VİTAMİNLER II
SUDA ÇÖZÜNEN
VİTAMİNLER
TİAMİN
(antiberiberi faktör, anörin, B
1vitamini)
Kimyasal Yapı:
Bir pirimidin halkası ile bu halkayı tiyazol yapısıyla bağlayan metil köprüsü bulunur.
Ticari formu tiaminhidroklorat’tır.
Özellikleri:
Renksiz ve suda çözünen kristaller halinde bulunur
Güneş ışınlarına hassastır
Atmosferdeki oksijene ve sıcaklığa dayanıklıdır
Asit solüsyonlarda alkalilere göre daha dayanıklıdır
TİAMİN
(antiberiberi faktör, anörin, B
1vitamini) Aktivasyonu
Aktif koenzim:
Tiamin pirofosfat (TPP) (tiamin di fosfat) Aktivasyondan sorumlu enzim:
ATP’ ye bağımlı tiamin difosfotransferaz (KC, beyinde)
TİAMİN
(antiberiberi faktör, anörin, B
1vitamini)
Emilimi
Ortamdaki konsantrasyonuna bağlı olarak barsaklardan aktif veya pasif olarak emilir.
Düşük konsantrasyonlarda sodyum iyonuna (Na+) bağlı olarak aktif transportla emilir.
Emilimin büyük bir kısmı jejenum ve ileumdan olur.
TİAMİN
(antiberiberi faktör, anörin, B
1vitamini)
Emilimi
Diyet dışında supleman olarak ağızdan alınan tiamin hızlı emilir. Yarılanma ömrü 1 saattir.
Vücutta kısıtlı olan deposu 25-30 mg kadardır
En fazla bulunduğu organlar kalp, karaciğer, böbrek ve beyindir. Vücutta var olan miktarın yarısı iskelet kaslarında bulunur.
Kanda Transport: Albumine bağlanarak
TİAMİN
(antiberiberi faktör, anörin, B
1vitamini)
Atımı
Yapısındaki metil köprüsü kolay kırılır. Pirimidin ve tiazol serbest kalarak idrarla atılır. Serbest tiamin olarak da idrarla bir miktar atılır.
Diğer atılan metabolitler;
Tiamin karboksilik asit, 4-metiltiazol-5-asetikasit, 2-metil-4- amino-5-formil aminopirimidin gibi yapılardır.
Tiamin Pirofosfatın İşlevleri
Hücrede enerji üretim olaylarına katkı sağlar
α-keto asitlerin, dallı zincirli aminoasidlerin oksidatif dekarboksilasyonunda koenzim olarak rol oynar
Sinir hücrelerinin membranlarında bulunur
Tiamin Yetersizliği
• Alıma ve kullanıma bağlı yetersizlikler
• Diyetle 21-28 gün yetersiz alım – Duygusal hassasiyet
– Depresyon
– İştah azalması, konstipasyon
– Bulantı-kusma bulgularını ortaya çıkarır.
• Uzun süreli yetersizliğinde Beriberi hastalığı görülür
– Kuru beriberi (Wernicke Korsakoff sendromu) sinir sistemi tutulumu)
– Yaş beriberi (kardiyovasküler sistem tutulumu)
Tiamin Yetersizliği
Alkoliklerde sıklıkla tiamin yetersizliği gelişir.
Alkol hem vitaminin gereksimi arttırır hem de emilimini ve aktivitesini bozar.
Tiamin Yetersizliği
• Yaşlılarda tüketim yetersizliği ve karaciğerde aktif forma dönüşümün azalması
• Çocuklar, beslenme bozukluklarında
• Dispepsi, peptik ülser, ülseratif kolit gibi gastrointestinal hastalık durumlarında
• Atletler, ağır egzersiz
• TPN alan hastalarda, CHO yüklemesi sonucu gereksinim artar
• Açlık, hemodiyaliz, diyabetik asidoz
• Karaciğer işlevlerinin bozulduğu durumlar
Tiamin Gereksinimi
• ENERJİ VE KARBONHİDRAT İHTİYACINA BAĞLI OLARAK BELİRLENİR.
• 0.4-0.5 mg/1000 kkal
• Toksisite: Toksisitesine rastlanmamaktadır. Yüksek doz alındığında baş ağrısı, uykusuzluk ve dermatit gözlenir.
Gereksinimin arttığı durumlar
• Gebelik, emziklilik
• Büyüme ve gelişme dönemi
• Gastrointestinal hastalıklar
• Çiğ balık tüketiminin yüksek olduğu kültürler
• Saflaştırılmış karbonhidrat grubu besinlerin tek başına tüketildiği kültürler
Tiamin Kaynakları
• Hem Bitkisel Hem De Hayvansal Kaynaklarda Bulunur.
• Tam tahıllar
• Kurubaklagiller
• Kuru yemişler
• Organ etleri en zengin kaynaklarıdır.
RİBOFLAVİN
(B
2vitamini)
Kimyasal yapı:
• Çeşitli kaynaklardan elde edilen flavinler kimyasal olarak benzer yapıdadır.
• Floresan ışık veren flavinler 1937 yılında riboflavin olarak tanımlanmışlardır.
• Ribitole (şeker alkolü) bağlı heterosiklik izoalloksazin halkasından oluşur.
Özellikleri:
Renkli bir pigmenttir, Suda çözünür,
Isı ve aside dayanıklı, alkali ve güneş ışığına hassastır
Gün ışığında kimyasal yapısı bozulur, floresan ışıkta sarı- yeşil renk veren aktivitesini kaybeder.
Aktif Riboflavin:
• Flavin adenin dinukleotit (FAD)
• Flavin adenin mononukleotit (FMN/riboz içermez, nükleotid değil)
FMN→ Riboflavinin ATP’ye bağımlı fosforilasyonu ile meydana gelir.
FAD → ATP içersinde yer alan AMP’nin FMN’ ye katılımı ile oluşur.
RİBOFLAVİN
(B
2vitamini)
Riboflavin (B
2vitamini) Sentez ve Metabolizması
• Riboflavin bitkilerde ve mikroorganizmalarda sentezlenir.
• Özellikle yapraklı sebzelerde, tüm sıcak kanlı organlarında, balıkta ve sütte bulunur.
Riboflavin (B
2vitamini) Emilimi
• Besinlerle aldığımız riboflavin serbest yapıda ise aktif transportla incebarsak hücrelerine geçer.
• Suda çözünür bir vitamin olmakla birlikte safra tuzlarının azalması emilimi olumsuz etkiler.
Riboflavin (B
2vitamini) Taşınması
• Plazmada serbest riboflavin ve FMN olarak taşınır. Bu yapıların yarısı proteine (albümin, globulin, fibrinojen) bağlı olarak taşınır.
Riboflavin (B
2vitamini) Atımı
• İdrar serbest riboflavin veya α-D-glukosit ve 10-formil metil flavin yapılarında atılır.
• FMN , FAD→ oksidoredüktazların koenzimi
• FMN, FAD→ redoks reaksiyonları, enerji üretimi, hücresel respirasyona katkı sağlar
• Koenzim olarak FAD ve FMN izoalloksazin halkasında reversibl redüksiyona uğrar → → →→FMNH
2ve FADH
2Riboflavin’in İşlevleri
Riboflavin’in İşlevleri
• Karbonhidrat metabolizmasında:
• Krebs siklusunda süksinat dehidrogenaz sisteminde
• Yağ metabolizmasında: β oksidasyonda açil koenzim A dehidrogenaz basamağında
• Protein metabolizmasında:
α amino asid oksidaz ve dehidrogenaz enzimlerinin çalışması için gereklidir.
• Pürin yıkımında Ksantin Oksidaz
Riboflavin Eksikliği
Riboflavin Eksikliği Belirtileri
• Ağız ve dudak köşelerinde çatlaklar, angular stomatit
• Dudaklarda şişme, keylozis
• Papillada atrofi, dilde inflamasyonglosit ve magenta dil
• Gözde korneada kanlanma, vaskülerizasyon
• Burun kenarında sarı damlacıklar
• Seboreik deri lezyonları, burunda kulaklarda ve göz kapaklarında
• Anemi, normostik, normokromik
• Nöropati
Riboflavin Gereksinimi
• Riboflavin gereksinimi alınan enerji ve proteine bağlı olarak değişir.
Önerilen miktarlar ülkelere göre değişmekle birlikte;
– Yetişkinler için 1.3-1.7 mg/gün – Gebelikte 1.8 mg/gün
– Emziklilikte 2.0 mg/gün
• Plazma düzeyi 2-4 μg/100 ml’dir.
• Toksik etkisi belirtilmemektedir.
Riboflavin Kaynakları
En iyi kaynakları;
• Süt ve ürünleri
• Karaciğer ve böbrek başta olmak üzere organ etleri
• Yumurta
• Maya
• Yeşil yapraklı sebzelerdir.
Niasin (B3 vitamini)
• Niasin, nikotinik asit ve nikotinamid için kullanılan genel bir isimdir.
• Nikotinik asitin kimyasal yapısı: Pirimidin-3-karboksilik asittir.
Niasin (B3 vitamini)
Özellikleri:
• Beyaz kristaller halinde bulunur ve kolayca nikotinamide dönüşür.
• Suda ve alkali ortamlarda çözünür, ısıya 120 oC’ye kadar dayanıklıdır.
Niasin (B3 vitamini)
Aktif formu:
• Nikotinamid adenin dinukleotit (NAD+)
• Nikotinamid adenin dinukleotit fosfat (NADP+)
• . 60 mg triptofandan 1 mg niasin üretilir.
Niasin (B3 vitamini)
Okside yapıları NAD+ ve NADP+
İndirgenmiş yapıları NADH+H+ ve NADPH+H+ olarak ifade edilir.
Niasin (B3 vitamini)
Emilimi
• İnce barsaklarda fosfataz enzimiyle nikotinamid, ribonükleotid ve riboza hidrolize olur.
• Nikotinamid mideden ve ince barsaklardan kolayca emilir.
• Düşük konsantrasyonlarda Na+ iyonuna bağlanarak emilir, yüksek konsantrasyonlarda alındığında ise basit difüzyonla emilir.
Niasin (B3 vitamini)
Taşınması
• Plazmada serbest asit ve amid yapılarında dolaşır.
• Dokulara pasif diffüzyonla girer.
• Eritrositler niasini Na+’a bağlı anyon transport sistemiyle alırlar.
Atımı
• Normal bir beslenme ile 0.5-2 µg/gün nikotinasid ve nikotinamid alınır.
• İdrarla serbest yapıda atılabildiği gibi 1-metil nikotinamid ve 1- metilpridon 3-karbonid metabolitlerine rastlanır.
Niasin İşlevleri
• NAD, NADP oksidoredüktazların koenzimleridir.
• CHO, lipid, amino asid metabolizmalarında H iyonu transfer ederler.
• C vitamini yardımıyla folik asidin aktif yapısı olan tetrahidrofolik aside dönüşümünde NADPH bağımlı redüktaz enzimlerine gereksinim vardır.
• NAD bağlantılı dehidrogenazlar, oksidatif yolaklardaki oksidoredüksiyon reaksiyonlarını katalizler ( Ör; sitrat döngüsü)
• NADP bağlantılı dehidrogenazlar veya redüktazlar redüktif biyosentezlerle ilgili yollaklarda etkili olur (Ör; Pentoz fosfat yolu)
Niasin İşlevleri
• CHO Metabolizmasında – Embden Meyerhof – Krebs döngüsü
– Pentoz fosfat yolu – Üronik asit yolu
• Yağ Metabolizmasında – Beta oksidasyon
– Keton cisimcikelrin sentezinde – Yağ biyosentezinde
– Tek karbonlu ünitelerin taşınmasında – Yağ asitlerinin yıkılmasında
– Dihidro ve tetrahidrofolat redüktaz enimlerinin katalize etttiği reaksiyonlarda işlevi vardır.
Protein Metabolizmasında
• Prolin, serin ve glisin aa’lerinin sentezinde NAD kullanılır.
Niasin Eksikliği
• Niasin yetersizliğinde oluşan hastalık pellegradır.
• Bundan dolayı niasine pellegra prevantif (PP) vitamin de denir.
Niasin Eksikliği
• Kronik böbrek yetmezliği
• Diyaliz uygulamaları
• Yetersiz protein alımı
• Damardan beslenirken niasin desteği almaya hastalarda Hastalığa bağlı olarak sekonder pellegra gelişir.
• Niasin eksikliği oluşumu için hem niasin hem de triptofanın beraberce eksikliği gerekir. Bu da genellikle mısırla beslenen toplumlarda rastanılan bir durumdur.
• B6 eksikliği niasin yetmezliğini
(triptofandan niasin oluşumunda kofaktör’dür)
Hartnup Hst
Karsinoid Sendrom
İzoniyazid kullanımı
Lösinden zengin diyet
Niasin Eksikliği
Niasin Gereksinimi
• Gereksinim günlük enerji alımı ile ilişkilidir, 5.5 mg/1000 kkal
• Yetişkinler için önerilen günlük alım 12-20 mg’dır.
Toksisite
• Güvenilir üst düzey niasin alımı 450 mg/gün, nikotinik asit alımı 150 mg/gün’dür.
Tedavide Nikotinik Asidin Yararı
• Nikotinik asid
• Plazma kolesterolünü ( hipokolesterolemik etki)
• Adipoz dokudan serbest yağ asidi açığa çıkışı
• Kolesterol taşıyıcı lipoproteinlerin oluşumu ( VLDL, LDL, IDL)
KAYNAKLARI ET
SÜT VE ÜRÜNLERİ YUMURTA
TAHILLAR