Turizm Rehberliği Alanındaki Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Çerçevesi
(Araştırma Makalesi)
Bibliometric Framework of Postgraduate Theses in Tourism Guidance
Doi: 10.29023/alanyaakademik.702194 Burhanettin ZENGİN
Prof. Dr. Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Turizm Fakültesi, Turizm Rehberliği, bzengin@subu.edu.tr
Orcid No: 0000-0002-6368-0969
Burak ATASOY
Araştırma Görevlisi, Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Turizm Fakültesi, Turizm Rehberliği,
burakatasoy@subu.edu.tr Orcid No: 0000-0002-9742-8112
Bu makaleye atıfta bulunmak için: Zengin, B., & Atasoy, B. (2020). Turizm Rehberliği Alanındaki Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Çerçevesi. Alanya Akademik Bakış, 4(3), 975-992.
ÖZET
Turizm rehberliği toplumlararası kültür aktarımını sağlayan ve mesleği icra edenlerin kültür elçisi olarak ifade edildiği bir alandır. Destinasyonlara yönelik turizm hareketlerinin yaklaşık 1.5 milyar katılımcıya ulaşması, turizm rehberlerine olan ihtiyacı arttırmıştır. Ortaya çıkan profesyonel turist rehberi ihtiyacı ise Türkiye’de kurslar, ön lisans, lisans ve lisansüstü programlar yardımıyla karşılanmaktadır. Bu kapsamda araştırma, turizm rehberliği konulu lisansüstü tezlerim geçmiş ve mevcut durumunun incelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Yüksek Öğretim Kurumu Tez Merkezi (YÖKTEZ), veri tabanında yer alan turizm rehberliği ile ilgili konular üzerinde yapılan lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi gerçekleştirilmiştir. Araştırmada tarama modeli esas alınarak 1989-2019 yılları arasında yapılmış 87 lisansüstü teze ulaşılmıştır. Araştırma kapsamında elde edilen veriler çeşitli parametreler ışığında yorumlama ve değerlendirme süreçlerine tabi tutulmuştur. Sonuçlar turizm rehberliği alanında 2015 yılı sonrası lisansüstü eğitimde bir artış ve ilk kez Turizm Rehberliği Anabilim Dalında yayımlanan lisansüstü çalışmaların olduğunu göstermektedir.
ABSTRACT
Tourism guidance is an area in which the cultural transfer of societies and those who perform the profession are expressed as cultural ambassadors.
The fact that the tourism movements towards destinations reached to 1.5 billion participants increased the need for tourism guidance. At this point, countries aim to train qualified tourism guides in order to achieve the objectives such as efficiency and efficiency in tourism marketing by providing more tourist satisfaction. The resulting need for pre-professional Keywords:
Tourism Guidance, Tourist Guidance, Professional Tourist Guidance, Graduate Guidance Theses Anahtar kelimeler:
Turizm Rehberliği, Turist Rehberliği, Profesyonel Turist Rehberliği,
Lisansüstü Rehberlik Tezleri
Makale Geliş Tarihi:
11.03.2020 Kabul Tarihi:
08.09.2020
976
tourist guide license in Turkey are solved with the help of undergraduate and graduate programs. This research was conducted in order to examine the past and present status of graduate studies on tourism guidance and the research was conducted by choosing qualitative study method. In this context, bibliometric analysis of graduate theses on tourism guidance subjects in the database of Higher Education Institution Thesis Center (YÖKTEZ) was performed. In the research, 87 graduate theses were reached based on the screening model. The data obtained within the scope of the research were subjected to interpretation and evaluation processes in the light of various parameters. The results show that there is an increase in postgraduate education in the field of tourism guidance and postgraduate studies published in the Department of Tourism Guidance for the first time.
1.GİRİŞ
Teknolojik gelişmeler, arttan değişim ve rahatlama isteği, ekonomik anlamda ülke ve bireylerde oluşan refah artışı insanların daha sık seyahat etmesine neden olan unsurlar arasında yer almaktadır (Çokal ve Aslan 2016: 54). Son yıllardaki bu gelişmeler turizmi birçok açıdan etkilemiştir. Uluslararası seyahat katılımcılarında görülen nicel anlamda artış turist rehberliği mesleğine olan ihtiyacın daha fazla hissedilmesine neden olmuştur. Öte yandan milletlerin ve turizm bölgelerinin tanıtım elçileri olan turist rehberlerine, turizm hareketleri doğrultusunda daha çok ihtiyaç duyulması mesleğe olan ilginin de artmasına katkı sağlamıştır (Sert ve Karacaoğlu 2018: 81). Turizm hareketleri başladığı dönemden bu yana değişerek alternatif turizm türleri olarak karşımıza çıksa da turist rehberlerine olan ihtiyaç halen söz konusu olmaktadır (Çokal ve Aslan 2016: 53).
Rekabetin sert ve yıkıcı etkileri olan turizm endüstrisinde tercih edilebilirliğini arttırmak isteyen ülkeler turist memnuniyetinin bu problemi çözmek için kilit unsur olduğunu düşünmektedir. Ancak turist istek ve beklentilerinin farklılaşması turist memnuniyetini de zorlaştırmaktadır (Güllü ve Atasoy 2019: 799). Bu kapsamda çoğu ülke hizmet kalitesine yönelmektedir. Özellikle destinasyonların elçileri diyebileceğimiz turist rehberlerinin ülkeyi ve destinasyonu daha iyi tanıtması, ziyaretçilerin tatil memnuniyetini ve destinasyon sadakatini doğrudan etkilemektedir (Yenipinar ve Zorkirişçi 2013: 112). Çünkü yerli veya yabancı ziyaretçilere, bölge veya ulusun sahip olduğu doğal, tarihi, kültürel mirası tanıtma görevinin yanı sıra gezi sırasında ziyaretçiler ile yerel halk arasında kurulan iletişimde de rehberlerin yönetici görevi bulunmaktadır (Yenipınar, Bak ve Çapar, 2014: 87). Bu yönüyle turist rehberlerinin ulusal ve bölgesel çerçevede turizmin gelişmesinde kilit bir rol oynadığı söylenebilir (Bayram ve Zengin 2017: 197).
Turist rehberlerinin destinasyonların pazarlanması sürecinde ve turistlerin tatil deneyimlerinde memnuniyet oluşturacak role sahip olması turizm açısından farklı bir yerde değerlendirilmesine olanak sağlamaktadır (Eker, Kaya ve Zengin 2019: 88). Benzer şekilde Cohen (1985), gerçek turist rehberlerinin bilinen bir çevreden uzak olan turistlere verdiği bilgiler, turistik yerlerdeki yönlendirmeler ile yaptığı liderlik ve seyahat esnasında paylaştığı tecrübeler ile turizmdeki önemini vurgulamaktadır. Bu kapsamda turizm rehberlerinin ziyaretçi kabul eden ulus ve gönderen ülkeler arasında kurulan köprüyü temsil ettiği söylenebilir. Gezi veya tur öncesi ve sonrası hemen her konuda turistin iletişim halinde olabileceği turist rehberleri turist memnuniyetinin sağlanmasında önemli bir yere sahiptir.
977 Turizmde böylesine önemli bir sorumluluğu üstlenmesi turist rehberlerinin, akademinin de yakın takibine girmesine olanak sağlamıştır. Bu kapsamda ön lisans, lisans ve yüksek lisans düzeyinde eğitimi verilen turizm rehberliği alanında son dönemlerde çeşitli çalışmalar gerçekleştirilmiştir (Yenipınar vd. 2014; Çetin ve Kızılırmak, 2017). Bu çalışmada ise Ulusal Tez Merkezi veri tabanında yer alan turist rehberliği alanındaki lisansüstü çalışmaların bibliyometrik çerçevede incelenmesi hedeflenmektedir. Bu kapsamda, turizm rehberliği alanının gelişim sürecinin ve alana yönelik çalışmaların kavramsal olarak incelenmesi ve bu doğrultuda daha sonra gerçekleştirilecek çalışmalara ışık tutacak bir kaynak oluşturulması amaçlanmaktadır. Böylelikle lisansüstü tezlerin hangi konular üzerinde ve ne zaman yoğunlaştığı, geçmiş ve günümüz arasında farklılık olup olmadığının bilinmesi önem arz etmektedir.
2. ALANYAZIN İNCELEMESİ
Araştırmanın bu bölümde turizm ve turizm rehberliği alanlarının birbiriyle olan ilişkisi vurgulanmış, lisansüstü turizm rehberliği ile ilgili alanlarda gerçekleştirilen çalışmalardan bahsedilmiş ve turizm rehberliği alanındaki mevcut bibliyometrik çalışmalar ele alınmıştır.
2.1. Turizm Rehberliği Mesleği
Günümüz turisti daha sorgulayıcı ve araştırmacı olarak karşımıza çıkmaktadır. Uluslararası turizm hareketlerine katılan ziyaretçiler, bilgiye artık daha rahat ulaşmakta ve elde ettiği bilgiyi sorgulayabilmektedir. Turistlerin seyahatleri süresince bilgi elde etmek istemesi, alanında uzman kişilere yani rehberlere olan ihtiyacı arttırmaktadır. Dünya Turist Rehberliği Birliği Federasyonu tarafından turist rehberi, bölgeye gelen ziyaretçileri kendi seçmiş oldukları dilde yönlendiren, kültürel ve doğal miras gibi çeşitli konularda sahip olduğu bilgiyi yorumlayan kişi şeklinde bahsedilmektedir (WFTGA, 2003). Başka bir anlatımda turist rehberi, seyahat edilen ülkeyi temsil eden ve bölge imajını oluşturan model ve büyükelçi şeklinde ifade edilmektedir (Eker vd. 2019: 60). Ayrıca turist rehberleri, turistler ile ev sahibi toplumlar arasındaki kurulan etkileşimi kontrol etmek ve yetkililer tarafından belirlenen bilgiyi turistlere vermek gibi önemli sorumluluklara sahiptir (Reisinger ve Steiner 2006: 484).
Çokal ve Aslan (2016: 54), ülkelerin tarihi ve kültürel değerlerini en iyi şekilde anlatan ve karşısındakini bilgilendiren kişilerden profesyonel turist rehberi şeklinde bahsetmektedir.
Başka bir anlatımda Türkiye Turist Rehberleri Birliği (2014), yerli veya yabancı ziyaretçilerin önceden seçmiş oldukları dili kullanarak ülkenin sahip olduğu kültür, turizm, tarih, çevre, doğa veya benzeri değerleri ile varlıklarını kültür ve turizm politikaları doğrultusunda tanıtan kişilerden profesyonel turist rehberi şeklinde bahsetmektedir. Bu açıdan bakıldığında, turist rehberlerinin yerli veya yabancı ziyaretçiye belirli bir dil kullanarak herhangi bir turizm değerine ilişkin bilgi verdiği ve bu süreci yönetirken bazı ulusal değerleri gözetmek durumunda olduğu söylenebilir.
Turistler, tatil süreçleri içerisinde katılmış oldukları turistik aktivitelerden mümkün olduğu kadar memnun olmak istemektedir. Şüphesiz burada sahip olduğu bilgiyle öne çıkan turist rehberleri bu süreçleri yöneten kültür elçileri olarak önemli bir sorumluluğa sahiptir (Kaya ve Özhan 2012: 110). Önceden planlanan turların başlangıç ve bitimine kadar geçen sürede turistlere liderlik eden turist rehberleri turun başarı veya kalitesi üzerinde doğrudan bir etkiye sahiptir (Zengin ve Eker 2016: 2). Öte yandan günümüz turist profili artık bilgiyi kolayca elde etmekte ve yanı sıra elde ettiği bilgiyi sorgulamaktadır. Turist açısından söz konusu olan bu değişiklikler, turizm endüstrisi içerisinde hizmet veren profesyonellerden biri olan turist
978
rehberlerini de doğrudan etkilemiştir (Olcay vd. 2014: 350). Benzer şekilde hem bilgili turist profiline sahip katılımcıların sayısındaki radikal artış hem de teknoloji ile bilgiye erişimin son derece etkin ve hızlı olması turist rehberlerini, kendilerini geliştirmek durumunda bırakmıştır (Çakmak ve Demirkol 2017: 222). Devletler ise sağladıkları eğitim ve sertifika programlarıyla turizm rehberlerinin kişisel gelişimiyle yakından ilgilenmektedir (Lovrentjev 2015: 555). Bu noktada turist rehberlerinin sahip oldukları bilgi, deneyim, tecrübe ve yetenekleri doğrultusunda mesleklerini icra ederken ulusal değerleri göz önünde bulundurması, inovasyanlara açık olması, iletişim kabiliyetlerinin gelişmiş ve tarafsız olması turist memnuniyetini arttıracaktır. Böylelikle üstlendikleri bu sorumlulukla turist rehberlerinin ikame ettikleri ülkelerin turizmine pozitif katkı sağlayacağı söylenebilir.
2.2. Turizm Rehberliği Alanında Bibliyometrik Araştırmalar
Alanyazın incelendiğinde görülmektedir ki, çeşitli anabilim dallarında turizm üzerine yapılmış bibliyometrik çalışmalar mevcuttur (Sarıışık ve Özbay 2015; Çapar, Toksöz ve Dönmez 2018; Akkaşoğlu vd. 2019). Bibliyometrik çalışmalar söz konusu bilim alanlarında mevcut durumu ortaya koymak ve belirli süreç içerisindeki gelişimi göstermek adına gerçekleştirilmiş hem yazın hem de araştırmacılar için önemli araştırmalar şeklinde düşünülebilir.
Araştırma kapsamında çalışmanın odak noktası düşünülerek gerçekleştirilen alanyazın taraması sonucu turizm veya turist rehberliği alanında yapılan üç bibliyometrik çalışmaya rastlanmıştır. Bu durum turizm yazının oldukça çok sayıda bibliyometrik araştırmaya konu olmasına rağmen turizm rehberliği alanının daha az sayıda bibliyometrik çalışmanın gerçekleştirildiğini göstermektedir. Şahin ve Acun (2015), 1990-2015 yılları arasında gerçekleştirilen ulusal turizm kongresi bildiri kitaplarında yer alan 860 bildiriden turist rehberliği konulu 22 bildirinin bibliyometrik analizini gerçekleştirmişlerdir. Yazarlar bildirileri sayfa aralığı, sayfa sayıları yoğunluğu, yazar sayısı, çalışılan kurum, bildiri konusu ve anahtar kelime gibi ölçütlerde değerlendirmişlerdir.
Çapar, Toksöz ve Dönmez (2018), yılında gerçekleştirdikleri araştırma ile turizm rehberliği yazınında bir başka bibliyometrik çalışmayı yapmıştır. Buna göre yazarlar, Yükseköğretim Kurumu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişim sağladığı 2005-2007 yıllarına ait 40 tezi, ProQuest veri tabanına 2005-2017 yıllarına ait 51 yabancı tezi, ulusal 32 uluslararası 71 turizm rehberliğine ilişkin makaleyi, Ulusal Turizm Kongrelerine ait 29 ve Lisansüstü Turizm Öğrencileri Araştırma Kongresine ait rehberlik alanına ilişkin 12 bildiriyi incelemişlerdir.
Yazarlar değerlendirme parametrelerini konu başlığı, yazar, yıl, ulusal, uluslararası, en fazla yayınlayan dergi, yayın yapan öğretim elemanı sayısı ve yıllara göre dağılım gibi ölçütler şeklinde belirtmektedir.
Özsoy ve Çokal (2018), katıldıkları bir kongrede Yükseköğretim Kurumu Ulusal Tez Merkezi veri tabanında 1989-2018 yıllarına ait turist rehberliği alanında 77 lisansüstü tezin bibliyometrik analizinden bahsetmişlerdir. Yazarlar bu kapsamda 61 yüksek lisans tezi ve 16 doktora tezi incelemişlerdir. Yazarlar lisansüstü tezleri, tezlerin türü, yıllar içerisindeki dağılımı, enstitü, anabilim dalı, danışman dağılımı, danışman ünvanı, anahtar kelime, veri toplama teknikleri, kullanılan yöntem gibi ölçütleri kullanarak değerlendirme yapmışlardır.
Kısacası, turizm yazını incelendiğinde bibliyometrik çalışmaların günden güne arttığı görülmektedir. Turizm pazarlaması (Özel ve Kozak 2012), gastronomi turizmi (Sarıışık ve Özbay 2015), sürdürülebilir turizm (Demirbulat ve Dinç 2017) gibi konularda bibliyometrik
979 çalışmaların olduğu bilinmektedir. Ancak turizm rehberliği yazınının diğer turizm alanlarına göre nispeten daha az olduğu söylenebilir. Özellikle turizm rehberi ihtiyacı ve buna bağlı olarak lisans & lisansüstü eğitim kurumlarının sayısının artmış olması akademik yazında daha fazla turizm rehberliği konularında çalışmalar olacağına ipucu vermektedir. Bu noktada turizm rehberliğine ilişkin lisansüstü çalışmaların incelenmesi, akademik camianın alana olan ilgisinin ne ölçüde olduğunu da ortaya koyacaktır.
Tablo 1. 1989-2019 Yılları Arasında Yayınlanan Lisansüstü Tezler
Yazar Tez Başlığı Kurum Yıl
Bilge Profesyonel Turist Rehberliği İstanbul
Üniversitesi 1989 Değirmencioğlu Türkiye'de Turizm Rehberliği Eğitimine Bir Yaklaşım Gazi
Üniversitesi 1998 Polat
Seyahat İşletmelerinde, Profesyonel Turist Rehberliği, Rehberlik Mesleğinin Sorunları ve Çözüm Önerileri Üzerine Bir Alan Araştırması
Anadolu
Üniversitesi 2001 Tangüler
Profesyonel Turist Rehberliği ve Profesyonel Turist Rehberlerinin Seyahat Acentası ve Müşteri İlişkileri (Kapadokya Örneği)
Hacettepe
Üniversitesi 2002 Ridgeway Turist Rehberi Kelime Haznesinin Okuma Parçaları ile
Geliştirilmesi
Hacettepe
Üniversitesi 2003 Çeşmeci
Türkiye'de Paket Turların Yönetiminde Turist Rehberlerinin Fonksiyonu: Yönetsel Rollerin Tespiti, Sorunlar ve Çözüm Önerileri
Erciyes
Üniversitesi 2004 Ekmekçi Paket Turların Sürdürülebilirliğinde Turist Rehberlerinin
Rolü
Sakarya
Üniversitesi 2005 Temizkan Turist Rehberlerinin Türkiye İmajını Algılamaları
Mustafa Kemal Üniversitesi
2005
Akbulut
Ege Bölgesindeki Profesyonel Turist Rehberlerinin Mesleki Sorunları ve Çözüm Önerilerine Yönelik Bir Araştırma
Akdeniz
Üniversitesi 2006 Ege
Kars Meslek Yüksek Okulu Turizm Rehberliği Programında İngilizce Öğrenimi Gören Öğrencilerin Program Geliştirmeye Yönelik İhtiyaç Analizi
Kafkas
Üniversitesi 2006 Tetik
Türkiye'de Profesyonel Turist Rehberliği ve Müşterilerin Turist Rehberlerinden Beklentilerinin Analizi (Kuşadası Örneği)
Balıkesir
Üniversitesi 2006 Sarı Müzelerde Tur Rehberi Olarak Kullanılabilecek Otonom
Hareketli Bir Robot Tasarımı ve Benzetimi
Boğaziçi
Üniversitesi 2006 Öter Seyahat Acentelerinde Pazarlama Bilgi Sistemlerine Turist
Rehberlerinin Katkıları: Ege Bölgesi Örneği
Dokuz Eylül Üniversitesi 2007 Güzel
Türkiye İmajının Geliştirilmesinde Profesyonel Turist Rehberlerinin Rolü (Alman Turistler Üzerine Bir Araştırma)
Balıkesir
Üniversitesi 2007
980
Demircan Vergi Hukuku Açısından Profesyonel Turist Rehberliği Anadolu
Üniversitesi 2007 Güneş
Eski Yunan ve Roma Mitolojisinin İngilizce Mesleki Yabancı Dil Derslerinde Materyal Olarak Kullanımı (S.Ü.
Beyşehir Meslek Yüksekokulu Turizm Rehberliği Programı Örneği)
Selçuk
Üniversitesi 2008
Temizkan
Profesyonel Turist Rehberlerinin Turizm
Pazarlamasındaki Rolüne Etkisi Açısından Hizmetiçi Eğitim Seminerleri
Gazi
Üniversitesi 2010 Çakır Profesyonel Turist Rehberlerinin Çalışma Biçimi ve
Mesleki Eğitim Süreleri ile İş Tatminleri Arasındaki İlişki
Atatürk
Üniversitesi 2010 Müküs Doğu Anadolu Bölgesi'nde Çalışan Turist Rehberlerinin
Yeterliliği ve Turist Memnuniyetinin Analizi
Yüzüncü Yıl Üniversitesi 2010 Arslantürk
Yükseköğretim Düzeyinde Turist Rehberliği Eğitimi Veren Öğretim Kurumlarında Uygulanan Eğitime Yönelik Öğrenci Algılamaları
Gazi
Üniversitesi 2010 Toker Kültür Turizminin Sürdürülebilirliğinde Profesyonel
Turist Rehberlerinin Rolü: Ankara Örneği
Anadolu
Üniversitesi 2011 Tetik Turist Rehberlerinin Ekoturizm Alanındaki Yeterlilikleri:
Doğu Karadeniz Örneği
Balıkesir
Üniversitesi 2012 Solmaz Turizm Politikalarının Oluşturulmasında Turist
Rehberlerinin Rolü
Akdeniz
Üniversitesi 2012 Şahin Turist Rehberlerinin Kültürlerarası İletişim Yeterlilikleri:
Alman, İngiliz ve Rus Turistlerin Algılamaları
Balıkesir
Üniversitesi 2012 Gül Türkiye'deki Turizm Rehberliği Öğretim Programlarının
Değerlendirilmesi
Afyon Kocatepe Üniversitesi
2012
Çiçek Profesyonel Turist Rehberlerinin Performans Kriterleri İle Çalışma Koşulları Arasındaki İlişki: Antalya Örneği
Akdeniz
Üniversitesi 2013 Acar
Profesyonel Turist Rehberlerinin Liderlik Yönelimleri:
Aydın Turist Rehberleri Odası'na Kayıtlı Olan Profesyonel Turist Rehberleri Örneği
Adnan Menderes Üniversitesi
2014
Üner Turist Rehberlerinin Tükenmişlik Düzeylerinin Belirlenmesi (Ankara Ölçeği)
Gazi
Üniversitesi 2015 Ünal
Profesyonel Turist Rehberlerinin Mesleki Yeterliliklerinin Turistlerin Destinasyon İmaj Algısı ve Genel
Memnuniyeti Üzerine Etkisi (Alman Turistlere Yönelik Antalya Şehir Turunda Bir Uygulama)
Akdeniz
Üniversitesi 2015
Bak
Turist Rehberlerinin Performansının Turist Tatminine Etkisi: Kapadokya'yı Ziyaret Eden Yabancı Turistler Üzerinde Bir Araştırma
Mersin
Üniversitesi 2015
981 Akköz
Profesyonel Turist Rehberlerinin Sahip Olması Beklenen Nitelikleri ile Sergiledikleri Performansın Yerli Turistler Tarafından Değerlendirilmesi
Gaziantep
Üniversitesi 2015 Toksöz Turist Rehberlerinin Meslek Etiği Algısının Ölçülmesi Mersin
Üniversitesi 2015 Ar Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunmasında Turist
Rehberlerinin Rolü
Balıkesir
Üniversitesi 2015 Büyükkuru Turist Rehberlerinin İletişim Becerilerinin Turistlerin Tur
Deneyimi Üzerine Etkisi: Nevşehir İlinde Bir Araştırma
Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
2015
Tokay Profesyonel Turist Rehberlerinin Türkiye İmajını Algılamalarındaki Değişim
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
2015
Eker Profesyonel Turist Rehberleri Bakış Açısıyla Turizm Rehberliği Eğitim Müfredatlarının Uygulama Yeterliliği
Sakarya
Üniversitesi 2015 Çetinkaya
Rehberli Turlarda Tur Rehberlerinin Turist Memnuniyeti Üzerinde Oynadığı Rol ve Bu Bağlamda Yeniden Ziyaret Eğilimine Etkisi: İstanbul'da Bir Araştırma
İzmir Katip Çelebi Üniversitesi
2015
İrigüler
Tur Rehberlerinin Duygusal Emek Kullanımı ile İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkiler Üzerine Bir Araştırma: İzmir İli Örneği
İzmir Katip Çelebi Üniversitesi
2015
Asmadili
Paket Turlarda Müşteri Memnuniyetini Arttırma Aracı Olarak Algılanan Riskin Azaltılmasında Turist Rehberinin Rolü
Balıkesir
Üniversitesi 2015 Çokal
Bir Kültür Elçisi Olarak Profesyonel Turist Rehberinin Turistlere Aktarılan Kültürel Değerlere Katkısına Yönelik Turist Algılamaları: Kapadokya Örneği
Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
2015
Özdemir Turist Deneyiminde Profesyonel Turist Rehberlerinin Rolü İstanbul
Üniversitesi 2016 Gültekin
Profesyonel Turist Rehberlerinin Duygusal Zeka Düzeyi İle Problem Çözme Becerileri Arasındaki İlişkinin Günlük Turlarda Karşılaştıkları Yönetsel Sorunlar Bazında İncelenmesi
Akdeniz
Üniversitesi 2016
Çapar
Kültürel ve Doğal Mirasın Sürdürülebilirliğinde Turist Rehberlerinin Rolü: Kapadokya'yı Ziyaret Eden Yabancı Turistler Üzerine Bir Araştırma
Mersin
Üniversitesi 2016
Kırıcı Turist Rehberlerinin Tükenmişlik Düzeylerinin İşe Yabancılaşma Eğilimlerine Etkisi
Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
2016
Türkmen
Turist Rehberlerinin Duygusal Zekâ Yetenekleri ile Liderlik Davranışları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma
Balıkesir
Üniversitesi 2016
Acun İş Aile Çatışması ve Turist Rehberlerinin İşten Ayrılma Niyetlerine Etkisi
Balıkesir
Üniversitesi 2016
982 Gökçe
Lisans Düzeyinde Turizm Rehberliği Eğitimi Verilen Üniversitelerde Sanat Tarihi Eğitiminin Mesleki Turizm Eğitimindeki Yerine Yönelik Bir Değerlendirme
Adnan Menderes Üniversitesi
2016
Deveci
Uluslararası Skal Ödülü "Turizm Eğitim Oscarı" Almış Turizm Rehberliği Eğitimi Veren Yükseköğretim Kurumlarının Hizmet Kalitesi Ölçümü: Turizm Rehberliği Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma
Balıkesir
Üniversitesi 2016
Düz
Turist Rehberlerinin Performans Kriterlerini Belirlemeye Yönelik Bir Çalışma: Turist Rehberliği Performans Ölçeği Geliştirilmesi
Anadolu
Üniversitesi 2016
Kalyoncu
Turist Rehberlerinin Paket Turlarda Kullandıkları İzlenim Yönetimi Tekniklerinin Kişisel Etkileşim Kalitesi Üzerine Etkisi
Anadolu
Üniversitesi 2017
Yetgin Turist Rehberlerinin Tükenmişlik ve Ekonomik Kaygı Düzeylerinin Mesleki Bağlılık Düzeyleri Üzerindeki Etkisi
Anadolu
Üniversitesi 2017 Ünal Turist Rehberlerinin Duygusal Emek Düzeyi ve İşe
Yabancılaşmalarının Tükenmişlik Üzerine Etkisi
Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
2017
Özoğul
Profesyonel Turist Rehberlerinin Kişilik Özellikleri ile Mesleki Bağlılık Arasındaki İlişki Üzerine Psikolojik Sermayenin Aracılık Etkisi
Adnan Menderes Üniversitesi
2017
Ulusoy Turist Rehberlerinin Kültürel Zekâ Düzeyi ve Özyeterlilik İnançlarının Hizmet Sunumuna Etkisi
Balıkesir
Üniversitesi 2017 Eser
Kişilik Özelliklerinin Mesleğe Yönelik Tutuma Etkisinde Öğrenme Stilleri ve Akademik Motivasyonun Aracılık Rolü: Lisans Turizm Rehberliği Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma
Mersin
Üniversitesi 2017
Dömbak
İşletme Yeteneklerine Göre Rekabet Strateji ve
Davranışlarının Farklılaşması: Turist Rehberi Çalıştıran A Grubu Seyahat Acentelerinde Bir Uygulama
Atatürk
Üniversitesi 2017
Cansu
Profesyonel Turist Rehberlerinin Eğitim-Öğretim Dönemlerinde Aldıkları Yabancı Dil Eğitiminin Mesleki Açıdan Yeterliliği
Kastamonu
Üniversitesi 2018 Aysin Turist Rehberlerinin Duygusal Zekâ ile Rehberlik Stilleri
İlişkisi
Ege
Üniversitesi 2018 Özögütçü Turist Rehberlerinin Gastronomi Bilgisi ve Algısının
Tavsiye Niyetine Etkisi
Kırklareli
Üniversitesi 2018 Kazoğlu Toplum Temelli Turizm Yaklaşımı: Turist Rehberlerinin
Algılamaları Üzerine Bir Araştırma
Balıkesir
Üniversitesi 2018 Dumanlı Turist Rehberlerinin Stresle Başa Çıkma Tarzları ile
Mizah Tarzları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi
Balıkesir
Üniversitesi 2018 Akçaharman Turist Rehberlerinin Mesleki Sorunları ve Çözüm
Önerileri: İstanbul Örneği
Balıkesir
Üniversitesi 2018
983 Bozkurt
Turist Rehberlerinin Performanslarının Turist
Memnuniyeti ve Turistlerin Alışveriş Davranışı Üzerine Etkisi: Nevşehir İlinde Bir Uygulama
Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
2018
Gürge
Turist Rehberlerinin Yaşam Kalitesinin Türkiye'de Rehberlik Mesleğinin Çalışma Koşulları Açısından Değerlendirilmesi
Anadolu
Üniversitesi 2018 Genç Turist Rehberlerinin Yaşadıkları Zorlukların Kariyer
Bağlılığına Etkisi
Mersin
Üniversitesi 2018 Şalk Turist Rehberlerinin Artırılmış Gerçeklik Uygulamalarına
Yönelik Algılarının Belirlenmesi
Balıkesir
Üniversitesi 2018 Aksaray Turist Rehberlerinin Hizmet Kalitesinin Destinasyon
İmajına Etkisi
Selçuk
Üniversitesi 2018 Çınar
Turizm Rehberliği Bölümü Öğrencilerinde Genel Özyeterlilik Algısı, Mesleki Kaygı ve Mesleği Yapma Niyeti İlişkisi
Mersin
Üniversitesi 2018 Kın
Turistlerin Mobil Turist Rehberi Uygulamalarına İlişkin Memnuniyetlerin Belirlenmesi: Muğla İlinde Bir Uygulama
Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
2018
Çorman Turist Rehberliğinde Foodie Özelliğinin Önemi Balıkesir
Üniversitesi 2018 Karakaş Turist Rehberlerinin Mesleki Sorun ve Çözüm Önerileri:
İstanbul Örneği
Balıkesir
Üniversitesi 2018 Altun Tur Rehberlerinin Beden Dili ve Turist Deneyimine Etkisi Dokuz Eylül
Üniversitesi 2018 Çevrimkaya Turist Rehberlerinin Performansının Turistin Memnuniyet
Düzeyine Etkisi
Gazi
Üniversitesi 2019
Bozbaş Turist Rehberlerinin Demografik ve Mesleki Değişkenler Bakımından İş ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi
Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi
2019
Özsoy Profesyonel Turist Rehberlerinin Kişilik Özelliklerinin Algılanan Hizmet Kalitesi Üzerindeki Rolü
Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
2019
Narinoğlu
Turist Rehberlerinin Türkiye'nin İmajı ve
Pazarlamasındaki Etkileri: Yabancı Turistler Üzerine Bir Araştırma: Malezya Örneği
Beykent
Üniversitesi 2019 Zorkirişci Turist Rehberlerinin Mizah Tarzları Üzerine Bir Araştırma Mersin
Üniversitesi 2019 Deniz
Profesyonel Turist Rehberlerinin Kültürel Mirasın Korunmasındaki Rolü: Türkiye'deki Turist Rehberleri Üzerine Bir Araştırma
Batman
Üniversitesi 2019
984 Çokal
Turist Rehberlerinin Performansının Destinasyon İmajına Etkisinde Etik Davranışlarının Düzenleyici Rolü: Nevşehir Örneği
Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
2019
Taş Lisans Düzeyinde Turizm Rehberliği Eğitiminde Mesleki İngilizce Dersine Yönelik Bir Değerlendirme
Ege
Üniversitesi 2019 Kılıçhan Profesyonel Turist Rehberliği Mesleği: Mevcut Durum,
Meslek Sorunlarının Tespiti ve Çözüm Önerileri
Erciyes
Üniversitesi 2019 Bilgimöz Rekreasyonel Turizm Faaliyetlerinde Turist Rehberliği
Hizmetlerine İlişkin Bir Değerlendirme: Paket Tur Örneği
Gazi
Üniversitesi 2019
Timur Turist Rehberliği Eğitiminde Memnuniyet, Mesleki Yeterlilik ve Mesleği İcra Niyeti İlişkileri
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
2019
Korkmaz Turist Rehberliği Uygulama Gezisi Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma
Ege
Üniversitesi 2019
Kara Profesyonel Turist Rehberlerinin Davranış ve Mesleki Yeterliliklerinin Tur Kalitesine Etkisi
Süleyman Demirel Üniversitesi
2019
Bektaş
Profesyonel Turist Rehberlerinin Hizmet Verme Yatkınlığının, Ziyaretçi Memnuniyeti ve Geleceğe Yönelik Ziyaretçi Davranışı Üzerine Etkisi: Kapadokya Örneği
Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
2019
Gürsoy Profesyonel Turist Rehberlerinin Kişisel Gelişimi ve Mesleki Donanımı Üzerine Bir Araştırma
Balıkesir
Üniversitesi 2019
3. YÖNTEM
Çalışmanın bu bölümünde gerçekleştirilen araştırmanın odak noktası, amaç ve önemi ve araştırmanın yöntemi gibi konulardan bahsedilmektedir.
3.1. Araştırmanın Amacı ve Önemi
Turizm endüstrisinin son yıllarda tanık olduğu nicel artış turizm rehberliği alanının da gelişmesine katkıda bulunmuştur. Turist memnuniyeti ve üstlendiği kültür elçiliği gibi roller turizm rehberliği mesleğinin önemini belirtmektedir. Bu noktada devletler turizm rehberliği alanının önemi doğrultusunda turizm rehberliği eğitimine odaklanmaktadır. Türkiye’de ön lisans, lisans ve yüksek lisans düzeyinde turizm rehberliği alanında eğitim verilmektedir.
Turizm rehberliği eğitiminin son dönemlerde lisansüstü düzeyde daha yaygınlaşması nedeniyle araştırma turizm rehberliği alanında yayınlanan lisansüstü tezlere yönelmiştir.
Araştırma, Ulusal Tez Merkezi veri tabanında yer alan turist rehberliği alanındaki lisansüstü çalışmaların bibliyometrik çerçevede incelenmesi hedeflenmektedir. Bu kapsamda, turizm rehberliği alanının gelişim sürecinin ve alana yönelik çalışmaların kavramsal olarak incelenmesi ve bu doğrultuda daha sonra gerçekleştirilecek çalışmalara ışık tutacak bir kaynak oluşturulması amaçlanmaktadır. Böylelikle lisansüstü tezlerin hangi konular üzerinde ve ne zaman yoğunlaştığı, hangi üniversitelerde ve anabilim dallarında daha çok araştırma olduğu, geçmiş ve günümüz arasında farklılık olup olmadığının bilinmesi araştırmanın önemini arz etmektedir.
985 3.2. Araştırmanın Yöntemi Ve Kısıtları
Bu çalışma nitel bir teknik olarak bibliyometrik analizden yararlanmaktadır. Araştırma verileri nitel araştırma örneklemlerinden ölçüt örneklem ile belirlenen anahtar kelimelerden yola çıkarak elde edilmiştir (Chandra ve Shang 2019: 38). Araştırmanın odak noktası Yükseköğretim Kurumu Ulusal Tez Merkezi (YÖKTEZ) veri tabanında yer alan turist rehberliği alanında yayımlanan lisansüstü tezlerin bibliyometrik analiz tekniğiyle irdelenmesidir. Bu kapsamda çalışma 1989 ile 2019 yılları arasında turizm rehberliği alanında yayımlanmış lisansüstü tezlere odaklanmıştır. Çalışmada kapsamda 30 yıllık dönemde gerçekleştirilmiş lisansüstü tezlere ulaşmak adına YÖK tez tarama sayfasında “turist rehberliği, turist rehberlerinin, turizm rehberliği” gibi ölçütlerde arama yapılmış ve 87 lisansüstü teze ulaşılmıştır. Bu kapsamda araştırmaların bibliyometrik açıdan özelliklerinin incelenmesi için “tezin konusu, tez türü, yayınlandığı yıl, yayınladığı üniversite, yayınlandığı enstitü, danışmanın ünvanı” gibi ölçütler dikkate alınmıştır. Elde edilen veriler neticesinde turist rehberliği alanında gerçekleştirilen lisansüstü tezlerin çeşitli konularda derinlemesine analizi gerçekleştirilmiş ve elde edilen bulgular yorumlanmıştır.
Bu kapsamda çalışmada cevap aranan sorular şu şekildedir:
Turizm rehberliği alanında yayımlanan lisansüstü tezlerin yıllar itibariyle dağılımı nasıldır?
Turizm rehberliği alanında yayımlanan lisansüstü tezlerin üniversitelere göre dağılımı nasıldır?
Turizm rehberliği alanında yayımlanan lisansüstü tezlerin enstitülere göre dağılımı nasıldır?
Turizm rehberliği alanında yayımlanan lisansüstü tezlerin anabilim dallarına göre dağılımı nasıldır?
Turizm rehberliği alanında yayımlanan lisansüstü tezlerin konulara göre dağılımı nasıldır?
Turizm rehberliği alanında yayımlanan lisansüstü tezlerin danışmanlık unvanlarına göre dağılımı nasıldır?
Hemen her çalışmada olduğu gibi bu araştırmanın da bazı kısıtları bulunmaktadır. Araştırma YÖKTEZ’de yer alan kısıtlı sayıdaki turizm rehberliği alanındaki lisansüstü çalışma ile sınırlandırılmıştır. Araştırma turizm yazını ışığında sadece turizm rehberliği alanına odaklanmıştır.
4. BULGULAR
Bu araştırma turizm rehberliği alanında gerçekleştirilen lisansüstü tezlerin bibliyometrik çerçevesini tespit etmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışma kapsamında YÖKTEZ’den elde edilen 87 lisansüstü tezin ilk olarak türlerine göre dağılımı incelenmiştir. Bu noktada elde edilen lisansüstü tezlerin 74’ü yüksek lisans ve 13’ü doktora şeklinde olduğu görülmektedir (Şekil 1). Yüksek lisans tezlerinin nicel olarak daha fazla olması turizm rehberliği alanına ilişkin lisansüstü çalışmaların son yıllarda yaygınlaşmasıyla açıklanabilir.
986
Şekil 1. Tezlerin Türlere Göre Dağılım Oranları
Tezlerin değerlendirildiği bir diğer parametre ise enstitülere göre dağılımıdır. Bu kapsamda turizm rehberliği alanında yayımlanan lisansüstü tezlerin en çok Sosyal Bilimler Enstitüsünde (82) yayımlandığı görülmektedir. Bu durum turizmin sosyal bilimler içerisinde yer alan bir alt disiplin olmasıyla ilişkilendirilebilir. Öte yandan Fen bilimleri (1) ve Eğitim bilimleri (4) alanında da yayımlanan turizm rehberliği alanına ilişkin lisansüstü tez olduğu görülmektedir (Tablo 2). Bu noktada turizmin kompleks yapısı gereği diğer bilimlerle olan ilişkisinin turizm rehberliği alanında da söz konusu olduğu söylenebilir.
Tablo 2. Tezlerin Enstitülere Göre Dağılımı
Enstitü N %
Eğitim Bilimleri Enstitüsü 4 5
Sosyal Bilimler Enstitüsü 82 94
Fen Bilimleri Enstitüsü 1 1
Toplam 87 100
Turizm rehberliği alanında yayımlanmış lisansüstü tezler, danışman unvanlarına göre değerlendirildiğinde en çok Doktor öğretim üyeleri (33) öne çıkmaktadır. Sırasıyla Doçent ve Profesör Doktorların danışmanlık yaptığı tezler ise (31) ve (23) şeklindedir. Bu kapsamda daha çok yüksek lisans tezinin yazılması ile danışmanlık açısından doktor öğretim üyesi arasında ilişki olduğu düşünülebilir.
Yüksek Lisans 85%
Doktora 15%
Yüksek Lisans Doktora
987 Şekil 2. Lisansüstü Tezlerin Danışman Unvanlarına Göre Dağılımı
Şekil 3. Lisansüstü Tezlerin Anabilim Dallarına Göre Dağılımı Profesör
Doktor 26%
Doçent Doktor 36%
Doktor Öğretim Üyesi
38%
Profesör Doktor Doçent Doktor Doktor Öğretim Üyesi
Turizm İşletmeciliği
47%
Seyahat Acentacılığı ve
Turizm Rehberliği
3%
Turizm Eğitimi 12%
İşletme ve Maliye 3%
Turizm İşletmeciliği ve
Otelcilik 22%
Bilgisayar Mühendisliği
1%
Turizm Rehberliği
9%
Yabancı Diller
1% Arkeoloji
1% Rekreasyon 1%
988
Turizm rehberliği alanında yayımlanan lisansüstü tezlerin anabilim dalları incelendiğinde en çok Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalında (%47) yayımlandığı görülmektedir. Diğer taraftan ikinci sırada turizm işletmeciliği ve otelcilik anabilim dalı (%22) gelmektedir. Turizm rehberliği sosyal bilimler içerisinde yer almasına rağmen Bilgisayar Mühendisliği gibi farklı alanında turizm rehberliğine ilişkin yazılan tezler görülmektedir. Bu durumun turizmin multidisipliner yapısından kaynaklandığı söylenebilir.
Şekil 4. Lisansüstü Tezlerin Konulara Göre Dağılımı
Lisansüstü tezler değerlendirilirken başvurulan bir diğer parametre ise tezlerin konuları olmuştur. 74 yüksek lisans ve 13 doktora tezi YÖKTEZ’den elde etmek suretiyle incelenerek konu başlıkları kategorilere ayrılmıştır. Bu kapsamda yayımlanan tezlerin en çok turizm rehberliği, hizmet kalitesi ve turist memnuniyeti (%26) konularıyla ilgili olduğu öte yandan yakın bir oranla turizm rehberliği ve kişisel gelişim (%24) konusunun en fazla üzerinde durulan unsur olduğu görülmektedir.
Turizm rehberliği alanındaki lisansüstü tezlerin Üniversitelere göre dağılımı ele alındığında en fazla tezin Balıkesir Üniversitesinde (16) yayımlandığı görülmektedir. Diğer taraftan araştırma kapsamında elde edilen lisansüstü tezlerde Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi (9), Gazi ve Akdeniz Üniversiteleri ise (6)’şar tez ile turizm rehberliği yazınına katkıda bulunmuştur (Tablo 3). Çalışma ulaştığı bu bulgular ile Çapar, Toksöz ve Dönmez (2018) tarafından gerçekleştirilen araştırmayla paralellik göstermektedir.
Tablo 3. Lisansüstü Tezlerin Üniversitelere Göre Dağılımı 17%
24%
16%
5%
26%
12%
Turizm Rehberliği ve Eğitim
Turizm Rehberliği ve Kişisel Gelişim
Turizm Rehberliği, İş Tatmnini ve Tükenmişlik Sendromu
Turizm Rehberliği ve Seyahat Acentacılığı
Turizm Rehberliği, Hizmet Kalitesi ve Turist Memnuniyeti
Turizm Rehberliği Meslek Sorunları
Üniversite N Üniversite N
Adnan Menderes Üniversitesi 3 Gazi Üniversitesi 6
Afyon Kocatepe Üniversitesi 1 Gaziantep Üniversitesi 1
Akdeniz Üniversitesi 6 Hacettepe Üniversitesi 2
Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi 1 İstanbul Üniversitesi 2
Anadolu Üniversitesi 5 İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi 2
Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi 1 Kafkas Üniversitesi 1
989 Kaynak: YÖKTEZ’den araştırma kapsamında derlenmiştir.
Yıllara göre dağılım göz önüne alındığında 2000’den önce sadece 2 lisansüstü tezin olduğu ve ilk turizm rehberliğine ilişkin tezin 1989 yılında yayımlandığı görülmektedir. Diğer taraftan 2018 yılında 14, 2019 yılında 13 ve 2015 yılında 14 adet tezin yayımlanmış olması son yıllarda turizm rehberliğine ilişkin lisansüstü araştırmaların yaygınlaştığı görüşünü öne çıkarmaktadır. Araştırma bu noktada Özsoy ve Çokal'ın (2018) yaptığı çalışma ile benzerlik göstermektedir.
Tablo 4. Lisansüstü Tezlerin Yıllara Göre Dağılımı
Kaynak: YÖKTEZ’den araştırma kapsamında derlenmiştir.
5. DEĞERLENDİRME VE SONUÇ
Bu araştırma kapsamında YÖKTEZ veri tabanında 1989-2019 yılları arasında 30 yıllık dönemde turizm rehberliği alanındaki yayımlanmış 74 yüksek lisans ve 13 doktora tezi bazı ölçütler çerçevesinde incelenmiştir. Araştırma kapsamında en çok lisansüstü tezin Balıkesir Üniversitesi SBE tarafından yayımlandığı tespit edilmiştir. Öte yandan sırasıyla Nevşehir Hacı Bektaş Veli, Gazi ve Akdeniz Üniversiteleri turizm rehberliği alanına katkı sağlayan önemli üniversiteler arasında olduğu görülmektedir. Lisansüstü tezlerin yıllara göre dağılımı kapsamında 2015-2019 yılları arasında büyük bir artışın olduğu dikkat çekmektedir. Bu kapsamda yeni açılan turizm ve turizm rehberliği lisansüstü programlarının son yıllardaki radikal artışın arka planını oluşturduğu söylenebilir.
Turizm rehberliği alanındaki lisansüstü tezlerin en çok yüksek lisans düzeyinde ve doktor öğretim üyeleri tarafından yönetildiği tespit edilmiştir. Bir diğer elde edilen bulgu ise turizm rehberliği alanında yayımlanan lisansüstü tezlerin en çok Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde ve Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalında gerçekleştirildiğidir. Bu durum turizmin sosyal
Atatürk Üniversitesi 2 Kastamonu Üniversitesi 1
Balıkesir Üniversitesi 16 Kırklareli Üniversitesi 2
Batman Üniversitesi 1 Mersin Üniversitesi 7
Beykent Üniversitesi 1 Mustafa Kemal Üniversitesi 1
Boğaziçi Üniversitesi 1 Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi 9
Dokuz Eylül Üniversitesi 2 Sakarya Üniversitesi 2
Ege Üniversitesi 3 Selçuk Üniversitesi 2
Erciyes Üniversitesi 2 Süleyman Demirel Üniversitesi 1
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi 2 Yüzüncü Yıl Üniversitesi 1
Toplam 87
Yıl N Yıl N
1989 1 2010 3
1998 1 2011 1
2001 1 2012 4
2002 1 2013 2
2003 2 2014 1
2004 1 2015 14
2005 2 2016 9
2006 3 2017 9
2007 3 2018 14
2008 1 2019 13
2009 1 - -
Toplam 87
990
bilimlere ait bir disiplin olmasıyla izah edilebilir. Ayrıca mühendislik alanında da turizm rehberliğine ilişkin tez olduğu varılan bir diğer önemli bulgudur. Araştırma bu bulgularıyla Özsoy ve Çokal (2018) ile benzerlik göstermekte ancak Seyahat Acentacılığı ve Turizm Rehberliği Anabilim Dalı ile Turizm Rehberliği Anabilim Dalı’ında yayımlanan tezlere ulaşması bakımından çalışma farklılık göstermektedir. Araştırmanın diğer parametresi oluşturan konular ele alındığında en çok Turizm Rehberliği, Hizmet Kalitesi ve Turist Memnuniyeti, Turizm Rehberliği ile Kişisel Gelişim konuları üzerinde durulduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu kapsamda turizm rehberliği alanında yapılan tezlerin çeşitlendiği söylenebilir.
Araştırmanın sadece Türkiye’de yayınlanmış lisansüstü tezlere yönelmesi bazı kısıtlara neden olmuştur. İlerideki çalışmalar turizm rehberliği alanındaki yabancı tezleri de kapsayacak şekilde genişletilebilir. AB ve benzeri turizm açısından gelişmiş ülkeler ile de kıyaslama yapılabilir. Öte yandan gelecekte yapılacak bibliyometrik araştırmalar, turizm ve rehberlik alanındaki kongrelerde sunulan turizm rehberliğine ilişkin bildirilerin konu, içerik, yöntem ve bulgu kapsamında değerlendirilmesi şeklinde olabilir. Bu noktada turizm rehberliği yazınının gelişim dönemleri lisansüstü araştırmalar, bildiri ve makaleler açısından karşılaştırılıp, benzerlik ve farklılıkları incelenebilir.
KAYNAKÇA
AKKAŞOĞLU, S., AKYOL, C., ULAMA, Ş., & ZENGİN B. (2019). Üçüncü Nesil Kahve Sunan Işletmelerde Hizmet Kalitesi, Müşteri Tatmini ve Davranışsal Niyet Incelemesi;
Algılanan Fiyatın Düzenleyicilik Rolü. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7 (2), 1252–1270. https://doi.org/10.21325/ jotags.2019.41.
BAYRAM ERKOL, G., & ZENGİN, B. (2017). Turist Rehberlerinin Verimliliğini Etkileyen Psikolojikı Faktörler (Ö. Güzel, V. Altıntaş, & İ. Şahin, Eds.). Ankara: Detay Yayıncılık.
ÇAKMAK, T., & DEMİRKOL, Ş. (2017). Teknolojik Gelişmelerin Turist Rehberliği Mesleğine Etkileri Üzerine Bir Swot Analizi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 221–235. https://doi.org/10.29029/ busbed.317656
ÇAPAR, G., TOKSÖZ, D., & DÖNMEZ B. (2018). Turizm Rehberliği Alanında Yapılan Akademik Çalışmaların İncelenmesi. Journal of Tour Guiding, 1 (2), 57–73.
ÇETİN, G., & KIZILIRMAK, İ. (2017). Türk Turizminde Kokartlı Turist Rehberlerin Mevcut Durumunun Analizi. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 14 (2), 142–156.
Retrieved from http://hdl.handle.net/11630/1494
CHANDRA, Y., & SHANG, L. (2019). Qualitative Research Using R: A Systematic Approach. Springer. https://doi.org/10.1007/978-981-13-3170-1
COHEN, E. (1985). The Tourist Guide: The Origins, Structure and Dynamics of a Role.
Annals of Tourism Research, 12 (1), 5–29.
ÇOKAL, Z., & ASLAN, Z. (2016). Profesyonel Turist Rehberinin Kültürel Değerlere Katkısına İlişkin Turist Algılamaları (Tourists Perception of Professional Tourist Guide s Contribution to Cultural Values). Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 4 (1), 53–53. https://doi.org/10.21325/jotags.2016.6
991 EKER, N., KAYA, C., & ZENGİN, B. (2019). Turist Rehberliği Mesleği (Dünü- Bugünü-
Yarın) (B. Zengin, G. E, Bayram, & O. Batman, Eds.). Ankara.
EKER N., & ZENGİN, B. (2016). Turizm Rehberliği Eğitimi Müfredatlarının Uygulama Yeterliliğinin Profesyonel Turist Rehberleri Bakış Açısıyla İrdelenmesi. Turizm ve Arastırma Dergisi, 5 (2).
GÜDÜ DEMİRBULAT, Ö., & TETİK DİNÇ, N. (2017). Sürdürülebilir Turizm Konulu Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Profili. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 14 (2), 20–30. https://doi.org/10.24010/soid.334320
GÜLLÜ K., & ATASOY, B. (2019). Gastronomi Turistlerinin Destinasyon Tercihini Etkileyen Motivasyon Faktörlerinin İncelenmesi. In O. Emir (Ed.), 20. Ulusal Turizm Kongresi (pp. 799–806). https://doi.org/978-975-06-3632-5 Anadolu Üniversitesi Basımevi Ekim
KAYA, U., & ÖZHAN, Ç. (2012). Duygusal Emek ve Tükenmişlik İlişkisi: Turist Rehberleri Üzerine Bir Araştırma. Çalışma İlişkileri Dergisi, 3 (2), 109–130.
LOVRENTJEV, S. (2015). Education of Tourist Guides: Case of Croatia. Procedia Economics and Finance, 23(October 2014), 555–562. https://doi.org/ 10.1016/s2212- 5671(15)00538-9
OLCAY, A., & AKKÖZ, H. (2014). Profesyonel Turist Rehberlerinin Performanslarının Yerli Turistler Tarafından Değerlendirilmesi. Journal of Businesss Research Turk, 7 (2), 349–374.
ÖZEL, Ç., & KOZAK, N. (2012). Turizm Pazarlaması Alanının Bibliyometrik Profili ve Bir Atıf Analizi. Türk Kütüphaneceliiği, 26 (4), 715–733.
ÖZSOY, A., & ÇOKAL, Z. (2018b). Türkiye’de Turist Rehberliği Alanında Yayımlanmış Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Analizi (1989-2018). 2nd International EMI Entrepreneurship & Social Sciences Congress, 09-11 November 2018, Cappadocia, (November 2018).
REISINGER, Y., & STEINER, C. (2006). Reconceptualising İnterpretation: The Role of Tour Guides in Authentic Tourism. Current Issues in Tourism, 9 (6), 481–498.
https://doi.org/10.2167/cit280.0
ŞAHİN, S., & ACUN, A. (2015). Turist Rehberliği Alanının Bibliyometrik Profili. Balıkesir University The Journal of Social Sciences Institute, 18 (34), 213–234.
SARIIŞIK, M., & ÖZBAY, G. (2015). Gastronomi Turizmi Üzerine Bir Literatür İncelemesi.
Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, 26 (2), 264–278. https://doi.org/10.17123/atad.
vol26iss218417
SERT, A. N., & KARACAOĞLU, S. (2018). Turist Rehberlerinin Mesleki Sorunları Üzerine Bir Araştırma: Kapadokya Örneği (A Study on Problems of Tour Guides: The Case of Cappadocia). Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6 (3), 81–99.
https://doi.org/10.21325/jotags.2018.273
992
TUREB, Turist Rehberleri Birliği. (2014). Retrieved November 8, 2019, from http://www.tureb.org.tr/tr/Page/Detail/62
WFTGA. (2003). What is a Tourist Guide? | World Federation of Tourist Guide Associations.
Retrieved November 8, 2019, from http://wftga.org/tourist-guiding/what-tourist-guide YENİPINAR, U., & ZORKİRİŞÇİ, A. (2013). Türkiye ve Avrupa Birliği Ülkelerinde Turist
Rehberliği Eğitimi, Cag University Journal of Social Sciences, 10 (2), 111–136.
YENİPINAR ,U., BAK, E., & ÇAPAR, G. (2014). Turist Rehberliği Meslek Kanununun, Meslek Örgütleri ve Öğretim Elemanlarının Bakış Açısı ile Değerlendirilmesi. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (2), 86–114. Retrieved from https://dergipark.org.tr/cagsbd/ issue/44631/554447
