.3 1.3

Hafif 1.6 1.5

Orta 1.7 1.6

Ağır 2.1 1.9

Çok ağır 2.4 2.2

(90)

• Enerjinin %12-15’i prt

%25-30’u yağlar %55-60’ı CHO

• Proteinler: Tokluk hissi verir, termik etkisi yüksek.

Büyüme-gelişme ve + N dengesi için önemli.

• Yağlar: SFA düşük olmalı, besinlere lezzet verir, tokluk hissi sağlar.

• CHO: Kompleks CHO tercih edilmeli.

• Posa: günlük 12-24 g. Sebze, meyve, meyve suyu yerine meyvenin kendisi,kuru baklagil, kepekli

ekmek

(91)

Su bağlama kapasitesi

Dışkı hacmi

Sindirim zamanı

Çiğneme süresi

Barsak hareketi Yeme zamanı Tokluk hissi

POSA POSA

Enerji

Konstipasyon

İnsülin düzeyi

Mide boşalma hızı

Yağ asidi emilimi

Safra asidi emilimi

Gastrik salgı uyarımı

(92)

• Vitamin ve mineraller: Verilen diyet, yaşa göre vitamin ve mineral gereksinimini

karşılamalı.

• Sıvı: 1.5-3.0 L. Mide dolgunluğu ve

metabolik atıkların atımı için önemli.İçecek seçimine dikkat.

• Öğün sayısı: 5-6 öğün. Acıkmayı, fazla

yemeyi azaltır, termik etkiyi arttırır.

(93)

Kabul edilebilir

Kişiye özel Kişiye özel

Anlaşılabilir Anlaşılabilir

Kolay uygulanabilirKolay uygulanabilir

Diyet Tedavisi Diyet Tedavisi

Çocuk, adolesan, aile, öğretmen ve

arkadaşları kapsamalı

Çocuk, adolesan, aile, öğretmen ve

arkadaşları kapsamalı

Beslenme eğitimi

önemli Beslenme

eğitimi önemli

(94)

BESLENME EĞİTİMİ BESLENME EĞİTİMİ

Besin gruplarını tanıma

Besinlerin besin ögeleri içerikleriBesinlerin besin ögeleri içerikleri

Beslenme hastalık ilişkileri Beslenme

hastalık ilişkileri

Hangi besin hangisini yerineHangi besin hangisini yerine

Uygun hazırlama, pişirme, saklama

yöntemleri

Uygun hazırlama, pişirme, saklama

yöntemleri

Öğünler, besin seçimi, kahvaltının önemi, ara öğünler, menü planlama

(95)

SERBEST

SINIRLI

YASAK

(96)

Ağırlık kaybı uzun dönemde olmalı ve korunmalı

DAVRANIŞ TEDAVİSİ DAVRANIŞ TEDAVİSİ

Psikolog mutlaka ekipte bulunmalı Grup tedavileri etkili

Aile temel alınmalı ve eğitime katılmalı

Okullarla işbirliği yapılmalı Psikolog mutlaka ekipte bulunmalı

Grup tedavileri etkili

Aile temel alınmalı ve eğitime katılmalı

Okullarla işbirliği yapılmalı

(97)

Okullardaki yasaklar etkili mi???

(98)

(99)

KOLAY DEĞİL

(100)

STRATEJİ (EKİP ÇALIŞMASI)

• Enerji alımında sınırlama

• Fiziksel aktiviteyi arttırma

• Sedanter yaşamı azaltma

• Davranış değişikliği sağlama

• Okul programları

(101)

4A

• ASK (SOR)

• ADVICE (ÖNER)

• ASSIST (YARDIM ET)

• ARRANGE (DUZENLE)

Eat well

www.nhs.uk/change4life

(102)

DAVRANIŞ TEDAVİSİ-I

AMAÇ

Yanlış alışkanlıkları düzeltmek veya azaltmak

BESLENME ve FİZİKSEL AKTİVİTE

(103)

DAVRANIŞ TEDAVİSİ-II TEMEL BASAMAKLAR

1. KENDİNİ GÖZLEMLEME

Şişmanlığa neden olan davranışların

farkına varılmasını sağlama

(104)

DAVRANIŞ TEDAVİSİ-III 2. UYARAN KONTROLÜ

Çevreden gelen uyarılar  

(105)

DAVRANIŞ TEDAVİSİ-IV

3. PEKİŞTİRME, KENDİ KENDİNİ ÖDÜLLENDİRME

Yemek dışı faaliyetlerden zevk alma

Yemek dışı faaliyetlerden

zevk alma Ağırlık kaybı & Korumada önemli

Ağırlık kaybı & Korumada önemli

Kendin için Sağlığın içinKendin için Sağlığın için

(106)

Laurie David. The Family Dinner: Great Ways to Connect with Your Kids, One Meal at a Time

www.thefamilydinnerbook.com

(107)

• İŞBİRLİĞİ

• SÖZLEŞME

• MODEL OLUŞTURMA

(108)

“Thirty years ago, most people led lives that kept them at a healthy weight. Kids walked to and

from school every day, ran around at recess, participated in gym class, and played for hours after school before dinner. Meals were home- cooked with reasonable portion sizes and there was always a vegetable on the plate. Eating fast food was rare and snacking between meals was an occasional treat.”

M. Obama, letsmove.gov

(109)

Duyarsam unuturum.

Görürsem hatırlarım yaparsam anlarım ve

Bir resim bin kelimeye bedeldir

(110)

ALINAN ENERJİ HARCANAN ENERJİ