Nükleer tedarik ilişkilerini genişletmek isteyen İsrail, ABD-Hindistan arasında imzalanması beklenen ve İsrail gibi NPT'yi imzalamamış olan Hindistan'a özel bir statü getireceği düşünülen sözleşmeden kendine pay çıkarma çabasında. İsrail bir yandan nükleer hammadde tedarikçileriyle ilişki geliştirmek için ABD ile Hindistan arasındaki nükleer anlaşmasını beklerken, bir yandan da nükleer silahların yaygınlaştırılmasına karşı sözleşmelerden muaf sayılmanın yollarını araştırıyor.
İsrail bu yılın başında, nükleer yakıt ve teknolojiyi, yaygınlaşmayı önlemeye yönelik belli koşullara tabi olarak ihraç eden 45 ülkenin oluşturduğu Nükleer Tedarik Grubu (NSG) içerisinde, Nükleer Silahların Yaygınlaşmasını Engelleme Anlaşması'nı (NPT) imzalamayan ülkelerle ilişkilere ilişkin bir öneri getirerek yeni bir inisiyatifin işaretini vermişti. İsrail bu kapsamda ABD ile, NPT anlaşmasını imzalamamış olan Hindistan arasında yapılabilecek özel bir anlaşmaya gözlerini çevirdi. Buna göre Hindistan'ın nükleer silahların yaygınlaşmasını engellemeye yönelik anlaşmaları
imzalamamasına karşın ABD'den nükleer yakıt alması mümkün olabilecek. Buna karşılık Hindistan, bütün nükleer tesislerini Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nun (UAEK) denetimine açacak.
Kendisi de NPT'yi imzalamamış olan İsrail, geçen seneden itibaren bu anlaşmadan faydalanmanın yollarını aramaya başlamış, hatta ABD'nin BM'den, bütün nükleer tesislere uyguladığı sınırlamalardan muafiyet talep etmesi önerisinde bulunmuştu. ABD hükümeti ise bu teklifi reddetmişti. Diğer yandan İsrail'in 19 Mart tarihinde NSG üyelerine
gönderdiği belirlenen dokümanlar, henüz ısrarından vazgeçmediğini gösteriyor. Komşuda pişer...
İsrail'in NSG üyelerine gönderdiği belgelerde, NPT imzalamayan ülkeler için uygulanacak özel bir kriter listesi bulunuyor. Belgede, İsrail'in kendi önünü açmak üzer ortaya attığı "her ülkenin kendi topraklarında bütün nükleer silahların sıkı bir şekilde korunması, denetlenmesi ve güvenlik önlemlerinin alınması" koşulu dikkat çekiyor. Diğer bir dokümanda ise uluslararası toplumun NPT'yi imzalamayan ülkelerle işbirliği yaparak nükleer silahların
yaygınlaşmasının önlenmesi konusunda güçlü bir itimat geliştirilmesi öneriliyor.
Diğer yandan ABD Dışişleri Müsteşarı Nicholas Burns, Hindistan'la imzalanacak anlaşmanın, diğer NSG üyeleri için benzer koşulların uygulanacağı anlamına gelmediği uyarısında bulundu. Analistler, Ortadoğu'da batağa saplanan ABD hükümetinin, Arap ülkelerinin tepkisinden çekindiği için İsrail'in önerisine sıcak bakmadığı görüşünde.
Bu arada ABD-Hindistan anlaşması hayata geçmeden önce Hindistan'ın NSG kısıtlamalarından muaf tutulup tutulmayacağına karar verilmesi gerekiyor. Uzmanlar ise, Hindistan özelinde kısıtlamaların kaldırılmasının, NPT'yi imzalamayarak nükleer silah geliştiren bir ülkenin ödüllendirilmesi anlamına geleceği kaygısını taşıyor.
27/09/2007 sol
