ENGELLİ KİŞİLERE MOTORLU TAŞITLAR İÇİN TANINAN ÖTV, KDV ve MTV İSTİSNALARI

(1)

sa y ı: 144 • e y lü l 2011

MAKALELER vergi raporu

ENGELLİ KİŞİLERE M O TO R LU TAŞITLAR İÇ İN T A N IN A N Ö TV,

KDV ve M TV İSTİSNALARI

Gülsüm KARATAŞ w

1 - GİRİŞ

01.07.2005 tarih ve 5378 sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararname

lerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un' amacı 1 inci maddede ''özürlülüğün önlenmesi, özürlülerin sağlık, eğitim, rehabilitasyon, istih

dam, bakım ve sosyal güvenliğine ilişkin sorunla

rının çözümü ile her bakımdan gelişmelerini ve önlerindeki engelleri kaldırmayı sağlayacak ted

birleri alarak topluma katılımlarını sağlamak ve bu hizmetlerin koordinasyonu için gerekli dü

zenlemeleri yapmak'' şeklinde düzenlenmiştir.

Vergi Kanunlarımızda bu amaca uygun vergi istisnaları bulunmaktadır. Ancak söz konusu is

tisnalar bazı açılardan farklılık arz etmekte örne

ğin taşıtın yurt içinden temini ile ithal edilmesi hallerinde Katma Değer Vergisi açısından farklı vergisel sonuçlar doğmaktadır ki bu durum yazı

mızın konusunu oluşturmaktadır.

2- T A N IM

Engelli kişi; 01.07.2005 tarih ve 5378 sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un 3 üncü maddesi a bendinde ''Özürlü:

Doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal ye

teneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nede

niyle toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılama güçlükleri olan ve ko

runma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan kişi'' olarak ta

nımlanmıştır.

3- ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ, KATMA DEĞER VERGİSİ ve M O TO R LU TAŞITLAR VERGİSİ

İSTİSNALARI

3.1- Ö zel Tüketim Vergisi İstisnas>

Özel Tüketim Vergisi Kanunu'nun 7 nci mad-

Vergi Müfettişi

7/7/2005 tarih 25868 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

46

(2)

vergi

raporu MAKALELER

sa y ı: 144 • e y lü l 2011

desi 2 nci bendi (Değişik: 5228 Sayılı Kanun 21 2

inci madde) hükmüne göre; ''(II) sayılı listede yer alan kayıt ve tescile tâbi mallardan;

a) 87.03 (motor silindir hacmi 1.600 cm_'ü aşanlar hariç), 87.04 (motor silindir hacmi 2.800 cm_'ü aşanlar hariç) ve 87.11 G.T.I.P. numarala

rında yer alanların, sakatlık derecesi % 90 veya daha fazla olan malûl ve engelliler tarafından,

b) 87.03 (motor silindir hacmi 1.600 cm_'ü aşanlar hariç), 87.04 (motor silindir hacmi 2.800 cm_'ü aşanlar hariç) ve 87.11 G.T.I.P. numarala

rında yer alanların, bizzat kullanma amacıyla sa

katlığına uygun hareket ettirici özel tertibat yap

tıran malûl ve engelliler tarafından,

Beş yılda bir defaya mahsus olmak üzere ilk iktisabı Özel Tüketim Vergisinden istisnadır."

Engelli kişilerin Özel Tüketim Vergisi ödeme

den iktisap edebilecekleri taşıt araçları özetle şunlardır:

-Motor silindir hacmi 1600 cm3 ü aşmayan binek otomobiller ve esas itibariyle insan taşımak üzere imal edilmiş diğer motorlu taşıtlar (steyşın vagon,arazi taşıtı ve jeepler dahil),

-Motor silindir hacmi 2800 cm3ü aşmayan eşya taşımaya mahsus taşıtlar,

-Motosikletler, mopedler ve bir yardımcı mo

toru bulunan tekerlekli taşıtlar.

Sakatlık derecesi %90ı aşan ve yurt içinden taşıt aracı iktisap edecek veya ithal edecek olan

ların taşıtı kendilerinin kullanma imkanı olmadı

ğı için bunlar adına alınan taşıtlar başkaları (araç sahibinin üçüncü dereceye kadar kan ve sihri hı

sımlarından birisi veya noterce düzenlenmiş iş akdine bağlı olarak istihdam edilen bir sürücü) tarafından kullanılacaktır.

Sakatlık derecesi %90ın altında olanlar ise sa

katlığına uygun hareket ettirici özel tertibat yap

tırmak şartı ile aracı bizzat kullanabileceklerdir.

Bu istisnadan yararlanan kişilerin istisna uygula

nan ilk iktisaplarına ilişkin olarak verilecek Özel Tüketim Vergisi beyannamesine;

-Alıcının maluliyeti veya sakatlığı ile özel terti

bat yaptırılan araçları kullanabileceğine dair Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hak

kında Yönetmelik hükümleri uyarınca yetkili sağ

lık kuruluşlarından alınan sağlık kurulu raporu, - Aracın sakatlığa uygun olarak tadil edildiği

ne dair teknik belge veya noter onaylı örneği, -Alıcının (2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanu

nunun3 38 inci maddesi uyarınca, Özel tertibatlı olarak, imal, tadil veya teçhiz edilmiş motosiklet veya otomobil türünden araçları kullanacak has

ta veya sakatlara verilmekte olan) H sınıfı sürücü belgesinin fotokopisi eklenecek ve beyannamede Özel Tüketim Vergisi hesaplanmayacaktır. Öte yandan engeline rağmen bir aracı tadil veya özel tertibat yapmaksızın örneğin A veya B sınıfı ehli

yet ile otomatik vitesli araç kullanabilecek du

rumda olanların taşıt alımı Özel Tüketim Vergi- si'nden istisna olmayacaktır.

İstisna hakkında başka bir önemli husus, Özel Tüketim Vergisi ödenmeden alınmış aracın dev

ri, satışı, hibesi, kiralanması, ödünç verilmesi, özel tertibatının kaldırılması, değiştirilmesi veya üçüncü bir kişi tarafından kullanılmasının yasak olması; böyle bir durumun tespiti halinde ise ara

cın trafikten alıkonulması yanında ayrıca ilgili gümrük ve maliye birimlerinin harekete geçiril

mesi gereğidir.

Ayrıca taşıtın ithali söz konusu ise Özel Tüke-

47

(3)

sa y ı: 144 • e y lü l 2011

tim Vergisi istisnasından yararlanmak için, aracın yaşının model yılı dahil en fazla üç yıl olması şartı yerine getirilmeli ve Ankara Naklihane ve Bedelsiz İthalat Gümrük Müdürlüğü'nce düzen

lenecek İthal İzin Belgesine sahip olunmalıdır.

3.2- Katma Değer Vergisi İstisnas>

Engelli kişilerce yurt içinden iktisap edilen motorlu taşıtlar genel Katma Değer Vergisi oranı

na (%18) tabi tutulmaktadır. Katma Değer Vergi

si açısından istisna ancak ithal edilen araçlar için mümkündür. Şöyle ki; 4458 Sayılı Gümrük Ka-

4

nununun 167/2 nci maddesi ve 13 Ocak 2000 tarih ve 2000/53 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Gümrük Vergilerinden Muafiyet ve İstisna Ta

nınacak Haller Hakkında Karar uyarınca; ''Mün

hasıran malul ve sakatlar tarafından kullanılmak üzere özel surette imal edilmiş hareket ettirici tertibatı bulunan ve bunlar tarafından ithal edilen motorlu veya motorsuz koltuklar, bisiklet, moto

siklet ve motor silindir hacmi 1600 (dahil) ccye kadar olan binek otomobilleri (arazi taşıtları ha

riç) ile el ve ayak fonksiyonlarını tamamen yitir

miş olmaları nedeniyle bizzat sakat kişi tarafın

dan kullanılamayan, sakat kişinin araca binip in

mesiyle taşınmasını kolaylaştırıcı tertibatı bulu

nan ve sakat kişinin üçüncü dereceye kadar kan ve sihri hısımlarından bir sürücü veya sakat kişi tarafından iş akdine bağlı olarak istihdam edilen bir sürücü tarafından kullanılan motor silindir hacmi 2500 (dahil) ccye kadar olan taşıtlar (ara

z i taşıtları hariç)'' gümrük vergilerinden muaf tu

tulmuştur. Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 16 ncı maddesi b bendi uyarınca, 4458 sayılı Güm

rük Kanununun 167 inci maddesi kapsamında

vergi raporu

gümrük vergisinden muaf olan eşyaların ithali is

tisna kapsamındadır.

Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 17 nci maddesine s bendi olarak eklenen 01.07.2005 tarih ve 5378 sayılı kanun ile ''özürlülerin eği

timleri, meslekleri, günlük yaşamları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç ve özel bil

gisayar proğramları'' Katma Değer Vergisi'nden istisna tutulmuştur ancak istisnanın yurt içinde iktisap edilen motorlu taşıtları örneğin bir binek otoyu kapsayıp kapsamadığı belirsizdir.

Engelli kişilerin toplu taşıma araçlarını kul

lanmada yaşadığı sorunlar ve 5378 sayılı Özür

lüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Karar

namelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Ka- nun'un amacı göz önüne alındığında görüşümüz bu kişilerin günlük yaşamlarını idame ettirebil

meleri için motorlu taşıtların; baston, yazı maki

nesi, kabartma klavye, tekerlekli sandalye, ortez- protez gibi cihaz ve araçlardan farklı bir amaç veya fonksiyonunun olmadığı ve Katma Değer Vergisi Kanunu 17'nci madde s bendi hükmünde değişiklik yapılarak istisna kapsamına dahil edil

mesi gerektiği yönündedir.

3.3- M otorlu Taş>tlar Vergisi İstisnas>

21 Numaralı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu Genel Tebliği5 uyarınca, sakatlık derecelerini;

tam teşekküllü Devlet hastanesinden alınan sağ

lık kurulu raporu, sakatlık derecesi % 90ın altın

da ise kendi adlarına kayıt ve tescilli olan taşıtla

rın engellilik haline uygun özel tertibatlı veya özel tertibatlı hale getirilmiş taşıtlar olduğunu be

lirten Motorlu Araç Tescil Belgesinin ilgili tescil kuruluşlarınca onaylanmış örneği ile Araçlar İçin

MAKALELER

4 5/2/2000 tarihli 23955 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

48

(4)

vergi

raporu MAKALELER

sa y ı: 144 • e y lü l 2011 Teknik Belge ve Proje Raporunun aslı veya noter

onaylı örneğini ilgili vergi dairelerine ibraz eden kişiler Motorlu Taşıtlar Vergisi istisnasından ya

rarlanabileceklerdir.

4- DEĞERLENDİRME

01.07.2005 tarihli 5378 Sayılı Kanun'un 1 in

ci maddesinde belirtilen amaç; ''özürlülüğün önlenmesi, özürlülerin sağlık, eğitim, rehabilitas

yon, istihdam, bakım ve sosyal güvenliğine iliş

kin sorunlarının çözümü ile her bakımdan geliş

melerini ve önlerindeki engelleri kaldırmayı sağ

layacak tedbirleri alarak topluma katılımlarını sağlamak ve bu hizmetlerin koordinasyonu için gerekli düzenlemeleri yapmaktır.'' Engelli kişile

rin motorlu taşıt alımı ile ilgili Vergi Kanunların

da istisnalar bulunmakta ve bu istisnalar söz ko

nusu Kanun'un amacına uymaktadır. Bununla birlikte 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu açısından engelli kişilerce motorlu taşıtın ithali vergiden istisna iken yurt içinden iktisabı halinde istisna kapsamında sayılmadığı yönünde görüşler ve uygulamada konu hakkında belirsizlikler bu

lunmaktadır. Görüşümüz 3065 Sayılı Katma De

ğer Vergisi Kanunu 17 nci madde s bendi kapsa

mına yurt içinden iktisap edilen motorlu taşıtların dahil edilmesi yönündedir. Bu durum belirsizliği giderecek, 5378 Sayılı Kanun'un amacına uygun olacak ve engellilerin topluma katılımını arttıra

caktır.

49