TÜRKÇE
YAZIM KURALLARI
FASİKÜL 4
BÜYÜK HARFLERİN
YAZILIŞI SAYILARIN YAZILIŞI "DE"LERİN YAZILIŞI
"Kİ"LERİN YAZILIŞI "Mİ"LERİN YAZILIŞI İKİLEMELERİN YAZILIŞI
KISALTMALARIN YAZILIŞI
BİTİŞİK YAZILAN BİRLEŞİK KELİMELERİN YAZILIŞI
AYRI YAZILAN BİRLEŞİK KELİMELERİN YAZILIŞI
Cümle içinde tırnak veya yay ayraç içine alı- nan cümleler büyük harfle başlar ve sonla- rına uygun noktalama işareti konur.
Örnek: Anadolu kentlerini, köylerini (Köy sö- zünü de çekinerek yazıyorum.) gezsek bile görmek için değil, kendimizi göstermek için geziyoruz.
(Nurullah Ataç)
Ancak iki noktadan sonra cümle niteliğinde olmayan örnekler sıralandığında bu örnekler büyük harfle başlamaz:
Örnek: İnsan üç şeye benzer: ağaca, suya ve rüzgâra.
BÜYÜK HARFLERİN KULLANILDIĞI YERLER 1- Cümle büyük harfle başlar:
Bahçedeki ceviz ağacını keseceklermiş.
BUNU BİL:
BUNU BİL:
-İki noktadan sonra gelen cümleler büyük harfle başlar:
Örnek: Tam kapıdan çıkmak üzereyken sordu: Akşam erken gelecek misin?
Örnek: Mustafa Kemal Atatürk, Ahmet Ha- şim Ziya Gökalp, İsmet İnönü
b) Kişi adlarından önce ve sonra gelen saygı sözleri, unvanlar, lakaplar, meslek ve rütbe adları büyük harfle başlar.
Örnek: Cumhurbaşkanı Turgut Özal, Kayma- kam Mustafa Bey, Prof. Dr. Onur Yılmaz Türkmen, Yüzbaşı Mehmet, Sayın Bakan, Sa- yın Vali.
c) Akrabalık bildiren kelimeler büyük harfle başlamaz:
Örnek: Tülay abla, Ayşe teyze, Ali enişte, Ke- mal dayı, Mehmet dede.
-Akrabalık adı olup lakap veya unvan olarak kullanılan kelimeler büyük harfle başlar:
Örnek: Nene Hatun, Baba Gündüz, Dayı Ke- mal Gül Baba, Telli Baba.
-Cümle içinde özel adın yerine kullanılan makam veya unvan sözleri büyük harfle baş- lar.
Örnek: Uzak Doğu’dan gelen heyeti Vali dün kabul etti.
-Mektuplarda ve resmî yazışmalarda hitap- lar büyük harfle başlar.
Bunu Bil:
2- Dizeler büyük harfle başlar:
Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.
(Mehmet Akif Ersoy) 3-Özel isimler büyük harfle başlar:
a) Kişi adlarıyla soyadları büyük harfle baş- lar:
Örnek: Sevgili Kardeşim, Değerli Arkadaşım ç) Hayvanlara verilen özel isimler büyük harfle başlar.
Örnek: Karabaş, Zeytin, Pamuk, Minnoş, Te- kir
Ancak iki çizgi arasındaki açıklama cümleleri büyük harfle başlamaz.
Örnek: Ahmet Bey – geçen sene sizi de ta- nıştırmıştım- Kırşehir’e gelmiş.
Özel ada dahil olmayıp tamlama kuran şehir, il, ilçe, bucak ,belde, köy ,vb. söz- ler küçük harfle başlar.
ÖRNEK: Aksaray ili, Ortaköy ilçesi, Kutlu köyü vb.
d) Millet, boy, oymak isimleri büyük harfle başlar.
Örnek: Türk, Alman, İngiliz, Rus, Arap, Oğuz Kazak, Özbek, Sarıkeçili, Karakoyunlu…
e) Dil ve lehçe adları büyük harfle başlar.
Örnek: Türkçe, Almanca, İngilizce, Rusça, Arapça, Oğuzca, Kazakça, Kırgızca, Özbekçe.
f) Devlet adları büyük harfle başlar.
Örnek: Türkiye Cumhuriyeti, Amerika Birle- şik Devletleri , Suudi Arabistan.
g) Din ve mezhep adları ile bunların men- suplarını bildiren sözler büyük harfle başlar.
Örnek: Müslümanlık, Müslüman, Hristiyan- lık Hrıstiyan ,Budizm ,Budist.
h) Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar büyük harfle başlar.
Örnek: Allah Azrail, Cebrail, Zeus . -“Tanrı, Allah, İlah” sözleri özel ad olarak kullanılmadığında küçük harfle başlar.
Örnek: Eski Yunan tanrıları.
Müzik dünyasının ilahı.
ı)Gezegen ve yıldız isimleri büyük harfle baş- lar.
Örnek: Merkür, Neptün, Halley, Dünya ,Gü- neş Ay.
Bunu Bil:
i) Yer adları (kıta, bölge, il, ilçe, köy, semt cadde, sokak vb.) büyük harfle başlar.
Örnek: Asya, Avrupa; İç Anadolu Güney- doğu Anadolu, Aksaray, İstanbul Güzelyurt j) Yön adları; özel isimden önce kullanıldı- ğında büyük, sonra kullanıldığında küçük harfle başlar. (Ara yönler bitişik yazılır.) Örnek: Bugün Batı Ege’de yağış bekleniyor.
Bugün Ege’nin batısında yağış bekleniyor.
Yağışlar, Kuzeydoğu Anadolu’da etkisini gös- terdi.
Yağışlar, Anadolu’nun kuzeydoğusunda etki- sini gösterdi.
BUNU BİL:
k) Yer adlarında ilk isimden sonra gelen ve deniz, nehir, göl, dağ, boğaz vb. tür bildiren ikinci isimler büyük harfle başlar.
Örnek: Hasan Dağı, Tuz Gölü, Anadolu Ya- kası, İstanbul Boğazı, Ege Denizi, Süveyş Ka- nalı, Belen Geçidi…
Bunu Bil:
m) Mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak adla- rında geçen mahalle, meydan, bulvar, cadde, so- kak kelimeleri büyük harfle başlar.
Örnek: Ereğlikapı Mahallesi, Atatürk Meydanı, Gençlik Bulvarı, Vatan Caddesi, Eylül Sokağı…
n) Saray, köşk, han, kale, köprü, kule, anıt, vb yapı adlarının bütün kelimeleri büyük harfle başlar:
Düşünce, hayat tarzı, politika vb. anlamlar bildirildiğinde doğu ve batı kelimelerinin ilk harfleri büyük yazılır.
Örnek: Bazı konularda Doğu’yu eleştiriyo- rum.
En çok Batı kültürünü merak ediyorum.
“Dünya ,güneş ,ay “ kelimeleri gezegen an- lamı dışında kullanıldığında küçük harfle başlar.
Örnek: Biz dünyadan ayrı yaşarken dünya epey değişmiş.
Onu karşımda görünce dünyalar benim oldu
Van kedisi her yerde bulunabilir, her yere taşınabilir.
Van Gölü Van ilinde bulunabilir, hiçbir yere taşınmaz.
Özel ada dâhil olmayan gazete, dergi, tablo vb sözler büyük harfle başlamaz.
Örnek: Sabah gazetesi, Bilim Çocuk dergisi, Güç tablosu vb.
Kitap, makale, tiyatro eseri, kurum adı vb.
özel adlarda yer alan kelimelerin ilk harfleri büyük yazıldığında “ve,ile,ya, veya, yahut, ki, da, de” sözleriyle “mı, mi, mu, mü “ soru eki küçük harfle yazılır.
Örnek: Karga ile Tilki, Ya olur ya Olmaz, Suç ve Ceza, Leyla ile Mecnun, Yusuf ile Züleyha Örnek: Çırağan Sarayı, Çankaya Köşkü, Alanya Ka- lesi, Boğaziçi Köprüsü, Galata Kulesi, Zafer Anıtı…
o) Kurum, kuruluş, ve kurul adlarının her kelimesi büyük harfle başlar.
Örnek: Türkiye Büyük Millet Meclisi, Devlet Su İş- leri, Türk İş Kurumu, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü ö) Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, genelge ad- larının her kelimesi büyük harfle başlar.
Örnek: Türk Ceza Kanunu, Taşınır Mal Yönetmeliği, Amasya Genelgesi…
p) Kitap, dergi, gazete ve sanat eserlerinin (tablo, heykel, müzik) her kelimesi büyük harfle başlar.
Örnek: Nutuk, Beyaz Diş, Türk Dili, Resmî Gazete- Milliyet, Hürriyet…
l) Yer, millet ve kişi adlarıyla kurulan birleşik keli- melerde sadece özel adlar büyük harfle başlar.
Örnek: Antep fıstığı İngiliz anahtarı Isparta halısı Maraş dondurması Hindistan cevizi Van kedisi
ÖNEMLİ NOT: Üstteki iki bilgiyi karıştırma- mak için; dünyada tek olanlar büyük, her yerde bulabildiklerimiz küçük yazılır.
Örnek: Tuz Gölü Brüksel lahanası Hasan Dağı Isparta gülü Ege Denizi Malatya kayısısı Aras Nehri Çorum leblebisi
Bunu Bil:
Bunu Bil:
Bunu Bil:
r) Tarihî olay, çağ ve dönem adları büyük harfle baş- lar.
Örnek: Çanakkale Savaşı, Cilalı Taş Devri, Orta Çağ, Lale Devri, Tanzimat Dönemi, Taş Devri
Bütün harfleri büyük yazılan ifadelerde ge- çen ve, ile, ya, veya, yahut, ki, da, de sözle- riyle mı, mi, mu, mü soru ekleri de büyük harfle yazılır.
KARGA İLE TİLKİ, YA OLUR YA OLMAZ, SUÇ VE CEZA, LEYLA İLE MECNUN, YUSUF İLE ZÜ- LEYHA
7.SINIF
MÜDÜR ODASI
13.15 13:15
S) Özel adlardan türetilen bütün kelimeler büyük harfle başlar.
Örnek: Türkçede, Aksaraylıyım, Türkçülük, İngilizce- nin, Türklük, Adanalı, Afrikalı, Asyalı…
Ş) Ulusal, resmî ve dinî bayramlarla anma ve kut- lama günlerinin adları büyük harfle başlar.
Örnek: Cumhuriyet Bayramı, Kurban Bayramı, Re- gaip Kandili, Anneler Günü…
Bunu Bil:
ü) Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adları büyük harfle başlar.
Örnek: 19 Mayıs 1919 Cuma günü, 29 Ekim 1923
18 Şubat 2006’da göreve başladım.
Lale festivali 25 Haziran’da başlayacak.
Bunu Bil:
tt t) Tabela, levha ve levha niteliğindeki yazı-
larda geçen kelimeler büyük harfle başlar.
Örnek:
SAYILARIN YAZIMI
1- Sayılar metin içerisinde yazıyla yazılır.
Örnek: bin yıldan beri, dört kardeş, haftanın dördüncü günü, üç ayda bir, üçüncü sınıf Yaş otuz beş, yolun yarısı eder.
(Cahit Sıtkı Tarancı) Bunu Bil:
u) Kurultau, bilgi şöleni, çalıştay, açık oturum vb. toplantıların adlarında her kelimenin ilk harfi büyük yazılır.
Örnek: Ölçme Değerlendirme Merkezi Çalıştayı, Türkçe Bilgi Şöleni, Türk Dili Şöleni Bunu Bil:
NOT: Saat ve dakika metin içinde yazıyla da yazılabilir.
Örnek: saat sekizi çeyrek geçe, saat beşe çeyrek kala…
Bunu Bil:
Doğru Yanlış
İki nokta sadece dijital saatlerde kullanılır, saatler arasına her zaman nokta konur.
OTOBÜS DURAĞI
Özel adlar yerine kullanılan “o” zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz.
Örnek: Her 10 Kasım’da O’ nu anarız.(Yanlış) Her 10 Kasım’da onu anarız.(Doğru)
Saat, para tutarı, ölçü, istatistik verilere ilişkin sayılarda rakam kullanılır.
Örnek: 17.30’da, 140 lira, 4 kilogram,
%25, 1.150.000 kişi…
Para birimleri büyük harfle başlamaz.
Örnek: avro, dolar, lira, kuruş, siterlin…
Belirli bir tarih belirtmeyen ay ve gün adları küçük harfle başlar.
Okullar genellikle eylülün ikinci haftası başlar.
Veli toplantısı Cuma günü yapılacak.
“BON” formülü ile bitişik yazılan sayılar akılda tutulabilir.
Banka Oyun Nota
BAĞLAÇ OLAN DE
HAL EKİ OLAN -DA/-DE
2- Birden fazla kelimeden oluşan sayılar ayrı yazılır.
Örnek: iki yüz, dört yüz on, yirmi altı,iki yüz kırk beş, dokuz yüz seksen sekiz…
ÖNEMLİ NOT: Sayılar yalnızca üç yerde bitişik yazılır.
1- Banka ile ilgili işlemlerle senet, çek vbticari belgelerde geçen sayılar bitişik yazılır.
Örnek: 450,35(dörtyüzelli TL,otuzbeş kr.) 2- Adları sayılardan oluşan oyun isimleri bitişik yazılır.
Örnek: beştaş, dokuztaş,yedikiremit…
3- Nota isimleri bitişik yazılır.
Örnek: onaltılık, altmışdörtlük, otuzikilik…
7- Dört veya daha çok basamaklı sayılar son- dan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve aralarına nokta konur.
Örnek: 635.118, 25.758.300 8- Sayılarda kesirler virgülle ayrılır.
Örnek: 7,3(7 tam, onda 3, 5,13(5 tam, yüzde 13
9- Sıra sayılarının rakamla gösterilmesi duru- munda ya rakamdan sonra nokta konur ya da rakamdan sonra kesme işareti konularak derece gösteren ek yazılır.
Örnek: 12. XII. 12’nci XIX.
Bunu Bil:
10- Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir.
Örnek: 6’şar değil altışar
4- Dört veya daha çok basamaklı sayıların kolay okunabilmesi amacıyla içinde geçen bin, milyon, milyar ve trilyon sözleri harfle yazılabilir.
Örnek: 1 milyon 60 bin kişi, 3 milyar 190 milyon, 7 trilyon 464 milyar…
5- Yüzde ve binde işaretleri yazılırken sayılarla işaret arasında boşluk bırakılmaz.
Örnek:
‰
50,%456- Romen rakamları; tarihî olaylarda, yüzyıl- larda, hükümdar adlarında, tarihlerde, ayla- rın yazılışında, kitap ve dergi ciltlerine, ki- tapların asıl bölümlerinden önceki sayfaların numaralanmasında, maddelerin sıralanma- sında kullanılır.
Örnek: II. Dünya Savaşı, XIII. yüzyıl, V. Meh- met, 20.V.1980
DE’NİN YAZILIŞI
Türkçede iki tane “de” vardır.
-Bağlaç olan de/da her zaman kelimeden ayrı yazılır ve cümleden çıkarıldığında cüm- lenin anlamında değişme olmaz.
Örnek: Şair her şiirinde olduğu gibi bu şii- rinde de bize doğayı anlatıyor.
Sıra sayıları ekle gösterildiklerinde rakam- dan sonra sadece kesme işareti ve ek yazılır, ayrıca nokta konmaz.
Örnek: 2.’nci değil 2’nci, 15.’nci değil 15’nci
“ki” yi alan sözcüğe -ler” eki getiririz. Sözcük anlamlı oluyorsa ektir ve bitişik yazılır, an- lamsız oluyorsa bağlaçtır ve ayrı yazılır.
ÖRNEK: Haber ver ki merak etmeyeyim.
“Verkiler “ anlamsız.(“ki” bağlaçtır) Evdeki kuşu da verdim.
“Evdekiler” anlamlı. (“ki” ektir.) Avrupa’nın kuzeyinde de bu konu gün- demde.
-Bağlaç olan de hiçbir zaman ünsüz benzeş- mesi kuralına uyup “-ta/-te” şeklinde yazıl- maz.
Örnek: Ahmet te bize katılacak
-Hal eki olan -da/-de kelimeye bitişik yazılır ve cümleden çıkarıldığında anlam bozulur.
Örnek: Yağmur yağdığında ortalığı mis gibi bir toprak kokusu sarar.
-Hal eki olan da/-de ünsüz benzeşmesi kura- lına uyarak -ta/-te şeklinde yazılır.
Örnek: Yemeği ocakta bıraktım hemen eve dönmeliyim.
“Kİ”NİN YAZILIŞI
Türkçede üç tane “ki” vardır
-Bağlaç olan ki her zaman ayrı yazılır.
Örnek: İyi çalışmadı ki notları düşük geldi.
Başım öyle ağrıyor ki anlatamam.
-İlgi zamiri olan -ki ismin yerine kullanılan bir ektir ve her zaman bitişik yazılır.
Örnek: Kalemim evde kaldı seninkini kulla- nabilir miyim?
Çantaları birlikte aldık ama benimki hemen yırtıldı.
BUNU BİL:
BUNU BİL:
SORU EKİ MI, Mİ, MU, MÜ’NÜN YAZIMI
-Bu ek gelenekleşmiş olarak ayrı yazılır.ÖRNEK: Okullar kar yağarsa tatil olacak mı?
-Soru ekinden sonra gelen ekler bu eke biti- şik olarak yazılır.
Yarınki toplantıya sen de katılacak mısın?
İKİLEMELERİN YAZILIŞI -İkilemeler ayrı yazılır.
ÖRNEK: Ağır ağır, ara ara, boş boş, takır takır, omuz omuza.
KISALTMALARIN YAZILIŞI
1- Kuruluş, kitap, dergi, ülke ve yön adlarının kı- saltmaları her sözcüğün ilk harfinin büyük ola- rak yazılmasıyla yapılır.
Örnek: SGK→ Sosyal Güvenlik Kurumu ATK→ Adli Tıp Kurumu
STK→ Sivil Toplum Kuruluşu T.C.→ Türkiye Cumhuriyeti ABD→ Amerika Birleşik Devletleri TD→ Türk Dili dergisi
BÇ→ Bilim Çocuk dergisi G→ Güney
KD→ Kuzeydoğu
GD→ Güneydoğu
Aşağıdaki “ki” ler kalıptır ve her zaman biti- şik yazılır.
SİMBOHÇaM
SANKİ-İLLAKİ-MADEMKİ-BELKİ-OYSAKİ- HALBUKİ-MEĞERKİ
SIFAT YAPAN
Kİ İLGİ
ZAMİRİ OLAN Kİ BAĞLAÇ
OLAN Kİ
Büyük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde kısaltmanın son harfinin okunuşu esas alınır.
Örnek: TDK’nin THY’nin, SGK’ ye, TRT’de.
UYARI!!!
Türkçemizde “K/k” sesini “ka” diye değil “ke”
diye söyleriz.
Örnek: Doğru Yanlış SGK’ nin → SGK’nın TDK’nin → TDK’nın
-Kısaltması büyük harflerle yapıldığı halde bir sözcük gibi okunan kısaltmalara getirilen ek- lerde kısaltmanın okunuşu esas alınır.
Örnek: TÜPRAŞ’a, ÇAYKUR’un, TÜBİTAK’ın -Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde sözcüğün açılımı esas alınır.
Örnek: kg’dan→ kilogramdan g’ da → gramda
-Numara sözünün kısaltması da sözcük gibi okunduğundan getirilecek olan ek okunuşuna göre getirilecektir.
Örnek: No.lu, No.suz BUNU BİL:
Bazı büyük harfli kısaltmalarda, kısaltmanın akılda kalabilmesi için yeni bir kelime oluş- turma amacı güdülür.
ÖRNEK: TÖMER→ Türkçe Öğretim Merkezi AFAD→ Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkan- lığı
ASELSAN→ Askeri Elektronik Sanayi
2-
Ölçü birimlerinin uluslararası kısaltması kul- lanılır.
m→ metre g→ gram
mm→ milimetre l→ litre
km→ kilometre cm→ santimetre BUNU BİL:
BUNU BİL:
3-
Kuruluş, kitap, dergi ve yön adlarıyla ölçüle- rin dışında kalan kelime veya kelime grupları- nın kısaltmasında, ilk harfle birlikte kelimeyi oluşturan temel harfler dikkate alınır. Kısaltı- lan kelime veya kelime grubu ; özel ad, unvan veya rütbe ise ilk harf büyük; cins isim ise ilk harf küçük olur.
Örnek:
Alm.→ Almanca s.→ sayfa
İng.→ İngilizce sf.→ sıfat Prof→ Profesör
Müh.→ Mühendis Yzb.→ Yüzbaşı
Fatih Mah.→ Fatih Mahallesi
BİRLEŞİK KELİMELERİN YAZILIŞI
Birleşik kelimeler belirli kurallar çerçevesinde bitişik veya ayrı olarak yazılır.
A. BİTİŞİK YAZILAN BİRLEŞİK KELİMELER Birleşik kelimeler aşağıdaki durumlarda bitişik yazılırlar:
1.
Ses düşmesine uğrayan birleşik kelime- ler bitişik yazılır:
Gelenekleşmiş olan T.C. (Türkiye Cumhuri-
yeti) ve T.(Türkçe) kısaltmalarının dışında bü-
yük harflerle yapılan kısaltmalarda nokta kul-
lanılmaz.
kaynana (< kayın ana), kaynata (< kayın ata), nasıl (< ne asıl), niçin (< ne için), pa- zartesi (< pazar ertesi), sütlaç (< sütlü aş), birbiri (< biri biri).
2.
Et- ve ol- yardımcı fiilleriyle birleşirken ses düşmesine veya ses türemesine uğ- rayan birleşik kelimeler bitişik yazılır:
emretmek (<emir etmek), kaybolmak (<kayıp olmak); haletmek (<hal’ et- mek=tahttan indirmek), menolunmak (<men’ olunmak); affetmek (<af etmek), reddetmek (<ret etmek).
UYARI : Sadece söyleyişte tonlulaşma bi- çiminde ses değişmesine uğrayanlar ayrı yazılır:
azat etmek, hamt etmek
3.
Kelimelerden her ikisi veya ikincisi, bir- leşme sırasında benzetme yoluyla anlam değişmesine uğradığında bu tür birleşik kelimeler bitişik yazılır.
a. Bitki adları:
aslanağzı, civanperçemi, keçiboynuzu, kuşburnu, turnagagası,
b. Hayvan adları:
danaburnu (böcek), kızılkanat (balık), sa- rıkuyruk (balık), yeşilbaş (ördek), sazka- yası (balık), sırtıkara (balık), karadul (örümcek),
c. Alet ve eşya adları:
kargaburnu (alet), keçitırnağı (oyma ka- lemi), kedigözü (lamba),
d. Yiyecek adları: hanımparmağı (tatlı), kedidili (bisküvi), tavukgöğsü (tatlı), vezir- parmağı (tatlı), bülbülyuvası (tatlı), kuşlo- kumu (kurabiye), alinazik (kebap).
e. Oyun adları:
beştaş, dokuztaş, üçtaş.
g. Gök cisimlerinin adları:
Altıkardeş (yıldız kümesi), Arıkovanı (yıl- dız kümesi), Büyükayı (yıldız kümesi), De- mirkazık (yıldız), Küçükayı (yıldız kümesi), Kervankıran (yıldız), Samanyolu (yıldız kü- mesi), Yedikardeş (yıldız kümesi).
ğ. Renk adları: baklaçiçeği, balköpüğü, camgöbeği, devetüyü, fildişi, gülkurusu, kavuniçi, narçiçeği, tavşankanı,vişne- çürüğü, yavruağzı.
4.-a, -e, -ı, -i, -u, -ü zarf-fiil ekleriyle bil- mek, vermek, kalmak, durmak, gelmek, görmek ve yazmak fiilleriyle yapılan tas- virî fiiller bitişik yazılır:
alabildiğine, düşünebilmek, uyuyakal- mak; gidedurmak, çıkagelmek, süregel- mek; düşeyazmak, gelivermek, düşmeye- gör, ölmeyegör.
5. Bir veya iki ögesi emir kipiyle kurulan kalıplaşmış birleşik kelimeler bitişik yazı- lır:
albeni, ateşkes, çalçene, rastgele, sıkbo- ğaz, çekyat, kapkaç, örtbas, veryansın, yapboz, yazboz tahtası.
6. -an/-en, -r/-ar/-er/-ır/-ir, -maz/-mez ve -mış/-miş sıfat-fiil eklerinin kalıplaşma- sıyla oluşan birleşik kelimeler bitişik yazı- lır:
ağaçkakan, cankurtaran, çöpçatan, dal- gakıran, gökdelen, oyunbozan, saçkıran, yelkovan, yolgeçen;
barışsever, basınçölçer, bilgisayar, çok- satar, dilsever, füzeatar, özezer, pürü- zalır, uçaksavar, yurtsever;
baştanımaz, değerbilmez, etyemez, hacı- yatmaz, kadirbilmez, karıncaez-mez, kuşkonmaz, külyutmaz, tanrıtanımaz, varyemez;
çokbilmiş, güngörmüş.
7. İkinci kelimesi -dı (-di / -du / -dü, -tı / - ti / -tu / -tü) kalıplaşmış belirli geçmiş za- man ekleriyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır:
çıtkırıldım, dalbastı, gecekondu, hünkâr-
beğendi, imambayıldı, külbastı, miras-
yedi, papazkaçtı, serdengeçti, şıpsevdi,
zıpçıktı.
8. Her iki kelimesi de -dı (-di / -du / -dü, - tı / -ti / -tu / -tü) belirli geçmiş zaman veya -r /-ar /-er geniş zaman eklerini al- mış ve kalıplaşmış bulunan birleşik keli- meler bitişik yazılır:
dedikodu, kaptıkaçtı, oldubitti, uçtuuçtu (oyun); biçerbağlar, biçerdöver, göçerko- nar, kazaratar, konargöçer, okuryazar, uyurgezer, yanardöner, yüzergezer.
9. Somut olarak yer bildirmeyen alt, üst ve üzeri sözlerinin sona getirilmesiyle ku- rulan birleşik kelimeler bitişik yazılır:
ayakaltı, bilinçaltı, gözaltı (gözetim), şuu- raltı; akşamüstü, akşamüzeri, ayaküstü, ayaküzeri, bayramüstü, gerçeküstü, ikin- diüstü, olağanüstü, öğleüstü, öğleüzeri, suçüstü, yüzüstü.
10. İki veya daha çok kelimeden oluşmuş Türkçe yer adları bitişik yazılır:
Çanakkale, Gümüşhane; Acıpayam, Pı- narbaşı, Şebinkarahisar; Beşiktaş, Kaba- taş.
UYARI: Şehir, kent, köy, mahalle, dağ, tepe, deniz, göl, ırmak, su vb. kelimelerle kurulmuş sıfat tamlaması ve belirtisiz isim tamlaması kalıbındaki yer adları biti- şik yazılır:
Akşehir, Eskişehir, Suşehri, Yenişehir;
Atakent, Batıkent, Konutkent, Korukent, Çengelköy, Sarıyer, Yenimahalle; Kara- bağ, Karadağ, Uludağ; Kocatepe, Tınaz- tepe; Akdeniz, Karadeniz, Kızıldeniz; Acı- göl; Kızılırmak, Yeşilırmak; İncesu, Ka- rasu, Sarısu, Akçay.
11. Kişi adları ve unvanlarından oluşmuş ma- halle, meydan, köy vb. yer ve kuruluş adla- rında unvan kelimesi sonda ise, gelenekleş- miş olarak bitişik yazılır:
Abidinpaşa, Bayrampaşa, Davutpaşa, Ertuğ- rulgazi, Kemalpaşa (ilçesi); Necatibey (Cad- desi), Mustafabey (Caddesi).
12. Ara yönleri belirten kelimeler bitişik yazı- lır: güneybatı, güneydoğu, kuzeybatı, kuzey- doğu.
13. Bunlardan başka dilimizde her iki ögesi de asıl anlamını koruduğu hâlde yaygın bir biçimde gelenekleşmiş olarak bitişik yazılan kelimeler de vardır:
a. Baş sözüyle oluşturulan sıfat tamlamaları:
başağırlık, başbakan, başçavuş, başeser, baş- fiyat, başhekim, başhemşire, başkahraman, başkarakter, başkent, başkomutan, başköşe, başmüfettiş, başöğretmen, başparmak, baş- pehlivan, başrol, başsavcı, başşehir, başya- zar.
b. Bir topluluğun yöneticisi anlamındaki başı sözüyle oluşturulan belirtisiz isim tamlama- ları:
aşçıbaşı, binbaşı, çarkçıbaşı, çeribaşı, ele- başı, mehterbaşı, onbaşı, ustabaşı, yüzbaşı.
c. Oğlu,kızı sözleri:
çapanoğlu, eloğlu, hinoğluhin, elkızı.
ç. Ağa, bey, efendi, hanım, nine vb. sözlerle kurulan birleşik kelimeler:
ağababa, ağabey, beyefendi, efendibaba, hanımanne, hanımefendi, hacıağa, hıyarağa- lık, kadınnine, paşababa.
d. Biraz, birkaç, birkaçı, birtakım, birçok, bir- çoğu, hiçbir, hiçbiri, herhangi belirsizlik sıfat ve zamirleri de gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır.
14. Ev kelimesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır:
aşevi, bakımevi, basımevi, doğumevi, gözle- mevi, huzurevi, konukevi, orduevi, öğretme- nevi, polisevi, yayınevi.
15. Hane, name, zade kelimeleriyle oluşturu- lan birleşik kelimeler bitişik yazılır:
çayhane, dershane, kahvehane, yazı- hane;beyanname, kanunname, seyahat- name, siyasetname; amcazade, dayızade, teyzezade.
UYARI: Eczahane, hastahane, pastahane, postahane sözleri kullanımdaki yaygınlık do- layısıyla eczane, hastane, pastane, postane biçiminde yazılmaktadır.
B. AYRI YAZILAN BİRLEŞİK KELİMELER 1. Etmek, edilmek, eylemek, kılmak, kılın- mak, olmak, olunmak yardımcı fiilleriyle kurulan birleşik fiiller herhangi bir ses düşmesine veya türemesine uğramazsa ayrı yazılır:
alt etmek, arz etmek, dans etmek, el et- mek, kabul etmek, sağ olmak, söz et- mek, terk etmek, var olmak, yok etmek, yok olmak.
2. Birleşme sırasında kelimelerinden hiç- biri veya ikinci kelimesi anlam değişikli- ğine uğramayan birleşik kelimeler ayrı yazılır.
a. Hayvan türlerinden birinin adıyla kuru- lanlar:
ada balığı, dil balığı, kedi balığı, kılıç ba- lığı, köpek balığı, ton balığı.
ardıç kuşu, arı kuşu, çalı kuşu, deve kuşu, muhabbet kuşu, saka kuşu, tarla kuşu...
ağustos böceği, ateş böceği, cırcır bö- ceği, hamam böceği, ipek böceği, uçuç böceği, uğur böceği, sümüklü böcek.
at sineği, meyve sineği, sığır sineği, uyuz sineği.
Ankara keçisi, dağ keçisi, yaban keçisi;
fındık faresi, tarla faresi; yaban tavşanı;
bal arısı, yaban arısı; Pekin ördeği, yaban ördeği; Ankara kedisi, Van kedisi; Afrika domuzu, yaban domuzu.
b. Bitki türlerinden birinin adıyla kurulan- lar:
ayrık otu, çörek otu, eğrelti otu, kelebek otu, ökse otu, pisipisi otu, taşkıran otu, yüksük otu...
ateş çiçeği, küpe çiçeği, lavanta çiçeği, mum çiçeği, ölmez çiçek.
öd ağacı, pelesenk ağacı, süt ağacı, tes- pih ağacı; kör ağaç.
altın kökü, boya kökü, helvacı kökü, me- yan kökü, yumru kök.
yer elması; deve dikeni; kuş üzümü; at kestanesi, can eriği, şeker kamışı; Japon gülü; Antep fıstığı, çam fıstığı; sırık fasul- yesi, soya fasulyesi; Afrika menekşesi, ka- vak inciri; kayısı kurusu; şeker pancarı, kuru fasulye, kuru incir, kuru soğan, kuru üzüm.
UYARI : Çiçek dışında anlamlar taşıyan baklaçiçeği (renk), narçiçeği (renk), suçi- çeği (hastalık); ot dışında anlamlar taşı- yan ağızotu (barut); ses düşmesine uğra- mış olan çöreotu ve yaygın bir biçimde gelenekleşmiş olan semizotu, dereotu bi- tişik yazılır.
c. Nesne, eşya ve alet adlarından biriyle kurulan birleşik kelimeler:
çakmak taşı, lüle taşı, Oltu taşı; buzul taş, damla taş, dikili taş...
el sabunu; kahve değirmeni, yel değir- meni; su dolabı; oturma odası; kol saati;
duvar takvimi; yemek masası; masa ör- tüsü, el kitabı,İngiliz anahtarı, alt geçit, tüp geçit, çekme kat, dolma kalem, dönme dolap, toplu iğne, vurmalı sazlar, yapma çiçek. tuz ruhu.
ç. Yol ve ulaşımla ilgili birleşik kelimeler:
Arnavut kaldırımı; çevre yolu, deniz yolu, hava yolu, kara yolu
d. Durum, olgu ve olay bildiren sözlerden biriyle kurulan birleşik kelimeler:
açık oturum, açık öğretim, ana dili, ay tutulması, baş ağrısı, baş belası, baş dön- mesi, çıkış yolu, çözüm yolu, dil birliği, din birliği, güç birliği, iş birliği, iş bölümü, ses uyumu, yer çekimi.
e. Bilim ve bilgi sözleriyle kurulan birleşik kelimeler:
anlam bilimi, dil bilimi, edebiyat bilimi,
gök bilimi, halk bilimi, toplum bilimi, yer
bilimi; dil bilgisi, ses bilgisi, şekil bilgisi.
f. Yuvar ve küre sözleriyle kurulan birleşik kelimeler:
göz yuvarı, hava yuvarı, ısı yuvarı, ışık yu- varı, renk yuvarı, yer yuvarı; hava küre, ışık küre, su küre, taş küre, yarı küre, ya- rım küre.
g. Yiyecek, içecek adlarından biriyle kuru- lan birleşik kelimeler:
su böreği,badem yağı, çiçek yağı, kuyruk yağı, maden suyu, meyve suyu; kaşar peyniri, beyaz peynir; Adana kebabı, tas kebabı, Urfa kebabı; İnegöl köftesi, ezo- gelin çorbası, irmik helvası, kâğıt helvası, Kemalpaşa tatlısı, çubuk makarna, kaka- olu kek, çiğ köfte, içli köfte; dolma biber, kesme şeker, süzme yoğurt, kuru yemiş.
ğ. Gök cisimleri:
Çoban Yıldızı, Kervan Yıldızı, Kutup Yıldızı, kuyruklu yıldız; gök taşı, hava taşı, meteor taşı.
h. Organ veya organ yerine geçen sözlerden biriyle kurulan birleşik kelimeler:
aşık kemiği, serçe parmak, şehadet parmağı;
azı dişi,süt dişi;safra kesesi; takma diş, ekşi surat...
ı. Benzetme yoluyla insanın bir niteliğini an- latmak üzere bitki, hayvan ve nesne adlarıyla kurulan birleşik kelimeler:
çetin ceviz, çöpsüz üzüm; sarı çıyan,ağır top, eski toprak, eski tüfek.
i. Zamanla ilgili birleşik kelimeler: bağ bo- zumu, gece yarısı, gün ortası, hafta başı, hafta sonu.
3. -r / -ar / -er, -maz / -mez ve -an / -en sıfat- fiil ekleriyle kurulan sıfat tamlaması yapısın- daki birleşik kelimeler ayrı yazılır:
bakar kör, çalar saat,döner sermaye, güler yüz, koşar adım, yazar kasa, çıkmaz so- kak,görünmez kaza, tükenmez kalem; uçan daire.
4. Renk sözü veya renklerden birinin adıyla kurulmuş isim tamlaması yapısındaki renk adları ayrı yazılır:
bal rengi,gümüş rengi,boncuk mavisi, limon sarısı...
5. Rengin tonunu belirtmek üzere renkten önce kullanılan sıfatlar ayrı yazılır:
açık mavi, açık yeşil, kara sarı, kirli sarı, koyu mavi, koyu yeşil.
6. Yer adlarında kullanılan batı, doğu, güney, kuzey, güneybatı, güneydoğu, kuzeybatı, ku- zeydoğu, aşağı, orta, yukarı, iç, yakın, uzak kelimeleri ayrı yazılır:
Doğu Anadolu, Batı Trakya, Orta Anadolu, Kuzey Amerika, Güney Amerika, Orta Asya, Orta Doğu,Uzak Doğu, Güneybatı Anadolu, İç Anadolu, Aşağı Ayrancı, Yukarı Ayrancı.
7. Kişi adlarından oluşmuş mahalle, bulvar, cadde, sokak, ilçe, köy vb. yer ve kuruluş ad- larında sondaki unvanlar hariç, şahıs adları ayrı yazılır:
Yunus Emre Mahallesi; Nene Hatun Cad- desi;Cemal Nadir Sokağı; Koca Mustafapaşa;
Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi, Sultan Ah- met Camii, Sütçü İmam Üniversitesi.
8. Dış, iç, öte, sıra sözleriyle oluşturulan bir- leşik kelime ve terimler ayrı yazılır:
ahlak dışı, çağ dışı, kanun dışı,olağan dışı, ce- viz içi, hafta içi, yurt içi; fizik ötesi, mor ötesi, sınır ötesi; aklı sıra, ardı sıra, peşi sıra, yanı sıra.
9. Somut olarak yer belirten alt ve üst sözle- riyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır:
deri altı, su altı, toprak altı, yer altı (yüzey);
arka üstü, baş üstü, böbrek üstü bezi, tepe üstü (trafikte).
10. Alt, üst, ana, ön, art, arka, yan, karşı, iç, dış, orta, büyük, küçük, sağ, sol, peşin, bir, iki, tek, çok, çift sözlerinin başa getirilmesiyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır:
alt yazı; üst kat,ana bilim dalı, ana dili; ön söz, ön yargı; art niyet; arka teker; yan cümle, yan etki; karşı görüş,iç savaş,iç tüzük;
dış hat; orta oyunu; büyük anne, büyük baba;sol açık, sol bek; peşin fikir, peşin hü- küm; tek hücre
Aşağıdaki cümlelerde yazım yanlışı olan kelimelerin altını çizip boş bırakılan yere doğrusunu yazınız.
NO CÜMLELER DOĞRUSU
1
Mehmet Bey kırkbeşinci doğum gününü ailesiyle kutladı.2
Herkez bu konuda senden şikayetçi.3
Baş komutan Orta Doğu’daki gelişmeleri yakından takip ediyordu.4
Meğer ki o da bana ulaşmaya çalışıyormuş.5
Elbisenin rengi o kadar güzelki gözümü alamadım.6
Elindeki elmaları 5’er 5’er dağıtmaya karar verdi7
Söylediklerin de en ufak bir hata yok.8
Mehmet Amca’nın bayramını kutlamak için evden ayrılmış.9
Kuzey doğudan esen soğuk hava dalgası yurt da etkili olacakmış.10
Bugün saat 11.15’de konferans salonunda hazır olmalıyız.Aşağıdaki cümlelerde bazı sözcüklerde yazım yanlışı bulunmaktadır. Yazım yanlışlarını bularak cümleleri doğru şekilde altlarına yazın.
a Okulumuzda öğretmenler günü kutlamaları yapıldı.
b Sen gülünce dünyalar benim oldu.
c Bu yıl kuzeybatı Asya çok yağış aldı.
d Dünya çocuk günü her yıl 20 kasımda kutlanır.
e Herşey için size çok teşekkür ederim.
f 2’incisi düzenlenen festival bu sene de çok eğlenceli geçti.
g Aldıklarının ikiside hoşuma gitti.
ğ Kardeşim bu sene Güzelbahçe Anadolu lisesini kazandı.
h Ay tutulmasında dünya, güneş ile ay arasına girer.
Aşağıdaki cümlelerde yer alan yazım yanlışlarının altını çizerek doğrularını yanına yazınız.
DOĞRUSU Bugün kendimi iyi his etmiyorum.
Balıkçıların ağlarına bugün bir köpek balığı takıldı.
Elimdeki Antep Fıstığını arkadaşımla paylaştım.
Haftasonu kızımla gideceğim tiyatro iptal olmuş.
Bunun içinde ona karşı biraz mesafeliyim.
Aydınlar Köyü çevre köylerin en güzelidir.
Bahçenin duvarlarını açıkmaviye boyadık.
mi
Cümleye soru anlamı kazandırır.
Cümleye eylemin zamanını bildirir.
Pekiştirme işleviyle kullanılır.
İng. kursuna gidiyordu.
Yıllar önce TDK’dan emekli oldu.
Eylül apt.nda otu-
ruyordu.
Arabasına bindi ve GB
yönünde ilerledi.
Bazen 3 kr’luk kişiler sizi acı- masızca eleşti-
rebilir.
Aldığı ha- berle Dünya’sı ba-
şına yıkıldı.
Düğünlerini Mayıs’ın ilk haftası ya- pacaklar-
Osman Bey, kuruluş devri padi-
şahıdır.
Kısaltmalarla ilgili bazı kurallar şunlardır:
-Kuruluş, kitap, dergi ve yön adlarının kısaltmaları her sözcüğün ilk harfinin büyük olarak yazılmasıyla yapılır.
-Kuruluş, kitap, dergi ve yön adlarıyla ölçülerin dışında kalan sözcük veya sözcük gruplarının kısaltıl- masında, ilk harfle birlikte sözcüğü oluşturan temel harfler dikkate alınır. Kısaltılan sözcük veya sözcük grubu ; özel ad, unvan, veya rütbe ise ilk harf büyük; cins isim ise ilk harf küçük olur.
-Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde sözcüğün okunuşu esas alınır. Büyük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde ise kısaltmanın son harfinin okunuşu esas alınır.
Bu bilgilere göre aşağıdaki cümlelerde geçen kısaltmaların yazımları doğru ise cümlelerin üstündeki parantezlerin içine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
SORU:
Her durumda ayrı yazılır.
Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde “mi” nin yazımıyla ilgili bir yanlışlık yapılmıştır?
A) Toplantıya ZOOM’dan mı katılacaksın?
B) Çocuğun elinde uzun mu uzun bir sopa vardı.
C) Gizem mi daha güzel yoksa senmi daha güzelsin?
D) Telefon geldi mi çıkabilirsin.
at sineği
yerelması köpekbalığı
ceviziçi
güler yüz açıkmavi
dokuztaş
böbreküstü itdirseği
karga burnu
küçükayı narçiçeği
yap boz
olağanüstü bilinç altı
Ertuğrulgazi
aşçıbaşı polis evi
Aşağıdaki kelimelerden hangileri yanlış yazılmıştır? Yanlışların yanına “X” işareti koyunuz.
SORU: Bağlaç olan “ki” ayrı yazılır ve hiçbir ses değişimine uğramaz.
Çok kitap okumalısın ki ifade gücün gelişsin.
-Ek olan “-ki” getirildiği kelimeye bitişik yazılır ve hiçbir ses değişimine uğramaz.
Köydeki bahçemizde birçok ağacımız var.
Buna göre,
I. Evdeki çiçeklerin hepsi susuz kalmış.
II. Yakaladığın küçük istavritleri suya bırakki bilinçli bir balıkçı olasın.
III. Arka bahçedeki kuyunun içine bir de baktımki büyük bir kurbağa yüzüyor.
IV. Ahmet, bahçedeki ağaçları sabah erkenden sulamış.
Numaralanmış cümlelerin hangilerinde yazım yanlışı yapılmıştır?
A)I ve III B)II ve III C)I ve IV D)III ve IV
Aşağıdaki cümlelerde geçen yazım yanlışlarını düzeltiniz.
Bu darma dağınık oda da insanın, aradığı herhangi birşeyi bulması imkânsızdır.
Hastanın akrabam olması işleri zorlaştırıyordu herkez için.
Artarda gelen sorunlar yüzünden iş gitgide imkânsızlaşıyordu.
Küçük bir iyiliğide mi çok görüyorsun arkadaşına?
Oraya gittiğimizde 7.’nci sokağı kime sorsan gösterir.
Geçtiğimiz yıl Gazi üniversitesini birincilikle bitirmişti.
Sanatçının , konsere gelen binbeşyüz kişiden hoşnut olmadığı belliydi.
Toplantının sonlarına doğru Ahmet beyde söz istemişti.
Sahip olduğu bir takım düşünceler yüzünden etrafında kimse kalmamıştı.
Madem ki buraya gelecektin, bana da haber verseydin.
SORU: Annenden öğrendiğinle yetinme Çocuğum, Türkçeni geliştir.
Dilimiz öylesine güzelki Durgun göllerimizce duru Akarsularımızca coşkulu Ne var ki çocuğum Güzellik de bakım ister.
Şiirdeki yazım yanlışı aşağıdakilerden hangisiyle ilgilidir?
A) Büyük harflerin yazımı B)De’nin yazımı C)Birleşik sözcüklerin yazımı D)Ki’nin yazımı
SORU: İki fiilin bir araya gelmesiyle oluşan fillere kurallı birleşik fiil denir. Kurallı birleşik fiiller bitişik yazılır.
Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde birleşik fiillerin yazımıyla ilgili yanlışlık yapılmıştı?
A)Ablam saatlerdir çözemediğim soruyu beş dakikada çözü verdi.
B) Evime yakın olduğu için üniversiteyi tercih ettim.
C)Yıllardır işlettiği marketi geçen ay kardeşine devretti.
D)İkinci el eşyaların satıldığı dükkânın vitrinindeki saatlere göz gezdirdi.
SORU: Dünya, güneş, ay kelimeleri gezegen anlamı dışında kullanıldıklarında küçük harfle başlar.
Bu bilgiye göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır:
A) Güneş’e en yakın gezegen olan Merkür’ün MÖ 3000 yılında Sümerler tarafından ilk defa gözlem- lendiği düşünülmektedir.
B) Gazetenin yazdığına göre Venüs, Güneş ve Ay’dan sonra Dünya’dan gözlemlenebilen en parlak ob- jeymiş.
C) Öğretmenimiz, Güneş sisteminde Dünya’dan sonra yaşama en uygun gezegenin Mars olduğunu söyledi.
D) Genç astronot Jüpiter’in fotoğrafını çekmek için çantasına Dünya’nın fotoğraf makinesini doldur- muştu.
SORU: Kısaltmalarla ilgili bir çalışmada, kısaltmaların farklı yöntemlerle oluşturulduğu ifade edilmek- tedir. Bu yöntemlerden
bazıları şunlardır:
• Kelimenin ilk hecesi kullanılarak yapılır.
• Kelimenin bazı ünlü ve ünsüz harfleri birlikte kullanılarak yapılır.
• Birleşik kelimelerde her kelimenin ilk harfi kullanılarak yapılır.
Aşağıdakilerden hangisi bu metinde sözü edilen kısaltma türlerinden herhangi birine örnek olabilir?
A) AA (Anadolu Ajansı) B) m (Metre)
C) Apt. (Apartman, Apartmanı) D) TR (Türkiye)
SORU: Aşağıda büyük harflerin kullanıldığı yerlerle ilgili bazı kurallar verilmiştir:
● Yer adları (kıta, bölge, il, ilçe, semt vb.) büyük harfle başlar.
Uyarı: Özel ada dâhil olmayıp tamlama kuran şehir, il, ilçe, belde vb. sözcükler küçük harfle başlar.
● Yer adlarındaki ilk isimden sonra gelen ve deniz, nehir, göl, dağ, boğaz vb. tür bildiren ikinci isimler büyük harfle
başlar.
● Yer, millet ve kişi adlarıyla kurulan birleşik kelimelerde sadece özel adlar büyük harfle başlar.
Bu kurallara göre,
I. Dedem, geçen yıl bana bembeyaz bir Van kedisi almıştı.
II. Türkiye’nin en önemli ulaşım noktalarından biri de Zigana geçididir.
III. Marmaris’te bulunan Selimiye Köyü ziyaretçi akınına uğruyor.
IV. Yarın akşam İç Anadolu’nun kuzey kesimlerinde yağış bekleniyor.
cümlelerinden hangilerinde yazım yanlışı yapılmıştır?
A) I ve II B) I ve IV C) II ve III D) III ve IV SORU:
• Kitap, dergi, gazete ve sanat eserlerinin her kelimesi büyük harfle başlar ancak özel ada dâhil olma- yan gazete,
dergi, heykel vb. sözler büyük harfle başlamaz.
• Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz konusu olduğunda yer adının ilk harfi büyük yazılır.
• Kitap, makale, tiyatro eseri, kurum adı vb. özel adlarda yer alan kelimelerin ilk harfleri büyük yazıldı- ğında “ve, ile,
ya, veya, yahut, ki, da, de” sözleriyle “mı, mi, mu, mü” soru eki küçük harfle yazılır.
• Cümle içinde özel adın yerine kullanılan makam veya unvan sözleri büyük harfle başlar.
Bu kurallara göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır?
A) Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, yayınlarını yıl sonuna kadar ücretsiz olarak uzaktan eri- şime açıyor.
B) Altın Köşk’te çeşitli saraylardan seçilen en güzel süslemelere yer verilmiş, Köşk’ün dış cephesinde kızılağaç kullanılmıştır.
C) Dün öğle saatlerinde yapılan toplantıda Müdür’ümüz önümüzdeki yıl yapılacak kurslarla ilgili plan- larını anlattı.
D) Osman Hamdi Bey’in “İstanbul Hanımefendisi” Tablosu Avusturya’nın başkenti Viyana’da açık artır- mayla satıldı.
SORU: Türkiye’nin ilk millî sondaj (su, maden, petrol vb. araştırmalar için toprağın derinliklerine sonda atmak) gemisi olan
Fatih, 2017’de Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı tarafından yapılan bakımın ardından 29 Ekim 2018’de Alanya’da
arama çalışmalarına başladı. İkinci aramasını Doğu Akdeniz’de gerçekleştiren Fatih, 29 Mayıs 2020’de Karadeniz’deki
ilk millî sondajını gerçekleştirmek üzere Haydarpaşa Limanından uğurlandı. 21 Ağustos 2020’de Zon- guldak açıklarında
320 milyar m3lük bir doğal gaz kaynağı tespit ederek büyük bir başarıya imza attı.
Bu metinde aşağıdaki yazım kurallarından hangisinin örneği yoktur?
A) Dört veya daha çok basamaklı sayıların kolay okunabilmesi amacıyla içinde geçen bin, milyon vb.
sözler harfle yazılabilir.
B) Üs işaretli kısaltmalara gelen ekler, kesme işaretiyle ayrılmaz ve üs işaretinin okunuşuna uygun ola- rak yazılır.
C) Kurum, kuruluş ve kurul adlarının her kelimesi büyük harfle başlar.
D) Tarihî olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar.
SORU: Van Kalesi ve çevresi, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca “nitelikli doğal koruma alanı” olarak tes- cillendi. Van Çevre ve
Şehircilik Müdürü, Ocak 2011’den bu yana Bakanlık bünyesinde on dört kişiden oluşan uzman bir ekiple tabiat varlıklarının korunmasına yönelik çalışma yürüttüklerini söyledi.
Bu parçada büyük harflerin yazımıyla ilgili aşağıdaki kuralların hangisine örnek olabilecek bir kullanım yoktur?
A) Kişi adlarından önce ve sonra gelen unvanlar, saygı sözleri, rütbe adları ve lakaplar büyük harfle başlar.
B) Cümle içinde özel adın yerine kullanılan makam veya unvan sözleri büyük harfle başlar.
C) Saray, köşk, han, köprü, kule, anıt vb. yapı adlarının bütün kelimeleri büyük harfle başlar.
D) Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adları büyük harfle başlar.
