Kötü Kullanım (suistimal) : Bir ilaç ya da maddenin tedavi dışı amaçla ve tedavi kuralları dışında kullanılması.
Alışkanlık (İtiyat) : Doğal veya sentetik olan ilaç ya da kimyasal maddeyi sürekli kullanma isteği, psişik bağımlılık.
Tutkunluk (İptila) : Maddenin alınması önüne geçilmez bir gereksinim ve zorunluluktur. Doğal ya da sentetik maddelerin sıklıkla kullanılmasına bağlı zaman zaman ya da sürekli olan bir zehirlenme olayıdır. Direnç artımı vardır. Bu yüzden kullanılması gereken miktarlar giderek artar.
Kullanılmadığında yoksunluk belirtileri ortaya çıkar. Hem psişik hem de fiziksel bağımlılık oluşmuştur. Her ne şekilde olursa olsun maddenin elde edilmesi yönüne gidilir. Zararlı etkileri hem kişiyi, hem de toplumu yıpratıcıdır.
Yoksunluk Belirtileri : Tutku yapan madde alındığı zaman kaybolan bir dizi psişik, nörovejatatif ve fizik klinik belirtiler topluluğudur.
Yoksunluk belirtileri
Uykusuzluk,
Esneme,
Burun ve gözlerin akması,
Terleme, ürperme, titreme,
Adalelerde kasılma, sırtta ve bacaklarda şiddetli adale ağrıları,
Kusma, ishal,
Direnç Artımı (Tahammül, Tolerans) : Doğal ya da sentetik bir maddenin sık tekrarlanan kullanımından sonra o maddeye uyum ve dayanıklılık kazanılmasıdır. Böylece aynı miktarda kullanıma karşı farmakodinamik etkinin giderek azalması, farmakodinamik etkiyi belirli bir düzeyde tutmak için alınan madde miktarının giderek arttırılması zorunluluğudur.
Direnç Aktarımı : Bir maddeye olan bağımlılıkta
ortaya çıkan direncin o maddeden farklı bir maddede
de ortaya çıkması. Mesela alkoliklerde anesteziklere,
trankilizanlara, barbituratlara karşı görülen
dayanıklılık ya da az etkilenme.
BAĞIMLILIK
Bireyin, ruhsal ve bedensel sağlığına ya da
sosyal yaşamına zarar vermesine karşın,
belirli bir eylemi yinelemeye yönelik önüne
geçilemez bir istek duyma halidir.
Madde/Uyuşturucu Bağımlılığı
Madde alışkanlığı, bireyin normal davranabilmesi için madde kullanma ihtiyacı hissetmesidir. Maddenin kullanımının bırakılması yoksunluk sendromlarının oluşmasına neden olur.
Madde bağımlılığı, olumsuz veya
tehlikeli etkilerine rağmen bir maddenin
kompulsif kullanımına devam etme
durumu.
Bağımlılık Etkisi
Uyuşturucu maddelerin kişide oluşturduğu bağımlılık genel olarak iki türdür. Bunlar;
Psikolojik bağımlılık
Fiziksel bağımlılık
Psikolojik Bağımlılık (Alışkanlık)
Tolerans ve yoksunluk bulguları olmaması durumundaki bağımlılığı tanımlar.
«İlaca karşı ruhsal zorunluluk duyma» ile ilgilidir.
Kişi bağımlılık kazandığı maddeyi tekrar kullanma
isteği yaşar; ilacı/maddeyi almadan yapamaz ve onu
bulmak için yasal olmayan yollara teşebbüs eder. Bu
duruma en çok kullanılan maddelerin keyif verici
yönlerinin insan psikolojisindeki etkileri sebep
olmaktadır.
Psikolojik Bağımlılık
Uyuşturucu maddeler duygularımıza etki ettiğinde, ortaya çıkan etkilerin/duyguların hiçbiri doğal değildir.
İnsanı; mutlu, neşeli, gergin veya gevşemiş, şaşkın veya algıları uyarılmış ve hayal gören bir kişi yapabilir.Ortaya çıkan bu değişikliklerin sebebi; uyuşturucu maddenin beyin kimyasını ve beyindeki algılayıcıları etkileyerek onları değişikliğe uğratmasıdır.
Bağımlılık sonrasında da uyuşturucu bulamadığı zaman kişi, hayatın kendisine zindan olacağı, mahvolacağı duygusuna kapılır.
Uyuşturucu kullandıktan sonra her sorunun üzerinden geleceğini sanır. Kullanılan uyuşturucuların türüne bağlı olarak psikolojik bağımlılık yapma düzeyi değişir.
Psikolojik Bağımlılık
(Alışkanlık)
Psikolojik Bağımlılık
Maddelerin bu keyif verici etkileri zamanla psikolojik bağımlılık veya alışkanlık diye bilinen durumun ortaya çıkmasına sebep olur.
Psikolojik bağımlılık bir maddeyi kullandığınızda
kendinizi tekrar onu kullanma isteği içinde
bulmamızdır. Bu istek belki aynı gece,belki de iki
hafta sonra ortaya çıkacaktır, ancak sonuç
Fiziksel Bağımlılık (Müptelalık )
Tolerans veya yoksunluk bulguları ya da her ikisinin olması durumundaki bağımlılığı tanımlar.
Vücut tekrarlanan madde kullanımlarında maddenin ani etkilerine karşı bir direnç (tolerans) geliştirirse fiziksel bağımlılık oluşur.
Sinir sisteminin normal fonksiyonlarını sürdürebilmesi için o
maddeye ihtiyaç duyması durumu ortaya çıkar.
Fiziksel bağımlılıkta kişi bağımlı olduğu maddeyi sadece öforik etkisi nedeniyle değil bedeninde zamanla gelişen bir takım fiziksel değişimlerin zorlaması ile kullanır. Bir başka deyişle kişi önceleri zevk için kullandığı maddeyi artık zorunluluktan kullanmaya başlamıştır. Fiziksel bağımlılık ortaya çıktıktan sonra, kullanılan madde
Fiziksel Bağımlılık
Yoksunluk belirtileri
Uykusuzluk,
Esneme,
Burun ve gözlerin akması,
Terleme, ürperme, titreme,
Adalelerde kasılma, sırtta ve bacaklarda şiddetli adale ağrıları,
Kusma, ishal,
Nefes alma hızının artması, tansiyon ve
hararette artış…
Fiziksel Bağımlılık
Bağımlılık yapan maddenin bırakıldıktan sonra tekrar kullanılmaya başlanması kullananda psikolojik ve fiziksel baskıların olduğu anlamına gelir. Fiziksel ve psikolojik bir huzursuzluktan kurtulmaya çalışmak da daha güçlü bir psikolojik bağımlılığı ortaya çıkartır.
Uyuşturucu maddeye karşı psikolojik bağımlılık
gelişmeksizin fiziksel bağımlılığın gelişmesi imkansız
gibidir.
Psikolojik bağımlılıkta, bağımlılık durumu psişik alanla kısıtlıdır. Kişide keyif almak ve ilaç yokluğunda oluşacak psişik huzursuzluğu önlemek için, engellenmesi zor bir ilaç arama ve onu tekrar kullanma davranışı oluşmuştur. Bazı ilaçlar sadece psişik tipte bağımlılık oluştururlar.
Fiziksel bağımlılık, ilacın etkilediği nöron sisteminde
veya sistemlerinde ilaca karşı adaptasyon gelişmesi
sonucu ortaya çıkan yeni bir denge durumudur.
Amerikan Psikiyatri Derneği İlaç Bağımlılığı Belirtileri
1.
Kimyasal maddeyi daha sık ve istenilen miktardan fazla almak
2.
İlaca son verme veya azaltma isteğinde başarılı olamama
3.
İlaç kullanımında veya etkilerinden kurtulmak için çok fazla zaman harcanması
4.
Sık sık intoksikasyon veya yoksunluk belirtilerinin görülmesi
5.
Sosyal ve iş aktivitelerinin ilaç kullanımı nedeni ile azalması/bırakılması
6.
