KATMA DEGER VERGiSi KANUNU'NUN iTHALAT

(1)

KATMA DEGER VERGiSi KANUNU'NUN iTHALAT

iŞLEMLERiNE iLiŞI<iN

HÜI<ÜMLERiNE GENEL BAI<IŞ

Bülent YILDIZ*

A. GiRiŞ:

Katma Değer Vergisi Kanunu'muz Destinasyon (varış ülkesinde ver- gilendirme) prensibine dayanmaktadır. Bu nedenle 3065 Sayılı Katma

Değer Vergisi Kanunu'nun 1/2 maddesine göre, her türlü mal ve hizmet ithali katma değer vergisinin konusuna girmektedir.

Kural olarak her türlü mal ve hizmet ithali KDV'ne tabi bulunmakla birlikte KDVK'nın 16. maddesinde bazı malların ithali KDV'den istisna tutul-

muştur. Kanunda sayılan istisnalar dışındaki her türlü mal ve hizmet ithali katma değer vergisine tabidir.

ithalatta KDV ile ilgili özellikli durumlar ise şöyledir;

a) Kanundaki istisnalar dışında her türlü mal ve hizmet ithali KDV'ne tabidir.

b) ithalatın kamu sektörü, özel sektör veya herhangi bir gerçek veya tüzel kişi tarafından yapılması vergilendirmeye tesir etmez.

c) ithalatın herhangi bir şekil ve surette gerçekleştirilmesi, özellik taşı

ması vergilendirmeye tesir etmez. Yani katma değer vergisi açısından ithalat işleminin ticari olup olmadığının veya ithalatı gerçekleştiren kişinin niteliğinin önemi bulunmamaktadır.

B. YURT DIŞINDAN SAGLANAN HiZMETLERDE I<DV (HiZMET iTHALiJ:

KDV Kanunu'nun 1/2 maddesine göre, her türlü mal ve hizmet ithali katma değer vergisine tabidir. Kanun'un 6/b maddesine göre, Türkiye'de

yapılan, değerlendirilen veya taydanılan hizmetler Türkiye'de ifa edilmiş sayı lmaktadır. Yurt dışından sağlanan hizmetlerde hizmet Türkiye'de de-

ğerlendirilmiş olduğundan KDV'ne tabi bulunmaktadır.

(*) SMMM, Bağımsız Denetçi.

El!l

VERGi RAPORU· SAYI40 • NiSAN· MAYIS 1999

(2)

1 5 Seri Nolu KDV Genel T ebii-

ği'nin (C) bölümünde, yurt dışın

dan sağlanan hizmetlere aıt

KDV'nin, hizmetten faydalanan yurt içindeki muhatap tarafından

sorumlu sıfatıyla beyan edileceği açıklanmıştır.

Bu bağlamda, doğrudan yurt dı şından sağlanan ve KDVK'nın 1/2.

maddesine göre hizmet ithali kap-

samında değerlendirilen işlemlere

ait KDV'nin, hizmetten yararlanan Türkiye'de mukim kişi ve kuruluş

larca sorumlu sıfatıyla verilecek olan 2 nolu KDV beyannamesi ile beyan edilerek bağlı bulunulan vergi dairesine ödenmesi gerekmektedir . Sorumlu sıfatıyla

ödenen bu vergiler, hizmetten yararlanan Türk mükellefleri için yük- lenilen bir vergi niteliğinde bulun-

maktadır. Sorumlu sıfatıyla beyan edilerek vergi dairesine ödenen

KDV'nin hizmet ithal eden Türk

mükellefi tarafından aynı vergilen- dirme döneminde kendi faaliyetle- rine ilişkin olarak verilecek 1 nolu KDV beyannamesinde indirilecek KDV olarak dikkate alınması gerekmektedir yı

C. iTHALATI I<DV'DEN iSTiSNA OLAN MAL VE HiZMETLER:

Her türlü mal ve hizmet ithali

KDVK'nun 1/2 maddesine göre

KDV'ne tabi olmakla birlikle, aynı

Kanun'un 16. madesinde bazı mal-

ları n ithali KDV'den istisna tutul-

muştur.

KDVK'nun 16. maddesine göre

ithali vergiden istisna edilen mal ve hizmetler aşağıdaki gibidir;

a) KDV Kanunu'na göre teslim- ieri vergiden istisna edilen mal ve hizmetlerin ithali.

Bu istisna iki şekilde müteala edilebilir. Birincisi, dahilde vergiye tabi olmayan mal ve hizmetlerin it- halidir. Bunlara mal ve hizmet istis- nası diyebiliriz. Örneğin teslimleri yurt içinde KDV'den istisna olan gemi, uçak, petrol aramalarında kullanılan araç ve gereçler, yatırım teşvik belgesi sahibi mükelleflere belge kapsamındaki makina ve techizat teslimleri, deniz-yolu taşı

ma araçları, külçe altın ve külçe

gümüş, döviz, damga pulu gibi mal ve hizmetlerin yurt dışından ithali ve KDV'den istisnadır. ikincisi ise, dahilde vergi ödemeksizin malve hizmet satın alabilenlerin yapacağı ithalattır. Buna ise şahıs istisnası

diyebiliriz. ¹²¹

b) Gümrük Kanunu'nun bazı

maddelerine göre yapılan ithalatta istisna.

Gümrük Kanunu'nun 7. madde- sinin 3, 4, 5, 6, 7 numaralı bentleri ile 8, 9, 10, 12, 13, 119 ve 132.

maddelerinde yazılı olup, Gümrük

(1) Şükrü KIZILOT, Katma Değer Vergisi Kanunu ve Uygulaması

(2) Nuri DEGER, ithalat işlemlerinde Katma Değer Vergisi Uygulaması, Yaklaşım Şubat 1998.

VERGi DENETMENLERi DERNEGi • SAYI 40 • NiSAN- MAYIS 1999

Illi

(3)

Vergisinden muaf ve müstesna olarak ithal edilen eşyanın mezkur maddelerindeki kayıt ve şartlarla ithali (KDV Kanunu'nun 11. maddesinde düzenlenen ihracat istisna-

sından yararlanarak ihraç olunan ancak, Gümrük Kanunu'nun 132.

maddesinde belirtildiği şekilde geri gelen eşyanın ithalat istisnasından

faydalanabilmesi için, bu eşya ile ilgili olarak ihracat istisnasından faydalanılan miktarın gümrük idaresine ödenmesi veya bu miktar kadar teminat gösterilmesi şarttır.)

Gümrük Kanunu'nun 1 O. mad- desinin 7 ve 8 numaralı bentleri

kapsamında ithal edilen ev eşyası

nın, katma değer vergisi istisnasın

dan yararlanabilmesi için, bu eşya

nın naklihane sahibine ait olduğu

nun anlaşılması ve her cinsten bir adet olması şarttır. Muaf olarak ev

eşyası ithal hakkı Yurtiçi Gümrük

Hattı Dışı Eşya Satış Mağazaların

dan eşya satın alınarak kullanıldı

ğında, bu eşyanın satın alındığı ta- rihten itibaren bir yıl içinde dahili ti- carete konu edildiği tesbit edilirse bu Kanuna göre ödenmesi gereken vergi, devreden ve devralandan

ayrı ayrı aranır ve Gümrük Kanunu

uyarınca gümrük vergisindeki esaslar dairesinde ceza uygulanır.

Bu maddelerdeki mallar daha çok gümrük vergisinden muaf ve müstesna olan ve ticari nitelikte olmayan mallardır. Ancak her güm- rük vergisinden muaf veya müs- tesna olan malın KDV'ne tabi ol-

madığı düşünülmemelidir. Ancak

yukarıda sayılan Gümrük Vergisi Kanunu'nun ilgili maddelerindeki

malların ithali KDV'den istisnadır.

c) Transit aktarma, gümrük ant- reposu, geçici depo, gümrük saha-

sı, serbest bölge rejimlerinin uygu-

landıkları mal ve hizmetler KDV' den müstesnadır.

d) Gümrük Kanunu'nun 139.

maddesine göre geri gelen eşya dışarıda bir ameliyeye tabi tutuldu-

ğu veya asli kısmına bir ilave yapıl

dığı takdirde eşyanın kazandığı değer farkı istisnaya dahil değildir.

D. VERGiNiN MÜI<ELEFi, VERGiYi DOGURAN OLAY, VERGiNiN MATRAHI, TARH YERi, BEYANI VE ÖDENMESi:

1 . ithalat i~lemlerinde Verginin Mükellefi

KDVK'nın 8/b maddesine göre, ithalatta verginin mükellefi mal ve hizmet ithal edenlerdir.

Mal ithalinde, KDV'nin mükelefi mal ithal edenlerdir. KDVK'nun 43/4 üncü maddesine göre, mal ithalinde KDV ithalat işlemini ger- çekleştiren Gümrük idaresince tarh olunur.

Hizmet ithalinde KDV'nin mü- kellefi hizmet ithal edenler olmadı

ğı halde, yurt dışından sağlanan

hizmetlere ait KDV'nin hizmet ithal eden yurt içindeki muhatap tarafın

dan KDVK'nun 9 uncu maddesine

Efi

VERGi RAPORU • SAYI40 • NiSAN· MAYIS 1999

(4)

göre sorumlu sıfatıyla beyan edilerek ödenmesi gerekmektedir.

ithalat yönetmeliğinde, mutemet eliyle yapılacak ithalatta, mutemet firma ile asıl ithalatçı arasın

da ortaklaşa düzenlenecek bir söz-

leşme çerçevesinde, ithalata ilişkin

görevlerin, işlemlerin mutemetler

tarafından yapılacağı öngörülmüş

tür. Gümrük Beyannamesinde, asıl ithalatçı ile mutemet firmanın isim ve adresleri ayrı ayrı yer alır. Mute- met firma malın maliki değildir. Ma- lik asıl ithalatçıdır. Asıl ithalatçı katma değer vergisine tabidirY¹

2. ithalat işlemlerinde Vergiyi Doğuran Olay Vergi alacağı vergi kanunların

vergiyi bağladıkları olayın vukuu veya hukuki durumun tekemmülü ile doğar. KDVK'nun 1 O/ı maddesine göre ithalatta vergiyi doğuran

olay,

a) Gümrük vergisine tabi işlem

lerde Gümrük Kanunu'na göre gümrük vergisi ödeme mükellefi- yetinin başlaması ile,

b) Gümrük vergisine tabi olmayan işlemlerde ise gümrük beyannamesinin tescili ile doğar.

3. ithalatta I<DV'nin Beyan•

KDVK'nun 40/4 madesine göre, ithalatta alınan Katma Değer Ver-

gisi. gümrük giriş beyannamesinde beyan üzerine, gümrük giriş beyannamesi verilmeyen hallere ait Katma Değer Vergisi ise mükellef- lerin yapacakları özel beyan üzeri- ne tarh olunur.

4. Beyannamenin

Verileceği Zaman

KDVK'nun 41/2 maddesine gö- re, katma değer vergisi beyanının

gümrük giriş beyannamesi veya özel beyanname ile yapılması ge-

rektiği hallerde bu beyannameler vergi mükellefiyetinin başladığı an- da ilgili gümrük idaresine verilir.

Buna göre ithalatta KDV beyannamesinin verileceği zaman aşağı

daki gibidir;

a) KDVK'nun 1 0/ı maddesine göre, ithalatta vergi mükellefiyeti gümrük vergisine tabi işlemlerde Gümrük Kanunu'na göre gümrük vergisi ödeme mükellefiyetinin

başlaması ile doğduğundan, ithalat ile ilgili KDV, gümrük idaresine verilen gümrük beyannamesi üzerinde yapılacak gümrük işlem

leri sırasında tarh ve tahakkuk et- tirilir.

b) Gümrük vergisine tabi olmayan işlemlere ait ithalatta vergi mü- kellefiyeti gümrük beyannamesinin tescili ile doğduğundan, KDV beyannamesi gümrük beyannamesinin tescili anında verilecektir.

(3) Şükrü KlZI LOT, Katma Değer Vergisi Kanunu ve Uygulaması, Yaklaşım Yayınla

rı, Ankara 1996.

VERGi DENETMENLERi DERNEGi. SAYI 40. NiSAN- MAYIS 1999

IED

(5)

5. Tarh Yeri

KDVK'nın 43/4. maddesine gö-

re, ithalatta alınan KDV gümrük beyannamesi üzerine ilgili gümrük idaresince tarh olunur. Gümrük beyannamesi verilmeyen hallerde, KDV mükelleflerin yapacakları

özel beyan üzerine tarh olunur.

6. ithalatta Matrah

KDVK'ın 21. madesine göre ithalatta verginin matrahı aşağıda

gösterilen unsurları n toplam ıdır;

a) ithal edilen malın gümrük vergisi tarhına esas olan kıymeti,

gümrük vergisinin kıymet esasına

göre alınmaması veya malın güm- rük vergisinden muaf olması halinde, sigorta ve navlun bedelleri dahil (CIF) değeri, bunun belli olma-

dığı hallerde malın gümrükçe tesbit edilecek değeri,

b) ithalat sırasında ödenen her türlü vergi, resim, harç ve paylar,

c) Gümrük beyannamesinin tescil tarihine kadar yapılan diğer

giderler ve ödemeler ile mal bedeli üzerinden hesaplanan fiyat farkı,

kur gibi ödemeler.

7. Verginin Ödenmesi

KDVK'nun 46/2. maddesine gö-

re, ithalatta alınan KDV gümrük vergisi ile birlikte ve aynı zamanda ödenir. Aynı Kanun'un 46/3. maddesine göre gümrük vergisine tabi olmayan ithalata ait KDV, bu işle

me ait özel beyannamenin verilme süresi içinde ödenir.

8. Fazla Tahsil Edilen I<DV

KDVK'nun 48. maddesine göre, ithalatta vergiden müstesna oldu-

ğu halde yanlışlıkla alınan veya fazla alınan KDV, Gümrük Kanunu hükümlerine göre indirim hakkına

sahip olmayan mükelleflere iade olunur. Eğer ithalatçı yurt içinde KDV mükellefi ise, gümrükte yersiz ve fazla ödediği KDV'ni indirim ko- nusu yapacağından, bu vergilerin kendisine iadesi mümkün değildir.

9. Matrah Farkiarına

Uygulanacak işlemler

KDVK'nun 51. maddesine göre,

mükelleflerin ithalde beyan ettikleri matrahla tahakkuk veya inceleme

yapanların veyahut teftişe yetkili

kılınanların buldukları matrahlar üzerinden hesaplanan vergi farkla-

rı hakkında Gümrük Kanunu uya-

rınca Gümrük Vergisindeki esaslar dairesince ceza uygulanır.

"Gümrük Kanunu'nun 146 ıncı

maddesine göre, ithal olunan eş

yanın miktarı veya değerindeki faklılık tesbit edildiği takdirde bu farka ilişkin gümrük vergilerinin (ve KDV'nin) yanı sıra eksik verginin üç katı kadar para cezası alınaca

ğı, bu fark% 5'i aşmadığı takdirde

cezanın bir kat olarak uygulanaca-

ğı hükme bağlanmıştır. Ceza kesil- mesinden kasdın bulunup bulun-

maması önem taşımaz.

Ceza kesilebilmesi için fark verginin kesinleşmiş olması şarttır.

Cezaya karşı itiraz yolu açık ol-

~~~~

VERGi RAPORU· SAYI40 ·NiSAN· MAYIS 1999

(6)

makla beraber, kesinleşmiş vergi

farkiarına dayalı olması nedeniyle böyle bir itirazın genel olarak itha-

latçı lehine sonuç vermeyeceği

açıktır. ithalatçı, cezayı itirazsız olarak ve Gümrük Kanunu'nun 160

ı ncı maddesi uyarınca ödediği tak-

dirde cezanın üçte biri silinir.

Gümrük vergisi uygulamasında

zaman aşımı süresi üç yıldır. Ce- zalar bakımından bu süre, tahakkuk ettirilen fark verginin kesinleş

mesinden itibaren başlar.

Fark KDV'yi ödemek zorunda kalan ithalatçı, KDV mükelefi ise ve bu KDV ödemesinin indirilmesi- ne engel bir durum yoksa, söz ko- nusu KDV'yi 29, 31 ve 34 üncü maddeler uyarınca indirilir. Ceza ise kanunen kabul edilmeyen gider

niteliğindedir.

ithal olunan mallarla ilgili KDV farkı tesbit edildiğinde, vergi aslı ve

yukarıda belirtilen ceza dışında,

fark KDV üzerinden 6183 sayılı

Kanun uyarınca gecikme faizi alın maktadır.ı•ı

E. TEMiNATLI iŞLEMLERDE

I<ATMA DEGER VERGiSi KDVK'nun 49. maddesine göre, Gümrük Kanunu ve diğer kanunlar

gereğince gümrük vergisi teminat- ta bağlanarak işlem gören her türlü madde ve kıymetiere ait KDV de

aynı usule tabi tutulur. Yani ithalatı sırasında gümrük vergisi teminata

bağlanan malların ithalinde öden- mesi gereken KDV'de teminata bağlanacaktır. Örneğin, geçici kabul, geçici muaflık ve dahilde işle

me rejimi kapsamında yapılacak ithalata ait KDV'de gümrük vergisine paralel olarak teminata bağla

nacaktır. Bu kapsamda ithalat ya- pan ithalatçının, KDV tutarı kadar teminat göstermesi karşılığında