Hamilelerde, Bebeklerde ve Hamilelerde, Bebeklerde ve Çocuklarda Ağız ve Diş Çocuklarda Ağız ve Diş Sağlığı Sağlığı

(1)

Prof.Dr.Serap ÇETİNER

Hamilelerde, Bebeklerde ve Hamilelerde, Bebeklerde ve

Çocuklarda Ağız ve Diş Çocuklarda Ağız ve Diş

Sağlığı

(2)

21.Yüzyıl dişhekimliğinin hedefi 21.Yüzyıl dişhekimliğinin hedefi çocukluk döneminden başlayarak çocukluk döneminden başlayarak

bireylere ağız hijyeni alışkanlığı bireylere ağız hijyeni alışkanlığı

kazandırmak ve koruyucu kazandırmak ve koruyucu

uygulamalarla diş çürüğünün önüne uygulamalarla diş çürüğünün önüne

geçmektir

geçmektir . .

(3)

Çürüksüz bir toplum ulaşılmaz bir hayal değildir!

6 Sihirli Formül:

Annenin eğitimi

Oral Hijyen alışkanlığı FlorFissür örtücüler

Bilinçli beslenme

Periyodik dişhekimi kontrolü

(4)

Koruyucu diş sağlığının devlet politikası haline geldiği ülkelerde altı yaş grubunda

çürük oranı yıllardır %10’un altındadır.

Bebek ağız sağlığı programları ile Bebek ağız sağlığı programları ile

çürüksüz bir toplum çürüksüz bir toplum

hedeflenmektedir.

(5)

Çocuklar ağız sağlığını Çocuklar ağız sağlığını

koruyamayacağına göre bu görev koruyamayacağına göre bu görev

ailelere düşmektedir.

Ağız sağlığı anne karnında başlar.

(6)

Hamile, bebek ve çocuk ağız sağlığı programlarında çocuk ve kadın doğum doktorları ile diş hekimleri hemşirelerle

birlikte çalışmalıdır.

(7)

Çürük anneden bebeğe taşınabilen infeksiyöz bir hastalıktır.

Hamilenin kendi diş sağlığı Hamilenin kendi diş sağlığı

açısından eğitimi

(8)

Hamilelikte Ağız ve Diş Sağlığı

 Hormonal değişimlerle birlikte fiziksel ve ruhsal değişimlerin birlikte görüldüğü hamilelikte ağız sağlığı daha da önem

kazanır.

(9)

 Östrojen hormonunun artışı nedeniyle diş etinin hastalık yapıcı ajanlara

karşı cevabında da artış olur.

 Normal zamanlarda diş etinin tolere edebileceği plak miktarı hamilelikte ciddi diş eti hastalıklarına ve diş eti büyümelerine neden olur.

(10)

 Hamilelikte diş çürüklerinde de artış görülür. Nedeni ilk aylarda kusma, bulantı, aşermeye bağlı olarak

hamileler diş fırçalama

alışkanlıklarından uzaklaşırlar. Kusma ve mideden gelen özsuyunun ağza

gelmesi ağızın kimyasını değiştirerek asit ortam yaratır. Asit ortamda

dişlerin çürümesini kolaylaştırır.

(11)

 Yine hamilelikte beslenme

düzenindeki değişiklikler ve tatlı

yiyeceklere olan düşkünlük ve bu tip besinlerin öğün aralarında ve sık sık tüketilmesi de diş çürüklerinde

artışa neden olmaktadır.

(12)

"Her doğumda bir diş kaybedilir"

düşüncesi doğru mu?

"Hamilelik sırasında bebeğin kendisi için gerekli olan kalsiyumu annenin dişlerinden

alarak annesinin dişlerinin çabuk

çürümesine yol açtığı, bu nedenle hamile annelerin diş kaybına uğradığı " düşüncesi

tamamen yanlıştır.

.

(13)

Hamilelik sırasında annenin

dişlerinden kalsiyum kaybı olduğuna dair herhangi bir bilimsel kanıt

yoktur. Bu dönemde bebeğin ve annenin kemiklerinin sağlıklı

olabilmesi için annenin günlük 1200- 1500 mg kalsiyuma gereksinimi

vardır.

(14)

Hamilelik döneminde kadın süt ve süt ürünleri ile yeşil yapraklı sebzeler gibi kalsiyum dan zengin gıdalar alarak kalsiyum gereksinimini karşılamalıdır.

Eğer gıdalarla yeterli kalsiyum

sağlanamazsa bebeğin gelişimi için gerekli olan miktar annenin

kemiklerinden karşılanır.

(15)

 Dişlerden kalsiyum çözünmesi olmaz.

 Eğer iyi bir beslenme ile beraber yeterli ağız diş bakımı yapılırsa

hamilelik döneminde normal dönemden farklı bir diş sorunu ile karşılaşılmaz.

 Hamilelik sırasında beslenme hem

annenin hem de bebeğin genel sağlığı ve ağız diş sağlığı için oldukça

önemlidir.

(16)

Hamilelik sırasında ekstra bir ağız-diş bakımı gerekli midir?

 Günlük ağız ve diş bakımım kesintiye uğratılmamalıdır.

 Hamilelik öncesi tam bir ağız muayenesinden geçerek optimal ağız hijyenine kavuşmalı ve bunu sürdürme alışkanlığını kazanmalıdır.

 Çünkü plak birikimi, ve diş eti hastalıkları ile hamilelik sırasında oluşan hormonal

değişiklikler arasında direkt ilişki vardır.

(17)

 Günde en az iki kez diş fırçası ve diş ipi kullanarak etkili diş

bakımı yapılarak plak birikimine engel

olunmalıdır.

 Ağız gargaraları ya da ılık tuzlu su ile gargara yapılmalıdır.

Özellikle ılık tuzlu su diş etlerini rahatlatır ve dişeti hassasiyetini azaltır.

(18)

(19)

"Hamileyken antibiyotik kullanımı" bebeğin dişlerini etkiler mi?

 Bu dönemde bilinçsiz ilaç kullanımından kaçınılması gerekmektedir. Ancak

kullanılan her antibiyotiğin bebeğin

dişlerinde lekelenmelere neden olduğu kanısı yanlıştır.

 Antibiyotik kullanımı özellikle Penisilin ve türevleri (amoxicilline vs. ) kullanımını

bebek için herhangi bir sakıncası yoktur.

(20)

 Dişlerde renklenmelere neden olan antibiyotik grubu "tetrasiklinler"dir.

Bunun dışındaki antibiyotiklerin

renklenme yaptığı kanıtlanamamıştır.

(21)

Hamilelik döneminde anne adayı kendi diş sağlığı ve doğacak bebeğin diş sağlığı ile ilgili nelere dikkat etmelidir?

Hamileliğin 3.ayından itibaren bebeğin dişleri oluşmaya başlar. Bebeğin dişlerinin bu dönemdeki oluşum ve gelişimleri için

gerekli olan kalsiyum, fosfor ve diğer

mineraller annenin kan dolaşımından alınır.

Bu nedenle bebeğin tüm sağlığı için olduğu kadar dişlerinin sağlığı açısından da annenin beslenme şekli çok önemlidir.

(22)

 Anne, gerekli kalsiyum, fosfor ve vitaminleri

dengeleyerek bebeğin diş gelişiminin başarısına yardımcı olur. Sağlıklı dişler ve kemikler için hamile bir kadın

mutlaka süt ve süt ürünleri, et, balık ve tavuk; taze meyve ve sebzeler ile beslenmeye özen göstermelidir...

(23)

Hamilelik sırasında diş tedavisi yapılabilir mi?

 Hamileliğin ilk üç ayında bebeğin organ gelişim evresi olduğundan etkili dental tedaviden kaçınılmalıdır.

 Tedaviler ikinci üç aya ertelenmelidir.

 Diş ya da diş eti iltihabı gibi acil durumlarda, var olan enfeksiyonun bebeğin gelişimini dental tedavinin

olumsuzluklarından daha fazla etkileyebileceği düşüncesi ön plana alınmalı ve bir jinekoloğun önerileri doğrultusunda dental tedavi yapılmalıdır.

(24)

 Son üç ayda tedavi için gerekli olan pozisyonları rahat alalaması ve

koltukta uzun süre oturamaması nedeni ile diş tedavisi yaparken anne rahatsız olabilmektedir.

(25)

Hamilelikte dental anestezi yapılabilir mi?

 Hamilelik esnasında birçok ilacın kullanılmaması ya da kontrollü kullanılması önerilmesine

karşın, dental tedavilerde kullanılan lokal

anesteziklerin herhangi bir yan etkisi rapor edilmemiştir.

 Lokal anestezi kullanılmasında üretici firmanın önerileri doğrultusunda hareket edilmelidir.

 Herhangi bir uyarı yoksa lokal anestezik kullanmada bir sakınca yoktur.

(26)

 Anestezi altında yapılan tedavide hasta ağrı duymayacak ve daha az stres yaşayacaktır.

 Diş çekimi yada herhangi bir müdahale için gebelik sırasında lokal

anesteziklerin kullanılmasında üretici firmanın önerileri doğrultusunda

hareket edilmelidir. Herhangi bir uyarı yoksa kullanmada bir sakınca yoktur.

(27)

Hamilelikte diş çekilir mi?

 İlk üç aylık dönem: Bu dönem bebeğin çok hassas olduğu bir dönemdir. Gereksiz

müdahaleler düşüğe sebep olabilir. Fakat ağrıya sebep olmuş ve/veya müdahale

edilmediği taktirde daha çok zarara neden olabilecek durumdaki dişlerin çekim, kanal tedavisi gibi acil olarak tedavi edilmesi

gereken durumlarında, çekinmeden diş

hekimine gidilmelidir. Diş hekimi , bebeğe zarar vermeyen ilaçlarla tedaviyi

sağlayacaktır.



(28)

 İkinci üç aylık dönem: Bu dönem ,

hamilelik sonuna kadar ertelenmesi uygun olmayan diş çekimi, dolgular, kanal

tedavileri vb. pek çok tedavinin yapılması için en uygun olan dönemdir.

 Üçüncü üç aylık dönem: Bu dönemde

bebek anne karnında oldukça büyümüştür ve doğum yaklaşmıştır. Aynen ilk üç aylık dönemde olduğu gibi, acil tedaviler dışında diş hekimi müdahale etmeyecektir.

(29)

Diş röntgeni çekilebilir mi?

 Diş hekimliğinde kullanılan röntgen

makinalarında radyasyon çok düşük seviyede olmasına rağmen hamilelerde röntgen

çekiminden kaçınılmalıdır.

 Zorunluluk yoksa bu işlem doğum sonrasına ertelenmelidir.

 Eğer acil bir tedavi için kesinlikle röntgen filmi çekilmesi gerekiyorsa :

Anneye özel koruyucu önlük giydirilmeli, hızlı film kullanarak ve düşük doz uygulaması

yapılmalıdır.

(30)

Bebeklerde Ağız ve Diş Sağlığı

 Bebeğin doğumundan itibaren

ailesi olarak yapılabilecek en önemli şey kendi ağız ve diş sağlıklarına

özen göstermeleridir. Özellikle anneden bebeğe çürük yapıcı

bakterilerin geçişi kanıtlanmıştır. Bu, annenin bebeğini ağızdan öpmesi veya aynı kaşığı, bardağı kullanmasıyla

olabilir.

(31)

 Örneğin bazı anneler bebeklerine

yedirecekleri mamanın sıcaklığını kontrol etmek için kaşıktaki mamayı önce kendi

ağızlarına götürüp sonra bebeğe yedirirler.

İşte bu durum sonucunda, anne ağzındaki bakterilerin bebeğe geçişi kaçınılmaz olur.

Anne bu konuda her zaman çok dikkatli ve titiz olmalıdır. Ağız ve diş sağlığına çok

özen göstermesi gerekir. Ayrıca annenin xylitollü cikletler çiğnenmesinin de

özellikle bu yakın temasın olduğu yeni

doğum dönemlerinde büyük önemi vardır.

(32)

İnfektivite Penceresi Probiyotik Beslenme

1) 19 – 36 ay 2) 6 Yaş

3) 12 Yaş

LC1 Yoğurt Aktiva Yoğurt

Süt

(33)

Süt dişleri, doğumdan 6 ay sonra sürmeye başlayıp 2,5-3 yaşlarında

tamamlanırlar.

Ağız içerisinde alt ve üst çenede 10 ar tane olmak üzere toplam

20 süt dişi bulunur.

(34)

Süt Dişi Sürme Sırası

(35)

Süt dişleri niçin gereklidir....??

BESLENME KONUŞMA

ESTETİK

DAİMİ DİŞLERE REHBERLİK

ÇENE VE YÜZ GELİŞİMİ

(36)

DİŞLER ÇIKARKEN NELER OLUR?

 Diş çıkarma belirtileri dişlerin kendisinden iki- üç ay önce ortaya çıkabilir. Bu semptomlar

çocuktan çocuğa değişir ve aslında bunların neler oldukları ve ne kadar ağrı verdikleri konusundaki görüşler de doktordan doktora

değişmektedir. Ancak genellikle diş çıkaran bir bebeğin şu tecrübeleri yaşayabileceği kabul

edilmektedir

(37)

Çocuğun diş gelişimi ve dişlenme Çocuğun diş gelişimi ve dişlenme

sorunları sorunları

Aşırı salya akışı Çene ya da yüzde

kızarıklık Hafif öksürük

İştahsızlık Diyare

Ateş

Isırma Isırma

AğrıAğrı

Huzursuzluk Huzursuzluk

Uykusuzluk Uykusuzluk Diş eti hematomu Diş eti hematomu

Kulak çekiştirme, yanak kaşıma Kulak çekiştirme, yanak kaşıma

(38)

Masaj

Kaşıma Halkaları

Dentinox Jel,Calgel,Teething Jel

Masaj

Kaşıma Halkaları

Dentinox Jel,Calgel,Teething Jel

Semptomatik Tedavi

Antihistaminik İlaçlar Parasetamol

Antienflamatuar İlaçlar Antihistaminik İlaçlar Parasetamol

Antienflamatuar İlaçlar

Medikal Tedavi

Dişlenme sorunlarının tedavisi

(39)

Bebeğin yeni süren dişlerinin bakımı nasıl yapılmalı?

 Bebeğinizin dişleri ağızda gözükür gözükmez

fırçalamaya başlamalısınız. Süt dişleri diş çürüklerine karşı çok dirençsizdirler. Bu sebepten dolayı süt

dişleri kolayca çürüyebilir ki bu; çocuğunuzun daimi dişlerini de olumsuz yönde etkileyecektir. Sabah ve akşam yatmadan önce bebeğinizin dişlerini ıslak gazlı bez veya yumuşak kıllı bir fırçayla ve sadece su ile temizlenmelidir.

 1,5-2 yaşından önce bebeğinizin ağız ve diş sağlığında yutma riskinden dolayı diş macunu kullanılmamalı.

 3 yaşından sonra da küçük bir nohut tanesi kadar fluoridli çocuk diş macunu kullanmaya başlayabilir

(40)

 Çocuğunuzun ilk pedodontist/diş

hekimi ziyareti için uygun zaman ya ilk dişinin çıkmasından sonra ya da ilk

doğum gününden hemen sonra

olmalıdır. Bebeğiniz 16 aylık olmadan önce mutlaka sorun olsun olmasın bir pedodontiste (çocuk diş hekimi)

götürmeniz; ileride oluşabilecek ağız ve diş sağlığı sorunlarının önlenmesi için çok önemlidir. Unutmayın ki rutin diş hekimi kontrolleri çocuğunuzun

sağlıklı gülümsemesi için ilk basamaktır

(41)

Diş sağlığı açısından beslenme Diş sağlığı açısından beslenme

İnsanların beslenme alışkanlıkları

küçük yaşlarda şekillenir.

(42)

İnsanlarda tat tercihi

doğumsal mıdır?

(43)

İnsanların doğasında bulunan tatlı tercihi teşvik edilmemelidir.

Şekere düşkün annelerin Şekere düşkün annelerin

%76’sı çocuğun mamasına

%76’sı çocuğun mamasına şeker ilave etmektedir

şeker ilave etmektedir..

(44)

Çocuk bir yaşından sonra hala biberon kullanıyorsa biberon keyif verici bir

bağımlılığa dönüşmüştür.

Biberon çürüğü nedir?

(45)

(46)

Çocuğa oral hijyen alışkanlığının Çocuğa oral hijyen alışkanlığının

kazandırılması kazandırılması

İnsanlar temel alışkanlıklarını çok küçük İnsanlar temel alışkanlıklarını çok küçük

yaşlarda kazanır.

(47)

Amaç diş fırçalama oyunlarının temel

bir alışkanlık haline dönüşmesidir.

(48)

Dişler nasıl fırçalanmalıdır?

(49)

İlk daimi diş ne zaman ağızda yer alır?

 Çocuklarda ilk daimi diş genellikle 6 yaşında ve süt azılarının gerisindeki boşluktan süt dişi değişmeden süren birinci büyük azı dişidir. Bu dönemde

çürük yapıcı besinler çocuklar tarafından yoğun olarak tüketilir. Yeterli ağız

hijyeninin sağlanması için gerekli olan el becerisi de henüz oluşmamıştır.

(50)

 Çoğu aile, süt dişi düşmeden çıkan bu ilk daimi dişleri süt dişi olarak

zannetmekte ve nasıl olsa değişecek düşüncesi ile gerekli tedbirleri

almakta gecikmektedir. Bu

nedenlerden dolayı birinci büyük azı dişleri çok çabuk çürürler.

 Bu yüzden diş hekimi tarafından uygulanan koruyucu tedavilerle ilk

daimi dişlerin bir ömür boyu çürüksüz olarak ağızda kalması mümkündür.

(51)

FİSSÜR ÖRTÜCÜLER

(FİSSÜR SEALANTLAR)

(52)

Fissür Örtücü Uygulamak İçin İdeal Yaşlar:

3-4 yaş: Süt molar dişler

6-7 yaş: 1. daimi molar dişler 10-11 yaş: Premolar dişler

12-13 yaş: 2. daimi molar dişler

(53)

(54)

Bireysel

•Tablet

•Diş Macunu

•Gargara

•Florlu Diş İpi

•Florlu kürdanlar

Profesyonel

•Solüsyon

•Cila

•Jel

(55)

Sistemik Floridler

Suların florlanması Suların florlanması

Yemek tuzuna flor Yemek tuzuna flor katılması

katılması

Florun tabletlerle Florun tabletlerle verilmesi

verilmesi

Koruyucu etkileri %50-70’dir.

(56)

•Diş gelişimi esnasında optimal dozun üzerinde Flor alınımı dişlerin mineralizasyonunu etkiler.

•Floridlerin gelişmekte olan diş yapısına aşırı miktarda girmesiyle oluşur.

•0-6 yaş arası en kritik dönemdir.Kritik yaşlarda 0.1mg/kg’dan fazla F alınımı Florozis’e neden olur.

2 yaşında çocuk için günde 1mg 5 yaşında çocuk için günde 2mg

•8 yaşından sonra risk azalır.

(57)

Florid Tabletleri Florid Tabletleri

•Flor tabletleri topikal fluoridlerin bulunmadığı Flor tabletleri topikal fluoridlerin bulunmadığı 1950 yılında suların florlanmasına alternatif 1950 yılında suların florlanmasına alternatif

olarak geliştirilmiştir.

•1979 yılında ADA suların Florlanmadığı 1979 yılında ADA suların Florlanmadığı bölgelerde tabletleri etkin ve emin bir halk bölgelerde tabletleri etkin ve emin bir halk

sağlığı yöntemi olarak önermiştir.

(58)

•

•Yıllar boyu sistemik floridlerin çürük Yıllar boyu sistemik floridlerin çürük önleyici etkisinin diş gelişimi

önleyici etkisinin diş gelişimi esnasında diş yapısına girmesiyle esnasında diş yapısına girmesiyle

ilişkili olduğuna inanılmıştır.

•Günümüzde floridlerin sürme sonrası Günümüzde floridlerin sürme sonrası topikal etkisinin çok daha önemli topikal etkisinin çok daha önemli

olduğu kabul edilmektedir.

•Suların florlanması ile gözlenen %80 Suların florlanması ile gözlenen %80 çürük önleyici etkide florun sistemik çürük önleyici etkide florun sistemik

rolünün ancak %20-40 olduğu rolünün ancak %20-40 olduğu

kanıtlanmıştır kanıtlanmıştır..

(59)

• Günümüzde Floridlerin asıl çürük önleyici Günümüzde Floridlerin asıl çürük önleyici etkisinin topikal olduğuna inanılmaktadır.

etkisinin topikal olduğuna inanılmaktadır.

• Sistemik floridasyon kesildikten sonra topikal Sistemik floridasyon kesildikten sonra topikal uygulamalarla desteklenmediğinde florun

uygulamalarla desteklenmediğinde florun

koruyucu etkisi büyük oranda kaybolmaktadır.

• Günümüzde topikal floridlerin yaygın olarak Günümüzde topikal floridlerin yaygın olarak uygulandığı ve çürük değerlerinin çok düşük uygulandığı ve çürük değerlerinin çok düşük

olduğu ülkelerde F tabletlerinin yarardan çok olduğu ülkelerde F tabletlerinin yarardan çok

risk taşıdığı belirtilmektedir.

(60)

Tablet uygulamaları ile ilgili önemli Tablet uygulamaları ile ilgili önemli

tartışmalar mevcuttur:

•Tabletler genellikle SED yüksek aileler tarafından kullanılmaktadır.

•Aileler önerilen dozu hatalı uygulamaktadır.

•Hatalı doz verilmesi Florozis riski oluşturmaktadır.

•Doktor ve Diş Hekimleri hatalı doz vermektedir.

•Dozlar gıda ve sudaki F düzeyine göre verilmelidir.

•Flor tabletlerinin toplumsal değil bireysel bir uygulama olarak değerlendirilmesinin gerektiği bildirilmektedir.

(61)

6 Ay – 3 Yaş 0.25 mg

3 Yaş – 5 Yaş 0.50 mg

5 Yaş Üzeri 1 mg

Flor Tablet Dozları:

*Sudaki F < 0.6ppm

(62)

 Flor tabletleri sulardaki Flor konsantrasyonu bilinerek verilmelidir.

İşbirliği yapılan hastalara verilerek,çocuklar kontrol altında tutulmalıdır.

3 yaş altında sadece çürük riski yüksek çocuklara verilmelidir.

(63)

FLOR TABLETLERİ

 Topikal etkiden yararlanmak için günlük tablet dozu bölünerek verilmelidir.

 Gece yatmadan önce verildiğinde topikal etkisi artar.

 Emilerek veya çiğnenerek alınmalıdır

 Tablet almadan bir saat önce süt ürünleri kullanılmamalıdır.

(64)

Topikal Florid Uygulamaları

JelJel Gargara

Gargara Solüsyon

Solüsyon CilaCila

Diş Macunu Diş Macunu

Koruyucu etkileri aynıdır.

(65)

(66)

(67)

Bireysel uygulamalar ilgili ve Bireysel uygulamalar ilgili ve

işbirliği yapan hastalara işbirliği yapan hastalara

önerilmelidir

önerilmelidir . .

(68)

(69)

•İlk randevu 12-18.aylarda yapılmalıdır.

•Riskli çocuklar 6 ayda bir kontrol edilmelidir.

•Oral hijyen eğitimi verilmelidir.

•Çocuğun çürük riskine göre en ideal F programı düzenlenmelidir.

•Beslenme düzenlenmelidir.

(70)

Çocuklardaki ağız ve diş yaralanmaları

Çocuklardaki merak ve keşfetme isteği, yetersiz

motor aktivite

kontrolünün olmaması ile birleşerek çok sık olarak

ağız ve diş

yaralanmalarına neden olur.

(71)

Çocuklardaki ağız ve diş yaralanmaları

En sık 1,5 – 2,5 yaşları arasında meydana gelir...

(72)

Çocuklardaki ağız ve diş yaralanmaları

Çocuklarda bu tip yaralanmalarda acil olarak diş hekimine başvurunuz.

(73)

 Yaralanmalarda ebeveyn neler yapmalı....

Daimi dişlerde, diş yerinden çıkmış ise ebeveyn dişi yerine

yerleştirmeye çalışmalı

En yakın hekime bu

şekilde başvurunuz

Dişi süt veya serum fizyolojik;

bu imkan yoksa ağız içerisinde

tutularak diş hekiminize başvurunuz.

Yapabildiyseniz... Yapamadıysanız...

(74)

Diş kırılmış ise kırık parçayı bulun ve temiz bir ortamda tutarak

hekiminize başvurunuz..

Yaralanmalarda ebeveyn neler yapmalı....