GÜNDEM : Sayısal Etki Çalışması (SEÇ) II. Best Estimate (En İyi Tahmin) Kavramı III. Solvency II Sisteminde Tanımlanan Riskler ve Ölçüm

(1)

SOLVENCY II SOLVENCY II

HAYAT DIŞI RİSKLER

(2)

GÜNDEM :

I. Sayısal Etki Çalışması (SEÇ)

II. Best Estimate (En İyi Tahmin) Kavramı

III. Solvency II Sisteminde Tanımlanan Riskler ve Ölçüm Yöntemleri

Yöntemleri

IV. SEÇ 4’te Yapılanlar, Deneyimler, Öneriler V. Süreçte İhtiyaç Duyulan Kaynaklar

VI. Nereden Başlayalım?

(3)

SAYISAL ETKİ ÇALIŞMASI NEDİR?

SAYISAL ETKİ ÇALIŞMASI QUANTITATIVE IMPACT STUDY (QIS)

BİR ŞİRKETİN, TAŞIDIĞI RİSKLER İTİBARIYLA İHTİYAÇ DUYDUĞU SERMAYE MİKTARININ HESAPLANMASI VE MEVCUT SERMAYESİNİN

YETERLİLİĞİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ SÜRECİDİR.

1. SÜTUN

Nicel Düzenlemeler

ÖZKAYNAK VE YATIRIMLARA İLİŞKİN HESAPLAMALAR

TEKNİK KARŞILIKLARIN EN İYİ TAHMİN DEĞERLERİNİN HESAPLANMASI (BEST ESTIMATE)

EKONOMİK SERMAYENİN HESAPLANMASI (SCR – SOLVENCY CAPITAL REQUIREMENT)

MİNİMUM SERMAYENİN HESAPLANMASI (MINIMUM CAPITAL REQUIREMENT)

3

(4)

SERMAYE MİKTARININ HESAPLANMASI

STANDART MODEL İÇ MODEL GEREKLİ SERMAYE MİKTARININ HESAPLANMASI

• STANDART MODEL, CEIOPS TARAFINDAN TASARLANAN VE TÜM ŞİRKETLERİN KULLANABİLECEĞİ STANDART FORMÜLLERİ İÇEREN KISMİ İÇ MODEL

ŞİRKETLERİN KULLANABİLECEĞİ STANDART FORMÜLLERİ İÇEREN MODELDİR.

• İÇ MODEL, ŞİRKETLERİN KENDİLERİNE ÖZGÜ RİSK PROFİLİNİ ESAS ALARAK BELİRLEDİKLERİ SENARYOLARI KULLANARAK TASARLAYACAKLARI VE YASAL ONAY GEREKTİREN MODELDİR.

• KISMİ İÇ MODEL, ŞİRKETLERİN STANDART MODEL TASARIMI İÇİNDE BELLİ RİSK MODÜLLERİNİ HESAPLARKEN, STANDART PARAMETRELERİ KENDİ PARAMETRELERİ İLE DEĞİŞTİRDİKLERİ VE

(5)

• MODELE GİRİLECEK VERİLERİN TOPLANMASI

• TEKNİK KARŞILIKLARIN EN İYİ TAHMİN DEĞERLERİNİN HESAPLANMASI

• EN İYİ TAHMİNLE KARŞILIKLAR ÜZERİNDEN RİSK MARJLARININ HESAPLANMASI

• VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİN BUGÜNKÜ DEĞERLERİNİN HESAPLANMASI

SAYISAL ETKİ ÇALIŞMASININ AŞAMALARI

13.12.2010 5

HESAPLANMASI

• ŞOK SENARYOLARININ OLUŞTURULMASI, UYGULANMASI VE SONUÇLARIN HESAPLANMASI

• VERİ GİRİŞLERİ

• KONTROLLER

• SONUÇLARIN YORUMLANMASI

(6)

EN İYİ TAHMİN (BEST ESTIMATE) GELECEKTEKİ TÜM NAKİT GİRİŞ VE ÇIKIŞLARININ BUGÜNKÜ ORTALAMA DEĞERİ

BEST ESTIMATE KAVRAMI

NAKİT GİRİŞLERİ : NAKİT ÇIKIŞLARI :

• Tazminat ödemeleri EN İYİ TAHMİN HESAPLANIRKEN DİKKATE ALINMASI GEREKEN;

• Gelecekte alınacak primler

• Sovtajlardan alacaklar

• Tazminat ödemeleri

• Direk masraflar

• İndirek masraflar

• Vergi ödemeleri

! NAKİT GİRİŞ – ÇIKIŞLARININ PROJEKSİYONU

AKTÜERYAL MODEL KULLANIMINI GEREKTİRİR.

(7)

RİSK MARJI : TEKNİK KARŞILIKLARIN DEĞERİNİN, ŞİRKETİN

TEKNİK KARŞILIKLARIN DEĞERİ = EN İYİ TAHMİN DEĞERİ + RİSK MARJI

BEST ESTIMATE KAVRAMI

13.12.2010 7

RİSK MARJI : TEKNİK KARŞILIKLARIN DEĞERİNİN, ŞİRKETİN

DEVROLMASI HALİNDE SİGORTACILIK YÜKÜMLÜLÜKLERİNDEN

DOLAYI ÖDEMEK DURUMUNDA KALACAĞI TUTARA EŞİT OLMASI

İÇİN HESAPLANAN İLAVE BİR GÜVENCEDİR.

(8)

SOLVENCY II SİSTEMİNDE TANIMLANAN HAYAT DIŞI RİSKLER

(9)

SOLVENCY II SİSTEMİNDE TANIMLANAN RİSKLER

PİYASA RİSKİ : RİSK FAKTÖRLERİNDE MEYDANA GELEN DEĞİŞİKLİKLERİN ŞİRKETİN FİNANSAL POZİSYONUNU OLUMSUZ YÖNDE ETKİLEMESİ RİSKİDİR.

FAİZ ORANLARI

PİYASA RİSKİ

Faiz Oranı Riski

Kur Riski

SOLVENCY II SİSTEMİNDE TANIMLANAN RİSKLER VE ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ

KURLAR HİSSE SENEDİ

FİYATLARI GAYRİMENKUL

FİYATLARI

Hisse Senedi Riski

Gayrimenkul Riski

Kredi Ürünleri Riski

Yoğunlaşma Riski

9

(10)

FAİZ ORANLARINA DUYARLI AKTİF VE PASİFLER

DÖVİZ KURLARINA DUYARLI AKTİF VE PASİFLER

• Bono ve tahvil portföyü

• Alacaklar

• Borçlar

• “En İyi Tahmin” yöntemiyle hesaplanan karşılıklar

• Dövizli alacaklar

• Dövizli borçlar

• Eurobondlar

• Vadeli / vadesiz döviz hesapları

HİSSE SENEDİ FİYATLARINA DUYARLI AKTİFLER

GAYRİMENKUL FİYATLARINA DUYARLI AKTİFLER

• Hisse senetleri

• İştirakler

• Bağlı Ortaklıklar

• Yatırım amaçlı gayrimenkuller

• Kullanım amaçlı gayrimenkuller

(11)

ÖLÇÜM TEKNİĞİ ;

Risk faktörlerine duyarlı olan aktif ve pasiflerin net bugünkü değerleri hesaplanır.

Standart Yöntemin her bir risk faktörü için öngördüğü yukarı ve aşağı şoklar uygulanarak, aktif ve pasiflerin yeni değerleri hesaplanır ve olumsuz yöndeki değişimler (portföy değerindeki azalmalar) senaryo sonucu olarak QIS tablosuna girilir.

13.12.2010 11

Bugünkü

değer Yukarı şok Aşağı şok 10.000.000

9.870.000 9.770.000 9.930.000 (5.000.000)

(4.930.000) (4.880.000) (4.960.000) (100.000)

60.000 50.000

(30.000) (50.000)

30.000

(50.000)

Kullanılacak Şok sonucu (TL)

Nominal

Nakit akışları FAĐZ ORANLARINDAKĐ

DEĞĐŞĐMLER Alacaklar

Borçlar

Alacaklar için ∆NAV Borçlar için ∆NAV

∆NAV

(12)

YATIRIM PORTFÖYÜNÜN BELİRLİ YATIRIM ARAÇLARI ÜZERİNDE YOĞUNLAŞMASINA BAĞLI OLARAK;

•şirketin yoğunlaşılan yatırım aracına ilişkin risk faktöründe meydana

PİYASA RİSKİ KAPSAMINDA ÖLÇÜLEN YOĞUNLAŞMA RİSKİ NEDİR?

YOĞUNLAŞMA RİSKİNDE DİKKATE ALINAN YATIRIM

ARAÇLARI ilişkin risk faktöründe meydana

gelebilecek aşırı dalgalanmalardan daha fazla etkilenmesi

•yoğunlaşılan yatırım aracına ilişkin karşı tarafın kısmen ya da tamamen yükümlülüğünü yerine getirmemesi

SONUCU ZARAR ETME İHTİMALİDİR.

• Vadeli ve vadesiz mevduatlar

• Hisse senetleri

• İştirakler / Bağlı ortaklıklar

• Repo pozisyonu

• Yatırım fonları

(13)

YOĞUNLAŞMA RİSKİ ÖLÇÜM TEKNİĞİ ;

Yatırım portföyünün karşı taraflar bazında dağılımı yapılarak, Standart Yöntem tarafından her bir rating sınıfı için toplam portföyün belirli bir yüzdesi şeklinde ayrı ayrı belirlenen sınırların ne kadar aşıldığı hesaplanır ve aşan kısımlar bir yükleme katsayısı ile çarpılarak elde edilen toplam tutar QIS tablosuna girilir.

13.12.2010 13

Örnek :

Toplam Portföy : 1,000,000,000 TL

Karşı Taraf Kredi Notu Mevduat Sınır Aşan Kısım Yükleme Sonuç

A Bankası AAA 500,000,000 TL %5 450,000,000 0.15 67,500,000 TL

(14)

GEREKLİ VERİ :

• Yatırım portföyü

• Vadeli ve vadesiz mevduatlar (TL ve döviz kırılımlı olarak) Bankaların derecelendirme

KULLANILABİLECEK ARAÇLAR :

• Piyasa Riski Modeli

• Helper Tabs (Ceiops)

PİYASA RİSKİ KAPSAMINDA;

• Bankaların derecelendirme notları

• İştirakler / Bağlı Ortaklıklar

• Gayrimenkuller

• Alacaklar ve borçlar (TL ve

döviz kırılımlı olarak)

(15)

KREDİ RİSKİ : ŞİRKETİN ANLAŞMALI OLDUĞU KARŞI TARAFLARIN, YAPILAN SÖZLEŞME GEREKLERİNE UYMAYARAK ÖDEME YÜKÜMLÜLÜKLERİNİ TAMAMEN YA DA KISMEN VE / VEYA ZAMANINDA YERİNE GETİRMEMELERİNE YA DA GETİREMEMELERİNE BAĞLI OLARAK

ORTAYA ÇIKAN RİSKTİR.

KREDİ RİSKİ

Özel Sektör Bonoları

13.12.2010 15

Reasürans İşlemleri

Türev ürünler

REASÜRANS ŞİRKETLERİ ARACI KURUMLAR PİYASAYA MENKUL

KIYMET SÜREN TARAFLAR

(16)

REASÜRANS SÖZLEŞMELERİNE İLİŞKİN ÖLÇÜM TEKNİĞİ ;

En iyi tahmin yöntemiyle hesaplanan karşılıklardaki re payları (re alacakları) hesaplanır.

Standart Modelin Yazım Riski’ne ilişkin olarak hesapladığı SCR tutarı esas alınarak, brüt ve net SCR tutarları reasürörler bazında dağıtılır.

Her bir karşı taraf için, brüt SCR tutarından net SCR tutarı ve var ise maddi teminat tutarı düşülür, karşı tarafa ilişkin alacak tutarı eklenir. (Exposure at SOLVENCY II SİSTEMİNDE TANIMLANAN RİSKLER VE ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ

teminat tutarı düşülür, karşı tarafa ilişkin alacak tutarı eklenir. (Exposure at Default)

Çıkan sonucun %50’si (Loss Given Default) alınır ve böylece temerrüt halinde maruz kalınacak zarar tutarı hesaplanmış olur.

Model tarafından Exposure at Default, Loss Given Default ve rating kuruluşları tarafından, her bir rating sınıfına göre belirlenen temerrüt olasılık oranları (Probability of Default) kullanılarak QIS tablosuna girilecek beklenen temerrüt tutarı hesaplanır.

(17)

FİNANSAL ÜRÜNLERE İLİŞKİN ÖLÇÜM TEKNİĞİ ;

Standart Modelin Piyasa Riski’ne ilişkin olarak hesapladığı SCR tutarı esas alınarak, brüt ve net SCR tutarları karşı taraflar bazında dağıtılır.

Her bir karşı taraf için, brüt SCR tutarından net SCR tutarı ve var ise maddi teminat tutarı düşülür, finansal ürünün cari piyasa değeri eklenir. (Exposure at Default)

Çıkan sonucun %50’si (Loss Given Default) alınır ve böylece temerrüt halinde maruz kalınacak zarar tutarı hesaplanmış olur.

13.12.2010 17

maruz kalınacak zarar tutarı hesaplanmış olur.

Model tarafından Exposure at Default, Loss Given Default ve rating kuruluşları tarafından, her bir rating sınıfına göre belirlenen temerrüt olasılık oranları (Probability of Default) kullanılarak QIS tablosuna girilecek beklenen temerrüt tutarı hesaplanır.

Expected Loss = Exposure at Default (EAD) x Loss Given Default (LGD) x Probability of Default (PD)

(18)

GEREKLİ VERİ :

• Acente alacaklarının acenteler bazında dağılımı

• “En iyi tahmin”le

karşılıklardaki re payları

KULLANILABİLECEK ARAÇLAR :

• Kredi Riski Modeli

• Helper Tabs (Ceiops)

KREDİ RİSKİ KAPSAMINDA;

karşılıklardaki re payları (reasürans şirketleri bazında dağılım)

• Yazım Riski için hesaplanan Brüt SCR ve Net SCR tutarları

• Piyasa Riski için hesaplanan Brüt ve Net SCR tutarları

• Karşı tarafların

(19)

HAYAT DIŞI VE SAĞLIK YAZIM RİSKİ : BU RİSK BEKLENENDEN DAHA SIK YA DA DAHA YÜKSEK TUTARLARDA HASARLARIN MEYDANA GELMESİ SONUCU, ŞİRKETİN YÜKÜMLÜLÜKLERİNİ KARŞILAMAKTA YETERSİZ KALMASI RİSKİDİR.

HAYAT DIŞI VE SAĞLIK YAZIM

RİSKİ

Prim Riski

13.12.2010

19

Rezerv Riski

Afet Riski

(20)

ÖLÇÜM TEKNİĞİ ;

Karşılıkların “en iyi tahmin” değerleri aktüeryal modeller kullanılarak hesaplanır.

Branşlar bazında primler, Solvency II’deki branş düzenine göre gruplanır ve tabloya girilir.

QIS tablosuna girilen karşılık tahminleri ve prim verileri üzerinden, Standart SOLVENCY II SİSTEMİNDE TANIMLANAN RİSKLER VE ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ

QIS tablosuna girilen karşılık tahminleri ve prim verileri üzerinden, Standart Yöntem’in öngördüğü standart dağılım oranları ve katsayılar kullanılarak Prim, Rezerv ve Afet Riski’ne ilişkin SCR tutarları hesaplanır. (Standart Model hesaplar)

Şirket eğer kendi afet senaryolarını kullanmak istiyor ise, Afet Riski modeli kullanarak, model ile elde ettiği sonucu QIS tablosuna girebilir.

(21)

GEREKLİ VERİ :

• Gelecek Yılın Tahmini Kazanılan Primleri

• Gelecek Yılın Tahmini Yazılan Primleri

KULLANILABİLECEK ARAÇLAR :

• Prim Riski Modeli

• Rezerv Modeli

YAZIM RİSKİ KAPSAMINDA;

13.12.2010 21

• Gelecek Yılın Tahmini Yazılan Primleri

• İlgili Yılın Yazılan Primleri

• Primlerin coğrafi bölge bazında dağılımı

• Hasarların “En İyi Tahmin” Değerleri

• Geçmişe Dönük Hasar / Prim Oranları

• Geçmişe Dönük Kazanılan Primler

• Rezerv Modeli

• Afet Riski Modeli

• Helper Tabs (Ceiops)

(22)

OPERASYONEL RİSKLER : UYGUN OLMAYAN YA DA İŞLEMEYEN İŞ SÜREÇLERİ, İNSAN HATALARI, TEKNOLOJİK YA DA ALTYAPIYLA İLGİLİ AKSAKLIKLAR, HATALI RAPORLAMA VEYA DIŞ ETKENLER NEDENİYLE ORTAYA ÇIKABİLECEK ZARARLARI İFADE EDER.

ÖLÇÜM TEKNİĞİ ;

Hayat, Hayat Dışı ve Sağlık branşları bazında brüt teknik karşılıklar ile brüt kazanılan primler, Standart Yöntem’in öngördüğü belirli katsayılar ile çarpılarak çıkan sonuçlardan yüksek olanı esas alınır ve bu esas alınan tutar ile Basic SCR tutarının %30’u karşılaştırılarak bu tutarlardan da düşük olanı esas alınır. Unit- linked işlere ilişkin yıllık masraf tutarının %25’i de eklenerek, Operasyonel Risklere ilişkin SCR tutarı hesaplanır. (Standart Model hesaplar)

(23)

GEREKLİ VERİ :

• Brüt Teknik Karşılıklar

• Brüt Kazanılan Primler

OPERASYONEL RİSKLER KAPSAMINDA;

13.12.2010 23

• Brüt Kazanılan Primler

(24)

SAYISAL ETKİ ÇALIŞMASI 4

Dökümanların yorumlanması

Net olmayan konularda ortak kararlar alınması

Karar verilemeyen konulara ilişkin soru listelerinin hazırlanması ve İhtisas Komitesi’nden görüş alınması

NELER YAPTIK?

Komitesi’nden görüş alınması

Branşların Solvency II’ye göre gruplanması

Ortak faiz oranlarının belirlenmesi

Şoklarının uygulanacağı aktif ve pasif kalemlerin belirlenmesi

(25)

QIS 4 SÜRECİNDE YAŞANAN ZORLUKLAR

Karşılıkların “en iyi tahmin” değerlerinin hesaplanması

Bugünkü değerlerin hesaplanmasında kullanılacak risksiz iskonto oranlarının belirlenmesi

Şokların uygulanacağı kalemlerin belirlenmesi

13.12.2010 25

Şokların uygulanacağı kalemlerin belirlenmesi

Branşların Solvency II’ye göre gruplanması

Zaman sınırlaması

(26)

ÖNERİLER

Proje ekibinin iyi düzeyde İngilizce bilen kişilerden oluşturulması

Zaman planlaması yapılması ve buna uyulması

Proje ekibinin belirli aralıklarla bir araya gelerek yapılanları gözden geçirmeleri

gözden geçirmeleri

Üst Yönetim desteği

Risklere ilişkin manuellerin hücrelere veri girişi yaptıkça

doldurulması

(27)

HAYAT

RİSK YÖNETİMİ

SÜREÇTE İHTİYAÇ DUYULAN KAYNAKLAR

HAYAT DIŞI RİSKLER

REASÜRANS DEPARTMANI

MUHASEBE DEPARTMANI AKTÜERYA

13.12.2010 27

PORTFÖY YÖNETİMİ

İŞ KABUL

(28)

MODEL

İNSAN KAYNAĞI SÜRE

PİYASA RİSKİ RİSK YÖNETİMİ AKTÜERYA

ŞİRKET İÇİ MODELLEME ARACI HELPER TABS

YAKLAŞIK 1 AY

SÜREÇTE İHTİYAÇ DUYULAN KAYNAKLAR

KREDİ RİSKİ

YAZIM RİSKİ

RİSK YÖNETİMİ AKTÜERYA

RİSK YÖNETİMİ AKTÜERYA REASÜRANS

PRİM RİSKİ MODELİ REZERV RİSKİ MODELİ AFET RİSKİ MODELİ

YAKLAŞIK 3-4 AY ŞİRKET İÇİ MODELLEME ARACI

HELPER TABS

YAKLAŞIK 1 AY

(29)

NEREDEN BAŞLAYALIM?

1. DÖKÜMANLARIN İNCELENMESİ

13.12.2010 29

1. DÖKÜMANLARIN İNCELENMESİ

2. PROJE EKİBİNİN TOPLANARAK ZAMAN PLANLAMASI VE GÖREV DAĞILIMI YAPMASI

3. KULLANILACAK REZERV MODELİNE VE DİĞER YARDIMCI ARAÇLARA KARAR VERİLMESİ

4. MEVCUT VERİLERİN TOPLANMAYA VE TABLOYA GİRİLMEYE BAŞLAMASI

(30)