2007 y l nda bankac l k sektöründe geliflmeler ana hatlar ile flöyle özetlenebilir;

(1)

22000077 YYIILLIIN ND DA A BBA AN NKKA AC CIILLIIKK SSEEKKTTÖ ÖRRÜ Ü

Ö

Özzttiinn A AKKG GÜ ÜÇ Ç

^**

11-- BBaannkkaacc››ll››kkttaa GGeenneell GGöörrüünnüümm

2007 y›l›nda bankac›l›k sektöründe geliflmeler ana hatlar› ile flöyle özetlene- bilir;

2007 y›l›nda da bankac›l›kta yabanc›laflma e¤ilimi sürmüfl; bir yandan özel bankalar blok sat›fl yolu ile yabanc› banka statüsüne dönüflürken; öte yandan nitelikli pay devirleri nedeniyle özel bankalarda yabanc› sermaye pay› artm›fl; yabanc› bankalar›n sektörlerdeki a¤›rl›klar› daha belirginleflmifltir.

Sektör, büyümesini 2007 y›l›nda da sürdürmüfl; ancak bafll›ca göstergeler itibariyle büyüme h›z› önceki y›llara göre yavafllam›flt›r. Bir önceki y›la göre, YTL baz›nda, varl›k (aktif) art›fl h›z› yüzde 22,1’den yüzde 15,8’e; mevduat art›fl h›z›

yüzde 23,4’ten yüzde 14,1’e; kredilerde art›fl h›z› yüzde 42,5’ten yüzde 28,7’ye;

dönem net kâr art›fl h›z› yüzde 51,0’dan yüzde 30,7’ye gerilemifltir. Yaln›z bankalar›n özkaynaklar› art›fl h›z›, yine cari fiyatlarla ve YTL baz›nda yüzde 14,0’dan yüzde 26,6’ya yükselmifltir.

Bankac›l›k sektörünün, 2007 y›l›nda GSY‹H (Gayrisafi Yurtiçi Has›la)’dan daha h›zl› büyümesine karfl›n, TÜ‹K ulusal gelir hesaplar›yla ilgili yeni seri gelifltirdi¤inden, bankac›l›k sektörüne iliflkin bafll›ca büyüklüklerin GSY‹H oranlar›, belirgin biçimde gerilemifltir. Bir önceki y›la göre banka varl›klar›n›n GSY‹H’ya ora- n› yüzde 87,0’dan yüzde 65,5’e gerilerken, toplam mevduat›n oran› yüzde 53,6’dan yüzde 41,7’ye, kredilerin oran› da yüzde 37,3’ten yüzde 32,7’ye gerilemifltir. Oranlardaki düflme bankac›l›k sektörünün küçülmesinden de¤il, yeni ulusal gelir serisi hesaplamas›ndan kaynaklanm›flt›r.

2007 y›l›nda bankalarda sermaye yeterlilik oran›, likidite oranlar›, bir önce- ki y›la göre düflmüfl, bilanço içi net döviz pozisyon aç›¤› büyümüfltür.

* Dr.

(2)

Bankalara iliflkin 2007 y›l›ndaki geliflmeler say›sal ve ayr›nt›l› olarak, afla¤›- daki alt bölümlerde aç›klanm›flt›r.

IIII-- BBaannkkaacc››ll››kk SSeekkttöörrüünnddee GGeelliiflflmmeelleerr IIII..11-- KKuurruummssaall GGeelliiflflmmee

IIII..11..11-- BBaannkkaa SSaayy››ss››nnddaa GGeelliiflflmmeelleerr

2002-2007 döneminde Türkiye’de faaliyet gösteren bankalar›n say›s› ve mülkiyet yap›s›ndaki geliflmeler, Tablo-I’de verilmifltir.

TTAABBLLOO--II

TTüürrkkiiyyee’’ddee FFaaaalliiyyeettttee BBuulluunnaann BBaannkkaallaarr

Banka Gruplar› 2002 2003 2004 2005 2006 2007

I. Ticaret Bankalar› 40 36 35 34 33 33

* Kamusal Sermayeli 3 3 3 3 3 3

* Özel Sermayeli 20 18 18 17 14 11

* Fon’daki Banka 2 2 1 1 1 1

* Yabanc› Sermayeli 15 13 13 13 15 18

II. Kalk›nma ve Yat›r›m

Bankalar› 14 14 13 13 13 13

* Özel Sermayeli 8 8 8 8 6 6

TOPLAM 54 50 48 47 46 46

NNoott:: Kat›l›m Bankas› ünvan›n› alm›fl olan ‹slami esasa göre bankac›l›k yapan “Özel Finans Kurumlar›” tabloya dahil edilmemifltir.

KKaayynnaakk:: T.B.B. -TBB-

2007 y›l›nda Türkiye’de faaliyette bulunan banka say›s›, bir önceki y›la gö- re 46 olarak de¤iflmemifltir. Ülkemizde faaliyette bulunan banka say›s›, 1999 y›- l›nda “81” olarak bankac›l›k tarihimizin en yüksek düzeyine ulaflt›ktan sonra 2001 bankac›l›k krizi sonucu h›zl› bir azal›fl göstererek 46’ya inmifltir.

Son y›llarda ülkemize gelen yabanc› bankalar, yeni banka kurmamakta, ulusal bankalar› sat›n almaktad›rlar. Bu nedenle ülkemizde yabanc› sermayeli banka say›s›ndaki art›fla karfl›n, faaliyette bulunan banka say›s› artmamaktad›r.

2007 sonu itibariyle TCMB d›fl›nda Türkiye’de faaliyette bulunan bankalar›n

“33”ü mevduat ya da ticaret bankas›, “13”ü ise kalk›nma ve yat›r›m bankas› tü- ründedir. 5411 say›l› Bankac›l›k Kanunu ile “Kat›l›m Bankas›” ünvan›n› alm›fl olan

(3)

özel finans kurumlar›n›n say›s› 2007 y›l› sonu itibariyle 4 olup; söz konusu kat›- l›m bankalar› da, banka say›s›na kat›ld›¤›nda, faaliyette bulunan banka say›s›

“50” olmaktad›r. Geçmifl y›llarla karfl›laflt›rmalar› bozmamak için, özelli¤i olan, hukuki anlamda mevduat toplayamayan, nakdi kredi vermeyen ve aktif büyüklü-

¤ü, bankac›l›k sektörünün %3,3’ü düzeyinde bulunan “Kat›l›m Bankalar›” incele- menin d›fl›nda tutulmufltur. Sistemde, henüz belli bir a¤›rl›¤a, büyüklü¤e ulaflama- m›fl kat›l›m bankalar›n›n dikkate al›nmamas›, bankac›l›k alan›ndaki genel e¤ilim- leri etkilememektedir.

Sermaye sahipli¤i aç›s›ndan mevduat (ticaret) bankalar›n›n “3”ü kamusal sermayeli (T.C. Ziraat Bankas›, T. Halk Bankas›, T. Vak›flar Bankas›), “11”i ulusal sermayeli “18”i de yabanc› sermayelidir. 2007 sonu itibariyle de TMSF (Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonu) yönetiminde tek bir banka Birleflik Fon Bankas› bulunmaktad›r.

Kalk›nma ve yat›r›m bankalar›n›n “3”ü kamusal sermayeli (‹ller Bankas›, Tür- kiye ‹hracat ve Kredi Bankas› -Türk Exim Bank- Türkiye Kalk›nma Bankas›), “6”s›

özel sermayeli ulusal, “4”ü de yabanc› sermayelidir.

IIII..11..22--YYaabbaanncc›› SSeerrmmaayyeellii BBaannkkaallaarr

Dar tan›ml› olarak, sermaye ço¤unlu¤u ve/veya yönetimi ve denetimi yaban- c› uyruklu kiflilere ait bankalar, “yabanc› sermayeli banka” olarak nitelendirilmek- tedir. Dar tan›ml› yabanc› sermayeli mevduat (ticaret) bankas› say›s› 2007 y›l›n- da “18”e yükselerek, ulusal banka say›s›n› aflm›flt›r.

2007 y›l›nda Tekfen Bank A.fi. hisselerinin yüzde 70’i Eurobank EFG Hol- ding’e; MNG Bank A.fi hisselerinin yüzde 91’i Arab Bank PLC ve Bank Med’e, Oyak Bank A.fi. hisselerinin tamam› ise ING Bank NV’ye sat›lm›flt›r. MNG Bank’›n ünvan› Turkland Bank, Oyak Bank’›n ünvan› da ING Bank olarak de¤ifltirilmifltir.

Ülkemizde sermaye ço¤unlu¤una sahip olmamakla beraber, gerek blok hisse senedi sat›fl› gerek ‹MKB’de ifllem gören hisse senetleri nedeniyle yabanc› ortakl› bankalar›n say›s› da artmaktad›r.

Yabanc›lar›n, yönetimi etkileyecek düzeyde nitelikli paya sahip olduklar› yabanc› ortakl› bankalar Tablo-2’de verilmifltir.

Yabanc› ortakl› olarak nitelendirilen ve Tablo-II’de yer alan bankalar d›fl›n- da da, ulusal bankalar aras›nda yer alan T. ‹fl Bankas›, T. Vak›flar Bankas›, T.

Halk Bankas›, Tekstilbank, T. S›nai Kalk›nma Bankas› ve T. Kalk›nma Bankas›’n›n hisse senetleri ‹MKB’de ifllem görmektedir. ‹MKB giderek yabanc› sermaye a¤›r-

(4)

l›kl› hale geldi¤inden sözü edilen 6 banka da, henüz nitelikli pay düzeyine ulafl- masa da yabanc› sermaye pay› bulunmaktad›r. Dar tan›ml› yabanc› sermayeli bankalara, yabanc›lar›n nitelikli paya sahip olduklar› yabanc› ortakl› bankalar›

ve bunlar›n d›fl›nda pay senetleri ‹MKB’de ifllem görmesi nedeniyle yabanc›lar›n ortak oldu¤u bankalar hesaba kat›ld›¤›nda Türkiye’de bankac›l›k sektöründe yabanc› sermaye pay›n›n yüzde 40’› aflt›¤› tahmin edilmektedir.

TTAABBLLOO--22

YYaabbaanncc›› OOrrttaakkll›› BBaannkkaallaarr

Banka Yabanc› Ortak Yabanc› OrtakPay›

1. Yap› Kredi Bankas› Uni Credit > %40 2. Türkiye Ekonomi Bankas›

(TEB) BNP %50

3. fiekerbank Kazakbank, Turan A. G. %34

4. T. Garanti Bankas› G. E. Capital Corporation > %20

5. Akbank Citibank %20

IIII..11..33--fifiuubbee SSaayy››ss››nnddaakkii GGeelliiflflmmeelleerr

Banka flube say›s›ndaki 2002-2007 dönemindeki geliflmeler, ayr›nt›l› olarak Tablo-III’te verilmifltir.

TTAABBLLOO--IIIIII

BBaannkkaacc››ll››kk SSeekkttöörrüünnddee fifiuubbee SSaayy››ss›› ((22000022--22000077))

Banka Gruplar› 2002 2003 2004 2005 2006 2007

I. Ticaret Bankalar› 6.087 5.946 6.088 6.228 6.804 7.570

* Kamusal Sermayeli 2.018 1.971 2.149 2.035 2.149 2.203

* Özel Sermayeli 3.659 3.591 3.729 3.799 3.582 3.625

* Fon’daki Banka 203 175 1 1 1 1

* Yabanc› Sermayeli 206 209 209 393 1.072 1.741 II. Kalk›nma ve Yat›r›m

Bankalar› 19 17 18 19 45 48

* Özel Sermayeli 12 10 12 13 11 12

TOPLAM 6.106 5.963 6.106 6.247 6.849 7.618

KKaayynnaakk:: TBB

(5)

1999 sonras›nda bankac›l›k sektöründe bafllayan flube say›s›n› azaltma e¤i- limi, 2004 y›l›nda yön de¤ifltirdikten sonra 2007 y›l›nda da art›fl›n› sürdürmüfltür.

Toplam banka flubesi say›s› (ulusal bankalar›n KKTC ve yabanc› ülkelerdeki flubeleri dahil) 2007 y›l›nda 769, oransal olarak yüzde 11,2 oran›nda artarak, y›l sonunda 7,618’e yükselmifltir.

Banka flube say›s› (TCMB hariç, ulusal bankalar›n KKTC ve yabanc› ülkeler- deki flubeleri dahil) 2000 y›l›nda 7.837 olarak bankac›l›k tarihimizin en yüksek düzeyinde iken, fiubat/2001 krizinden sonra h›zla azalarak 2003 y›l›nda 5.963’e de¤in geriledikten sonra, izleyen y›llarda art›fl göstererek 2007 y›l›nda 7.618 olarak, 2000 y›l düzeyine yaklaflm›flt›r. Son y›llarda banka flube say›s›n- daki art›fla karfl›n, ülkemizin büyüklü¤ü ve nüfus say›s› dikkate al›nd›¤›nda banka flube say›s›n›n yeterli olmad›¤› görülmektedir. 2006 y›l› verilerine göre AB ül- kelerinde her banka flubesi ortalama 2.183 kifliye hizmet verirken, ülkemizde

“Nüfus/fiube Say›s›” 10.615’e yükselmektedir. Ülkemizin baz› bölgelerinin pa- zarla bütünleflememesi, ayni ekonomiden para ekonomisine geçememesi gibi nedenlerle, “Nüfus/Banka fiube Say›s›” oran›n›n AB ülkelerine göre yüksek olmas›

do¤al olsa da, aradaki fark yine de önemli boyuttad›r. fiube say›s›na iliflkin veriler de bankac›l›k sektörümüzün yeterince geliflmemifl oldu¤u konusunda bir gös- terge oluflturmaktad›r.

Kriz sonras›nda banka flube say›s›ndaki azal›fl, esas itibariyle kamusal sermayeli bankalarla fon yönetimindeki bankalardan kaynaklanm›flt›r. 2005 y›l›n- dan itibaren kamusal sermayeli mevduat bankalar›n›n flube say›s›nda art›fl göz- lenmektedir. Fon yönetimindeki banka say›s› “1”e indi¤inden, bu kapsamdaki bankan›n flube say›s›n› azaltmas› söz konusu de¤ildir.

2002-2007 döneminde özel sermayeli ulusal bankalar›n flube say›s›nda bir art›fl gözlemlenmemektedir. Söz konusu bankalar›n 3.659 olan flube say›s› 2007 y›l›nda da 3.625’tir.

fiube say›s›nda art›fl yabanc› sermayeli bankalarda gözlenmifl, yabanc› sermayeli bankalar›n Türkiye’deki flube say›s› 2002 y›l›nda 206 iken, befl y›ll›k dö- nemde yaklafl›k 7.5 kat artarak 2007 y›l› sonunda 1.741’e yükselmifltir. Yabanc›

sermayeli bankalar›n flube say›s›n›n mevduat (ticaret) bankalar› içindeki pay›

2002 y›l›nda yüzde 3,4 düzeyinde iken, bu pay 2007 y›l›nda yüzde 23,0’a yük- selmifltir. Bu h›zl› art›flta yabanc› bankalar›n yeni flubeler açmas›ndan çok, söz konusu dönemde 7 ulusal sermayeli bankan›n yabanc› sermayeli banka statüsüne dönüflmesi etkili olmufltur.

(6)

IIII..22-- BBaannkkaacc››ll››kk SSeekkttöörrüünnddee ÇÇaall››flflaannllaarr

Bankac›l›k sektöründe çal›flanlar, çal›flan say›s›nda 2002-2007 döneminde- ki geliflmeler Tablo-IV’te verilmifltir.

TTAABBLLOO--IIVV

BBaannkkaacc››ll››kk SSeekkttöörrüünnddee ÇÇaall››flflaannllaarr ((KKiiflflii))

Banka Gruplar› 2002 2003 2004 2005 2006 2007

I. Ticaret Bankalar› 118.239 118.607 122.630 127.857 138.570 153.237

* Kamusal Sermayeli 40.158 37.994 39.467 38.046 39.223 41.056

* Özel Sermayeli 66.869 70.614 76.880 78.806 73.220 75.149

* Fon’daki Banka 5.886 4.518 403 395 333 325

* Yabanc› Sermayeli 5.416 5.481 5.880 10.610 25.794 36.707 II. Kalk›nma ve Yat›r›m

Bankalar› 4.942 4.642 4.533 4.401 4.573 5.322

TOPLAM 123.271 123.249 127.163 132.258 143.143 158.559 KKaayynnaakk:: TBB

Bankac›l›k sektöründe çal›flanlar›n say›s›, TCMB d›fl›nda, bir önceki y›la gö- re yüzde 10,8 oran›nda artarak 158.559 kifliye yükselmifltir. fiubat/2001 krizi sonras› bankac›l›k sektöründe çal›flan say›s›nda 50 bin dolay›nda azal›fl olmufl, çal›flan say›s› 2003 y›l›nda 123.249 olarak kriz sonras› en düflük düzeyine indik- ten sonra art›fl e¤ilimine girmifltir. Söz konusu dönemde kamusal sermayeli ticaret bankalar›nda çal›flan say›s› yüzde 2,2 oran›nda artarken, ulusal sermayeli özel banka say›s›n›n “20”den “11”e inmesine karfl›n çal›flan say›s› yüzde 12,4 oran›nda artm›flt›r. Çal›flan say›s›nda en h›zl› art›fl yabanc› sermayeli bankalarda gerçekleflmifl; söz konusu bankalarda çal›flan say›s› 2002-2007 döneminde yüz- de 578 düzeyinde artm›fl; yaklafl›k “6”ya katlanm›flt›r. Bu art›fl yabanc› bankala- r›n yeni istihdam olanaklar› yaratmas›ndan çok, 7 ulusal bankan›n yabanc› sermayeli banka statüsüne dönüflmesinden kaynaklanm›flt›r.

‹stihdam azal›fl› fon yönetimindeki bankadan kaynaklanm›fl, fon yönetimin- deki bankada çal›flan say›s›, 2002-2007 döneminde 5.886’dan 325’e gerilemifltir.

2007 sonu itibariyle bankalarda çal›flanlar›n yüzde 96,6’s› mevduat (ticaret) bankalar›nda çal›flmakta, kalk›nma ve yat›r›m bankalar›n›n banka çal›flanlar›

içindeki pay› yüzde 3,4 düzeyinde bulunmaktad›r.

2007 sonu itibariyle mevduat (ticaret) bankalar›nda çal›flanlar›n yüzde

(7)

49,0’u özel sermayeli ulusal bankalarda, yüzde 26,8’i kamusal sermayeli bankalarda, yüzde 24,0’› yabanc› sermayeli bankalarda, binde 2’si ise fon yönetimin- deki bankalarda çal›flmaktad›rlar. Yabanc› bankalar›n, mevduat bankalar›nda çal›flan say›s› içindeki pay›, inceleme döneminde yüzde 4,6’dan yüzde 24,0’a yükselmifltir.

IIII..33-- BBaannkkaallaarr››nn VVaarrll››kk ((AAkkttiiff)) BBüüyyüükkllüü¤¤üü vvee YYaapp››ss››

Bankalar›n varl›k (aktif) büyüklü¤ünde 2007 y›l›ndaki geliflme, banka gruplar› itibariyle, bir önceki y›lla karfl›laflt›rmal› olarak Tablo-V’te verilmifltir.

TTAABBLLOO--VV

BBaannkkaallaarr››nn VVaarrll››kk ((AAkkttiiff)) BBüüyyüükkllüü¤¤üü ((3311 AArraall››kk 22000077))

TOPLAM VARLIK DE⁄‹fi‹M (07/06) %

Banka Gruplar› YTL (Milyon) USD (Milyon) YTL USD I. Ticaret Bankalar› 542.293 467.777 15.5 41.1

* Kamusal Sermayeli 163.585 141.107 14.2 39.4

* Özel Sermayeli 293.530 253.196 16.4 42.2

* Fon’daki Banka 843 727 (30.6) (15.3)

* Yabanc› Sermayeli 84.335 72.747 16.0 41.7

Bankalar› 18.879 16.284 23.1 50.4

TOPLAM 561.172 484.061 15.8 41.4

KKaayynnaakk:: TBB

Bankalar›n toplam varl›klar› (aktifi) bir önceki y›la göre, YTL baz›nda yüzde 15,8 oran›nda artarak 562.172 milyon YTL’ye ulaflm›flt›r. Mevduat (ticaret) bankalar›n›n varl›k toplam› yüzde 15,5 oran›nda artarken, kalk›nma ve yat›r›m bankalar›nda varl›k art›fl› yüzde 23,1 düzeyinde daha h›zl› artm›flt›r.

2007 y›l›nda, y›l sonu döviz kurlar›na göre, YTL USD’ye karfl› yaklafl›k yüz- de 18,2 oran›nda de¤er kazanm›fl, baflka bir deyiflle USD de¤er yitirmifltir. 2007 y›l sonu kuru USD=1.1593 YTL olarak al›narak, büyüklükler USD’ye çevrildi¤inde, düflük USD de¤eri ile art›fllar abart›l› olarak hesaplanmaktad›r. Y›l sonu kurlar› ile bankac›l›k sistemimizin aktif büyüklü¤ü 484.061 milyon USD olup; USD baz›nda varl›k (aktif) art›fl› yüzde 41,4 olarak hesaplanmaktad›r.

Bankalarda varl›k art›fl h›z›, bir önceki y›la göre YTL baz›nda yavafllam›fl yüzde 22,1’den yüzde 15,8’e gerilemifltir. Varl›k art›fl h›z› mevduat (ticaret) ban-

(8)

kalar›nda YTL baz›nda yüzde 22,2’den yüzde 15,5’e gerilerken, kalk›nma ve ya- t›r›m bankalar›nda yüzde 19,1’den yüzde 23,1’e yükselmifltir. Ancak varl›k bü- yüklü¤ü aç›s›ndan “Kalk›nma ve Yat›r›m Bankalar›”, sektör toplam›n›n yüzde 3,4’nün oluflturdu¤undan, söz konusu bankalardaki geliflmeler, sektördeki genel e¤ilimi etkilememektedir.

Bankalar›n varl›klar› (aktifi) önceki y›llara göre yavafllayarak artmas›na karfl›n; “Banka Varl›klar›/GSY‹H” oran› dramatik bir flekilde yüzde 87,0’dan yüzde 65,5’e gerilemifltir. Bu gerileyiflte etken, TÜ‹K’in yeni ulusal gelir serisi gelifltirmifl olmas›d›r. Mevduat (ticaret) bankalar› grubunda varl›k art›fl h›zlar› farkl›d›r. Ulu- sal özel mevduat bankas› say›s›n›n “14”ten “11”e gerilemesine karfl›n; varl›k ar- t›fl h›z›, söz konusu bankalarda, yüzde 16,4 olarak di¤er mevduat bankalar›ndan daha h›zl› olmufltur.

Yabanc› sermayeli mevduat bankalar›n›n say›s›n›n “15”ten “18”e yükselme- sine karfl›n, varl›k (aktif) art›fl h›z› yüzde 16 düzeyinde kalm›flt›r. Kamusal sermayeli mevduat bankalar›n›n varl›k art›fl h›z› ise yüzde 14,2 olarak sektör ortalama- s›n›n alt›nda kalm›flt›r. Fon yönetimindeki banka tasfiye sürecinde oldu¤undan giderek küçülmektedir.

2007 sonu itibariyle banka gruplar›n›n mevduat bankalar›n›n toplam varl›k- lar› içindeki pay› özel sermayeli bankalar yüzde 54,1, kamusal sermayeli bankalar yüzde 30,2; yabanc› sermayeli bankalar yüzde 15,6 fleklindedir. Kamusal sermayeli mevduat bankalar›n›n sektördeki paylar›nda de¤iflme e¤ilimi sürmekte- dir.

IIII..33..11-- BBaannkkaa VVaarrll››kkllaarr››nn››nn TTPP vvee YYPP OOllaarraakk DDaa¤¤››ll››mm››

Banka varl›klar›n›n 2007 y›l› sonu itibariyle Türk Paras› (TP) ve Yabanc› Pa- ra (YP) olarak ayr›m›, 2006 y›l› ile karfl›laflt›rmal› olarak Tablo-VI’te verilmifltir.

Banka varl›klar›n›n TP ve YP olarak da¤›l›m› ya da bileflimi 2007 y›l›nda çok belirgin olmasa da 2006 y›l›na göre de¤iflmifl; TP varl›klar›n›n pay› yüzde 66,4’ten yüzde 71,2’ye yükselirken, YP varl›klar›n›n pay› yüzde 33,6’dan yüzde 28,8’e gerilemifltir. TP varl›klar›n›n getirisinin YP varl›klar›n›n getirisinden daha yüksek oluflu, bankalar› daha çok TP plasmana özendirmektedir.

Varl›klar›n›n TP-YP da¤›l›m›nda, tüm banka gruplar›nda 2007 y›l›nda TP var- l›klar›n›n varl›k toplam› içindeki pay› artm›flt›r. Bu ba¤lamda en belirgin geliflme yabanc› sermayeli bankalarda olmufl; söz konusu bankalarda TP varl›klar›n pay›

yüzde 66,0’dan yüzde 75,3’e yükselmifltir. Yabanc› bankalar, yabanc› para ile

(9)

borçlanmakta, faiz arbitraj› yaparak TP plase etmekte, TP ile YP aras›ndaki faiz fark›ndan yararlanmaktad›r. 2007 y›l›nda bilanço içi döviz pozisyon aç›¤› en yüksek banka grubu yabanc› sermayeli bankalard›r.

TTAABBLLOO--VVII

BBaannkkaa VVaarrll››kkllaarr››nn››nn TTPP--YYPP YYaapp››ss›› ((3311 AArraall››kk 22000077--22000066))

Tutar (Milyon YTL) Pay (%)

2007 2006 2007 2006

Banka Gruplar› TP YP TP YP TP YP TP YP

I. Ticaret Bankalar› 385.103 157.190 311.471 157.948 71.0 29.0 66.4 33.6

* Kamusal Sermayeli 131.179 32.406 11.475 31.738 80.2 19.8 77.8 22.2

* Özel Sermayeli 189.662 103.868 150.883 101.378 64.6 35.4 59.8 40.2

* Fon’daki Banka 755 88 1.125 90 90.0 10.0 92.6 7.4

* Yabanc› Sermayeli 63.507 20.828 47.988 24.742 75.3 24.7 66.0 34.0 II. Kalk›nma ve Yat›r›m

Bankalar› 14.339 4.540 10.499 4.840 76.0 24.0 68.5 31.5 TOPLAM 399.442 161.730 321.970 162.788 71.2 28.8 66.4 3.6 KKaayynnaakk:: TBB

Banka gruplar› itibariyle varl›klar›n TP-YP bileflimi aras›nda fark gözlenmek- tedir, kamusal sermayeli bankalarda TP varl›klar›n›n pay› yüzde 80 düzeyinde iken, bu pay yabanc› sermayeli bankalarda yüzde 75,3’e, özel sermayeli bankalarda yüzde 64,6 düzeyine inmektedir. Bankalarda varl›klar›n TP-YP da¤›l›m›n- daki bu farkl›l›k, bir yerde kaynaklar›n TP-YP bileflimindeki farkl›l›¤› da yans›t- maktad›r. Özel sermayeli ticaret bankalar› ile yabanc› sermayeli bankalar, göre- celi olarak daha yüksek oranda yabanc› para kaynak kullanmakta, döviz pozi- yon aç›¤› vermektedirler.

IIII..44-- BBaannkkaa KKrreeddiilleerriinnddee GGeelliiflflmmeelleerr

2007 y›l›nda banka kredilerinde geliflmeler, banka gruplar› itibariyle, bir ön- ceki y›la göre de¤iflim oranlar›yla birlikte Tablo-VII’de verilmifltir.

Banka kredileri 2007 y›l›nda bir önceki y›la göre, cari fiyatlarla yüzde 28,7 oran›nda artarak 280.453 milyon YTL’ye yükselmifltir. USD baz›nda ise ulaflt›¤›

düzey 241.916 milyon USD’dir. 2007 y›l›nda 2007 y›l› sonu kuru ile USD YTL’ye karfl› de¤er yitirdi¤inden, USD baz›nda kredi art›fl h›z› yüzde 57 düzeyinde hesaplanmaktad›r. Bir önceki y›la göre banka kredilerinde YTL baz›nda belirgin bir yavafllama gözlemlenmektedir. 2006 y›l›nda banka kredilerinde cari fiyatlarla

(10)

art›fl h›z›n›n yüzde 42,5’ten yüzde 28,7’ye gerilemesine karfl›n, krediler banka varl›klar›ndan ya da kaynaklar›ndan daha h›zl› artt›¤›ndan, “Krediler/Varl›k Toplam›” oran› yüzde 45,0’dan yüzde 50,0’a yükselmifltir. Daha aç›k bir deyiflle bankalar kaynaklar›n›n yüzde 50,0’›n› kredi olarak vermektedirler. Bu geliflmeye karfl›n bankalar›n kaynak kullan›mlar›nda kredilerin pay› halen düflük düzeyde bulunmaktad›r.

TTAABBLLOO--VVIIII

BBaannkkaa KKrreeddiilleerriinnddee GGeelliiflflmmeelleerr ((3311//1122//11000077))

TOPLAM Krediler De¤iflim (07/06) % Banka Gruplar› YTL (Milyon) USD (Milyon) YTL USD

I. Ticaret Bankalar› 269.029 232.062 29.3 57.9

* Özel Sermayeli 153.041 132.012 28.1 56.5

* Fon’daki Banka 18 16 ... ...

Bankalar› 11.424 9.854 15.5

TOPLAM 280.453 241.916 28.7 57.1

KKaayynnaakk:: TBB

Banka kredilerinin GSY‹H oran›, TÜ‹K’in yeni ulusal gelir serisi nedeniyle yüzde 37,3’ten yüzde 32,7’ye gerilemifltir. Bu oran, ekonomik aç›dan geliflmifl ül- keler bir yana, orta gelirli ülkelerin alt grubuna göre dahi son derece düflüktür.

2007 y›l›nda mevduat (ticaret) bankalar›n›n kredileri yüzde 29,3 oran›nda artarken, kalk›nma ve yat›r›m bankalar›n›n kredilerinde art›fl h›z› yüzde 15,5 dü- zeyinde kalm›fl; kalk›nma ve yat›r›m bankalar›n›n kredilerinin, toplam banka kredileri içindeki pay› yüzde 4,1 düzeyine de¤in gerilemifltir.

Mevduat bankalar› içinde banka gruplar› itibariyle kredi art›fl h›zlar› farkl›

olmufltur. Kamusal sermayeli mevduat bankalar›nda kredi art›fl h›z› yüzde 34,3 ile ilk s›rada olurken, özel sermayeli bankalarda kredi art›fl h›z› yüzde 28,1 dü- zeyinde olmufl; yabanc› sermayeli bankalarda ise kredi art›fl h›z› yüzde 27,4 dü- zeyinde kalm›flt›r. 2007 y›l›nda yabanc› sermayeli mevduat bankalar›n›n say›s›- n›n “15”ten “18”e ç›kmas›na karfl›n, kredi art›fl h›z›n›n bir önceki y›la göre yüz- de 218,8’den yüzde 27,4’e gerilemesi dikkat çekmektedir. 2007 y›l›nda yaban- c› bankalar›n Devlet ‹ç Borçlanma Senetleri (D‹BS) al›m›na yöneldikleri gözlemlen- mektedir.

(11)

Kredi art›fl h›zlar›n›n farkl› oluflu, banka gruplar›n›n, krediler içindeki payla- r›n› etkilemifltir. Kamusal sermayeli bankalar›n pay› yüzde 22,6’dan yüzde 23,5’e yükselirken; özel sermayeli ulusal bankalar›n pay› yüzde 57,4’ten hafifçe yüzde 56,9’a, yabanc› sermayeli bankalar›n pay› da yüzde 19,9’dan yüzde 19,6’ya gerilemifl, belirgin bir de¤iflme göstermemifltir.

IIII..44..11-- KKrreeddiilleerriinn TTüürrlleerree GGöörree DDaa¤¤››ll››mm››

Kredilerin türlere göre da¤›l›m›nda farkl› veriler almas›na karfl›n, BDDK’n›n Aral›k/2007 Finansal Piyasalar Raporu’ndan faydalanarak, kredilerin 2007 y›l sonu itibariyle türlere göre da¤›l›m› 2006 y›l› ile karfl›laflt›rmal› olarak Tablo- VIII’de verilmifltir.

TTAABBLLOO--VVIIIIII

TTüürrlleerree GGöörree KKrreeddii PPoorrttffööyyüünnüünn YYaapp››ss›› ((%%))

Kredi Türü Aral›k/2006 Aral›k/2007

‹flletme Kredileri 14.2 19.4

‹hracat Kredileri 9.0 7.3

Tüketici Kredileri 21.9 24.3

* Konut 10.6 11.4

* Tafl›t 3.1 2.2

* ‹htiyaç 7.5 9.5

* Di¤er 0.8 1.2

Kredi Kartlar› 10.4 10.1

Di¤er Yat›r›m Kredileri 4.9 5.0

‹htisas Kredileri 5.5 5.4

‹hracat Garantili Yat›r›m Kre. 0.9 0.5

‹skonto ve ‹fltira Senetleri 0.4 0.4

Di¤er Krediler 32.8 32.6

TOPLAM 100.0 100.0

KKaayynnaakk:: BDDK

Di¤er krediler, grupland›r›lamayanlar›n yan› s›ra k›ymetli maden kredileri, faktoring ifllemlerinden alacaklar, menkul de¤er al›m kredileri, ithalat kredilerini de içermektedir.

Banka kredilerinin türler itibariyle 2007 y›l›nda dikkati çeken geliflme, tüke- tici kredilerinin bir tür tüketici kredisi olan kredi kartlar›yla birlikte pay›n›n, artarak yüzde 34,4 düzeyine ulaflmas›d›r. Tüketici kredileri içinde konut kredileri ilk

(12)

s›ray› almakta, tafl›t kredilerinin pay› giderek azalmaktad›r. Tüketici kredileri için- de dikkati çeken bir baflka geliflme, ihtiyaç kredilerinin pay›n›n giderek artmakta olufludur. ‹htiyaç kredilerinin belirgin biçimde art›fl›, tüketicilerin gelir yetersizli¤i- ni kredilerle giderme e¤iliminde olmalar›n›n bir göstergesi olabilir.

Bankalar›n tüketici kredilerine yönelmeleri, talep art›fl›, riskin çok say›da kredi kullan›c›s›na yay›lmas›, efektif faiz oranlar›n›n yüksekli¤i gibi nedenlerle aç›k- lanabilir.

Krediler içinde yüzde 20,0 dolay›nda pay alan iflletme kredilerinin bir bölü- mü de, kredili sat›fllar›n, vadeli sat›fllar›n fonlanmas›na yönelik, bir tür dolayl› tü- ketici kredisi olarak nitelendirilebilir.

Banka kredileri içinde ihracat kredilerinin pay› giderek azalmaktad›r. 90’l›

y›llar›n sonlar›nda ihracat kredilerinin pay› yüzde 20’ler düzeyinde iken bu pay 2006 y›l›nda yüzde 9,0’a, 2007 y›l›nda da yüzde 7,3’e de¤in gerilemifltir. ‹hracat›n artt›¤› bir dönemde ihracat kredilerinin pay›n›n dramatik biçimde düflüflü, büyük ihracatç› firmalar›n yurtd›fl› kredi kullan›m› ile aç›klanabilir. Nitekim özel kesimin al›fl borçlar› giderek büyük boyutlu artmaktad›r. ‹hracat garantili yat›r›m kredilerinin pay›ndaki azal›fl da ayn› gerekçe ile aç›klanabilir. 2004 y›l›nda dahi krediler içinde yüzde 3,4 düzeyinde pay alan ihracat garantili yat›r›m kredilerinin pay› 2007 y›l›nda binde 5 gibi ihmal edilebilir düzeye gerilemifltir.

Banka kredileri içinde yat›r›m kredilerinin pay› genelde düflük düzeylerde dalgalanmaktad›r. Yat›r›m kredilerinin banka kredileri içindeki pay› 2006 y›l›nda yüzde 4,9 iken 2007 y›l›nda yüzde 5,0 olmufltur.

Büyük bölümünü tar›m kredilerinin oluflturdu¤u ihtisas kredilerinin banka kredileri içindeki pay› düflük düzeyini sürdürmektedir. ‹htisas kredilerinin banka kredileri içindeki pay› 2006 y›l sonunda yüzde 5,5 düzeyinde iken, 2007 y›l sonunda yüzde 5,7 olmufltur.

Banka kredilerinin türler itibariyle da¤›l›m›, kredilerin ekonomik büyümeye katk›s› ve tafl›d›¤› riskler aç›s›ndan 2007 y›l›nda da önceki y›llarda oldu¤u gibi soru iflaretleri tafl›maktad›r.

IIII..44..22-- BBaannkkaa KKrreeddiilleerriinniinn SSeekkttöörreell DDaa¤¤››ll››mm››

Banka kredilerinin ana ekonomik alt sektörler itibariyle da¤›l›m› Tablo-IX’da verilmifltir.

Kredilerin sektörel da¤›l›m› konusunda TBB ve BDDK’n›n yay›mlad›¤› rakamlar aras›nda farklar bulunmaktad›r. ‹ncelemede TBB’nin “Bankalar›m›z 2007”

(13)

isimli 275 nolu yay›n›nda yer alan rakamlar esas al›nm›flt›r.

TTAABBLLOO--IIXX

KKrreeddiilleerriinn SSeekkttöörreell DDaa¤¤››ll››mm›› ((%%))

31 Aral›k 2007 31 Aral›k 2006

SEKTÖR Kredi Pay› Kredi Pay›

Tar›m 4.6 4.3

Sanayi 23.3 24.2

* Madencilik 1.1 0.9

* ‹malat Sanayii 20.9 22.1

* Elektrik, Gaz, Su 1.4 1.3

‹nflaat 4.9 4.3

Hizmetler 26.0 26.5

* Ticaret 10.7 10.8

* Ulaflt›rma-‹letiflim 5.2 4.9

* Mali Kurulufllar 4.9 5.5

* Di¤er Hizmetler 5.2 5.3

Di¤er 41.2 40.6

TOPLAM 100.0 100.0

KKaayynnaakk:: TBB

NNoott:: ((11)) Di¤er hizmetler, otel ve lokanta hizmetlerini, gayrimenkul ve kiralama hizmetlerini, serbest meslek hizmetlerini, e¤itim hizmetlerini, sa¤l›k ve sosyal hizmetleri içermektedir.

((22)) Di¤er krediler, tüketici kredileri ile kredi kartlar›n› da içermektedir.

Kredilerin ekonomik sektörler itibariyle 2007 y›l›ndaki da¤›l›m›, bir önceki y›la göre belirgin bir de¤iflim göstermemektedir. Bu ba¤lamda imalat sanayinin pay› yüzde 22,1’den yüzde 20,9’a gerilerken, inflaat sektörünün pay›n›n yüzde 4,3’ten yüzde 4,9’a; tüketici kredileri ile kredi kartlar›n› da içeren di¤er kredilerin pay› yüzde 40,6’dan yüzde 41,2’ye yükselmifltir.

Uzun süreli olarak kredilerin sektörel da¤›l›m› incelendi¤inde, tar›m ve sanayi sektör gibi üretken sektörlerinin paylar›n›n azald›¤›; buna karfl› hizmetler ve tü- ketici kredilerinin paylar›n›n giderek artt›¤› görülmektedir.

Üretken sektörlerin banka kredilerinden ald›klar› pay, GSY‹H’ya katk›lar›na göre düflük düzeyde bulunmaktad›r. Banka kredilerinin sektörel da¤›l›m› da kredilerin ekonomik büyümeye katk› yönünden olumlu yönlerinin s›n›rl› oldu¤unu ortaya koymaktad›r.

(14)

IIII..44..33-- KKrreeddiilleerriinn BBüüyyüükkllüükk vvee MMüüflfltteerrii SSaayy››ss›› AAçç››ss››nnddaann DDaa¤¤››ll››mm››

Banka kredilerinin tutar olarak büyüklük ve müflteri say›s›na göre da¤›l›m›, 2006 y›l sonu ile karfl›laflt›rmal› olarak Aral›k/2007 itibariyle Tablo-X’da verilmifltir.

TTAABBLLOO--XX

KKrreeddiilleerriinn BBüüyyüükkllüükk vvee MMüüflfltteerrii SSaayy››ss›› AAçç››ss››nnddaann DDaa¤¤››ll››mm›› ((%%)) Aral›k/2007 Aral›k/2006 Müflteri Kredi Müflteri Kredi Kredi Dilimi Say›s› Toplam› Say›s› Toplam›

1 Milyon YTL + 0.06 40.55 0.05 42.36

501 Bin YTL-1 Milyon YTL 0.06 5.02 0.05 4.87 101 Bin YTL-500 Bin YTL 0.56 13.58 0.46 12.48 51 Bin YTL-100 Bin YTL 0.89 7.76 0.71 6.75 51 Bin YTL’den az 98.43 33.09 98.72 33.55

TOPLAM 100.0 100.0 100.0 100.0

KKaayynnaakk:: BDDK

2007 sonu itibariyle kredi müflterilerinin binde 6’s› toplam kredilerin yüzde 40,55’ini kullanmaktad›r. 1 milyon YTL’den fazla kredi kullanan bu grupta kifli bafl›na kredi kullan›m› 5.494 bin YTL’dir. Buna karfl› 51 bin YTL’den daha az kredi kullanan kredi müflterilerinin say›s›, toplam kredi müflterilerinin yüzde 98,43’ünü oluflturmaktad›r. Baflka bir anlat›mla kredi müflterilerinin 98,43’ü kredilerin ancak üçte birini (yüzde 33,09) kullanmaktad›r.

Tablo-X’da izlenebilece¤i gibi kredilerin büyüklük ve müflteriler aras›nda da-

¤›l›m›nda 2007 y›l› ile 2006 y›l› aras›nda belirgin bir de¤ifliklik yoktur. Ancak üst dilim kredi kullananlar›n say›s› binde 5’ten binde 6’ya yükselmifltir. 51 bin YTL’den az kredi kullananlar›n say›s› göreceli olarak azalarak yüzde 98,72’den yüzde 98,43’e gerilemifl, bu gruptan daha yüksek kredi dilimi kullan›mlar›na kay- malar olmufltur.

Kredilerin müflteriler aras› da¤›l›m›nda dengesizlik, kredi müflterilerinin ancak yüzde 1,2’sinin kredilerin yüzde 45,0’dan fazlas›n› kullanmalar›, kredi port- föylerinin riskli oldu¤unu göstermektedir.

IIII..44..44-- BBaannkkaa KKrreeddiilleerriinniinn TTPP vvee YYPP DDaa¤¤››ll››mm››

Banka gruplar› itibariyle kredilerin TP ve YP da¤›l›m›, 2007 ve 2006 y›llar›

itibariyle karfl›laflt›rmal› olarak Tablo-XI’de verilmifltir.

(15)

TTAABBLLOO--XXII

BBaannkkaa KKrreeddiilleerriinniinn TTPP--YYPP DDaa¤¤››ll››mm››

Tutar (Milyon YTL) Pay (%)

Banka Gruplar› Aral›k/2007 Aral›k/2006 Aral›k/2007 Aral›k/2006 I. Ticaret Bankalar› 269.029 208.010

TP 201.829 153.046 75.0 73.6

YP 67.200 54.964 25.0 26.4

* Kamusal Sermayeli 63.195 47.060

TP 53.516 39.077 84.5 83.0

YP 9.879 7.993 15.5 17.0

* Özel Sermayeli 153.041 119.499

TP 106.153 82.856 69.4 69.3

YP 46.888 36.643 30.6 30.7

* Yabanc› Sermayeli 52.775 41.431

TP 42.345 31.097 80.2 75.1

YP 10.430 10.334 19.8 24.9

* Fon’daki Banka 18 20

TP 14 16 77.8 75.0

YP 4 4 22.2 25.0

Bankalar› 11.424 9.889

TP 8.136 6.534 71.2 66.1

YP 3.288 3.355 28.8 33.9

SEKTÖR TOPLAMI 280.453 217.899

TP 209.965 159.580 74.9 73.2

YP 70.488 58.319 25.1 26.8

KKaayynnaakk:: TBB

2007 y›l sonu itibariyle banka kredilerinin yüzde 74,9’u Türk Paras›, ancak yüzde 25,1’i yabanc› para türündedir. Ticaret bankalar›n›n kredilerinin TP-YP olarak da¤›l›m›, yüzde 75,0 TP, yüzde 25,0 YP fleklinde iken; kalk›nma ve yat›- r›m bankalar›nda bu oranlar biraz farkl› olup, yüzde 71,2 TP, yüzde 28,8 YP fleklindedir.

Kredilerin para cinslerine göre da¤›l›m›, 2007 y›l sonu itibariyle bir önceki y›la göre belirgin bir de¤iflim göstermemekle beraber, yine de krediler içinde TP kredilerinin pay›n›n artmas› e¤ilimi sürmüfltür. TP kredilerinin pay› bir önceki y›la göre yüzde 73,2’den yüzde 74,9’a yükselirken, YP kredilerinin pay› yüzde

(16)

26,8’den yüzde 25,1’e gerilemifltir.

TP kredilerinin getirisinin yüksek olmas›n›n yan› s›ra banka kredileri aras›n- da tüketici kredileriyle kredi kartlar›n›n paylar›n›n artmas›, kredilerin para türleri itibariyle da¤›l›m›n› etkilemektedir. BDDK’n›n verilerine göre, 2007 sonu itibariyle kredi kartlar›n›n yüzde 99,8’i, tüketici kredilerinin tamam› TP cinsinden kulla- n›lmaktad›r.

Banka gruplar› itibariyle kredilerin TP-YP da¤›l›m› incelendi¤inde, kamusal sermayeli mevduat bankalar›n›n a¤›rl›kl› olarak TP cinsinden kredi verdikleri gö- rülmektedir. Kamusal sermayeli mevduat bankalar›n›n kredileri içinde TP cinsinden kredilerin pay› yüzde 84,5’e de¤in yükselmektedir. Yabanc› sermayeli mevduat bankalar›nda TP kredilerin pay› yüzde 80,2 gibi yüksek düzeyde olup, bir önceki y›la göre “5” puanl›k bir art›fl göstermektedir. Özel sermayeli ulusal bankalarda ise TP kredilerinin pay› yüzde 69,4 düzeyinde olup, bir önceki y›la göre hemen hemen de¤iflme göstermemektedir.

Bankalar›n kaynak yap›lar› ile kredilerin TP-YP da¤›l›m› aras›nda yak›n bir iliflki bulunmaktad›r. YP kaynaklar› göreceli olarak yüksek olan bankalar, afl›r› kur riski tafl›mamak için YP kredilere daha fazla a¤›rl›k vermektedirler.

Döviz tevdiat hesaplar›n›n (DTH) art›fl h›z›n›n yavafllamas›, özel ve yabanc›

bankalar›n faiz arbitraj› yaparak, maliyeti göreceli olarak düflük sendikasyon kredileri kullanarak, bunun bir bölümünü TP kredi vermede kullanmalar›, kredilerin para cinsleri itibariyle da¤›l›m›nda, TP kredilerinin pay›n›n artmas› etkili olmufltur.

IIII..44..55-- TTaakkiipptteekkii KKrreeddiilleerr

Takipteki ya da tahsili gecikmifl alacaklarda (TGA) ve takipteki kredilerin brüt tutar›n›n (karfl›l›k ayr›lmadan önceki tutarlar›n›n) kredilere oran›ndaki 2007 y›l›n- daki geliflmeler, 2006 y›l› ile karfl›laflt›rmal› olarak Tablo-XII’de verilmifltir.

2007 y›l›nda bankalar›n takipteki kredilerinin (tahsili gecikmifl alacaklar›n›n -TGA-) kredi toplam›na oran›, bir önceki y›la göre düflmüfltür. Tahsili gecikmifl krediler/Toplam krediler oran› 2006 y›l› sonunda yüzde 3,8 düzeyinde iken 2007 y›l› sonunda hafifçe yüzde 3,5’e gerilemifltir. Takipteki krediler/Krediler oran› bir önceki y›la göre, kamusal sermayeli yüzde 5,1’den, yüzde 4,1’e, özel sermayeli bankalarda yüzde 3,8’den yüzde 3,6’ya gerilerken, yabanc› sermayeli bankalarda yüzde 2,4’ten yüzde 2,9’a yükselmifltir. Kalk›nma ve yat›r›m bankalar› grubunda da an›lan oran yüzde 1,9’dan yüzde 1,4’e gerilemifltir.

(17)

TTAABBLLOO--XXIIII

TTaakkiipptteekkii KKrreeddiilleerr ((AAllaaccaakkllaarr)) --TTGGAA-- ((%%))

Takipteki Krediler/Toplam Kredi Özel Karfl›l›k/Takipteki Kredi Banka Gruplar› Aral›k/2007 Aral›k/2006 Aral›k/2007 Aral›k/2006

I. Ticaret Bankalar› 3.6 3.8 88 91

* Kamusal Sermayeli 4.1 5.1 96 97

* Özel Sermayeli 3.6 3.8 87 88

* Yabanc› Sermayeli 2.9 2.4 81 87

* Fon’daki Banka 434.0 472.0 84 87

Bankalar› 1.4 1.9 93 95

SEKTÖR TOPLAMI 3.5 3.8 88 91

KKaayynnaakk:: TBB

Tahsili gecikmifl kredilerin toplam kredilere oran›n›n düflmesine karfl›n, varl›k toplam›na oran› hafifçe yükselmifl yüzde 1,7’den yüzde 1,8’e yükselmifltir.

Döviz kurlar›n›n düflük oluflu, bankalar›n tüketici kredilerine yönelmeleri, tahsili gecikmifl kredilerini yeniden yap›land›rmalar›, takipteki kredilerin gerek toplam varl›k gerek toplam krediler içindeki paylar›n›n belirgin biçimde düflmesinde etkili olmufltur.

Bankalar›n takipteki kredileri için ay›rm›fl olduklar› özel karfl›l›klar›n oran› bir önceki y›la göre yüzde 91’den yüzde 88’e gerilemifltir. Bu gerileyiflle yabanc› sermayeli bankalar›n “Özel Karfl›l›klar/Takipteki Krediler” oran›n›n yüzde 87’den yüzde 81’e gerilemesi etkili olmufltur. Böyle olmakla beraber, özel karfl›l›k oran›- n›n yüksekli¤i bankalar›n takipteki alacaklar› için yeterli karfl›l›k ay›rd›klar›n›, zarar yazd›klar›n› göstermektedir. Karfl›l›k ayr›lm›fl takipteki kredilerin net tutar›n›n varl›k (aktif) toplam›na oran› da 2007 y›l› sonunda binde 3 gibi çok düflük dü- zeyde bulunmaktad›r.

IIII..55-- MMeevvdduuaattttaakkii GGeelliiflflmmeelleerr

Mevduat (ticaret) bankalar›n›n ana kayna¤›n›, kaynaklar›n yaklafl›k üçte iki- sini oluflturan mevduatta 2007 y›l›ndaki geliflmeler, bir önceki y›lla karfl›laflt›rma- l› olarak Tablo-XIII’te verilmifltir.

2007 y›l›nda mevduat, cari fiyatlarla yüzde 14,1 oran›nda artarak 356.984 milyon YTL’ye ulaflm›flt›r. USD olarak, y›l sonu kurlar›yla birlikte ulaflt›¤› boyut 307.930 milyon USD’dir. 2007 y›l›nda mevduat art›fl h›z›, önceki y›la göre ya-

(18)

vafllam›fl, YTL baz›nda yüzde 23,4’ten yüzde 14,1’e gerilemifltir. Mevduat art›fl h›z›n›n son y›llarda yavafllad›¤› gözlemlenmektedir.

TTAABBLLOO--XXIIIIII

BBaannkkaallaarrddaa MMeevvdduuaatt ((3311 AArraall››kk 22000077))

Tutar De¤iflim (07/06) (%)

YTL (Milyon) USD (Milyon) YTL USD

Mevduat 356.984 307.930 14.1 39.4

TP 232.488 200.541 20.6 47.3

YP 124.496 107.389 3.7 26.7

KKaayynnaakk:: TBB

Mevduat›n GSY‹H’ya oran› 2007 y›l›nda, bir önceki y›la göre yüzde 53,6’dan yüzde 41,7’ye gerilemifltir. Ancak Mevduat/GSY‹H oran›n›n gerileme- sinde, mevduat art›fl h›z›n›n yavafllamas› de¤il, TÜ‹K’in gelifltirdi¤i yeni ulusal gelir serisi etkili olmufltur.

Mevduatta TP ve YP mevduat›n art›fl h›zlar› farkl› olmufl, TP mevduat›n art›fl h›z› yüzde 20,6 düzeyinde olurken, YP mevduat›n art›fl h›z› yüzde 3,7 düzeyinde kalm›flt›r. TP mevduat›n art›fl h›z› bir önceki y›la göre, s›ras›yla yüzde 20,4 ve, yüzde 20,6 olarak hemen hemen de¤iflme göstermezken, YP mevduat›n art›fl h›- z› dramatik biçimde yüzde 28,5'ten yüzde 3,7'ye gerilemifltir. Bu gerileyiflte YTL'nin özellikler USD'ye karfl› de¤er kazanmas› etkli olmufl; YP mevduat›n y›l sonu düflük USD kuru ile de¤erlendirilmesi, YP mevduat›n›n art›fl h›z›n›n bir ölçüde düflük hesaplanmas›na yol açm›flt›r.

2007 y›l›nda TP ve YP mevduat art›fl h›zlar›n›n çok farkl› oluflu, mevduat›n para türleri itibariyle bileflimini (kompozisyonunu) de de¤ifltirmifl; bir önceki y›la göre TP mevduat›n pay› yüzde 61,6'dan yüzde 65,6'ya yükselirken, YP mevdua- t›n pay› yüzde 38,4'ten yüzde 34,9'a gerilemifltir. Döviz kurundaki oynamalar, TP mevduat faizi ile YP mevduat faizi aras›ndaki fark›n boyutu, mevduat›n y›llar itibariyle TP ve YP olarak bileflimini, da¤›l›m›n› etkilemifltir.

IIII..55..11-- MMeevvdduuaattllaarr››nn BBaannkkaa GGrruuppllaarr›› AArraass››nnddaakkii DDaa¤¤››ll››mm››

Mevduat›n, 2007 y›l sonunda banka gruplar› aras›ndaki da¤›l›m› ve bir ön- ceki y›la göre de¤iflim yüzdeleri Tablo-XIV'te verilmifltir.

2007 y›l›nda mevduat art›fl h›z› banka gruplar› aras›nda farkl› olmufl; mevduat özel sermayeli ulusal bankalarda yüzde 14,8 oran›nda artarken kamusal

(19)

sermayeli bankalarda yüzde 14,6 olarak buna yak›n bir düzeyde olmufl; yaban- c› sermayeli bankalar›n say›s›n›n “15”ten “18”e yükselmesine karfl›n mevduat ar- t›fl h›z› yüzde 10,9 düzeyinde kalm›flt›r.

TTAABBLLOO--XXIIVV M

Meevvdduuaatt››nn BBaannkkaa GGrruuppllaarr›› AArraass››nnddaakkii DDaa¤¤››ll››mm›› ((3311 AArraall››kk 22000077)) Banka Gruplar› Tutar (Milyon YTL) Pay (%) De¤iflim (%)

* Kamusal Sermayeli 127.953 35.8 14.6

* Özel Sermayeli 177.528 49.7 14.8

* Yabanc› Sermayeli 51.467 14.4 10.9

* Fon’daki Banka 36 0.1 (28.0)

TOPLAM 356.984 100.0 14.1

KKaayynnaakk:: TBB

Mevduat art›fl h›zlar›n›n farkl› oluflu, banka gruplar›n›n toplam mevduat için- deki paylar›n› da etkilemifltir. 2007 y›l sonu itibariyle mevduat›n banka gruplar›

aras›ndaki da¤›l›m› flöyledir: Ulusal sermayeli bankalar yüzde 49,9; kamusal sermayeli bankalar yüzde 35,8, yabanc› sermayeli bankalar yüzde 14,4...

IIII..55..22-- MMeevvdduuaatt››nn TTüürrlleerree GGöörree DDaa¤¤››ll››mm››nnddaa

2007 y›l sonunda mevduat›n türlere göre da¤›l›m› ve bu da¤›l›mda bir önce- ki y›la göre oluflan de¤iflimler Tablo-XV'te verilmifltir.

TTAABBLLOO--XXVV M

Meevvdduuaatt››nn TTüürrlleerree GGöörree DDaa¤¤››ll››mm›› ((3311 AArraall››kk 22000077))

Tutar Pay (%) De¤iflim (%)

Mevduat Türü Milyon (YTL) 2007 2006 2007/2006

Tasarruf Mevduat› 139.547 39.1 35.7 25.3

Resmi Kurulufllar Mev. 14.275 4.0 3.2 42.6

Ticari Kurulufllar Mev. 48.770 13.7 12.7 23.4

Bankalararas› Mevduat 12.450 3.5 4.5 (10.8)

Di¤er Kurulufllar Mev. 21.908 6.2 6.8 4.4

Döviz Tevdiat (DTH) 119.609 33.5 37.0 3.6

Depo Hesaplar› 153 ... 0.1 ...

TOPLAM 356.712 100.0 100.0 14.1

KKaayynnaakk:: TBB

(20)

2007 y›l›nda türler itibariyle de mevduat art›fl h›zlar›n›n farkl› oluflu, mevdua- t›n türler itibariyle de bileflimini, kompozisyonunu de¤ifltirmifltir. 2007 y›l›nda en h›zl› artan mevduat türü, yüzde 42,6 ile resmi kurulufllar mevduat› olmufl; onu yüzde 25,3 oran›nda art›flla tasarruf mevduat›, yüzde 23,4 oran›nda art›flla ticari kurulufllar mevduat›, yüzde 4,4 oran›nda art›flla di¤er kurulufllar mevduat› izle- mifl; döviz tevdiat›nda (DTH) art›fl yüzde 3,6 düzeyinde kalm›fl; bankalar aras›

mevduat ise yüzde 10,8 oran›nda azalm›flt›r. DTH'larda art›fl h›z›n›n s›n›rl› olma- s›n›n yan› s›ra bir bölümü YP türünden olan bankalar aras› mevduat›n azal›fl›, mevduat›n TP-YP kompozisyonunu etkilemifltir.

Tasarruf mevduat›, gerçek kiflilerin açt›rd›klar› ticari ifllemlere konu olmayan mevduat, ekonomik aç›dan hane halk› mevduat›, ortalama mevduat art›fl h›z›n›n üstünde art›fl gösterdi¤inden, toplam mevduat içindeki pay› yüzde 35,7'den yüz- de 39,1'e yükselmifltir. Ancak tasarruf mevduat›n›n art›fl h›z›, bir önceki y›la gö- re hafifçe yüzde 26,5'ten yüzde 25,3'e gerilemifltir. Genel bütçeli idareler, katma (özel) bütçeli idareler ve yerel yönetimlere ait, resmi kurulufllar mevduat› 2007 y›- l›nda en h›zl› artan mevduat türü olmufl, mevduat içindeki pay› yüzde 3,2'den yüzde 4,0'a yükselmifltir.

2006 y›l›nda yüzde 2,9 gibi çok düflük düzeyde artan ticari kurulufllar mevduat art›fl h›z› 2007 y›l›nda yüzde 23,4'e yükselmifl ve ticari kurulufllar mevduat›- n›n toplam mevduat içindeki pay› yüzde 12,7'den yüzde 13,7'ye yükselmifltir.

2007 y›l›nda yabanc› bankalar›n, daha az bankalar aras› mevduattan ya- rarlanmalar›, bankalar aras› mevduatta azal›fl yan› s›ra, söz konusu mevduat›n toplam mevduat içindeki pay› yüzde 4,5’ten yüzde 3,5'e gerilemifltir.

YTL'nin yabanc› paralara karfl› de¤er kazanmas› ve yabanc› paralar›n faizi- nin düflüklü¤ü DTH'lar›n toplam mevduat içindeki pay›n›n düflmesine yol açmak- tad›r. Nitekim 2007 y›l›nda DTH'lar›n toplam mevduat içindeki pay› yüzde 37,0'dan yüzde 33,5'e gerilemifltir.

IIII..55..33-- BBaannkkaa GGrruuppllaarr›› ‹‹ttiibbaarriiyyllee MMeevvdduuaatt YYaapp››ss››nnddaakkii

Banka gruplar› itibariyle mevduat bileflimi 2007 sonu itibariyle Tablo-XVI'da verilmifltir.

Mevduat›n kompozisyonu, bileflimi aç›s›ndan kamusal sermayeli bankalarla, özel ve yabanc› bankalar aras›nda fark bulunmakta olup, bu farkl›l›k 2007 y›l›n- da da gözlemlenmifltir.

(21)

TTAABBLLOO--XXVVII

BBaannkkaa GGrruuppllaarr››nn››nn MMeevvdduuaatt YYaapp››ss››

Kamusal Özel Yabanc›

Mevduat Türü Sermayeli Sermayeli Sermayeli

Tasarruf Mevduat› 44.8 36.2 35.0

Resmi Kurulufllar Mev. 9.1 1.3 0.7

Ticari Kurulufllar Mev. 10.8 15.9 13.0

Bankalararas› Mevduat 1.9 3.1 8.8

Di¤er Kurulufllar Mev. 12.3 3.3 0.7

Döviz Tevdiat› 21.1 40.1 41.8

Depo Hesaplar› ... 0.1 ...

TOPLAM 100.0 100.0 100.0

KKaayynnaakk:: TBB

NNoott:: Fon'daki bankan›n toplam mevduat içindeki pay› binde birin alt›na düfltü¤ünden tabloya al›nmam›flt›r.

Kamusal sermayeli bankalarda tasarruf mevduat› yüzde 44,8 payda a¤›rl›k- l› mevduat türünü olufltururken; tasarruf mevduat›n›n toplam mevduat içindeki pa- y› özel sermayeli bankalarda yüzde 36,2, yabanc› sermayeli bankalarda da yüz- de 35,0 olmaktad›r. Bu ba¤lamda 2007 y›l›nda dikkati çeken geliflme yabanc›

bankalar›nda bankalar aras› mevduat yerine tasarruf mevduat›na yönelmeleri olmufltur. Nitekim yabanc› sermayeli bankalar›n mevduat yap›lar› 2007 y›l›nda belirgin bir geliflme göstermifl; bankalar aras› mevduat›n pay› yüzde 17,9'dan yüz- de 8,8'e düflerken, tasarruf mevduat›n›n pay› yüzde 23,9'dan yüzde 35,0'e yük- selmifltir.

DTH'lar ülkemizde daha çok özel sermayeli ve yabanc› sermayeli bankalarda toplanmaktad›r. Kamusal sermayeli bankalarda mevduat içinde DTH'lar›n pa- y› yüzde 21,1 düzeyine inerken, özel sermayeli bankalarda yüzde 40,1'e, yabanc› sermayeli bankalarda da yüzde 41,8'e yükselmektedir.

Resmi mevduat›n büyük bölümünün yasal düzenleme gere¤i TCMB'de, TCMB flubesi olmayan yerlerde de resmi muhabiri olan T.C. Ziraat Bankas›'nda toplan- mas› gerekti¤inden; resmi mevduat›n kamusal sermayeli bankalar›n mevduat›

içindeki pay› yüzde 12,3'e yükselmektedir.

Ticari kurulufllar mevduat›n›n, özel bankalar›n mevduat toplam› içindeki pa- y› yüzde 15,9'a yükselirken, yabanc› sermayeli bankalarda yüzde 13,0'a, kamusal sermayeli bankalarda ise yüzde 10,8'e gerilemektedir. Ticari kurulufllar mevduat›n›n izlenen kredi politikas› ile yak›n iliflkisi vard›r. Özel ticari ve s›nai kuru-

(22)

lufllar› fonlayan bankalarda ticari mevduat›n, mevduat bileflimi içinde daha bü- yük pay almas› de¤ildir.

Di¤er kurulufllar mevduat›n›n çok önemli bölümünü, sosyal güvenlik kurumlar› mevduat›, dernek, vak›f ve sendikalar›n mevduat›, oda ve birliklerin mevdua- t› oluflturmaktad›r. Bu tür mevduat daha çok T. Vak›flar Bankas›'nda topland›¤›n- dan, di¤er kurulufllar mevduat›n›n kamusal sermayeli bankalar içindeki pay› yüz- de 12,3'e de¤in yükselmektedir.

IIII..55..44-- TTaassaarrrruuff MMeevvdduuaatt››nn››nn HHeessaapp BBüüyyüükkllüü¤¤üünnee GGöörree DDaa¤¤››ll››mm››

Tasarruf mevduat›n›n 2007 sonu itibariyle hesap büyüklü¤ü ve hesap adedi- ne göre da¤›l›m› Tablo-XVII'de verilmifltir.

TTAABBLLOO--XXVVIIII

TTaassaarrrruuff MMeevvdduuaatt››nn››nn BBüüyyüükkllüükk vvee HHeessaapp AAddeeddiinnee GGöörree DDaa¤¤››ll››mm››

Mevduat Hesap Say›s› Hesap Say›s› Mevduat

Hesap Dilimi (YTL) (Adet) ‹çinde Pay (%) ‹çinde Pay (%)

0-50 59.639.065 79.851 0.116

51-250 5.280.541 7.070 0.497

251-1000 3.515.002 4.706 1.311

1001-5.000 3.084.373 4.130 5.311

5001-25.000 2.127.889 2.849 17.537

25001-100.000 828.619 1.110 27.672

100.001 + 212.430 0.284 47.556

TOPLAM 74.687.919 100.- 100.-

KKaayynnaakk:: TBB

2007 sonu itibariyle bankalarda tasarruf mevduat› hesap say›s› 74.687.919 olarak ülke nüfus say›s›ndan fazlad›r. Ancak hesap say›s› olarak bir önceki y›la göre 5 milyon 150 bin dolay›nda azal›fl göstermektedir. 2007 y›l›nda küçük tutarl› hesaplar›n kapat›lmas› ve/veya zaman afl›m›na u¤rayan hesaplar›n TMSF'ye devri hesap say›s›nda azal›fla yol açm›flt›r. Hesap say›s›nda büyük, yaklafl›k 4.655 bin hesap azal›fl›, 0.50 YTL, en düflük hesap diliminde gerçekleflmifltir. Alt dilime giren hesaplar›n büyük bölümü ufak tutarl› hareket göstermeyen hesaplar- dan oluflmaktad›r.

Tablo-XVII'nin ortaya koydu¤u gibi, hesaplar›n yaklafl›k yüzde 91,6's›, tuta- r› 1.000 YTL'nin alt›nda olan hesap dilimlerinde toplanm›flt›r. Buna göre, sözü edilen grubun toplam mevduat içindeki pay› yüzde 2,0 düzeyinin dahi alt›ndad›r.

(23)

Tutar› 25.000 YTL'den fazla olan hesaplar›n toplam hesap say›s› içindeki pa- y› yaklafl›k yüzde 1,4 olmas›na karfl›n toplam mevduat içindeki pay› yüzde 75,2 düzeyindedir.

100.000 YTL'nin üstünde tasarruf mevduat›na sahip hesap, hesap say›s› olarak binde 3'ün alt›nda paya sahip olmas›na karfl›n, toplam mevduat içindeki pa- y› yüzde 47,6'd›r. 100.000 YTL üstünde tasarruf mevduat›na sahip olanlar›n toplam mevduat içindeki paylar› giderek artmaktad›r. Tablo-XVII, Türkiye'de gelir ve servet da¤›l›m›n›n ne denli dengesiz oldu¤unu ortaya koyan göstergelerden biri- dir. Tablonun geçmifl y›llarla karfl›laflt›r›lmas› da dengesizli¤in giderek artt›¤›n›

göstermektedir.

IIII..66-- BBaannkkaa ÖÖzzkkaayynnaakkllaarr››

2007 sonu itibariyle bankalar›n özkaynaklar›, banka gruplar› itibariyle, bir önceki y›la göre de¤iflim yüzdeleriyle Tablo-XVIII'de verilmifltir.

TTAABBLLOO--XXVVIIIIII

BBaannkkaa ÖÖzzkkaayynnaakkllaarr›› ((3311 AArraall››kk 22000077))

Tutar De¤iflim (07/06) %

Banka Gruplar› YTL (Milyon) USD (Milyon) YTL USD

I. Ticaret Bankalar› 64.534 55.666 27.9 56.4

* Özel Sermayeli 35.896 30.964 35.5 65.6

* Fon’daki Banka 665 574 (22.9) (5.7)

Bankalar› 8.952 7.722 18.3 42.2

SEKTÖR TOPLAMI 73.486 63.388 26.6 54.8

KKaayynnaakk:: TBB

Eksileri ( ) içinde gösterilmektedir.

Bankalar›n özkaynaklar›, 2007 y›l›nda cari fiyatlarla bir önceki y›la göre yüzde 26,6 oran›nda artarak 73.486 milyon YTL'ye yükselmifltir. Y›l sonu döviz kuruna göre USD baz›nda banka özkaynaklar›nda art›fl, USD'nin de¤er yitirme- di nedeniyle yüzde 54,8 gibi yüksek düzeyde olmufl; banka özkaynaklar› 63.388 milyon USD'lik bir boyuta ulaflm›flt›r. 2007 y›l›nda banka özkaynaklar›ndaki ar- t›fl, bir önceki y›l düzeyi yüzde 14,0'›n üstünde gerçekleflmifltir.

Banka özkaynaklar›ndaki art›fl özel ulusal yabanc› bankalardan kaynaklan-

(24)

m›flt›r. Özel sermayeli bankalarda özkaynaklar YTL baz›nda yüzde 35,5, yaban- c› bankalarda yüzde 34,5 düzeyinde olurken, kamusal sermayeli bankalarda yüzde 14,4 düzeyinde kalm›flt›r.

2007 y›l›nda da özkaynak art›fl h›z› ticaret bankalar› ile yat›r›m bankalar›n- da farkl› olmufl; ticaret bankalar›nda art›fl› yüzde 27,9 gibi daha yüksek düzey- de gerçekleflirken, kalk›nma ve yat›r›m bankalar›nda yüzde 18,3 olmufltur.

Yabanc› bankalarda özkaynak art›fl›n›n önemli bir bölümü, bu kategori mevduat bankalar›n›n say›s›n›n “15”ten “18”e yükselmesinden kaynaklanm›flt›r.

Banka hisse senetlerinin blok olarak yabanc›lara sat›fl›, ‹MKB'de ifllem gören banka hisse senedi say›s›n›n artmas›, sonuçta bankalar›n özkaynaklar›n› artt›rma- makta, hisse senetlerinin el de¤ifltirmesine yol açarak, mülkiyet yap›s›n› de¤ifltir- mektedir.

IIII..66..11-- ÖÖzzkkaayynnaakk YYaapp››ss››

Bankalar›n 2007 sonu itibariyle özkaynak yap›lar› ya da özkaynak oluflumu, 2006 y›l› ile karfl›laflt›rmal› olarak Tablo-XIX'da verilmifltir.

TTAABBLLOO--XXIIXX

BBaannkkaallaarr››nn ÖÖzzkkaayynnaakk YYaapp››ss››

Tutar (Milyon YTL) De¤iflim (07/06)

Özkaynak Aral›k/2007 Aral›k/2006 (%)

Ödenmifl Sermaye 30.501 25.285 20.6

Kâr Yedekleri (1) 12.875 8.319 54.8

Sermaye Yedekleri (2) 5.701 2.598 119.4

Enflasyon Düzeltme Fark› 10.077 10.857 (7.2)

Dönem Net Kâr› 14.332 10.967 30.7

TOPLAM 73.486 58.026 26.6

KKaayynnaakk:: TBB

NNoott:: (1) Geçmifl y›l zararlar› kar yedeklerinden üretilmifltir.

(2) Enflasyon düzeltme fark› sermaye yedekleri içinde de¤il ayr›ca gösterilmifltir. Enflas- yon düzeltme fark›, di¤er sermaye yedeklerini de içermektedir.

(3) Azal›fllar ( ) gösterilmektedir.

Bankalarda özkaynak üç ana ögeden; (i) ödenmifl sermaye, (ii) kâr yedekleri (kârdan ayr›lan yedek akçeler), (iii) sermaye yedeklerinden (hisse senedi ihraç primi, menkul de¤er de¤er art›fl fonu, yeniden de¤erleme fonu, ödenmifl sermaye

(25)

enflasyon düzeltme fark›) oluflmaktad›r. Dönem net kar› bu tutara eklenmekte, geçmifl y›llar zararlar› ve varsa dönem zarar› bu tutardan indirilmektedir.

2007 y›l sonu itibariyle bankac›l›k sektörünün toplam özkayna¤›n›n yüzde 41,5'ini ödenmifl sermaye; yüzde 17,5'ini kâr yedekleri, yüzde 7,8'ini enflasyon düzeltme fark› hariç sermaye yedeklerinden, yüzde 13,7'si enflasyon düzeltme fark›ndan, yüzde 19,5'i de dönem net kâr›ndan oluflmaktad›r.

Sektörün özkaynak yap›s› 2007 y›l›nda 2006 y›l›na göre s›n›rl› ölçüde de olsa de¤iflmifltir. Ödenmifl sermaye ve enflasyon düzeltme fark›n›n, özkaynaklar içindeki pay›n›n azalmas›na karfl›l›k, di¤er özkaynak ögelerinin paylar› artm›flt›r.

Özkaynaklar içinde ödenmifl sermayenin pay› yüzde 43,6'dan yüzde 41,5'e, enflasyon düzeltme fark›n›n pay› da yüzde 18,6'dan yüzde 13,7'ye gerilemifl;

buna karfl› kâr yedeklerinin pay› yüzde 14,1'den yüzde 17,5’e; dönem net kâr›- n›n pay› da yüzde 19,0'dan hafifçe yüzde 19,5'e yükselmifltir. Büyük art›fl ve kat- k› enflasyon düzeltme fark› d›fl›ndaki sermaye yedeklerinden gelmifltir. Bu ba¤- lamda hisse senetleri ihraç primleri, menkul de¤er de¤erleme farklar›n›n katk›s›

büyüktür. Bu iki kalem ‹MKB'nin olumlu geliflme gösterdi¤i dönemlerde özkaynak- lara katk›da bulunur. 2008 y›l›nda ‹MKB'de fliddetli fiyat düflüflünü, özellikle menkul de¤er de¤erleme farklar› üzerinde olumsuz etki do¤urmas› olas›d›r.

Enflasyon düzeltme fark›, menkul de¤er de¤erleme farklar›, de¤er art›fl fonu gibi kalemler bankalara yeni kaynak girifli sa¤lamazlar, özkaynaklar› hesaben artt›r›rlar. Ayr›ca ödenmifl sermaye art›fl›, enflasyon düzeltme farklar›n›n, kâr yedeklerinin sermayeye eklenmesinden kaynaklan›yorsa, bu ifllemlerde bankaya yeni kaynak girifli sa¤lamaz. Bankalarda özkaynak art›fl›n›n sa¤l›kl› olabilmesi için;

art›fl›n özellikle kâr yedeklerinde art›fltan kaynaklanmas› uygun olur. Ödenmifl sermaye art›fllar›nda da, art›fl›n nakden olmas›, bankaya yeni kaynak sa¤lar.

IIII..66..22-- BBaannkkaallaarr››nn SSeerrbbeesstt ÖÖzzkkaayynnaakkllaarr›› vvee ÖÖzzkkaayynnaakk YYeetteerrlliillii¤¤ii

Bankalar›n serbest özkaynaklar› ve özkaynaklar›n varl›k finansman›ndaki pay›, 2007 sonu itibariyle 2006 y›l› ile karfl›laflt›rmal› olarak Tablo-XX'de verilmifltir.

Banka varl›klar›n›n (aktifin) finansman›nda özkaynak art›fl› ya da pay›, 2007 y›l›nda bir önceki y›la göre, sektör genelinde yüzde 12,0'dan yüzde 13,1'e yük- selmifltir. Kalk›nma ve yat›r›m bankalar› grubunda varl›k finansman›nda özkay- nak katk›s›n›n yüzde 49,3'ten yüzde 47,4'e gerilemesine karfl›n, mevduat (ticaret) bankalar›nda oran›n yüzde 10,7'den yüzde 11,9'a yükselmesi; sektör genelinde