sa y ı: 144 • e y lü l 2011
MAKALELER vergi raporu
ENGELLİ KİŞİLERE M O TO R LU TAŞITLAR İÇ İN T A N IN A N Ö TV,
KDV ve M TV İSTİSNALARI
Gülsüm KARATAŞ w
1 - GİRİŞ
01.07.2005 tarih ve 5378 sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararname
lerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un' amacı 1 inci maddede ''özürlülüğün önlenmesi, özürlülerin sağlık, eğitim, rehabilitasyon, istih
dam, bakım ve sosyal güvenliğine ilişkin sorunla
rının çözümü ile her bakımdan gelişmelerini ve önlerindeki engelleri kaldırmayı sağlayacak ted
birleri alarak topluma katılımlarını sağlamak ve bu hizmetlerin koordinasyonu için gerekli dü
zenlemeleri yapmak'' şeklinde düzenlenmiştir.
Vergi Kanunlarımızda bu amaca uygun vergi istisnaları bulunmaktadır. Ancak söz konusu is
tisnalar bazı açılardan farklılık arz etmekte örne
ğin taşıtın yurt içinden temini ile ithal edilmesi hallerinde Katma Değer Vergisi açısından farklı vergisel sonuçlar doğmaktadır ki bu durum yazı
mızın konusunu oluşturmaktadır.
2- T A N IM
Engelli kişi; 01.07.2005 tarih ve 5378 sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un 3 üncü maddesi a bendinde ''Özürlü:
Doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal ye
teneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nede
niyle toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılama güçlükleri olan ve ko
runma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan kişi'' olarak ta
nımlanmıştır.
3- ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ, KATMA DEĞER VERGİSİ ve M O TO R LU TAŞITLAR VERGİSİ
İSTİSNALARI
3.1- Ö zel Tüketim Vergisi İstisnas>
Özel Tüketim Vergisi Kanunu'nun 7 nci mad-
Vergi Müfettişi
7/7/2005 tarih 25868 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
46
vergi
raporu MAKALELER
sa y ı: 144 • e y lü l 2011desi 2 nci bendi (Değişik: 5228 Sayılı Kanun 21 2
inci madde) hükmüne göre; ''(II) sayılı listede yer alan kayıt ve tescile tâbi mallardan;
a) 87.03 (motor silindir hacmi 1.600 cm_'ü aşanlar hariç), 87.04 (motor silindir hacmi 2.800 cm_'ü aşanlar hariç) ve 87.11 G.T.I.P. numarala
rında yer alanların, sakatlık derecesi % 90 veya daha fazla olan malûl ve engelliler tarafından,
b) 87.03 (motor silindir hacmi 1.600 cm_'ü aşanlar hariç), 87.04 (motor silindir hacmi 2.800 cm_'ü aşanlar hariç) ve 87.11 G.T.I.P. numarala
rında yer alanların, bizzat kullanma amacıyla sa
katlığına uygun hareket ettirici özel tertibat yap
tıran malûl ve engelliler tarafından,
Beş yılda bir defaya mahsus olmak üzere ilk iktisabı Özel Tüketim Vergisinden istisnadır."
Engelli kişilerin Özel Tüketim Vergisi ödeme
den iktisap edebilecekleri taşıt araçları özetle şunlardır:
-Motor silindir hacmi 1600 cm3 ü aşmayan binek otomobiller ve esas itibariyle insan taşımak üzere imal edilmiş diğer motorlu taşıtlar (steyşın vagon,arazi taşıtı ve jeepler dahil),
-Motor silindir hacmi 2800 cm3ü aşmayan eşya taşımaya mahsus taşıtlar,
-Motosikletler, mopedler ve bir yardımcı mo
toru bulunan tekerlekli taşıtlar.
Sakatlık derecesi %90ı aşan ve yurt içinden taşıt aracı iktisap edecek veya ithal edecek olan
ların taşıtı kendilerinin kullanma imkanı olmadı
ğı için bunlar adına alınan taşıtlar başkaları (araç sahibinin üçüncü dereceye kadar kan ve sihri hı
sımlarından birisi veya noterce düzenlenmiş iş akdine bağlı olarak istihdam edilen bir sürücü) tarafından kullanılacaktır.
Sakatlık derecesi %90ın altında olanlar ise sa
katlığına uygun hareket ettirici özel tertibat yap
tırmak şartı ile aracı bizzat kullanabileceklerdir.
Bu istisnadan yararlanan kişilerin istisna uygula
nan ilk iktisaplarına ilişkin olarak verilecek Özel Tüketim Vergisi beyannamesine;
-Alıcının maluliyeti veya sakatlığı ile özel terti
bat yaptırılan araçları kullanabileceğine dair Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hak
kında Yönetmelik hükümleri uyarınca yetkili sağ
lık kuruluşlarından alınan sağlık kurulu raporu, - Aracın sakatlığa uygun olarak tadil edildiği
ne dair teknik belge veya noter onaylı örneği, -Alıcının (2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanu
nunun3 38 inci maddesi uyarınca, Özel tertibatlı olarak, imal, tadil veya teçhiz edilmiş motosiklet veya otomobil türünden araçları kullanacak has
ta veya sakatlara verilmekte olan) H sınıfı sürücü belgesinin fotokopisi eklenecek ve beyannamede Özel Tüketim Vergisi hesaplanmayacaktır. Öte yandan engeline rağmen bir aracı tadil veya özel tertibat yapmaksızın örneğin A veya B sınıfı ehli
yet ile otomatik vitesli araç kullanabilecek du
rumda olanların taşıt alımı Özel Tüketim Vergi- si'nden istisna olmayacaktır.
İstisna hakkında başka bir önemli husus, Özel Tüketim Vergisi ödenmeden alınmış aracın dev
ri, satışı, hibesi, kiralanması, ödünç verilmesi, özel tertibatının kaldırılması, değiştirilmesi veya üçüncü bir kişi tarafından kullanılmasının yasak olması; böyle bir durumun tespiti halinde ise ara
cın trafikten alıkonulması yanında ayrıca ilgili gümrük ve maliye birimlerinin harekete geçiril
mesi gereğidir.
Ayrıca taşıtın ithali söz konusu ise Özel Tüke-
31/7/2004 tarih 25539 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
18/10/1983 tarih 18195 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
47
sa y ı: 144 • e y lü l 2011
tim Vergisi istisnasından yararlanmak için, aracın yaşının model yılı dahil en fazla üç yıl olması şartı yerine getirilmeli ve Ankara Naklihane ve Bedelsiz İthalat Gümrük Müdürlüğü'nce düzen
lenecek İthal İzin Belgesine sahip olunmalıdır.
3.2- Katma Değer Vergisi İstisnas>
Engelli kişilerce yurt içinden iktisap edilen motorlu taşıtlar genel Katma Değer Vergisi oranı
na (%18) tabi tutulmaktadır. Katma Değer Vergi
si açısından istisna ancak ithal edilen araçlar için mümkündür. Şöyle ki; 4458 Sayılı Gümrük Ka-
4
nununun 167/2 nci maddesi ve 13 Ocak 2000 tarih ve 2000/53 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Gümrük Vergilerinden Muafiyet ve İstisna Ta
nınacak Haller Hakkında Karar uyarınca; ''Mün
hasıran malul ve sakatlar tarafından kullanılmak üzere özel surette imal edilmiş hareket ettirici tertibatı bulunan ve bunlar tarafından ithal edilen motorlu veya motorsuz koltuklar, bisiklet, moto
siklet ve motor silindir hacmi 1600 (dahil) ccye kadar olan binek otomobilleri (arazi taşıtları ha
riç) ile el ve ayak fonksiyonlarını tamamen yitir
miş olmaları nedeniyle bizzat sakat kişi tarafın
dan kullanılamayan, sakat kişinin araca binip in
mesiyle taşınmasını kolaylaştırıcı tertibatı bulu
nan ve sakat kişinin üçüncü dereceye kadar kan ve sihri hısımlarından bir sürücü veya sakat kişi tarafından iş akdine bağlı olarak istihdam edilen bir sürücü tarafından kullanılan motor silindir hacmi 2500 (dahil) ccye kadar olan taşıtlar (ara
z i taşıtları hariç)'' gümrük vergilerinden muaf tu
tulmuştur. Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 16 ncı maddesi b bendi uyarınca, 4458 sayılı Güm
rük Kanununun 167 inci maddesi kapsamında
vergi raporu
gümrük vergisinden muaf olan eşyaların ithali is
tisna kapsamındadır.
Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 17 nci maddesine s bendi olarak eklenen 01.07.2005 tarih ve 5378 sayılı kanun ile ''özürlülerin eği
timleri, meslekleri, günlük yaşamları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç ve özel bil
gisayar proğramları'' Katma Değer Vergisi'nden istisna tutulmuştur ancak istisnanın yurt içinde iktisap edilen motorlu taşıtları örneğin bir binek otoyu kapsayıp kapsamadığı belirsizdir.
Engelli kişilerin toplu taşıma araçlarını kul
lanmada yaşadığı sorunlar ve 5378 sayılı Özür
lüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Karar
namelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Ka- nun'un amacı göz önüne alındığında görüşümüz bu kişilerin günlük yaşamlarını idame ettirebil
meleri için motorlu taşıtların; baston, yazı maki
nesi, kabartma klavye, tekerlekli sandalye, ortez- protez gibi cihaz ve araçlardan farklı bir amaç veya fonksiyonunun olmadığı ve Katma Değer Vergisi Kanunu 17'nci madde s bendi hükmünde değişiklik yapılarak istisna kapsamına dahil edil
mesi gerektiği yönündedir.
3.3- M otorlu Taş>tlar Vergisi İstisnas>
21 Numaralı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu Genel Tebliği5 uyarınca, sakatlık derecelerini;
tam teşekküllü Devlet hastanesinden alınan sağ
lık kurulu raporu, sakatlık derecesi % 90ın altın
da ise kendi adlarına kayıt ve tescilli olan taşıtla
rın engellilik haline uygun özel tertibatlı veya özel tertibatlı hale getirilmiş taşıtlar olduğunu be
lirten Motorlu Araç Tescil Belgesinin ilgili tescil kuruluşlarınca onaylanmış örneği ile Araçlar İçin
MAKALELER
4 5/2/2000 tarihli 23955 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
510/01/2004 tarih 25342 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
48
vergi
raporu MAKALELER
sa y ı: 144 • e y lü l 2011 Teknik Belge ve Proje Raporunun aslı veya noteronaylı örneğini ilgili vergi dairelerine ibraz eden kişiler Motorlu Taşıtlar Vergisi istisnasından ya
rarlanabileceklerdir.
4- DEĞERLENDİRME
01.07.2005 tarihli 5378 Sayılı Kanun'un 1 in
ci maddesinde belirtilen amaç; ''özürlülüğün önlenmesi, özürlülerin sağlık, eğitim, rehabilitas
yon, istihdam, bakım ve sosyal güvenliğine iliş
kin sorunlarının çözümü ile her bakımdan geliş
melerini ve önlerindeki engelleri kaldırmayı sağ
layacak tedbirleri alarak topluma katılımlarını sağlamak ve bu hizmetlerin koordinasyonu için gerekli düzenlemeleri yapmaktır.'' Engelli kişile
rin motorlu taşıt alımı ile ilgili Vergi Kanunların
da istisnalar bulunmakta ve bu istisnalar söz ko
nusu Kanun'un amacına uymaktadır. Bununla birlikte 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu açısından engelli kişilerce motorlu taşıtın ithali vergiden istisna iken yurt içinden iktisabı halinde istisna kapsamında sayılmadığı yönünde görüşler ve uygulamada konu hakkında belirsizlikler bu
lunmaktadır. Görüşümüz 3065 Sayılı Katma De
ğer Vergisi Kanunu 17 nci madde s bendi kapsa
mına yurt içinden iktisap edilen motorlu taşıtların dahil edilmesi yönündedir. Bu durum belirsizliği giderecek, 5378 Sayılı Kanun'un amacına uygun olacak ve engellilerin topluma katılımını arttıra
caktır.
49