• Sonuç bulunamadı

Yerel isimler çoğunlukla bir bölgeden başka bir bölgeye, ya da bir dilden başka bir dile göre farklılık gösterebilir ya da farklı türler aynı yerel isimle biliniyor olabilir

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Yerel isimler çoğunlukla bir bölgeden başka bir bölgeye, ya da bir dilden başka bir dile göre farklılık gösterebilir ya da farklı türler aynı yerel isimle biliniyor olabilir"

Copied!
3
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

1 2. Bitkilerin isimlendirilmesi ve sınıflandırılması

Bitkiler yetiştikleri bölgelerdeki insanlar tarafından yerel isimleri ile tanınırlar. Yerel isimler çoğunlukla bir bölgeden başka bir bölgeye, ya da bir dilden başka bir dile göre farklılık gösterebilir ya da farklı türler aynı yerel isimle biliniyor olabilir.

Örneğin, Michauxia campanuloides L’Hérit. ex Aiton Tarsus ve Silifke’nin dağ köylerinde gençken gövdesi ve kökü pişirildikten sonra yenir, ayrıca yaprakları Kahramanmaraş’ta yara iyi edici olarak kullanılır.

Michauxia tchihatchewii Fisch. & Mey. ise Gülnar’da sebze olarak kullanılır. Bu iki bitki birbirinden farklı türler olmasına rağmen halk arasında “gerçemek”,

“gerçimek” ve “keçibiciği” yerel adları ile bilinmektedir.

Böyle bir belirsizlik sağlıkta, ticarette ve tarımda ciddi sonuçlar doğurabilir. Bu sorunun çözümü her canlı türüne, o türe özgü bir bilimsel isim vermektir. Bir türün bilimsel ismi, o türü ilk olarak tanımlayan ve betimleyen bilim insanları tarafından verilir.

Binominal (İkili) İsimlendirme

Carl von Linné 1753 yılında Species Plantarum (Bitki Türleri) adlı eserini yazarken her bitki için sadece iki sözcükten oluşan kısa bir isim kullandı. Onun uyguladığı bu yöntem kısa süre içinde popüler hale geldi. Günümüzde bilinen milyonlarca canlının her biri için kullanılan isimlendirme sistemi binominal (ikili) isimlendirme olarak tanımlanır.

Şekil 2.1. Species Plantarum adlı eserin kapağı

Canlıları tanımlamak için günümüzde de hala kullanılan bilimsel isimlendirme sistemi, ilk kez 1758 yılında Systema

(2)

2 Naturae adlı kitabında Linné tarafından tanımlandı.

Şekil 2.2. Systema Naturae adlı eserin kapağı

Bilimsel bir isim binominal isimlendirme yöntemine göre iki sözcükten oluşur ve Latince ya da Eski Yunanca kökenlidir.

Allium cepa L. (Soğan) Allium sativum L. (Sarımsak) Bunlardan birincisi cins adı, ikincisi ise sıfat niteliği olan epitet adıdır. Bu iki sözcük birlikte tür adını oluşturur. Cins isminin ilk harfi daima büyük harfle yazılır.

Epitet ismi ise küçük harf ile yazılır. O bitkiyi bilim dünyasına tanıtan ilk kişinin

adı da bitkinin adından hemen sonra yazılır ve buna otör adı denir.

İki sözcükten oluşan bilimsel isimlerin arkasına, alttür ya da varyete ismi de yazılabilir. Alttür, aynı türün farklı habitatlarda veya farklı coğrafik bölgelerde yaşayan farklı üyelerinin kendi aralarında oluşturdukları bir alt gruptur. Varyete ise, aynı türün birbirinden küçük fakat tutarlı farklılıklara sahip üyeleridir.

Tablo 2.1. Bazı epitetler ve Türkçe anlamları

Epitet Türkçe anlamı

annuus, annua, annuum tek yıllık communis, commune küme halinde

büyüyen edulis, edule yenebilir, yenen esculentus, esculenta,

esculentum

tatlı, lezzetli

Bitkilerin Sınıflandırılması

Sistematik, canlıları ortak karakterlerine göre düzenleme ve sınıflandırma bilimidir.

Bitki sistematiği, yeryüzünde yetişen bitki çeşitlerini, isimlendirilmelerini, farklılık ve benzerliklerini, yeryüzünde yayılışlarını ve yetişme ortamı özelliklerini inceler.

Bitkilerin tanımlanmaları (deskripsiyon), tanınmaları (identifikasyon), isimlendirilmeleri (nomenklatür) ve sınıflandırılmalarını kapsar.

(3)

3 Bitki sistematiğinde temel birim “tür”dür.

Regnum (alem) Divisio (bölüm)

Subdivisio (alt bölüm) Classis (sınıf)

Subclassis (alt sınıf) Ordo (takım)

Subordo (alt takım) Familia (aile)

Subfamilia (altfamilya) Tribus (oymak)

Subtribus (alt oymak) Genus (cins)

Subgenus (altcins) Species (tür)

Subspecies (alt tür) Varietas (varyete)

Kaynaklar

Frohne, D., Jensen, U. (1973). Systematik des Pflanzenreichs. Gustav Fischer Verlag, Stuttgart

Graham L.E., Graham J.M., Wilcox L.W.

(2004). Bitki Biyolojisi, Işık K. (Çeviri editörü). Palme Yayıncılık, Ankara.

Hürkul, M.M. (2011). Türkiye'de yetişen Michauxia L'Hérit. (Campanulaceae) türleri üzerinde farmasötik botanik yönünden araştırmalar. Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri

Enstitüsü, Farmasötik Botanik Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Köroğlu, A., Ankara.

Keeton W.T., Gould J.L. (2003). Genel Biyoloji 1, Demirsoy A., Türkan İ., Gündüz E. (Çeviri editörleri). Palme Yayıncılık, Ankara.

Simpson, M.G. (2012). Bitki Sistematiği, Aytaç Z. (Çeviri editörü), Kaptaner İğci B. (Çeviri editörü yardımcısı).

Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.

Referanslar

Benzer Belgeler

• Türkiye’de ise 49 bölge ve 59 ayrı konukçuda 172 bitki paraziti nematod türünün kayıtlı olduğu bildirilmektedir. • Ülkemizde önemli zararlara neden olan bazı

 Bunlar arasında meyve ve kabuklu yemiş türleri, Solanaceae familyası üyeleri, Brassica grubu üyeleri ve tahıllar da bulunmaktadır...  Xanthomonas

Andrey Tarkovski, sinema tarihinde bir kutup olarak kabul edilen filmi Nostalgia’da hedefinin; dünya ve kendisiyle derin bir açmaza düşmüş, ger- çeklik ile arzulanan uyum

Sahi bu kalabalığa nasıl oldu bu kadar alışmam Sürekli alışmam/. Bir

Horizontal göz hareketlerinin düzenlendiği inferior pons tegmentumundaki paramedyan pontin retiküler formasyon, mediyal longitidunal fasikül ve altıncı kraniyal sinir nükleusu

En az yüz yıllık perspektifi olan; Bir Kuşak - Bir Yol Projesinin, Asya, Afrika ve Avrupa’yı kara deniz ve demiryolları ile entegre edeceği, projenin hat üzerinde bulunan

 Sonbahar dönemi hasat Kasım ayında başlar ve Ocak ayına kadar sürer,. Haziran ayına kadar sürdürülmesiyle tek ürün

— Haricen duvarlar Surrey kaplama tuğlası ile inşa edilmiş ve kal- kan duvarları krem renkli sıva ile kaplanmıştır.. Çatı ko- yu kahverengi