Yapılandırmacılık
Bilgi, birey tarafından yorumlanır ve oluşturulur.
Öğrenme, bireyin bilgiyi yorumlama ve yapılandırma sürecidir.
Bilgi, özneldir.
Yeni bilgiler önceden yapılanmış bilgilerin üzerine kurulur.
Yapılandırmacı öğrenme, var olanlarla yeni olan öğrenmeler arasında bağ kurma ve her yeni
bilgiyi var olanlarla bütünleştirme sürecidir.
Birey, bilgiyi yorumlayarak anlamın yaratılması sürecine etkin olarak katılmalıdır.
Bilginin doğası ve öğrenme, yapılandırmacılığın temel dayanağı olmuştur.
Özünde, öğrenin bilgiyi yapılandırması ve uygulamaya koyması vardır.
Bilginin transferi ve yeniden yapılandırılması söz konusudur.
Yapılandırmacı eğitimin en önemli özelliği, öğrenenin bilgiyi yapılandırmasına,
oluşturmasına, yorumlamasına ve geliştirmesine fırsat vermesidir.
1. Bilgiyi araştırma yorumlama ve analiz etme.
2. Bilgiyi ve düşünme sürecini geliştirme.
3. Geçmişteki yaşantılarla yeni yaşantıları bütünleştirme.
Öğrenenler, bilgiyi olduğu gibi kabul etmezler, bilgiyi yaratır ya da tekrar keşfederler.
Piaget
Olgunlaşma
Yaşantı
Uyum
Örgütleme
Dengeleme
Şema, yeni gelen bilginin yerleştirileceği bir çerçevedir. Bilişsel yapılar ya da şemalar
yoluyla birey çevresine uyum sağlar ve çevreyi organize eder.
Uyum: Denge, dengesizlik, yeni bir denge süreci
Uyumun iki yönü vardır: Özümleme ve düzenleme
Özümleme: Bireyin kendisinde varolan bilişsel yapılarla çevresine uyumunu sağlayan bilişsel bir süreçtir.
Varolan şemayı yeni durumlara, objelere,
olaylara göre yeniden biçimlendirme sürecine düzenleme denir.
Dengeleme: Bireyin özümleme ve düzenleme yoluyla çevresine uyum sağlayarak dinamik bir dengeye ulaşması sürecidir.
Vygotsky
Çocuklar, çevresindeki kişilerden ve onların sosyal dünyalarından öğrenmeye başlarlar.
Bilişsel gelişimin kaynağı, insanlar ve kültür arasındaki etkileşimdir. Araç, dildir.
Öğretmen ve yetişkinlerin asıl amacı, dışsal denetimi giderek azaltıp çocuğun içsel
denetimini beslemek ve kendi kendini düzenlemesini desteklemektir.
Yakınsal gelişim alanı
Yapılandırma sürecinde birey, zihninde, bilgiyle ilgili anlam oluşturmaya ve
oluşturduğu anlamı kendisine maletmeye çalışır.
Bireyler öğrenmeyi kendilerine sunulan
biçimiyle değil, zihinlerinde yapılandırdıkları biçimiyle oluştururlar.
Yapılandırmacılık, bilginin biriktirilmesi ve
ezberlenmesi değil, düşünme ve analiz etme ile ilgilidir.
Yapılandırmacı eğitim ortamları, bireylerin çevreleriyle daha fazla etkileşimde
bulunmalarına olanak sağlayacak biçimde düzenlenir.
Yapılandırmacı kuramın uygulandığı eğitim ortamlarında, genelde, işbirliğine dayalı
öğrenme (cooperative learning), probleme dayalı öğrenme (problem based learning) gibi öğrenme yaklaşımlarından, drama, proje çalışmaları ve öğreterek
öğrenmeden yararlanılır.
Yapılandırmacı öğrenme ortamının temel öğesi öğrenendir.
Eğitimin yeni hedefi; bilgiyi nasıl ve nerede kullanacağını bilen, kendi öğrenme
yöntemlerini tanıyıp etkili bir biçimde
kullanan ve yeni bilgiler üretmede önceki bilgilerinden yararlanan bir insan modeli yaratmadır.
Öğrenme yaşantıları konuların ya da alanların önceden belirlenmiş şekline göre değil, bireyin içinde bulunduğu bağlama göre düzenlenir.
Öğrenenlere araçlar ve öğrenme materyalleri ile öğrenmeye kendi istekleri doğrultusunda yön
vermeleri için fırsat verilir.
Süreçte önceki öğrenmelerin yeni durumlara
uygulanması değerlendirilir. Bu noktada ezberlenen bilgiler değil, özümsenen bilgiler değerlendirilir.
Ürün değil süreç değerlendirilir.
Yapılandırmacılığın Öğrenme İlkeleri
Öğrenme etkin bir süreçtir.
İnsanlar, öğrenirken öğrenmeyi de öğrenirler.
Anlam oluşturma etkinliği zihinseldir, zihinde gerçekleşir.
Öğrenme dili içerir, dil öğrenmeyi etkiler.
Öğrenme toplumsal bir etkinliktir.
Öğrenme bağlamsaldır.
Öğrenmek için bilgiye gereksinim vardır.
Öğrenmek için zamana gereksinim vardır, öğrenme anlık değildir.
Güdülenme öğrenmede anahtar kavramlardan biridir.
Davranışçı, Bilişsel ve Yapılandırmacı Öğrenme Kuramlarına İlişkin Bir Karşılaştırma
Temel ögeler Davranışçı Bilişsel Yapılandırmacı Bilginin
Niteliği
Nesnel
gerçekliğe dayalı, bilen kişiden
bağımsız
Nesnel
gerçekliğe dayalı, bilen kişinin
önbilgilerine bağlı
Bireysel ve toplumsal olarak
yapılandırılan öznel
gerçekliğe dayalı
Öğretmenin Rolü
Bilgi aktarma Bilgi edinme sürecini
yönetme
Öğrenciye yardım etme, işbirliği yapma Öğrencinin
Rolü
Edilgen Yarı etkin Etkin
Temel ögeler Davranışçı Bilişsel Yapılandırmacı
Öğrenme Koşullama sonucu açık davranıştaki değişim
Bilgiyi işleme Bireysel olarak keşfetme ve bilgiyi
yapılandırma Öğrenme Türü Ayırma
Genelleme
İlişkilendirme Zincirleme
Bilgileri kısa dönemli
bellekte
işleme, uzun dönemli
belleğe depolama
Gerçek
durumlara dayalı sorun çözme
Temel ögeler Davranışçı Bilişsel Yapılandırmacı Öğretim Türü Tümevarımcı Tümevarımcı Tümdengelimci
Öğretim Stratejileri
Bilgiyi sunma, alıştırma
yaptırma, geribildirim verme
Öğrencinin bilişsel
öğrenme
stratejilerini harekete
geçirme
Etkin,
özdenetimli, içten
güdülenmiş araştırıcı öğrenme
Temel ögeler Davranışçı Bilişsel Yapılandırmacı Eğitim
Ortamları
Çeşitli
geleneksel ortamlar, (programlı öğretim, bilgisayar destekli
öğretim vb.)
Öğretmen ve bilgisayara dayalı öğretim
Öğrencinin ilerlemek için fiziksel/zihin sel tepkiler göstermesini gerektiren etkileşimli ortamlar Değerlendirme Öğretim
sürecinden ayrı ve ölçüte dayalı
Öğretim sürecinden ayrı ve ölçüte dayalı
Öğrenme süreci içinde
Dikkat çekme
Öğretmen Öğrenci
▪ Konu hakkında merak uyandırır.
▪ Konuya ilgi çeker.
▪ Ön bilgileri ortaya çıkarır.
▪ Kavram yanılgılarını belirler.
Neden böyle oldu?
Bu konu hakkında ne biliyorum?
Nasıl açıklayabilirim?”
gibi sorular
üzerinde düşünürler.
▪ Konuya ilgi gösterirler.
Keşfetme
Öğretmen Öğrenci
▪ Konu ile ilgili deney, kavram
haritası, olay açıklama, laboratuvar aktivitesi vb. bir etkinlik düzenler.
▪ Öğrencileri birlikte çalışmaya teşvik eder.
▪ Öğrencilerin çalışmalarını gözlemler.
▪ Gerektiğinde öğrencilerin
çalışmalarını yönlendirmek için sorular sorar.
▪ Yaratıcı düşünme yeteneklerini geliştirme fırsatı sağlar.
▪ Kavram yanılgılarını sorgulamaya yönlendirir.
▪ Önceki bilgilerini
kullanarak yeni fikirler oluştururlar.
▪ Hipotezlerini test ederler.
▪ Görüşlerini birbirleriyle tartışırlar.
▪ Gözlemlerini ve sonuçlarını
kaydederler.
Açıklama
Öğretmen Öğrenci
▪Öğrencileri görüşlerini açıklamaya teşvik eder.
▪ Öğrencilerden ileri sürdükleri görüşlerin nedenlerini
açıklamalarını ister.
▪ Konu ile ilgili yeni bilgileri ve kavramları açıklar.
▪ Açıklamalar yaparken
öğrencilerin önceki bilgilerini kullanır.
▪ Kavram yanılgılarını gidererek yeni kavramları öğrenmelerini sağlar.
▪ Öğrencilerin bilgiyi doğru yapılandırmalarına ve eksik
bilgilerini tamamlamalarına yardımcı olur.
▪ Kaydettikleri sonuçları sınıfa açıklarlar.
▪ Öğrenciler, diğerlerinin anlatımlarını eleştirel bir şekilde dinlerler.
▪ Öğretmenin yaptığı açıklamaları anlamaya çalışırlar.
▪ Geçerli bilimsel açıklamalarla kendi
fikirlerini karşılaştırırlar.
▪ Kaydettikleri gözlemler üzerinde düşünürler.
Bilgiyi Derinleştirme
Öğretmen Öğrenci
▪ Yeni aktiviteler yaparak öğrencilerin bilgi ve
becerilerini farklı bir durumda uygulamalarını sağlar.
▪ Öğrencilerin yeni durumlarda bilgi ve
becerilerini geliştirmeleri için çaba gösterir.
▪ Öğrencileri elde ettikleri bilgileri yeni durumlarda sorgulamaya yönlendirir.
▪ Kazandığı bilgi ve becerilerini yeni
durumlarda uygularlar.
▪ Çözüm önerme ve karar verme süreçlerinde kendi bilgilerini kullanırlar.
▪ Elde ettikleri sonuçları diğer öğrencilerle
tartışırlar.
Değerlendirme
Öğretmen Öğrenci
▪ Öğrencilerin kazandıkları
bilgi ve becerileri değerlendirir.
▪ Kavram yanılgılarını kontrol eder.
▪ Öğrencilere, kendi öğrenmelerini ve grup başarılarını değerlendirme
fırsatı verir.
▪ “Niçin böyle düşünüyorsun? Bunun hakkında ne biliyorsun? Bunu nasıl açıklarsın?” gibi açık uçlu sorular sorar.
▪ Açık uçlu soruları öğrendikleri
bilgileri kullanarak cevaplarlar.
▪ Kendi bilgilerini ve gelişimlerini
değerlendirirler.
▪ İleride yapılabilecek araştırmalar üzerinde düşünürler.
Kaynaklar:
Banks, J.A. and C. A. McGee Banks (with contributions by Ambrose A. Clegg, Jr.). (1998). Teaching strategies for the social studies:
decision-making and citizen action (fifth edition). New York: Longman.
Benscoter, D. and G. Harris (2002). Social studies activities kids can't resist!: 40 sensational activities for the topics you teach. New York: Scholastic Professional Books.
Jarolimek, J. (1990). Social studies in elementary education (8th edition). New York: McMillan.
Michaelis, J. U. and J. Garcia. (2000). Social studies for children: a guide to basic instruction (12th edition). Boston: Allyn and Bacon.
Parker, W. C. (2011). Social studies in elementary education (14th edition). USA: Pearson Prentice Hall.
Parker, W. C. and J. Jarolimek (1997). Social studies in elementary education. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
Savage, T. V. and D.G. Armstrong. (2007). Effective teaching in elementary social studies (6th edition). London: Prentice-Hall International.
Seefeldt, C. and A. Galper (2005). Active experiences for active children: social studies(second edition). USA: Pearson Prentice Hall.
Welton, D. A. (2004). Children and their world strategies for teaching social studies (8th edition). Wadsworth Publishing.
Sunal, Cynthia S. and M. E. Haas (2010). Social studies for the elementary and middle grades: a constructivist approach (4th edition).
Boston: Allyn & Bacon.
Bilen, M. (2014). Plandan Uygulamaya Öğretim (8. Baskı). Ankara: Yargı Yayınevi.
Binbaşıoğlu, C. (2003). Hayat Bilgisi Öğretimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Demirel, Ö. (2017). Eğitimde Program Geliştirme: Kuramdan Uygulamaya (25. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Demirel, Ö. (Edt.) (2015). Eğitimde Yeni Yönelimler (6. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Gözütok, D. (2011). Öğretim İlke ve Yöntemleri (3. baskı). Ankara: Ekinoks Yayınevi.
Güleryüz, H. (2008). Hayat Bilgisi Öğretimi ve Programı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Gültekin, M. (Edt.) (2015). Hayat Bilgisi Öğretimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Kabapınar, Y. (2016). Kuramdan Uygulamaya Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi (5. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Nas, R. (2006). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi (Program, Yöntem ve Etkinlikler (3. Baskı). Bursa: Ezgi Kitabevi.
Senemoğlu, N. (2018). Gelişim Öğrenme ve Öğretim: Kuramdan Uygulamaya (25. Baskı). Ankara: Yargı Yayınevi.
Sönmez, V. (2010). Hayat Bilgisi Öğretimi ve Öğretmen Kılavuzu (7. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
Şimşek, S. (2014). Sınıf Öğretmenleri ve Adayları İçin Hayat Bilgisi Öğretimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
Tay, B. (Edt.) (2009). Hayat Bilgisi Öğretimi. Ankara: Maya Akademi Yayıncılık.
Öztürk, C. (Edt.) (2005). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi: Yapılandırmacı Bir Yaklaşım. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
