YENİ BAŞLAYANLAR İÇİN TİYATRO REHBERİ KEMAL ORUÇ
TİYATRO / KURAM VE UYGULAMA
Türkiye Yayın Hakları:
Tida Yayınları / Kemal Oruç / 2020
Kapak ve Logo Tasarımı:
A. Togay Kılıçoğlu
Baskı ve Cilt: Mutlu Basım
Davutpaşa Cad. Güven İşmerkezi, C Blok, No: 256 Topkapı / İstanbul Tel: 0212 577 72 08
Sertifika No: 18569
1. Baskı: Mart 2020 ISBN: 978-605-06868-0-7
TİDA YAYINLARI
Hasanpaşa Mah. Pusula Sk. Tülüoğlu No: 20/9 Kadıköy / İstanbul Tel: 0535 038 10 30
E-posta: tida@tidayayinlari.com.tr Web: www.tidayayinlari.com.tr
Sertifika No: 46667
YENİ BAŞLAYANLAR İÇİN
TİYATRO REHBERİ
KEMAL ORUÇ
4
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ
“TİYATROYU ANLAMA” REHBERİ Tiyatro Neden Var?
İnsan Oynar
Etkilemek ve Etkilenmek
Sorgulamak ve Hayatı Anlamlandırmak Düşünceleri Somutlaştırmak
Hayal Gücü ve İmgelem Becerisini Geliştirmek Kontrol Etme ve “Şimdi”nin Gücü
Kendini Var Etme ve Değer Üretme Farkında Olma ve Paylaşma Birlikte Olma ve Üretme İhtiyacı
Yarım Kalmışlığı Tamamlama ve Empati Estetik Kaygı
Daha İyi Bir Dünya Yaratma Düşüncesi OYUNCULUK REHBERİ
Yetenek Meselesi Kendini Keşfet!
Kendini Eğit Günlük Yaşamda Eğitim Almak Oyun İzlemek Okumak Prova Süreci
Yönetmenle Çalışmak
Tiyatroda ve Sinemada Oyunculuk Alt Metin
Karakter Yaratmak Karakter ve Sosyal Rolleri Ezber Yapmak
Oynamak Oyunsal Haz Gösteri Sırasında Nerede Oynayacaksınız?
İşçilik Süreci ve Tasarım Tasarımın Bileşenleri Tasarımın Uygulanması Örnek Uygulama: Solange
11 1313 1314 1515 1616 1718 1820 2021
2222 2223 2626 2727 2728 2829 3031 3132 3232 3333 3336 37
OYUNCULUK EĞİTİMİ ALMA REHBERİ İhtiyaçlarınızı Belirleyin
Bütçenizi Belirleyin
Oyunculuk Eğitimi Nerede Alınır ve Nasıl Başvurulur?
Kimler Eğitim Veriyor?
Eğitim İçeriği Uyarılar
“STANISLAVSKI VE SİSTEM” REHBERİ Giriş
Stanislavski ve (Tiyatro) Yaşamı Sistem’e Yönelik Genel Buluşlar
Devrim Süreci ve Stanislavski’nin Etkilenişi Sistemin Öğeleri
Sihirli Eğer
Verili Durum (Belirlenmiş Ortam) İmgelem
Konsantrasyon
İnanma ve Gerçeklik Duygusu Duygu-Düşünce Alışverişi Uyarlama (Adaptasyon) Hız-Tartım
Coşku Belleği Sonuç
Tavsiye Kitaplar Kaynaklar
TİRAT SAHNELEME REHBERİ Giriş
Tirat Nedir?
Yetenek Meselesi Kendinizi Eğitin!
Tirat Nasıl Seçilir?
Oyun Çözümlemesi
Karakterin Çözümlenmesi ve Yaratımı Tasarım
Tasarımın Bileşenleri Tasarımın Uygulanması Sahneleme
Çalışma Süresi Sonuç
Örnek Uygulama: Hamlet
4343 4444 4749 50 5353 5361 6668 6869 6970 7172 7373 7374 7575
7777 7777 7779 8081 8384 8690 9091 93
6
OYUNCULUK OKULLARINA HAZIRLIK REHBERİ Oyunculuk Okulu Ne Demektir?
Yetenek Meselesi
Ne Zaman, Nereye Başvuracaksınız?
Neden Oyunculuk Okulunda Eğitim Almak İstiyorsunuz?
Nasıl Hazırlanacaksınız?
Ne Kadar Sürede Hazırlanmalısınız?
Sınav Sırasında Neler Yaşayacaksınız?
Kazandınız, Ne Yapacaksınız?
Kazanamadınız, Ne Yapacaksınız?
Çelişkiler ve Eleştiriler Tavsiye Kitaplar ve Tezler
OYUN METNİ BULMA REHBERİ Ekibinizin Özelliklerini Belirleyin Hedef Kitleniz
Amacınız
Oyunun Yaklaşımı, Türü ve Dramatik Mantığı Hangi Oyunu Sahneleyeceğinizi Bilmiyorsanız Oyun Metinlerine Nasıl Ulaşırsınız?
Dikkat Etmeniz Gerekenler Bunları Yapmayın
OYUN YAZMA REHBERİ Neden Yazarız?
Yetenek Meselesi İmge ve İmgelem Eğitim
Tiyatro Alan Bilgisi Okumak
Gözlem Yapmak Gündemi Takip Etmek Oyun Yazmak
Oyun Yazma Tekniği Yazma Süreci
Esinlenme Taslak Oluşturma Oyuna Yaklaşım Dramatik Mantık KonuTema
Amaç
9595 9696 9798 9999 101102 103104
105105 105106 106107 108109 109 111111 111111 112112 112113 113113 114115 115115 116116 116117 117
Hedef Hedef Kitle Oyunun Türü Oyunun Kısa Öyküsü Oyunun Öyküsü Çatışma
Atmosfer
Karakter Yaratımı Karakterin Etkileşimleri Oyunun Bölümleri Konuşma Örgüsü Oyunun Süresi Oyuna İsim Vermek Düzenlemek ve Geliştirmek Oyunun Telif Hakkını Alın
Oyununuzu Tiyatrolara Sunun Kaynaklar
YARATICI İMGELEME REHBERİ İmge ve İmgelem
Yaratıcılık Nedir?
Duyular ve Duyusal Özellik Yaratıcı İmgeleme Nasıl Yapılır?
Yaratıcı İmgeleme Uygulamaları Bireysel Uygulamalar Grup Uygulamaları Tavsiye Kitaplar
OYUN ÇÖZÜMLEME REHBERİ Dramaturji ve Dramaturg
Oyun Çözümleme Süreci Oyun Okuması
Oyunun Künyesi Oyunun İsmi Oyunun Yazarı Zaman ve Mekan KonuTema
AmaçHedef Hedef Kitle Dramatik Mantık
117117 118118 118119 120120 122122 124125 125125 125126 126 127127 128128 129130 131138 144 145145 146146 147147 147148 149149 149149 149149
8 Oyunun Yaklaşımı
Oyunun Türü
Oyunun Öyküsü, Bölümleri, Olay Zinciri, Durumları...
Atmosfer Aksiyon Çizgisi Oyunun Çatışmaları
Oyunun İçindeki Özel Kavramlar Oyunun İçindeki Motif ve Semboller Karakterlerin Çözümlenmesi ve Yaratımı
Teknik Detaylar: Kostüm, Dekor, Işık, Aksesuar, Müzik...
Broşür, Afi ş, Duyuru Kaynaklar
TİYATRO KİTABI OKUMA REHBERİ Kuramsal Kitaplar
Anı/Söyleşi Kitapları Oyun Kitapları
Antik Yunan Dönemi
Antik Yunan Tragedyaları Antik Yunan Komedyaları Antik Roma Dönemi
Latin Tragedyaları Latin Komedyaları Ortaçağ Dönemi
Rönesans Dönemi
Shakespeare Oyunları Cristopher Marlowe Oyunları Moliere Oyunları
Carlo Goldoni Oyunları Romantik Tiyatro
Gerçekçi Tiyatro Rus Tiyatrosu Amerika Tiyatrosu İskandinav Tiyatrosu Epik Tiyatro
Bertolt Brecht Oyunları Absürt Tiyatro
Samuel Beckett Oyunları Eugene Ionesco Oyunları Jean Genet Oyunları Çağdaş İtalyan Halk Tiyatrosu Dario Fo Oyunları
150150 151151 151151 152152 152156 156157
158159 159160 160160 160160 160160 161161 161161 162162 162162 162162 162163 163163 163164 164164 164
Türk Tiyatrosu
OYUN SAHNELEME REHBERİ Bir Ekip Kurun
Görevleri Belirleyin Oyun Metni Bulun Ekibi ve Kendinizi Eğitin Oyun Okuması
Oyun Çözümlemesi Rol Dağıtımı Tasarım
Tasarımın Bileşenleri Tasarımın Uygulanması
Oyunu Sahneye Taşımak ve Oyuncuyla Çalışmak Teknik Ekiple Çalışmak
Genel Provalar Oyun Günü Tavsiye Kitaplar
OYUN İZLEME REHBERİ Neden Oyun İzleriz?
İzleyeceğim Oyunu Nasıl Seçeceğim?
Tiyatro Oyunları Ücretli mi?
Nasıl Bilet Alacağım?
Sahne Nerede?
İzlemeye Giderken
Ne Zaman Salonda Olmalıyım?
Oyun İzlerken Ne Yapmalıyım?
Oyun Sonrası Eleştiri Yazmak
ÇOCUK TİYATROSU REHBERİ Oyun Özgürlüktür
Çocuk Tiyatrosu
Çocuklar İçin Yazmak ve Yönetmek Çocuk Tiyatrosu Oyuncusu
Yine mi Masal?
Yaş Grupları
Dekor, Kostüm, Makyaj, Işık, Müzik
Çocuk Tiyatrosunda Çocuğun Tutsaklık Hali Okullarda Gösteri
Tiyatro Salonlarında Gösteri
164 166166 167167 170172 173178 179180 183188 190191 192194
195195 196196 197197 197197 198199 199 201201 201202 203203 204205 206207 207
10 Ne Yapmalı?
Nasıl Bir Çocuk Tiyatrosu?
Tavsiye Kitaplar
YARATICI DRAMA UYGULAMA REHBERİ Yaratıcı Dramanın Tanımı
Drama Çeşitleri
Neden Yaratıcı Dramaya İhtiyaç Duyulur?
Yaratıcı Drama ve Tiyatro Drama Lideri
Kimler Drama Lideri Olabilir?
Kimler Yaratıcı Drama Çalışmalarına Katılabilir?
Yaratıcı Dramada Uygulama Süreci Drama Oturumunun Süresi
Drama Uygulaması Yapılacak Mekan Yaratıcı Drama Uygulamasının Aşamaları
Isınma Aşaması Asıl Çalışma Değerlendirme Örnek Uygulama Planı Tavsiye Kitaplar
EK 1: OYUNCULUK TARİHİNDE KADININ YERİ EK 2: OKUL TİYATROSU MANİFESTOSU YAZAR HAKKINDA
208208 209 210210 210210 211212 213213 213214 214215 215215 215217 219 220228 233
ÖNSÖZ
Bu rehberler yirmi iki yıllık oyunculuk, yönetmenlik ve eğitmen- lik sürecinin sonunda ortaya çıktı. İhtiyaç olduğunu düşündüğüm konular üzerine, olabildiğince tiyatroya yeni başlayanların anlayaca- ğı yalın bir dil kullanarak on beş rehber yazdım.
Bu rehberlerdeki bilgilerin ve uygulamaların tamamını özellik- le TİDA’da eğitmenlik, Drama Kumpanya’da oyunculuk/yönet- menlik yaparken kullandım. Dilerim bu bilgiler ve uygulamalar eği- tim çalışmalarınızda ve sahneleme sürecinizde size de faydalı olur.
Rehberler farklı dönemlerde yazıldı. Dolayısıyla yazım yapıları arasında kısmen farklılıklar var. Yazıldığı haldeki doğallığını koru- mak için bilinçli olarak yapılara dokunmadım.
Kitap bütün olduğu gibi, rehberlerin ayrı ayrı kullanılacağını da düşündüğüm için bazı rehberlerdeki benzer bölümlere dokunma- dım. Özellikle bazı rehberlerdeki “Tasarım” ya da “Kendini Eğit” bö- lümleri neredeyse aynı; konuya göre küçük farklılıklar içermekte.
Tida Yayınları, Ocak 2020’de başta tiyatro ve drama araştır- maları olmak üzere, sinema, edebiyat ve bilim kitaplarının üretimi için kuruldu. Yayınevinin bu ilk kitabında rehberlere ek olarak çok önemli olduğunu düşündüğüm iki yazıma yer verdim: “Oyunculuk Tarihinde Kadının Yeri” ve “Okul Tiyatrosu Manifestosu”.
Sahip olduğum değerlerin çoğunu annemden aldım. Emek ver- menin güzelliğini ve mücadele etmeyi bana annem öğretti. Bütün üretimlerimde annemin payı büyüktür.
Bu kitabı annem Ayşe Menteş’e ithaf ediyorum.
Kemal Oruç
TİDA: Tiyatro ve Drama Araştırmaları
