9. Sınıf Orta ve İleri Düzey Edebiyat Soru Bankası
Yaz üre
(Düşüne Glişti Ylaı)
ORTA ve İLERİ DÜZEY
1
FATMA GÜL ÖRS
TANIMLAMA
TANIK GÖSTERME KARŞILAŞTIRMA
YAZMA SÜRECİ
(DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI)
ÖRNEKLEME
SAYISAL VERİLERDEN YARARLANMA
BENZETME
AÇIKLAMA İPUCU ÖRNEK
TANIMLAMA
Bir varlık ya da kav- ramı en belirgin ve kalıcı nitelikleriyle belirtmek onu tanım- lamaktır.
• Bu nedir?” Soru- sunun yanıtıdır.
• Tek cümledir.
• Öznel veya nes- nel olabilir.
• Kübizm, XX. yüzyıl başlarında resimde baş- layan, sonra öteki sanat dallarıyla birlikte ede-
biyatta etkisini gösteren bir sanat akımıdır.
• Lirik şiir, duyguların, çok etkili ve coşkulu bir biçimde dile getirildiği şiir türüdür.
DÜŞÜNCEYİ GELİŞTİRME YOLLARI
AÇIKLAMA İPUCU ÖRNEK
KARŞILAŞTIRMA
En az iki varlık, iki kavram, iki şey ara- sındaki benzer ya da farklı nitelikleri bir arada vererek düşün- ceyi belirginleştir-
mektir. Bir cümlede karşılaştırmanın ola- bilmesi için karşılaştı- rılan iki şey ve karşı- laştırma yönü olması gerekir.
“ En, daha, -e
göre, ise, kadar “ gibi ifadeler karşı- laştırma cümlele- rinde sıklıkla kulla- nılır.
• Ova, güneşli ve dalgasız bir deniz- den daha da düzdü.
• Yolda gelirken gördüğümüz, çılgın- ca esen rüzgârların oluşturduğu tepe-
cikler burada yok- tu. • Uzaklarda, bir insan boyu yüksek- likte, kubbeleştiril- miş, küçük küçük toprak yığınları var- dı.
AÇIKLAMA İPUCU ÖRNEK
ÖRNEKLEME
Soyut olan düşünceyi somutlaştırmak, belir- gin kılmak için gerek sözlü gerek yazılı an- latımlarda sık sık ör- neklemeye başvurulur.
Böylece düşünce belir- gin hâle getirilir. Anla- tım güçlendirilir.
Söz gelimi, mese-
la, misal, örneğin gibi ifadeler örnek cümle- lerinde kullanılabilir.
Bedri Rahmi Eyüboğ- lu, şiirlerinde masal dilini, masal motifle- rini belki de en çok kullanmış bir şair. Ma- sallı söyleyişi daha
40’ların başında “Ya- radana Mektuplar”
adlı şiirlerinde başlar.
Daha sonra yazdı-
ğı “Kırk Odalı Konak”
adlı şiirde şiirinin ma- salla olan bu ilişkisini açıkça görebilirsiniz.
“Karadut, Karasevda, Saadet” adlı şiirleri masal dilinin, masal- daki söyleyiş kalıpları- nın baştan sona ege- men olduğu şiirlerdir.
AÇIKLAMA İPUCU ÖRNEK
TANIK
GÖSTERME (ALINTI YAPMA)
Bir düşünceyi inandı- rıcı kılmak için o ko- nuyla ilgili tanınmış birinin konuyla ilgili sözleri ya da görüş- leri alınır. Böylece sa- vunulan düşünce güç- lendirilir. Bu teknik daha çok tartışmacı anlatım biçiminde kul- lanılır
Alıntı cümleler Andre Gide bir yazısın- da şöyle der: “Sanatçı- nın konusu insandır. Bir insanın yaşamı, o insanın düşlerinin de kaynağı-
dır.” Bu söze katılıyo-
rum. Çünkü yaşananlarla düşler iç içedir. Sanatçı, yazar, ozan insan yaşa- mını, insan düşlerini bir yapıtta gerçeğe dönüş- türendir. Başkasına, ge- leceğe bakandır.
AÇIKLAMA İPUCU ÖRNEK
BENZETME
Aralarında nitelikçe
ilgi bulunan iki şeyden nitelik bakımından za- yıf olanı güçlü olana benzetmektir
gibi, sanki Aile kavgaları, bir yö- nüyle, araba kazaların- dan pek farklı değildir:
Her aile, bizim başımıza böyle bir şey gelmez, diye düşünür.
Yatağından, karşısındaki dağların sis basmış zir- velerini ve güneş vurdu- ğunda kristal avizelere dönüşen çamları görebi- liyordu.
AÇIKLAMA İPUCU ÖRNEK
SAYISAL
VERİLERDEN YARARLANMA
Düşüncenin kanıtla- nabilmesi için ista- tistiksel bilgilerden, anketlerden ya da grafiklerden yararla- nılmasıdır.
İstatistik verileri Ormanlar, dünyamızın ak- ciğerleri gibidir. Ağaç ve ormanın insan hayatına doğrudan ve dolaylı o ka- dar çok faydası vardır ki…
Aklıma gelen birkaçını sı- ralayayım isterseniz. O za- man ne demek istediğimi daha iyi anlamış olursunuz.
Tabiatın harika, sessiz sü- pürgeleri ormanlar yaratıl- masaydı yaşadığımız dün- ya tozdan geçilmeyecekti.
1000 m² ladin ormanı yıl- da 32 ton, kayın ormanı 68 ton ve çam ormanı ise 30-40 ton tozu hüp diye emebilir ve havadaki ze- hirli gazları da filtre eder.”
