NKÜBAP.00.Y1.AR.13.01 ARAġTIRMA PROJESĠ N.K.Ü. SAĞLIK YÜKSEKOKULU
NAMIK KEMAL ÜNĠVERSĠTESĠ SAĞLIK YÜKSEKOKULU EĞĠTĠM-ÖĞRETĠM VE UYGULAMA ALANLARININ RĠSK DEĞERLENDĠRMESĠ (ANALĠZĠ) PROJESĠ
Proje No: NKÜBAP.00.Y1.AR.13.01 Yürütücü: Yrd.Doç.Dr. A.Handan DÖKMECĠ
2014
NKÜBAP.00.Y1.AR.13.01
no’lu “N.K.Ü. SAĞLIK YÜKSEKOKULU
NAMIK KEMAL ÜNĠVERSĠTESĠ SAĞLIK YÜKSEKOKULU EĞĠTĠM-ÖĞRETĠM VE UYGULAMA ALANLARININ RĠSK DEĞERLENDĠRMESĠ (ANALĠZĠ) PROJESĠ
” adlı proje Namık Kemal Üniversitesi Bilimsel AraĢtırma Proje Birimi tarafından desteklenmiĢtir.
T.C.
Namık Kemal Üniversitesi Bilimsel AraĢtırma Projesi
NAMIK KEMAL ÜNĠVERSĠTESĠ SAĞLIK YÜKSEKOKULU EĞĠTĠM-ÖĞRETĠM VE UYGULAMA ALANLARININ RĠSK DEĞERLENDĠRMESĠ (ANALĠZĠ) PROJESĠ
(Proje No: NKÜBAP.00.Y1.AR.13.01)
Proje Yürütücüsü:
Yrd.Doç.Dr. A.Handan DÖKMECĠ
TEKĠRDAĞ
Her Hakkı Saklıdır.
i ÖZET
NAMIK KEMAL ÜNĠVERSĠTESĠ SAĞLIK YÜKSEKOKULU EĞĠTĠM-ÖĞRETĠM VE UYGULAMA ALANLARININ RĠSK DEĞERLENDĠRMESĠ (ANALĠZĠ) PROJESĠ
Günümüzde teknolojideki hızlı geliĢmeler, rekabetin artması çalıĢanların iĢ güvenliğine ve sağlığına yönelik tehlikeleri arttırmıĢtır. Bundan dolayı iĢ yerlerinde oluĢabilecek tehlikelerden çalıĢanları korumak ve üretim devamlılığını sağlamak için ĠĢ sağlığı ve güvenliği kavramı büyük önem kazanmıĢtır. ĠĢyerlerinde yapılacak planlı çalıĢmaların en baĢında yapılması gereken mevcut tehlikelerin belirlenerek oluĢturdukları risklerin belirlenmesi gerekmektedir. Belirlenecek risklerin kontrol altına alınması ile çalıĢanların iĢ sağlığı ve güvenliğinin sağlanmasında önemli bir adım atılmıĢ olacaktır. 6331 sayılı ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanununda iĢletmelerin risk analizi yapmaları zorunlu hale getirilmiĢ ve yayınlanmıĢ olan yönetmelik ile risk analizlerinin nasıl ve ne Ģekilde yapılması gerektiği tanımlanmıĢtır.
ĠĢyeri Risk Analizi (Değerlendirmesi) tüm mesleklerdeki çalıĢma alanlarını kapsamaktadır. ÇalıĢmamızda Sağlık Yüksekokul eğitim-öğretim ve uygulama alanlarında tehlike ve riskler belirlenerek risk değerlendirmesi yapılmıĢtır. Projenin sonuçları Namık Kemal Üniversitesi Kurumsal Risk Değerlendirmesinin geliĢtirilmesinde kaynak oluĢturabilecektir.
Anahtar Kelimeler: ĠĢ sağlığı ve Güvenliği, Risk Değerlendirmesi (Analizi), Sağlık Yüksekokulu
ii ABSTRACT
NAMIK KEMAL UNIVERSITY SCHOOL OF HEALTH EDUCATION AND FIELDS OF APPLICATION RISK ASSESSMENT (ANALYSIS) PROJECT
Today, rapid advances in technology, increased competition for employees' occupational safety and health hazards has increased. Therefore, to protect employees from the hazards that may occur in the workplace and occupational health and safety to ensure continuity of production concept has gained great importance. Work planned to be done in the workplace to be done at the beginning of the current hazards must be identified and the identification of the risks they create. The risk to be determined with the control of occupational health of employees and will be an important step in ensuring safety. Occupational Health and Safety Act No. 6331 of the entity an obligation to make risk analysis and risk analysis, which was published by the directive needs to be done, how and in what manner have been identified. Workplace Risk Assessment (Assessment) study area encompasses the entire profession. In our study, education and practice in the areas of Health Sciences hazards and risks identified in the risk assessment was carried out. The results of the project Namik Kemal University will be able to create a resource in the development of Enterprise Risk Assessment.
Keywords: Occupational Health and Safety, Risk Assessment (Analysis), School of Health
iii ĠÇĠNDEKĠLER
ÖZET ……… i
ABSTRACT ………. ii
ĠÇĠNDEKĠLER ………..….. iii
ġEKĠLLER DĠZĠNĠ ………...…... iv
RESĠMLER DĠZĠNĠ ……...……….iv
TABLOLAR DĠZĠNĠ ……… iv
1. GĠRĠġ ………... 5
2. LĠTERATÜR ÇALIġMASI ……….5
3. MATERYAL VE YÖNTEM………8
3.1. ÇalıĢmanın Anlam ve Önemi………8
3.2. ÇalıĢmanın Amaç ve Kapsamı………10
3.3. Materyal ve Metod……….………10
4. BULGULAR VE TARTIġMA………11
5. SONUÇ VE ÖNERĠLER……….………15
6. KAYNAKLAR ……….16
7.EKLER………17
iv
TABLOLAR DĠZĠNĠ
Tablo 1. Sağlık Yüksekokulu Genel Risk Değerlendirme Formu 11
5 1.GĠRĠġ
ĠĢyeri Risk Analizi (Değerlendirmesi) tüm mesleklerdeki çalıĢma alanlarını kapsamaktadır. ĠĢyeri Risk Değerlendirmesi konusunda yeni yaklaĢıma göre ĠĢverenler, iĢyerlerinde özel risklerden etkilenebilecek çalıĢanların durumunu da kapsayacak Ģekilde sağlık ve güvenlik yönünden Risk Değerlendirmesi yapmakla yükümlüdür.
ĠĢveren iĢyeri risk analizi sonucuna göre alınması gereken koruyucu önlemlere ve kullanılması gereken koruyucu ekipmana karar verir. Güvenli çalıĢma ve sağlıklı yaĢam bilinci, iĢ sağlığı ve güvenliğinin geliĢtirilmesinde önemli bir unsurdur. Bu kültürün oluĢumu sadece çalıĢma yaĢamı için değil, günlük yaĢam için de gerekli olup, iĢ sağlığı ve güvenliği konusunda ilgili tarafların ve toplumun duyarlı hale getirilmesi ve bilinçlendirilmesi büyük önem arz etmektedir. Bu nedenle güvenlik kültürünün toplumda yerleĢmesi ve alıĢkanlık haline gelebilmesinde, iĢ sağlığı ve güvenliği eğitimleri son derece önemli bir yer teĢkil etmektedir. ÇalıĢanların iĢyeri ortam ve Ģartlarında var olduğu kabul edilen sağlık ve güvenlik tehlikeleri ve bunlardan kaynaklanan risklerden korunması amacı ile gerekli eğitimlere tabi tutulmaları konusu bütün dünyada kabul gören önleyici yaklaĢımın önemli bir uygulama basamağını oluĢturmaktadır. Literatürde önemli bir yer tutan ve istisnasız kabul gören bu önleyici yaklaĢım ülkemizde de benimsenmiĢ ve ĠSG ile ilgili düzenlemelerde çeĢitli seviyelerde yerini almıĢtır.
ÇalıĢmamızda Sağlık Yüksekokul eğitim-öğretim ve uygulama alanlarında tehlike ve riskler belirlenerek risk değerlendirmesinin yapılması amaçlanmıĢtır.
2.LĠTERATÜR ÇALIġMASI
Risk yönetim prosesi, tehlikelerle, bu tehlikeler sonucu ortaya çıkan risklerin değerlendirilmesinde ve bu kontrol önlemlerinin etkili ve yeni tehlikelere yol açmamasını sağlamak için gerekli olan yapısal sistemi oluĢturmaktadır. Risk yönetimi geniĢ uygulama alanına sahiptir. Günlük yaĢantımızda ve iĢyerlerinde, sağlık ve güvenliğe dönük çalıĢmalarda risk analizi ve yönetimi, o iĢyerinin çalıĢma ortamına uygun olarak nasıl uygulanabilir? Büyük tehlike arz eden kuruluĢlarda korunmaya yönelik yönetsel, yasal ve teknik bir sistem oluĢturulmasına rehberlik etmek amacıyla ILO yönetim kurulunun 244. Toplantısında alınan karar uyarınca hazırlanan
6 uygulama kodunda risk,” Belli bir dönemde veya koĢullar altında istenmeyen olayın ortaya çıkma olasılığı,bu çevre koĢullarına göre sıklık (belli zaman birimi içindeki olay sayısını) olasılığını (belli bir ön oluĢuma bağlı olarak ortaya çıkma ihtimali)” biçiminde ifade edilirken,risk yönetimi; Bir kuruluĢ ve çalıĢtırılmasındaki iĢ güvenliği önlemlerini iyileĢtirme ve sürdürmeyi baĢaracak tüm giriĢimler olarak tanımlanmaktadır (Andaç 2006).
ÇalıĢma hayatı, çeĢitli risk faktörleri ile doludur. Bu faktörleri iĢin kendisi, kullanılan ve üretilen maddeler ile kiĢisel sağlık ve güvenlik Ģeklinde sınıflandırabiliriz.
“Önlemek ödemekten ucuzdur” prensibi ile hareket ederek, iĢyerlerinde tehlike kaynaklarını ortaya çıkartıp, oluĢabilecek riskleri kontrol altına alınabilmesi, meydana gelebilecek kazaları azaltacak ve tehlikeli durumlar ortadan kaldırılmıĢ olacaktır.
Uyumlu bir ekip çalıĢması ile gerçekleĢtirilen bu uygulamalar iĢyerlerinde “Risk Değerlendirme ÇalıĢmaları” olarak adlandırılmaktadır (Ġyibozkurt 2006).
Tehlike potansiyeli bulunan maddelerle ilgili her türlü bilimsel bilgi ve malumatın düzenlenmesi ve analiz edilmesine yönelik sistematik bir yaklaĢımdır.
Daha basit ifadesiyle, problem formülasyonu, tehlike değerlendirmesi, tehlikeli maddeye maruz kalma etkilerinin analizi ve risk tanımlaması gibi ana kavramlardan oluĢan risk analizidir. Risk analizi metodolojileri, risk analizi sürecinin matematiksel iĢlemler ve yorumlarının yapıldığı çekirdek kısmıdır. AĢağıdaki belli baĢlı risk metodolojileri belirtilmiĢtir (Özkılıç 2005).
Bircok yerde basarıyla uygulanan Risk Değerlendirme sistemi ve bu sistemin bir ust basamağı olan ĠSG Yonetim Sistemi, alısanların, isverenlerin, tuketicilerin, gecici iscilerin, alt yuklenici ve calısanlarının, ziyaretcilerin ve ortamdaki diğer kisilerin sağlığına ve guvenliğine etki eden faktorler ve kosulların iyilestirilmesini ongormektedir. Dolayısıyla daha iyi bir calısma ortamı icin calısanları mevcut ve muhtemel risklerden koruma, bu risklerin değerlendirilmesi ve yonetilmesi, risklerin ortadan kaldırılması ve risk değerlendirme yontemleri ulusal bir sorun olmaktan ote uluslar arası boyutta onem arz eden, tum tarafların sağlık ve yasam sartlarını etkileyen sorunlardır. ĠSG yonetim sistemi; Yonetimin hazır bilgi kalitesini iyilestirerek, karar verme kabiliyetini gelistirir, isletmelerin imajını artırır, calısanları isyerinin
7 olumsuz etkilerinden korur, rahat ve guvenli bir ortamda calısmalarını sağlar, calısanların ve hizmet alan tarafın memnuniyetini artırır, hastalık ve sakatlıkları azaltarak, calısanların ve toplumun iyilestirilmesine katkıda bulunur, zararla sonuclanabilecek olası tehlikelerin onceden tespit edilerek gerekli onlemlerin alınmasını sağlar. Risk değerlendirmesindeki onemli kavramlar biri de tehlike kavramıdır. Tehlike kelimesi Arapca kokenli bir kelime olup tehluke kokunden gelmekte ve tabir olarak helak olma ihtimali manasına gelmektedir. Diğer bir ifadeyle Tehlike; Canlıları, cevreyi ve/veya malı, tesisleri tehdit eden, kapsamı belirlenmemis, olabilecek kaza ve zararlardır. Turk Dil Kurumu Guncel Turkce Sozluğune gore ise Tehlike, buyuk zarar veya yok olmaya yol acabilecek durum, muhatara veya gerceklesme ihtimali bulunan fakat istenmeyen durum manasında tanımlanmaktadır (TDK, 2010). Ġs Sağlığı ve Guvenliği Yonetim Sistemleri Standardı TS 18001’e gore Tehlike; Ġnsanların yaralanması, hastalanması, malın veya malzemenin hasar gormesi, isyeri ortamının zarar gormesi veya bunların birlikte gerceklesmesine sebep olabilecek kaynak veya durum olarak tanımlanmaktadır (TS 18001, 2008:2). Risk ise Fransızca, risque kelimesinden gelir ve isimdir, Risk veya Riziko diye dilimize yerlesmistir. TS 18001’e gore Risk; Tehlikeli bir olayın veya maruz kalma durumunun meydana gelme olasılığı ile olay veya maruz kalma durumunun yol acabileceği yaralanma veya sağlık bozulmasının ciddiyet derecesinin birlesimidir (TS 18001, 2008:6). Risk değerlendirmesinde, riskin kabul edilebilir olup olmadığına karar vermek icin kabul edilebilir riskin de ne olduğunu bilmek gerekir. Buna gore Kabul edilebilir risk; Kurulusun, yasal zorunluluklara ve kendi ĠSG politikasına gore, tahammul edebileceği duzeye indirilmis risk olarak tarif edilmektedir (TS 18001, 2008:4).
8 3. MATERYAL VE YÖNTEM
3.1. ÇalıĢmanın Anlam ve Önemi
Namık Kemal Üniversitesi’nde 26.500 öğrenci ve 1.324 akademik ve idari personel, bunun dıĢında kampüste yuva, anaokulu, yurtlar, spor kompleksi ve diğer iĢ yerlerinde çalıĢan görevliler yer almaktadır. Sağlık Yüksekokulunda ise yaklaĢık 500 öğrenci ve 30 akademik ve idari personel bulunmaktadır. Kampüse bütün olarak bakıldığında güvenlik açısından genel afet ve acil durum eylem planları ya da birimlerin risk değerlendirmesi bulunmamaktadır. Bu nedenle oluĢabilecek tehlikelerin ve bu tehlikelerin oluĢturduğu risklerin ortadan kaldırılması için tüm birimlerde risk değerlendirilmelerinin yapılması gerekmektedir. ÇalıĢmamızda Bilimsel AraĢtırma Projesi desteğiyle teknik ve sosyal boyutlarıyla Sağlık Yüksekokulundaki tehlike ve risklerin belirlenmesini sağladık.
3.2. ÇalıĢmanın Amaç ve Kapsamı
Sağlık Yüksekokulu (SYO) çalıĢanları ve öğrencilerinin günlük faaliyetlerinde karĢılaĢtığı veya ilerleyen dönemlerde karĢılaĢabileceği risklerin belirlenmesi, analiz edilmesi ve yönetilerek risklerin olumsuz etkilerinin en aza indirgenmesini sağlamaktır. Genel amaçları sıralayacak olursak;
-ĠĢyeri Risk Değerlendirmesi (ĠĢyeri Risk Analizi )
-Öğrencilere ĠĢ sağlığı ve güvenliği açısından doğru davranıĢ modellerini kazanmalarına yönelik eğitimlerin verilmesi,
- ĠSG konusunda duyarlılığın artırılması,
- ĠSG eğitimlerinde eğitici ve tanıtıcı filmler kullanılması,
- Basılı materyaller hazırlanması ve bastırılması,
- Kuramsal Risk Değerlendirmesine öncülük etmesi.
9 Risk Değerlendirmesi iĢyerlerinde mevcut olan veya dıĢ kaynaklı tehlikelerin, çalıĢanlara, iĢyerine ve çevresine verebileceği zararların ve alınabilecek önlemlerin belirlenmesi amacıyla yapılması gerekli çalıĢmalardır (Esin 2006) Ģeklinde tanımlanabilmektedir.
Tehlike potansiyeli bulunan maddelerle ilgili her türlü bilimsel bilgi ve malumatın düzenlenmesi ve analiz edilmesine yönelik sistematik bir yaklaĢımdır.
Daha basit ifadesiyle, problem formülasyonu, tehlike değerlendirmesi, tehlikeli maddeye maruz kalma etkilerinin analizi ve risk tanımlaması gibi ana kavramlardan oluĢan risk analizidir (Özkılıç 2005).
Risk değerlendirme aĢamalarını 5 Adımda tanımlanabilir.
1.Adım: Tehlikelerin belirleme,
2.Adım: Tehlikelerin değerlendirilmesi, 3.Adım: Risklerin derecelendirilmesi, 4.Adım: Kontrol önlemleri,
5Adım: Ġzleme, denetleme, gözden geçirme olarak sıralanabilecek olan bu adımları sırayla takip etmek gerekmektedir (http://www.hse.gov.uk/risk/fivesteps.htm).
Risk analizi kamu ve özel sektörde zorunludur fakat, iĢ güvenliği uzmanı, iĢyeri hekimi ve sağlık memuru çalıĢtırma zorunluluğunun henüz kamuda baĢlamamıĢtır. TBMM gündemindeki tasarıya göre kamuda 2014 Temmuz’da iĢ güvenliği ve hekim çalıĢtırma zorunluluğu getirmiĢtir.
10 Tüm bunları göz önünde bulundurulduğunda risk analizlerin bir an önce yapılarak, tespit edilen eksiklilerin temrin süresi içinde yerine getirilmesi gerekmektedir. Proje sonunda Proje yürütücüsü iĢ güvenliği uzmanı olarak Kurumsal Risk Değerlendirmelerinin hazırlanmasında bilgi, becerilerini ve tecrübelerini aktararak bu süreçte yer alabilecektir.
20/06/2012 tarihli 6331 sayılı ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanunu “Tanımlar” baĢlıklı 3 üncü maddesinde ĠĢ güvenliği uzmanı Ģu Ģekilde tanımlanmıĢtır:
"ĠĢ sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiĢ, iĢ güvenliği uzmanlığı belgesine sahip mühendis, mimar veya teknik elemanı,”
“ĠĢyeri hekimleri ve iĢ güvenliği uzmanları” baĢlıklı 8 inci maddesinde ise Ģu düzenleme yer almaktadır:
“(7) Kamu kurum ve kuruluĢlarında ilgili mevzuata göre çalıĢtırılan iĢyeri hekimi veya iĢ güvenliği uzmanı olma niteliğini haiz personel,gerekli belgeye sahip olmaları Ģartıyla asli görevlerinin yanında, belirlenen çalıĢma süresine riayet ederek çalıĢmakta oldukları kurumda veya ilgili personelin muvafakati ve üst yöneticinin onayı ile diğer kamu kurum ve kuruluĢlarında görevlendirilebilir.
Bu proje SYO Eğitim-Öğretim ve Uygulama Alanlarının riskleri ile ilgili temel yaklaĢımların ve risk yönetim sürecinin ana unsurlarının açıklanmasını ve temel raporlama prosedürlerinin belirlemesini kapsamaktadır.
3.3. Materyal ve Metod
Materyal
C sınıfı ĠĢ Güvenliği Uzmanlığı Temel Eğitimi alınmıĢtır. AraĢtırma alanı olarak yaklaĢık 500 çalıĢanı ve 30 akademik ve idari personeli ile pilot bölge Sağlık Yüksekokulu seçilmiĢtir.
11 Metod
Her iĢyerinde çalıĢma Ģartlarından ve yapılan iĢlerden kaynaklanan tehlike ve riskler bulunmaktadır. Bu tehlike ve risklerin sonucu olarak kazalar, malzeme kayıpları, iĢ ekipmanlarının hasar görmesinin yanısıra çalıĢanların ve ya o iĢyerinde bulunan kiĢilerin yaralanmalarına, hastalanmalarına, uzuvlarını kaybetmelerine hatta ölümlerine neden olabilmektedir. Bu nedenle risklerin gerçekleĢmesi sonucu meydana gelen kazanın ardından tekrar olmaması için kaza nedenlerini tespit etme ve çözüm arama esasına dayanarak reaktif bir yaklaĢımda bulunulmuĢtur. Bir diğer yaklaĢım ise kaza hiç olmadan sistemin risklerini öngörme, bunların önemine karar verme, bu riskleri azaltma veya eğer mümkünse ortadan tamamen kaldırma esasına dayalı proaktif yaklaĢık olmuĢtur. Risk değerlendirme teknikleri, risklerin, risklerin geliĢme olasılıklarının ve olası etkilerinin tahmin edilmesi akısından kalitatif yada kantitatif yönden değerlendirilir. ÇalıĢmamızdaki değerlendirme yöntemi matematiksel değerlendirme yerine sözel mantıkla yapılan kalitatif risk değerlendirmesi Ģeklinde olmuĢtur. Uygulamayı yapan uzman kendi tecrübelerine ve sezgilerine dayanarak riskleri ve risk öncelik değerlerini tahmin etmiĢtir. Tahmini risk hesaplanırken ve ifade edilirken rakamsal ifadeler yerine yüksek, çok yüksek gibi tanımlayıcı değerler kullanılmıĢtır. Bu tahminler tamamen sübjektif değerlendirmelere dayanmıĢ ve çoğu zamanda sistematik bir nitelik göstermiĢtir. Bu tür yöntemde değerlendirmeyi yapan uzmanın sezgi ve muhakeme kabiliyeti önemlidir. Fakat kritik öneme sahip yerlerde kalitatif yöntemlerle risk değerlendirmesi yerine kantitatif risk değerlendirme yöntemleri tercih edilir. Bu doğrultuda Sağlık yüksekokulu risk değerlendirme formu oluĢturularak tehlikeler, riskler, kimlerin nasıl etkileneceği, alınacak önlemler belirlenmiĢtir.
4. BULGULAR VE TARTIġMA
4.1. Namık Kemal Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Eğitim-Öğretim Ve Uygulama Alanlarının Risk Değerlendirmesi
Risklerin Belirlenmesi ve Değerlendirmesi AĢamaları
ĠĢ Sağlığı Ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği, MADDE 7-1’e göre yapılmıĢtır.
Risk değerlendirmesi tüm iĢyerleri için tasarım veya kuruluĢ aĢamasından baĢlamak üzere;
-tehlikeleri tanımlama,
-riskleri belirleme ve analiz etme,
12 -risk kontrol tedbirlerinin kararlaĢtırılması,
-dokümantasyon,
-yapılan çalıĢmaların güncellenmesi ve gerektiğinde yenileme aĢamaları izlenerek gerçekleĢtirilmiĢtir (Tablo 1).
13 Tablo 1. Sağlık Yüksekokulu Genel Risk Değerlendirme Formu
SA S AĞ ĞL LI IK K YÜ Y ÜK K S S E E KO K OK K UL U LU U
GE G EN NE EL L R R ĠS Ġ SK K DE D EĞ ĞE ER RL LE EN ND D ĠR Ġ R ME M E FO F OR R MU M U
1) OKUL/BĠRĠM NKU SAĞLIK YÜKSEKOKULU
DEĞERLENDĠRĠCĠ ……… ĠMZA: ………..……….………..
TARĠH:………TEKRAR DEĞ.TARĠHĠ: …………..……….………
2) ĠġĠN KISA TARĠFĠ / ĠġLEM /ALAN
EĞĠTĠM-ÖĞRETĠM/RĠSKDEĞERLENDĠRMESĠ/SAĞLIKYÜKSEKOKULU
3) ġĠMDĠKĠ TEKLĠKELER/ÖNLEMLER
TEHLĠKE
Checklist
1YANGIN
2ELEKTRĠK TEHLĠLESĠ, ELEKTRĠK TESĠSATI, VEYA PANOSUNDAN KISA DEVRE 3 ELEKRĠK KABLOLARINA TAKILMA, KAÇAKLAR
4 ASANSÖRDE KĠġĠNĠN KALMASI,DÜġMESĠ YADA KAZA GEÇĠRMESĠ 5ARAÇ KAZASI,LPG LĠ ARAÇLAR NEDENĠYLE PATLAMA TEHLĠKESĠ
6ERGONOMĠK TEHLĠKELER,KAS ĠSKELET SĠSTEMĠ RAHATSIZLIKLARININ ORTAYA ÇIKMASI(OTURARAK/AYAKTA ÇALIġMA, AĞIR KALDIRMA, UYGUN OLMAYAN POSTÜR, YETERSĠZ AYDINLATMA, EKRANLI ÇALIġMA, YANSIMA PARLAMA,
HAVALANDIRMAYA BAĞLI SORUNLAR) 7 NONĠYONĠZAN RADYASYON (EMA)
8KURU TEMĠZLĠKTE OLUġAN TOZLAR (ĠÇ HAVA KALĠTESĠ) 9 DÜġÜK/YÜKSEK ORTAM SICAKLIĞI
10SABĠTLENMEMĠġ EġYALAR 11EĞĠTĠMSĠZLĠK
12 BĠYOLOJĠK RĠSKLER (KESĠCĠ DELĠCĠ ALETLERLE ÇALIġMA, VUCUT SIVILARI ĠLE KARġILAġMA TEHLĠKESĠ, SOLUNUM/DAMLACIK ENF, PATOJENLERLE ÇALIġMA)
13AġIRI Ġġ YÜKÜ SONUCU OLUġACAK STRES 14 ĠLETĠġĠM EKSĠKLĠĞĠ
15ÇALIġMA TEMPOSU/PLANLAMA ÜZERĠNE KONTROL EKSĠKLĠĞĠ 16EKĠP ÇALIġMASI VE SAYGI EKSĠKLĠĞĠ
17ZORBALIK,TACĠZ,CĠNSĠYETÇĠLĠK,IRKÇILIK 18AFETLER (SEL, FIRTINA, YAĞMUR, DEPREM VS)
Fiş, kablo ve düşmeler İnsanların haraketleri
Araç-gereç kullanımı Eğitimsizlik
Elektrik tehlikeleri Stres
Kalabalık
Elektromanyetik alan Gürültü Toz ve duman Microrganizmalar Mekanik tehlikeler
14 4) KĠM/NASILZARARGÖREBĠLĠR?
KĠM/NEKADAR?
NASIL ZARAR GÖREBĠLĠRLER?
1)PERSONEL(academik, teknik, büro, profesyonel)
30 kişi 2)ÖĞRENCİLER
500 KİŞİ
3)DİĞERLERİ (Ziyaretçiler, vs)
Kayma, düşme, elektromanyetik alana maruz kalma, stres, iskelet kas sistemi hastalıklarına yakalanma, görme bozuklukları, yangın sonucu zarar görme, psikolojik bozukluklar.
5) MEVCUTKONTROLLER MEVCUTKONTROLTEDBĠRLERĠ
ĠLAVE KONTROL TEDBĠRLERĠ
1.Eşyaların sabitlenmesi
2.Yangın ekipmanlarının kullanımı
3. Aydınlatma, gürültü, termal konfor, havalandırma vb.
değerlendirme
4.Personel ile iş yükü nü tartışma, iş yükünü tekrar tasarlama 5.Düzenli ekip toplantıları yaparak devam eden/potansiyel sorunların farkında olunduğunu yönetime bildirme 6.İş planları yapılırken personeli daha fazla dahil etme 7.Personel becerilerinin gelişimi için eğitim sağlamak 8.Açık kapı politikası (Erken aşamada endişeleri gidermek)
Bilgi ve talimatlar Personel/öğrenci eğitimi
5
6) RĠSKDEĞERLENDĠRMESĠ (DEĞERLENDĠRMENĠNĠġARETLERĠ) HASARġĠDDETĠ
ZARARIN MEYDANA GELME OLASILIĞI 1 Ufak yaralanmalar
2 3 günü geçen yaralanma durumları/ hastalıklar 3 Ciddi yaralanmalar /Geçici iş göremezlik / hastalık
4 Göz ya da uzuv kaybı/ Kalıcı sakatlık / yangın 5 Ölüm / patlama / toksik madde salınımı
1 Yüksek ihtimal değil, meydana gelme olasılığı yok
2 Uzak ihtimal, fakat meydana geldiği biliniyor 3 Meydana gelebilir, öngörülebilir
4 Olma ihtimali var, daha önceki olaylardan 5 Olasılığı yüksek, risk olabilir
15
Risk genel değerlendirmesini belirlemek için aĢağıdaki tabloyu kullanın
5 4 3 2 1
0
1 2 3 4 5
5. SONUÇ VE ÖNERĠLER
EK-1’de bulunan yönetmelikler ve iĢveren yükümlülüklerine göre iĢyerlerinde iĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili etkinlikler zorunlu hale gelmiĢtir. Ülkemizde eğitim kurumlarında risk değerlendirmesi ile ilgili detaylı mevzuat yoktur. Bu nedenle kurumların bireysel risk değerlendirmelerini yapmaları ile tehlike ve riskler belirlenebilecektir. Üniversitelerde Risk Değerlendirmesi kampüs alanında yasamini 7) EKKONTROLLERGEREKLĠ
KONTROLLER
KĠM TARAFINDAN NE ZAMAN 1
2
Ö D
O
Y Ç
Y
Önemsiz Eylemi durdurmaya gerek yok
Düşük risk Durumu izlemeye devam et
Orta risk Ek kontrolleri tanımla-uygula ve 1 ay içinde tekrar değerlendir
Yüksek risk Ek kontrolleri tanımla-uygula ve 1 ay içinde tekrar değerlendir
Çok yüksek risk Eylemi durdur, Ek kontrolleri tespit et- uygula. Tekrara değerlendir ve yeni düzenlemeleri dikkatle izle
16 sürdüren tum insanları kapsamaktadır. Özellikle okullar da iĢyeri tehlike sinifi soz konusu değildir. Risk puanlamasi da anlamsizdir, belki cok kabaca dusuk-orta-yuksek riskler yazılabilir. Bu nedenle çalıĢmamızda risk değerlendirmesini personel ofisleri, eğitim verilen sınıflar, uygulama odası, genel dıĢ çevre, eğitim binası ve tuvaletleri kapsayacak Ģekilde hazırladık. Bir risk değerlendirme tablosu hazırlayarak mevcut tehlikeler belirlenmiĢtir. Buna göre kontrol tedbirleri belirlenmiĢtir (Tablo 1). Bu değerlendirmeler sonucunda tüm eğitim birimlerinin risk değerlendirmelerinin yapılması kurumların risk değerlendirmesini ve acil durum planlarının hazırlamasında kolaylık sağlayacaktır. Afet planlarını hazırlamadan önce tehlike ve riskler belirlenirse nasıl müdahale edileceği ve tekrar nasıl eski konumuna getirileceğide kolaylaĢacaktır.
6. KAYNAKLAR
1) http://www.hse.gov.uk/risk/fivesteps.htm
2) http://www.leeds.ac.uk/safety/risk/documents/guidance.pdf
3) Özkılıç Ö 2005. ĠĢçi sağlığı ve ĠĢ Güvenliği Yönetim Sistemleri ve Risk Değerlendirme Metodolojileri, TĠSK Yayınları, sayfa 13 - 208.
4) Esin A 2006. ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği, TMMOB Yayınları, Ankara.
5) Andaç F 2003. ĠĢ Hukuku, Yargı Yayınları, Ankara.
6) Andaç M 2006. Risk Analiz Yönetimi
http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/ShowProperty/WLP%20Repository/icdenetim/dosyalar/calis ma/riskanaliziveyonetimi (eriĢim tarihi, 08/09/2013).
7) Ġyibozkurt A 2006. http://www.isguv.com/ (eriĢim tarihi, 14/09/2013).
8) Türk Dil Kurumu, http://www.tdk.gov.tr/ (18/09/2013)
9) Türk Standartları Enstitüsü, http://www.tse.org.tr/ (18/09/2013) 10)ĠĢ Kanunu, (4857 Sayılı Kanun), 2003.
11)ĠĢ Sağlığı Ve Güvenliği Kanunu, 2012.
http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/06/20120630-1.htm
12)ĠĢ Sağlığı Ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği,2012.
http://www.bilgin.net/CSGBmevzuatCDsi/6331-1/04291212RiskDegYone.pdf 13)ĠĢyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik,2013.
http://www.bilgin.net/CSGBmevzuatCDsi/6331Yonler/130618AcilDurum.pdf
17 EK 1
4857 sayılı ĠĢ Kanunu Madde 77’e göre ĠĢverenler iĢyerlerinde iĢ sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak, ĠĢçilerde iĢ sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdürler. Ayrıca ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğine göre;
ĠĢverenin genel yükümlülüğü, MADDE 4 – (1) ĠĢveren, çalıĢanların iĢle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede;
a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değiĢen Ģartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileĢtirilmesi için çalıĢmalar yapar.
b) ĠĢyerinde alınan iĢ sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.
c) Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır.
ç) ÇalıĢana görev verirken, çalıĢanın sağlık ve güvenlik yönünden iĢe uygunluğunu göz önüne alır.
d) Yeterli bilgi ve talimat verilenler dıĢındaki çalıĢanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alır.
(2) ĠĢyeri dıĢındaki uzman kiĢi ve kuruluĢlardan hizmet alınması, iĢverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.
(3) ÇalıĢanların iĢ sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükleri, iĢverenin sorumluluklarını etkilemez.
(4) ĠĢveren, iĢ sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin maliyetini çalıĢanlara yansıtamaz.
18 ĠĢ Sağlığı Ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği’ne Göre;
ĠĢveren yükümlülüğü
MADDE 5 – (1) ĠĢveren; çalıĢma ortamının ve çalıĢanların sağlık ve güvenliğini sağlama, sürdürme ve geliĢtirme amacı ile iĢ sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır.
(2) Risk değerlendirmesinin gerçekleĢtirilmiĢ olması; iĢverenin, iĢyerinde iĢ sağlığı ve güvenliğinin sağlanması yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.
(3) ĠĢveren, risk değerlendirmesi çalıĢmalarında görevlendirilen kiĢi veya kiĢilere risk değerlendirmesi ile ilgili ihtiyaç duydukları her türlü bilgi ve belgeyi temin eder.
ĠĢyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmeliğe göre;
ĠĢverenin yükümlülükleri
MADDE 5 – (1) ĠĢverenin acil durumlara iliĢkin yükümlülükleri aĢağıda belirtilmiĢtir:
a) ÇalıĢma ortamı, kullanılan maddeler, iĢ ekipmanı ile çevre Ģartlarını dikkate alarak meydana gelebilecek veçalıĢan ile çalıĢma çevresini etkileyecek acil durumları önceden değerlendirerek muhtemel acil durumları belirler.
b) Acil durumların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirleri alır.
c) Acil durumların olumsuz etkilerinden korunmak üzere gerekli ölçüm ve değerlendirmeleri yapar.
ç) Acil durum planlarını hazırlar ve tatbikatların yapılmasını sağlar.
d) Acil durumlarla mücadele için iĢyerinin büyüklüğü ve taĢıdığı özel tehlikeler, yapılan iĢin niteliği, çalıĢan sayısı ile iĢyerinde bulunan diğer kiĢileri dikkate alarak;
önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda uygun donanıma sahip ve bu konularda eğitimli yeterli sayıda çalıĢanı görevlendirir ve her zaman hazır bulunmalarını sağlar.
19 e) Özellikle ilk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında, iĢyeri dıĢındaki kuruluĢlarla irtibatı sağlayacak gerekli düzenlemeleri yapar.
f) Acil durumlarda enerji kaynaklarının ve tehlike yaratabilecek sistemlerin olumsuz durumlar yaratmayacak ve koruyucu sistemleri etkilemeyecek Ģekilde devre dıĢı bırakılması ile ilgili gerekli düzenlemeleri yapar.
g) Varsa alt iĢveren ve geçici iĢ iliĢkisi kurulan iĢverenin çalıĢanları ile müĢteri ve ziyaretçi gibi iĢyerinde bulunan diğer kiĢileri acil durumlar konusunda bilgilendirir.
(2) Acil durumlarla ilgili özel görevlendirilen çalıĢanların sorumlulukları iĢverenlerin konuya iliĢkin yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.
