Volume 10/13 Fall 2015, p. 191-214
DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.8837 ISSN: 1308-2140, ANKARA-TURKEY
1260-61 / 1844-45 TEMETTUAT KAYITLARI IŞIĞINDA BALIŞEYH VE AHILI KÖYLERİNİN SOSYAL VE EKONOMİK
GÖRÜNTÜSÜ
Rafet METİN**
ÖZET
Temettüat Defterleri XIX. yüzyıl Osmanlı sosyal ve ekonomik tarihinin önemli kaynaklarından biridir. Kayıtlarda anılan dönemde bölgelerin mal-mülk, hayvan, arazi ve insanların şahsi mal varlıklarının kaydedilmesi ile sosyo-ekonomik hayat, nüfus ve tarımsal ekonomi ile ilgili bütün karakteristik özellikler ortaya konulmaktadır. Kayıtlarda ayrıca mükelleflerinin adları, lâkapları, meslekleri hakkında da bilgi alabilmek mümkün olmaktadır. Bu çalışmada, H.1260-1261/M.1844- 1845 yılında Ankara eyaletine tabi Dinek Keskini Kazasının Ahılı karyesi ile Kalecik (Kal’acık) Keskini Kazasının Balışeyh karyesinin 671 ve 755 numaralı temettuat defterinden faydalanılarak, anılan karyelerin sosyal ve ekonomik yapıları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Toplam 118 hanesi olan Ahılı karyesi ile 64 hanesi olan Balışeyh karyesinde ikamet eden insanların geçimlerini büyük ölçüde tarım ve hayvancılıktan sağladıkları anlaşılmaktadır. Anılan köylerden Ahılı’da tarımsal manada buğday, arpa, penbe (pamuk) üretimi yapılırken, Balışeyh’de buğday ve arpa tarımı yapılmaktadır. Hayvancılık alanında ise daha çok küçükbaş- büyükbaş hayvanlar ile yük ve binek hayvanları yetiştirilmektedir. Meslek dalı olarak her iki köyde de ziraat erbabının fazlalığı dikkat çekmektedir. Bunun yanında, imam, hizmetkâr ve çoban gibi meslek kollarında görev yapan kimselerinde olduğu kayıtlardan anlaşılmaktadır. Ayrıca bu çalışmada her iki köyde yaşayan vergi mükellefi hane reislerinin tarım, hayvancılık ve meslek gelirleri ile birlikte ödemiş oldukları vergi çeşitleri tespit edilerek vergi yükleri ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Ankara Eyaleti, Konur Kazası, Temettüat Defteri, Mesleki Yapılanma, Gelir
Bu makale Crosscheck sistemi tarafından taranmış ve bu sistem sonuçlarına göre orijinal bir makale olduğu tespit edilmiştir.
Doç. Dr. Kırıkkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sosyal Bilgiler Öğretmenliği ABD, El-mek:
SOCIAL AND ECONOMIC VIEW OF BALIŞEYH AND AHILI VILLAGE IN THE LIGHT OF 1260-61 / 1844-45 TEMETTUAT
REGISTRATIONS
ABSTRACT
One of the Ottoman social and economic history’s important source is Temettuat Registrations. Social-economic life, population and all characteristic features related agricultural economics is revealed via registiring property, animal, land and personal wealth in Temettuât Registrations. It is also possible in the registrations to get information about tax payers’ names, nicknames and jobs. Benefiting basically 671 and 755 Temettuat Registrations of H.1260-1261/M.1844-1845 year Ankara state, Dinek Keskini district, Ahılı village’s and Kalecik Keskini district, Balışeyh village’s, it is aimed to reveal related village’s social and economic structures. It is understood that people who reside in Ahılı village and Balışeyh village which have 118 and 64 households widely live off via agriculture and stockbreeding. While it is done agriculture of wheat, barley, cotton in Ahılı village, wheat and barley agriculture is done in Balışeyh. In terms of stockbreeding, mainly small cattles, cattles, draught animals and mounts are raised. It is remarked that there are lots of agriculturalists in both villages. In addition to this, it is understood from registrations that there are lots of employee like imam, manservant, shepherd. Besides in this study, it is tried to reveal of tax payers’ agriculture, stockbreeding and occupation incomes and tax burden by determining type of taxes who live in both village.
STRUCTURED ABSTRACT
It is possible that we can reach the earliest knowledges about Balışeyh and Ahılı villages towards the end of 16th century. In 1578- 1579, It is understood from registrations that Balışeyh and İlhan villages have 732 persons. In 1844-1845, this situation is 64 houses and 320 persons. The earliest knowledges related Ahılı Village’s population dates back to 1584. In 1584, it is known that Ahilü community residented to Dinek district. In addition to this, Ahılı village has 118 houses and 590 persons between 1844 and 1845. In 2007, according to address-based population registration system, taking into consideration that becoming municipality both of villages, it is understood that Balışeyh center population is 2480, Ahılı center population is 1581.
When we examine the Balışeyh and Ahılı’s economic and social structures, means of living both of villages’ are dependent upon agriculture and animal husbandry. Planted agriculture areas compose most important section of agricultural production. In terms of planted agriculture areas, especially wheat and barley are produced in Balışeyh.
Differently from Balışeyh, along with wheat and barley, cotton is also produced in Ahılı. While 13,560 piastres are earned income from 600 decare cultivable land in Balışeyh village, 40,525 piastres are earned income from 35,430 decare cultivable land in Ahılı village. In terms of animal husbandry, it is seen that both of villages feed small cattles,
bovine animals, draught and mount animals for daily needs. Balışeyh has 740 number of small cattles which are sheeps (269 number, %36,5) and goat (146 number, %19,7). Small cattles comprise of a great majority of animal existence (997 number) in Ahılı. These range like that 666 number small cattles (%66,8), 265 number bovine animals (%26,5), 66 number draught and mount animals (%6,6). Between 1844 and 1845 years, when we examine tax of öşür and aded-i ağnam, these quantities are 1843,5 piastres in Balışeyh and 5,148 piastres in Ahılı.
When we use liva as measure, 10,124 piastres were received from Balışeyh village and 15,175 piastres from Ahılı as tax. When person names are examined, Arabic based names which are related with Prophet and ehl-i beyt attrached attention. Mehmed name is placed on the top in Balışeyh. Mehmet name represents the % 16.25 of the total names. Second place is the name of Ali with %11,25. Third place is the name of Hasan with %7,5. Using frequently of name of Mehmed (mainly Muhammed) can be evaluated as manifestation of the love and respect of Anotolian people to Prophet. In additon to these names, Şahin, Cafer, Veliyüddin also rarely use as person name in this region. Frequency of using people names in Ahılı shows similar features with Balışeyh village. Mehmed name is placed on the top in Ahılı. Mehmet name constitutes 10.5 % of the total names. Osman name is in second place with %9,9, Ömer is in third place with %8,1. Except for these names, Arslan, Yılmaz, Kenan and Bektaş rarely occur as the other names in Ahılı.
As a result, when economic and social structure is considered of both of villages between 1844-1845 years, it is understood that Ahılı village which has 118 houses is in better position than Balışeyh village which has 64 houses. Benefiting basically 671 and 755 Temettuat Registrations of H.1260-1261/M.1844-1845 year Ankara state, Dinek Keskini district, Ahılı village’s and Kalecik Keskini district, Balışeyh village’s, it is aimed to reveal related village’s social and economic structures. Thus, it is also aimed that contribute to studies of future.
Key Words: Ankara State, Konur District, Temettuat Registration, Professional Structuring, Income.
1. Giriş
Temettü' kâr etmek anlamına gelen Arapça bir kelimedir. Temettüat ise; kârlar, kazançlar anlamına gelmektedir (Devellioğlu, 1996: 1073).Tanzimat’a kadar değişik adlarla halktan alınan vergilerin yerine getirilen Temettû vergisinin kaydedildiği defterlere, “Temettuat Defterleri” adı verilmiştir. Bu defterler 19. yüzyıl ortalarında Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu iktisadi, sosyal ve ticari hayatı ortaya koymaktadır (Kütükoğlu,1995: 395).Temettuat defterleri genel itibariyle bir bölgenin demografik yapısı, hane reisinin menkul ve gayr-i menkul kaynakları, yıllık kazancı, işletmelerin büyüklüğü, iş gücü ve ayrıntılı vergi yükü, kişilerin mesleği, yetiştirilen ziraî ürün ve hayvanlar ile ticarî ve sınaî müesseseler hakkında bilgiler sunmaktadır (Gül, 2009: 81).
Ayrıca anılan defterlerden Osmanlı ülkesinde yaşayan nüfusun yerleşim düzeni, zirai üretim durumunu, hanelerin servet ve gelirleri ile vergilendirme konularında çok zengin bilgiler elde etmek mümkün olmaktadır (Güran, 2000: 79). Kısaca bu defterlerden bir bölgenin Demografik etnik yapısı, fert düzeyinde menkul ve gayr-i menkul kaynaklar, ferdin yıllık kazancı, işletmelerin büyüklüğü, toplam ve ayrıntılı vergi yükünü, işgücünü, kişilerin mesleği, yetiştirilen zirai ürün ve
hayvanlar, ticari ve sınai müesseseler hakkında önemli veriler elde edilmektedir (Özer, 2000: 596).
Çalışmamızın ana kaynağını teşkil eden Temettuat Defterlerinden BOA, ML VRD.TMT. 755 ile BOA, ML VRD.TMT.671 numaralarda kayıtlı “Kal’acık Keskini Kazasına tabi Balışeyh karyesi ile “Dinek Keskini Kazasına tabi Ahılı karyelerinin sosyal ve ekonomik yapısı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmada anılan köylerin nüfusu ile birlikte köylerde kullanılan isimler, lakaplar, meslekî yapılanma, kazada yaşayan hane reislerinin tarım, hayvancılık ve meslek gelirleri ile birlikte ödemiş oldukları vergi çeşitleri tespit edilerek vergi yükleri ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Öncelikle köylerin bağlı bulunduğu Kal’acık keskini ve Dinek keskini kazalarının Kırıkkale il bölgesinde ne anlama geldiği konusunda izahat yapmak yerinde olacaktır.
XVI. yüzyılda bölgenin Osmanlı idari teşkilatındaki yeri fazla bir değişiklik göstermeden günümüze kadar gelmiştir. Anılan tarihte Bahşılı ve Karakeçili ilçeleri topraklarının tamamı ile Yahşihan ilçesinin batısının, yani Kızılırmak'ın Ankara yakasındaki topraklarının, Ankara Sancağı merkez kazasına bağlı olduğunu görürüz (Kankal, 1998: 235). Hasandede, Yahşihan, Kırıkkale merkez, Balışeyh merkez ve ilçenin batı kısımları, Koçubaba, Sulakyurt merkez ve ilçenin batı kısımları "Kalecik Keskini Kazası" adıyla Çankırı Sancağı'na bağlıdır (Kankal, 1998: 236). Delice ırmağının doğu kısımları "Deliceözü Nahiyesi" adıyla Bozok Sancağı'na, Balışeyh ilçesinin ve Sulakyurt ilçesinin doğu kısımları ile Delice ilçesinin tamamı, Büyükafşar, Büyükyağlı, Çerikli, Aşağı Mahmutlar, Keskin merkezinin kuzey ve doğusunda kalan kısımları "Keskin Nahiyesi"
adıyla KırşehriSancağı'na, Ahili, Köprüköy, Çelebi ve muhtemelen Keskin merkez olmak üzere Ankara-Kayseri karayolunun güneyinde kalan kısımlar Kızılırmak'a kadar "Dinek Nahiyesi" adıyla KırşehriSancağı'na bağlıdır (Kankal, 1998: 236-237). Daha sonraki yıllarda bir takım idari değişiklikler vukubulmuştur, ancak genel olarak XVI. yüzyıldaki bu teşkilatlanma yürürlükte kalmıştır.
Bugün Kırıkkale iline bağlı olan köylerin büyük bir kısmının isimlerini aynı şekilde XVI.
Yüzyıl kayıtlarında da bulmak mümkündür. İncelediğimiz köylerden Balışeyh köyü XVI.Yüzyılda Balışeyh nd. İlhan olarak geçmektedir (Kankal, 2009: 66).Anılan dönemde Kal’acık Kazasına bağlı olan Balışeyh nd. İlhan köyü Candaroğlu Kasım Bey Zaviyesine vakıf olup,1579 tarihi itibarıyla Balışeyh, Karamancık, Dedeli, ve Küçük Balışeyh adlarında dört mahalleye taksim olunmuştur (Kankal, 2009: 67). 1844-1845 yıllarında ise Balışeyh, Kal’acık Keskini Kazasına tabi 64 haneli bir köy olarak karşımıza çıkmaktadır (BOA, ML VRD.TMT,755: .3).
2.Balişeyh Karyesi 2.1.Nüfus
Balışeyh Karyesinin nüfusu ile ilgili en eski bilgi 1578-1579 tarihine ait bilgidir.Anılan tarihte Balışeyh nd. İlhan karyesinin 128 hane ve 90 mücerred ve 2 muaf zümresi ile hane x 5+mücerred1(Barkan, 1953: 12) formülü ile toplam 732 kişilik bir nüfusu söz konusudur (Kankal, age: 1998: .97). 755 numaralı temettuat defterinden tespit ettiğimiz kadarı ile Balışeyh karyesinin 64 haneye tekâbül eden 320 neferlik nüfus yapısı söz konusudur.
Tablo 1: Balışeyh Karyesinde 1578-1845 Yıllarındaki Tahmini Nüfus
Yıllar Tahmini nüfus
1578 732 nefer
1845 320 nefer
1 Bu hesaplama Ö.LütfiBarkan’ın genel nüfusu bulmak için en çok kullanılan yöntem olan “hâne x 5” formülünden yola çıkılarak yapılmıştır.
2.2.Şahıs Adları ve Kullanılan Lakaplar
755 numaralı temettüat defterinde hane reislerinin isimleri babalarının adları ve lakaplarıyla birlikte yazılmıştır.Bu nedenle köyde yaygın olarak kullanılan baba ve oğul isimlerini tespit etmek mümkün olmuştur.
Tablo 2: Balışeyh Karyesinde Kullanılan Şahıs İsimleri
Tablo 2’de yer alan verilerden anlaşıldığı üzere Balışeyh karyesindeki vergi nüfusunun tamamına yakını erkektir. Tabloda zikredilmeyen ebeveyn ismi arasında Narin oğlu Mehmed adında birisinin emlâk, arazi ve temettuatına ilişkin bir kayıt yer almaktadır (BOA, ML.VRD.TMT, 755: 9).
İsim Sayı %
Mehmed 13 16.25
Ali 9 11.25
Hasan 6 7.5
Yusuf 5 6.25
Veli 5 6.25
Osman 3 3.75
Ahmed 3 3.75
Mustafa 3 3.75
İbrahim 3 3.75
Mahmud 3 3.75
Ömer 3 3.75
Hüseyin 2 2.5
Receb 2 2.5
Davud 2 2.5
Hacı 2 2.5
Süleyman 2 2.5
Abdullah 2 2.5
Halil 2 2.5
Yakub 1 1.25
Adem 1 1.25
İsa 1 1.25
Veliyüddin 1 1.25
Abidin 1 1.25
Himmet 1 1.25
Kasım 1 1.25
Bayram 1 1.25
Şid 1 1.25
Derviş 1 1.25
Musa 1 1.25
Abbas 1 1.25
Şahin 1 1.25
Memik 1 1.25
Cafer 1 1.25
Hızır 1 1.25
Toplam 86 100
İsimleri incelediğimizde Peygamber ve onun ehl-i beyti başta olmak üzere daha çok Arapça kökenli isimlerin olduğu görülmektedir. Birinci sırada Mehmed ismi gelmektedir. Mehmed ismi toplam isimlerin % 16.25’ini teşkil etmektedir. İkinci sırayı %11.25 ile Ali ismi almaktadır.Hasan ismi ise % 7.5 ile üçüncü sırada yer almaktadır. Asıl olarak Muhammed olan Mehmed isminin sıkça kullanılması, Anadolu insanının Peygamber’e olan sevgi ve saygısının bir tezâhürü şeklinde değerlendirilebilir. Tabloda zikredilen isimler arasında Şahin, Cafer,Veliyüddin isimleri o dönemde yörede kullanılan ender isimler olarak karşımıza çıkmaktadır.
2.3.Balışeyh Karyesinde Kullanılan Lakaplar
Balışeyh’te hane reislerinin toplumda tanınmasını sağlayan aile ve sülale adlarının bazıları dinî özellik taşımaktadır. Molla, Efendi, Hatip,Şıh gibi unvanların yanında Tablo-3’te yer alan deli, kör,kel,köse gibi sıfatlarla birlikte kullanılan lakaplar ise muhtemelen ailelerin geçmişten beri kullana geldikleri lakaplar olarak görülmektedir.
Tablo 3: Balışeyh Karyesinde Kullanılan Lakaplar
Hatip oğlu Ömer Köse oğlu Veli Çubuk Hasan oğlu Hasan Molla Hızır Deli Abdullah Toykar oğlu Yetim Yusuf
Ahmed Şıh Topal Cafer Şamlı oğlu İbrahim
Çerkez oğlu Yusuf Kel Veli oğlu Osman Kız Mustafa oğlu Yusuf Yumurtacı oğlu Mehmed Kör Ömer oğlu Kel Veli Sarının oğlu Mehmed
Abdal oğlu Mustafa Şarklı oğlu Molla Halil Küçük Mehmed oğlu Mehmed Kabaklı oğlu Ali Boyacı oğlu Ali Memik oğlu Süleyman Develi oğlu Mehmed Portakal oğlu Ahmed Ala Bayram oğlu Veli 2.4.Balışeyh Karyesinde Mesleki Yapılanma
Anılan tarihte Balışeyh karyesinde yaşayan insanların 26’sı ziraat erbabındandır. Geriye kalan 38 haneden 3 tanesi tekye-nişin (BOA, ML VRD.TMT, 755: 5-7)2 4 tanesi hizmetkâr3, 3 tanesi çoban4 1 tanesi imam,5 1’i hatip6 hatiplikle iştigal eden kimsenin o dönemde hububat üretiminden sonra önemli bir sektör olan dokumacılık sektörünün bir parçası durumundaki çulha esnafından olduğu belirtilmiştir. Belgelerden köy muhtarı olarak kaydedilen kimsenin Kabaklı oğlu Ali olduğu ve 1080 kuruşluk temettuata sahip bulunduğu anlaşılmaktadır (BOA, ML VRD.TMT,755:.3). Geriye kalan 25’inin ya ziraat yapacağı tarlası yok denecek kadar az ya da vefat ve göçten dolayı hanesini terk ettiği anlaşılmaktadır.Bu durumda olan kimselere misal vermek gerekirse; köyün 61 numaralı hanesinde kayıtlı bulunan Deli Abdullah hakkında belgede “ İş bu merkum bir tarafdan gün be gün aciz kalarak ve dahi pir ve bî kes olduğundan Kırşehir Keskin Kazasına tabi Ulak nam karyede ticaret eyleyerek 1256 senesine mahsus vergi-yi mahsusa bakaya olmuştur. İş bu merkum halihazırda emlak, arazi vesairesi olmadığından başka hizmetkârlığa dahi kudreti olmayub şunun bunun ianesiyle geçindiği”(BOA, ML VRD.TMT,755:
31)kaydı düşülmüştür.Köyün 64 numaralı hanesinde kayıtlı olan Develi oğlu Yusuf hakkında da şu
2 BOA, ML VRD.TMT, 755.s.4. Belgede Ahmed Şıh’ın “bâ berat-ı padişahi” ile “tekye nişin” olarak görevlendirildiği bilgisi verilmiştir.Ayrıca değirmen hissesi olarak 3 sehmden bir sehmi(32 kuruş) tekye nişin hissesi olarak kendisine verilmiştir.Ayrıca karyenin 5 numarasında kayıtlı Ömer Şıh oğlu Ali ve 10 numarasında kayıtlı Hacı oğlu Şıh Veliyüddin’in berat-ı padişahi ile tekye nişin olarak görevlendirildiği belirtilmiştir.
3 BOA, ML VRD.TMT,755.s.9,12,14,20,Belgede, Küçük Mahmud oğlu Abdullah,Hacı Kasım oğlu Şid,Boyacı oğlu Ali, Sarının oğlu Mehmed hizmetkâr olarak geçimini sağlamakta olduğu kaydedilmiştir.
4 BOA, ML VRD.TMT,755.s.13,16,32.Ala Bayram oğlu Veli, kel Veli oğlu Osman, Türkmen Yusuf köyde çobanlıkla iştigal eden kimseler olarak kaydedilmiştir.
5 BOA, ML VRD.TMT,755.s.29.Belgede Musa Efendi damadı Ali Efendi’nin köy imamı olarak kaydedildiği anlaşılmaktadır.
6 BOA, ML VRD.TMT,755.s.7.Belgede Hatip oğlu Ömer Hatibin “berât-ı pâdişahi ile Hatiplik vazifesine tayin edildiği kaydedilmiştir.
şekilde kayıt düşülmüştür.”Merkum 1258 senesinden beri Kırşehir Keskin kazasına tabi Tatlıcak nam karyeye hanesiyle birlikte nakleyleyüb vergi-yimahsusası bakayaya kalmıştır (BOA, ML VRD.TMT,755: 34).Köyün 22 numaralı hanesinde ikamet eden Cam Ali oğlu Ali hakkında da şöyle bir kayıt düşülmüştür.”İş bu merkum karye-i mezkurdan firar ederek Yörük kabilesinden Ezedin karyesinde tavattunen hanesiyle iskan eyleyüb vergi-yimahsusası bakayaya kalmıştır.”(
BOA, ML VRD.TMT,755: 14).Köyün 15 numaralı hanesinde kayıtlı bulunanNacaklı Osman oğluHüseyin hakkında ise “1260’da fevt olub, bağından başka bir emlakı olmadığından bir oğlu kalmış ise de merkum dahi Yörük kabilesinden Ezedin nam mahalde validesi yanında ikamet etmektedir.” kaydı düşülmüştür (BOA, ML VRD.TMT,755: 15).
2.5. Hayvancılık ve Hayvan Dağılımı
Belgelerden anlaşıldığına göre 1845-1846 yıllarında Balışeyh karyesinde yaşayan haneler geçimlerini tarım ve hayvancılıktan sağlamakta idiler. Genel olarak süt ve süt ürünleri ihtiyaçlarını karşılamak için inek ve koyun, binek hayvanı ihtiyaçlarını karşılamak için merkep, çift sürmede faydalanabilmek için öküz kullandıkları anlaşılmaktadır. Balışey’te toplam 997 olan hayvan varlığının büyük çoğunluğunu küçükbaş hayvanlar oluşturmaktadır.% 66.8’i küçükbaş (666 adet),
% 29.’üküçükbaş (39 adet) ve %25’i yük ve binek (34 adet) hayvanı olarak sıralanmaktadır.
Büyükbaş hayvan çeşidinde, karasığır öküzü, sağman inek ve camus ön planda yer alırken küçükbaş hayvan çeşidinde ise, koyun, keçi ve kuzu tercih edilmektedir. Binek ve yük hayvanı olarak ise merkep başta olmak üzere, kısrak beslenmektedir.
Tablo 4:Balışeyh Karyesinde Hane Reislerinin Sahip oldukları Hayvan Çeşitleri Hayvan çeşidi Sayı Hayvan Sahibi Hane Toplam Hane
Başına Düşen Baş
Büyükbaş 60 24 2.5
Küçükbaş 39 2 19.5
Yük-Binek Hayvanı 34 33 1.03
Toplam Sayı 133 59 2.2
Tablo 5:Balışeyh Karyesinde Hane Reislerinin Sahip oldukları Büyükbaş Hayvan Çeşitleri
Büyükbaş hayvan söz konusu olduğunda köylerde çift sürme işinde ilk olarak akla at ve katır gücü gelmektedir. Ancak Balışeyh’ de öküzün ilk planda tercih edildiği görülmektedir. Bu durumun nedeni öküzün beslenme giderinin at ve katıra nazaran daha az olması ile izah edilebilir.
Bir atı veya katırı bütün bir yıl boyunca arpa, yulaf, ot, kepek ve samanla beslemek gerekirken öküz yedi ay süre ile burçak ve samanla beslenebilmekte ve yılın geri kalan aylarında otlamak üzere çayırlara salıverilmektedir. Bu arada demetlerin tarladan harmana ve ürünün harmandan ambara taşınmasında at ve eşek gibi yük hayvanlarından da yararlanılmakla birlikte, daha çok bir çift öküzün çektiği iki tekerlekli kağnılar kullanılabilmektedir (Bozkurt, 2011: 144). Belgelerden anlaşıldığı üzere anılan dönemde özellikle karasığır öküzü köy ahalisinin tarım yaparken kullandığı vazgeçilmez iş gücü kaynaklarından biri durumundadır. Köyde toplam 64 haneden 22 hanede karasığır öküzüne tesadüf edilmektedir. Öküz sahibi olmayan hanelerin ya ziraat yapacakları
Büyükbaş Hayvan
çeşidi Sayı Hayvan Sahibi Hane Ortalama
Karasığır öküzü 34 22 1.5
Sağmal inek 10 7 1.4
Camus 9 7 1.2
Malak 2 2 1
Düve 5 5 1
Toplam 60 43
toprakları yok yada hastalıktan dolayı tarımsal faaliyetleri gerçekleştirememişlerdir. Köyün 59 numaralı hanesinde kayıtlı olan Süvari Mehmed hakkında belgede “Sakin olduğu hanesinden gayrı emlak ve sairesiolmayub, âmâ olarak kura be kura haku’llah ile kalub şunun bunun ianesi ile geçinmekde olduğu” Ayrıca pîr ve âmâ olduğu için ticaretten hâli olduğu da ayrıca kaydedilmiştir (BOA, ML VRD.TMT,755: 59).
Köyün 35 numaralı hanesinde kayıtlı olan Sarının oğlu Abidin hakkında ” Âmâ olarak ticaretten hâli olduğu”kaydı düşülmüştür (BOA, ML VRD.TMT,755: 20). Köyün 21 numaralı hanesinde kayıtlı bulunan Ala Bayramoğlu Veli’nin çobanlıkla iştigal ettiği on dönüm tarlası olmasına rağmen gerekli alet ve edevatı olmadığı için boz kaldığı kaydı düşülmüştür (BOA, ML VRD.TMT,755: 13).
Köyde 10 baş sağmal inek ve 9 baş camus 7’şer ailenin elinde bulunmaktadır. Köyün süt ve süt ürünleri ihtiyacının sağlanmasında bu ailelerin önemli rol oynadığı düşünülebilir. Bu hayvanlara sahip olan kimselerin gelir düzeyi dikkate alındığında genel ortalamanın üzerinde oldukları dikkat çekmektedir. Köyün 2 numaralı hanesinde kaydedilmiş olan Muhtar Kabaklıoğlu Ali’nin toplam 1080 kuruş olan temettuatında büyükbaş hayvanlar içerisinde camus, karasığır öküzü ve binek hayvanları bulunmaktadır (BOA, ML VRD.TMT,755: 3). 3 numaralı Aşır oğlu İsmail’in 738 kuruşluk temettuatı içerisinde sağmal camusun yanında binek hayvanları da mevcuttur (BOA, ML VRD.TMT,755: .4).
Yük ve Binek Hayvanlarına gelince; Balışeyh’te 1845 yılında toplam 34 adet yük ve binek hayvanı bulunmaktadır. Bunlardan 31 tanesi döllü merkep, 3 tanesi ise döllü kısrak, olduğu tespit edilmiştir.
Tablo 6:Balışeyh Karyesinde Hane Reislerinin Sahip oldukları Yük ve Binek Hayvanı Çeşitleri Hayvan çeşidi Sayı Hayvan Sahibi Hane Ortalama
Döllümerkeb 31 26 1.19
Döllü kısrak 3 3 1
Toplam 34 29 1.17
Yük ve binek hayvanına sahip olan hanelerin köyün geneline bakıldığında maddi durumlarının iyi olduğu anlaşılmaktadır. Belgelerden köyün 49 numaralı hanesinde kayıtlı Şahin oğlu Mehmed’indöllü kısrak ve Döllümerkebintamamına sahip olduğu anlaşılmaktadır (BOA, ML VRD.TMT,755: 27) 64 hane olan Balışeyh’te toplam 34 adet yük-binek hayvanı bulunurken, daha önce Konur ile ilgili yaptığımız bir çalışmada toplam 34 haneye karşılık 55 adet yük-binek hayvanının bulunduğu 3 adedinin ise deve olduğu anlaşılmaktadır (Metin, 2013: 43).
Küçükbaş hayvanlar bakımından oldukça fakir konumda olan Balışeyh’te toplam 39 adet olan küçükbaş hayvanların tamamı iki hanede bulunmaktadır. Köyün 37 numaralı hanesinde ikamet eden Kız Mustafa oğlu Yakub’un 10 adet kıl keçisi ve 2 adet oğlağı bulunmaktadır (BOA, ML VRD.TMT,755: 21). Köyün 49 numaralı hanesinde bulunan Şahin oğlu Mehmed’in 8’i kıl keçisi,8’i oğlak, 4’ü koyun ve 7’si kuzu olmak üzere toplam 27 adet küçükbaş hayvanı bulunmaktadır (BOA, ML VRD.TMT,755: 27).
Tablo 7:Balışeyh Karyesinde Hane Reislerinin Sahip oldukları Küçükbaş Hayvan Çeşitleri Küçükbaş hayvan
çeşidi
Sayı Hane Ortalama
Koyun 4 1 4
Kıl keçisi 18 2 9
Kuzu 7 1 7
Oğlak 10 2 5
Toplam 39 6 6.5
2.6. Arazi Dağılımı ve Toprak Kullanımı
Balışeyh’de hane reislerinin % 86,7’si (26) buğday ve arpa tarımı ile alakalı ziraî faaliyet içerisindedir. Köyde ikamet eden hanelerden % 13,29’u bağcılık (41) ile iştigal etmektedir. Köyde çeşitli sebeplerden dolayı 90 dönüm arazide tarım yapılamamaktadır. Köyün 21 numaralı hanesinde kayıtlı olan Ala Bayram oğlu Veli 10 dönüm arazisini “Kudreti olmadığından boz ve hâli(boş) bırakmıştır (BOA, ML VRD.TMT,755: 21). Köyün 62 hanesinde kayıtlı olan Abdullah şıh (Şeyh) hakkında belgede “İş bu merkum karyenin mu’teberanındanolub, 1258 senesinde vefat idüb malı taksim olunarak güriye bir hissesi kalmamış olduğundan 1258’den beri bakayaya kalmıştır”.
Abdullah Şıh’ın ölümünden sonra 50 dönümlük arazi parçası ekilip biçilmemeye başlanmıştır (BOA, ML VRD.TMT,755: 33).
Köyün 64 numaralı hanesinde kayıtlı olan Develi oğlu Yusuf 1258 yılında ailesi ile birlikte Kırşehir Keskin kazasına tabi Tatlıcak nam karyeye hanesiyle birlikte nakil eylediği için 30 dönüm tarlası boz kalmıştır (BOA, ML VRD.TMT,755: 34).
Tablo 8:Balışeyh Karyesinde Ekili ve Dikili Tarım Alanlarının Dağılımı Ekilebilir Arazi
Türü Miktar
(Dönüm) Hane Ortalama % Tarla (buğday-arpa) 600 26 23,07 86,7
Bağ 92 41 2,24 13,29
Toplam 692 67
2.7. Gelirler
2.7.1. Tarım Gelirleri (Hasılatı)
1844-1845 yılları arası Balışeyh’te tarım topraklarına sahip 26 hane sahibinin hepsinin hasılat geliri vardır. Ekili (tarla) tarım alanları 600 dönüm olup 13,560 kuruş gelir elde edilmiştir.
Toplam 92 dönüm bağdan 4197 kuruş gelir sağlanmıştır. Anılan tarihlerde Konur’da 983 dönüm olan ekilebilir tarladan (buğday-arpa) 6657 kuruş civarında bir gelir temin edilirken 88 dönüm bağdan 1781 kuruş gelir elde edilmiştir. Burada ilginç olan Konur’da buğday, arpa ve bağcılığın yanında Duhan (tütün) ve burçak tarımının da yapılabilir olmasıdır (Metin, 2013: 46) .
Tablo 9:Balışeyh Karyesinde Ekili-Dikili Tarım Alanlarının Hasılatı Ekilebilir Arazi
Türü Miktar
(Kuruş) Miktar (Dönüm) Ortalama
Tarla (buğday-arpa) 13,560 600 22,6
Bağ 4,197 92 45,6
Toplam 17,757 692 68,2
Temettuat defterlerinde köylüden alınan hububat öşrü verilerinden üretilen hububatların ne kadar olduğu tespit edilebilir. Öşür bölgelere göre değişmekle birlikte ortalama her ürün üzerinden
%10 oranında alınmaktadır. Bu nedenle Tablo 11’de vergiye esas olan toplam kilenin 10 katı alınarak toplam hububat üretimi tespit edilmeye çalışılmıştır.
Tablo 10:Balışeyh KaryesindeÜretilen Toplam Hububat Miktarı Ekilebilir Arazi
Türü Kile7 Kile x 10 Kg
Hınta (Buğday) 70,5 705 18,087
Şair (Arpa) 52,5 520 11,570
Toplam 123 1225 29,657
7Bu çalışmada hesaplamalar yapılırken buğday 1 kile=25, 656 kg.; arpa için ise 1 kile=22,25kg. olarak alınmıştır.
2.7.2.Hayvancılık Hasılatı
Balışeyh’de tarımdan sonra ikinci sırada yer alan hayvancılık gelirleri 604,5 kuruştur.
Hayvancılık hasılatı büyükbaş, küçükbaş ve yük-binek olarak üç grupta incelenebilir.
Tablo 12'deki veriler incelendiğinde görüleceği üzere, hayvancılık hasılatında ilk sırayı yük-binek hayvanları almaktadır (308 kuruş). İkinci sırada büyükbaş hayvanlar (260 kuruş)ve üçüncü olarak küçükbaş hayvanlar gelmektedir (36,5 kuruş). Bu sıralamada dikkat çeken husus yük- binek hayvanlarının hem hane olarak hem de toplam hasılat bakımından büyükbaş ve küçükbaş hayvanlarından fazla olmasıdır. Merkeb ve kısrağın toplam sayısı 34 iken sağman inek ve camusun toplam 19 aded olduğu anlaşılmaktadır. Bir merkeb ile bir sağman ineğin neredeyse aynı fiyat olması köyde yük-binek hayvanlarının önemini ortaya koymaktadır.
Tablo 11:Balışeyh Karyesinde hayvancılık hasılatı dağılımı Hayvan çeşidi Hasılat
miktarı kuruş Hayvan Sahibi Hane
Ortalama
Yük-Binek Hayvanı 308 33 9,3
Büyükbaş 260 24 10,8
Küçükbaş 36,5 2 18,25
Toplam Sayı 604,5 2.7.3.Meslek Hasılatı
Meslek gelirleri toplamda 1481 kuruştur. Bu toplama meslek olarak kaydedilen imam, çulhacı, hizmetkârlık, ve çobanlık gibi meslekler dahildir. Köyün büyük çoğunluğunu“erbâb-ı ziraat” olarak kaydedilmiştir. Bu grup dahil edilmemiştir. Köyün 1 ve 55 numaralı hanesinde kayıtlı olan Ali Efendi ve Musa Efendi damadı Ali Efendi köyde imamlık vazifesi ile vazifelendirilmiş olup ikisinin imamlıktan geliri 339 kuruştur (BOA, ML VRD.TMT,755: 3, 29).
Köyde Yünden dokunan bir kumaş türü olan çulhanın(Özlük, 2011: 101) imalatında 9 numaralı hanede kayıtlı olan, Hatip oğlu Ömer’in berât-ı şerife ile hatiplik vazifesinin yanında çulhacılıkla da uğraşmakta olduğu ve 288 kuruşluk bir gelir elde ettiği kayıtlardan anlaşılmaktadır (BOA, ML VRD.TMT,755: 7). Geçimini hizmetkârlıkla sağlayan köyün 14,19,24,35 ve 61 numaralı hanelerinde kayıtlı kimselerin toplam kazançları 602 kuruş civarındadır (BOA, ML VRD.TMT,755: .9, 12, 14, 20, 33). Köyün 21 ve 28 hane numarasında kayıtlı olan ve çobanlıkla geçimlerini sağlayan Ala Bayram oğlu Veli ve Kel Veli oğlu Osman’ın çobanlıktan elde ettikleri gelir toplam 252 kuruş civarındadır (BOA, ML VRD.TMT,755: 13,16).
7.1.Vergi-yi Mahsusa
1256/1840 yılından itibaren uygulanmaya başlayan ve bazı istisnalar haricinde ekonomik durumlarına göre herkesten alınan vergi-yi mahsusa Tanzimat idarecileri tarafından örfi vergiler yerine konulmuş olup, "An-cemaatin vergi", "Vergü-yi Mahsusa", "Vergü" ve "Komşuca alınan vergü" gibi adlar verilmiştir (Öztürk, 2000: 537). Bu verginin miktarı liva ölçeğinde belirlenirdi.
Bu miktar livaya bağlı kazalar arasında paylaştırılırdı. Sonra kazanın müdür ve meclis azaları, nüfusun etnik özelliğine göre imam, papaz ve kocabaşı gibi kişilerin katıldığı toplantıda kasaba ve köylere düşenmiktar tespit edilir en sonunda da köy ve mahalle düzeyinde kişilerin ödeme güçlerine göre paylaştırılırdı (Öztürk, 1996: 174-175).
Balışeyh’de tespit ettiğimize göre toplam vergi-yi mahsusa bedeli 10.124 kuruştur.8 Vergi- yi mahsusa olarak en düşük vergi 17 kuruş, en yüksek vergi ise 344 kuruştur. 59 numaralı hanede
8755 numaralı temettuat defterinin sonunda toplam olarak verilen vergi-yi mahsusa bedeli 10.318 kuruş olarak belirtilmiştir.Bizim tespitimizle arasında 194 kuruşluk bir fark söz konusudur.Bu meblağın sehven yazıldığı
kayıtlı bulunan Süvari Mehmed’in yaşlı ve âmâ olduğu ticaretten de hâli olması nedeniyle vergi-yi mahsusa bedeli olarak en düşük dilim olan 17 kuruşluk vergi bedeli takdir edildiği kaydedilmiştir (BOA, ML VRD.TMT,755: 32). 2 numaralı hanede kayıtlı olan Muhtar-ı evvel Kabaklıoğlu Ali’ye ise vergi-yi mahsusa bedeli olarak 344 kuruş vergi takdir edilmiştir.Toplamda 1080 kuruşluk bir temettuat toplamı olan Kabaklıoğlu Ali’nin diğer hanelerden farklı olarak ekilebilir arazi ve hayvan çeşidi bakımından daha fazla mal varlığına sahip olduğu kayıtlardan anlaşılmaktadır (BOA, ML VRD.TMT,755:.3).
Tablo 12:Balışeyh Karyesinde hane reislerinin verdiği toplam öşür ve aded-i ağnam vergisi Ekili tarım öşrü ve
aded-i ağnam vergisi
Miktar
(Kuruş) Hane Ortalama %
Hınta (buğday) 1008 28 36 54,6
Şair (arpa) 528 28 18,8 28,6
Bağ 299 31 9,6 16,2
Aded-i ağnam 8,5 3 2,8 0,46
Toplam 1843,5 100
Toplu olarak verdiğimiz vergi türlerinden ekili tarım üzerinden alınan öşür vergisi ile alâkalı olarak hınta (buğday) % 54,6 ile ilk sırada gelmektedir. Onu %28,6 ile şair (arpa),% 16,2 ile bağ,% izlemektedir. Ağnam vergisi ise % 0,46 olarak tespit edilmiştir. Bu verilerden anlaşıldığına göre Balışeyh’de düşük vergi çeşidi ağnam olurken en yüksek vergi çeşidi ise hınta (buğday) olarak görülmektedir.
Tablo 13.Balışeyh Karyesinde ikâmet eden kimselerin hane sırasına göre toplam temettuatları Hane
No
Kişi Adı Temettuat Toplamı
Kuruş
1 Ali Efendi (İmam) 320
2 Kabaklıoğlu Ali (Muhtar) 1080 3 Aşıroğlu İsmail (Ziraat) 738 4 Ahmed Şıh (Tekke nişîn) 300 5 Ömer Şıh oğlu Ali (Tekke nişîn) 200 6 Gök Himmetoğlu Ali (Ziraat) 781
7 Süleyman Şıh Oğlu Mustafa Oturduğu evinden başka her hangi bir emlak ve arazisinin olmadığı şunun bunun yardımı ile geçindiği kaydedilmiştir.
8 Abdaloğlu Mustafa (Ziraat) 800
9 Hatipoğlu Ömer (Hatip) 350
10 Hacı oğlu Şıh Veliyüddin (Tekke
nişîn) 750
11 Receb oğlu Osman Geçinmekten aciz olduğu Yörük kabilesinden Çatallı nam mahalde iskan eylediği kaydı düşülmüştür.
12 Küçük Mahmut oğlu Hasan Koca
oğlu Bekir 150 şunun bunun ianesiyle geçindiği kaydı düşülmüştür.
13 NarinoğluMehmed (Ziraat) 426 14 Küçük Mahmudoğlu Abdullah
(Hizmetkâr) 200
15 Nacaklı Osman oğlu Hüseyin 160
kanaatindeyiz; çünkü tespit ettiğimiz 10.124 kuruş vergi–yi mahsusa bedeli tek tek hanelerin taranmasıyla elde edilmiştir.
Bu kimse hakkında 1260 senesinde ölmesinin ardından kalan bir oğlunun Yörük kabilesinden Ezedin nam mahalde annesi ile ikamet ettiği kaydı düşülmüştür.
16 Hacı Efendi’nin oğlu Mehmed (Ziraat)
392 17 Çerkez oğlu Çolak Hasan (Ziraat) 364 18 Şarklı oğlu Molla Halil (Ziraat) 648 19 Hacı Kasım oğlu Şid (Hizmerkâr) 150
20 Develi oğlu Mehmed 1260
senesinde vefatından sonra üç yetim çocuğu kaldığı onlarında şunun bunun yardımı ile geçinmekte olduğu kaydedilmiştir.
21 Ala Bayram oğlu Veli (Çoban) 300
22 Cam Ali oğlu Ali 1258’de köyden firar edip Ezedin köyünde ikamet eylediğine dair kayıt düşülmüştür.
23 Kör Ömer oğlu Kel Veli Hizmetkârlığa dahi kudreti
olmadığından şunun bunun yardımı ile geçindiği kaydı düşülmüştür.
24 Boyacı oğlu Ali (Hizmetkâr) 300 25 Köse oğlu Veli (Ziraat) 412 26 Karamanoğlu Hasan (Ziraat) 416 27 Karamanoğlu Yusuf (Ziraat) 688 28 Kel Veli oğlu Osman (Çoban) 150
29 PortakaloğluAhmed 160
yaşlı ve âmâ olması nedeniyle şunun bunun yardımı ile geçindiği şeklinde bir kayıt düşülmüştür.
30 Portakaloğlu Ali (Ziraat) 300 31 Adem oğlu İbrahim (Ziraat) 453 32 Yaziroğlu Halil (Ziraat) 550 33 Küçük Mehmed oğlu Mehmed
(Ziraat)
800 34 Sarınınoğlu Hasan (Ziraat) 800 35 Sarının oğlu Mehmed (Hizmetkâr) 250
36 Sarının oğlu Abidin 168
âmâ ve ticaretten hâli olduğu konusunda kayıt düşülmüştür.
37 Kız Mustafa oğlu Yakub (Ziraat) 902 38 Kız Mustafa oğlu Yusuf (Ziraat) 558 39 Kız Mustafa oğlu Hacı İbrahim
(Ziraat)
778 40 Gürhallı (Gürballı) oğlu Ahmed
(Ziraat)
508 41 Çubuk Hasan oğlu Hasan (Ziraat) 636 42 Çerkez oğlu Yusuf (Ziraat) 606
43 Şamlı oğlu İbrahim 128
Şunun bunun sadakasıyla geçinmekte olduğu kaydı düşülmüştür.
44 İsa oğlu Hüseyin (Ziraat) 860
45 Yumurtacı oğlu Mehmed 250 46 Davud oğlu Mehmed (Ziraat) 502 47 Şamlı oğlu Mehmed (Ziraat) 613 48 Derviş oğlu Mehmed (Ziraat) 707 49 Şahin oğlu Mehmed (Ziraat) 1040
50 Şarklı oğluMehmed 100
yaşlı ve âmâ olduğu ve ticaretten de hâli olduğu kaydı düşülmüştür.
51 Kandaroğlu Veli 154
Yaşlı ve hastalıklı olduğu için şunun bunun yardımı ile geçinmekte olduğu kaydı düşülmüştür.
52 Baltalı (Baltacı) oğlu Zevcesi 1259’da vefat ettiğinde çocuğu ve anası olamyıp hiçbir emlak vesairesi de olmadığı kaydı düşülmüştür.
53 Receb oğlu Deli Mehmed (Ziraat) 408 54 Toykar oğlu Yetim Yusuf - 55 Musa Efendi damadı Ali Efendi (Köy
imamı) 250
56 Abbas Koca 1258’de vefat ettiğinde ne çocuğu ne de herhangi bir malı olduğu
konusunda kayıt düşülmüştür.
57 Memik oğlu Süleyman 1257’de vefat ettiğinde kimsesi olamadığı konusunda kayıt düşülmüştür.
58 Topal Cafer 1256 yılında vefat edip herhangi bir yakını ve emlakı olmadığı kaydı düşülmüştür.
59 Süvari Mehmed Yaşlı ve âmâ olduğu ve şunun bunun yardımı ile geçindiği kaydı
düşülmüştür.
60 Türkmen Yusuf (Çoban) 1256’da Balışeyh’de çoban olarak kayıtlı olmasına karşın kendi köyü olan Eldelek köyüne gittiği kaydı düşülmüştür.
61 Deli Abdullah (Hizmetkâr) 50
1256 senesinde hizmetkârlığa dahi kudreti olmadığı ve şunun bunun yardımı ile geçindiği kaydı düşülmüştür.
62 Abdullah Şıh 80
Köyün itibarlı kimselerinden birisi olup 158 senesinde vefat ettiği kaydı düşülmüştür.
63 Molla Hızır 1257’de Yusuf Bey Obası nam
mahalle nakli konusunda kayıt düşülmüştür.
64 Develi oğlu Yusuf 30
1256 senesinde vergi tahsis edilmesine karşın 1258 senesinde Keskin
Kazasına tabi Tatlıcak köyüne nakli olduğuna dair kayıt düşülmüştür.
3.Ahılı Karyesi 3.1.Nüfus
Ahılı Karyesinin nüfusu ile ilgili en eski bilgi 1584 tarihine ait bilgidir. Anılan tarihte Ahilü cemaatinin 15 nefer ile Dinek nahiyesine yerleştiği bilinmektedir (Metin, 2007: 143). 1845 yılına ait 671 numaralı temettuat defterinde ise Ahılı karyesinin 118 haneye sahip olduğu anlaşılmaktadır.hane x 5+mücerred (Barkan,1953: 12)9 formülü dikkate alınacak olursa anılan tarihte köyün toplam nüfusunun yaklaşık olarak 590 nefer olduğu anlaşılmaktadır.
Tablo 1: Ahılı Karyesinde 1584-1845 Yıllarındaki Tahmini Nüfus
Yıllar Tahmini nüfus
1584 15 nefer
1845 590 nefer
3.2.Şahıs Adları ve Kullanılan Lakaplar
Ahılı köyüne ait 671 numaralı temettüat defterinde hane reislerinin isimleri babalarının adları ve lakaplarıyla birlikte yazılmıştır. Bu nedenle köyde yaygın olarak kullanılan baba ve oğul isimlerini tespit etmek mümkün olmuştur.
Tablo 2:Ahılı Karyesinde Kullanılan Şahıs İsimleri
9 Bu hesaplama Ö.LütfiBarkan’ın genel nüfusu bulmak için en çok kullanılan yöntem olan “hâne x 5” formülünden yola çıkılarak yapılmıştır.
İsim Sayı %
Mehmed 18 10.5
Osman 17 9.9
Ömer 14 8.1
Ali 12 7.01
Mustafa 11 6.4
Hüseyin 10 5.8
Hızır 9 5.2
Halil 7 4.09
Hasan 6 3.05
Veli 6 3.05
Süleyman 6 3.05
İbrahim 5 2.9
Alaeddin 4 2.3
İsmail 4 2.3
Hacı 4 2.3
İsa 3 1.7
Kılıç 3 1.7
Hamza 3 1.7
Bekir 3 1.7
Yusuf 2 1.16
Ebu Bekir 2 1.16
Selim 2 1.16
Tekin 2 1.16
Şekib 2 1.16
Haşir 2 1.16
Şaban 2 1.16
İbiş 2 1.16
Tablo 2’de yer alan verilerden anlaşıldığı üzere Ahılı karyesindeki vergi nüfusunun tamamı erkektir.
İsimler incelendiğinde Balışeyh karyesinde olduğu gibi Peygamber ve onun ehl-i beyti başta olmak üzere daha çok Arapça kökenli isimlerin olduğu görülmektedir. Birinci sırada Mehmed ismi gelmektedir. Mehmed ismi toplam isimlerin % 10.5’ini teşkil etmektedir. İkinci sırayı % 9.9 ile Osman ismi almaktadır. Ömer ismi ise % 8.1 ile üçüncü sırada yer almaktadır. Asıl olarak Muhammed olan Mehmed isminin sıkça kullanılması, Anadolu insanının Peygamber’e olan sevgi ve saygısının bir tezâhürü şeklinde değerlendirilebilir. Tabloda zikredilen isimler arasında Arslan,Yılmaz, Kenan ve Bekdaş isimleri o dönemde yörede kullanılan ender isimler olarak karşımıza çıkmaktadır.
3.3.Ahılı Karyesinde Kullanılan Lakaplar
Ahalı karyesinde hane reislerinin toplumda tanınmasını sağlayan aile ve sülale adlarının bazıları dinî özellik taşımaktadır. Bey, molla, hacı gibi unvanların yanında Tablo-3’te yer alan deli, kör, kel, köse, küçük, kara gibi sıfatlarla birlikte kullanılan lakaplar ise muhtemelen ailelerin geçmişten beri kullana geldikleri lakaplar olarak görülmektedir.
Tablo 3:Ahılı Karyesinde Kullanılan Lakaplar
Molla İsa oğlu Osman Hatip oğlu Osman Köstekli oğlu Mehmed Ömer oğlu Molla Ömer Kâküllü (Kekilli)oğlu Ömer) Solak oğlu Mustafa Hacı Fakı oğlu Osman Deli Hasan oğlu Hüseyin Kahveci oğlu hacı Ali Köse Hasan oğlu Mehmed Küçük Mehmed oğlu Mehmed Çalab oğlu Mehmed Semerci oğlu Mustafa Kara Hüseyin oğlu Mehmed İmam oğlu Süleyman Çil oğlu Ahmed Kaymakçı oğlu Hüseyin Kel Veli oğlu Veli Sağır oğlu Ahmed Dilsiz oğlu Osman Deve Kıran oğlu İbrahim Kör Mehmed oğlu Osman Kizir oğlu Ali Köse oğlu Hüseyin Eğerci oğlu Mehmed Ceber oğlu Mustafa Köle oğlu Mehmed Köstekli oğlu Hasan Kara Ömer oğlu Osman Esir oğlu Veli
Arslan 1 0.58
Bekdaş 1 0.58
Satılmış 1 0.58
Hatip 1 0.58
Yılmaz 1 0.58
Kenan 1 0.58
Yakub 1 0.58
Feyzullah 1 0.58
Derviş 1 0.58
Musa 1 0.58
Abdurrahman 1 0.58
Toplam 171 100
3.4.Ahılı Karyesinde Mesleki Yapılanma
Tablo 4.Ahılı Karyesinde Mesleki Yapılanma Meslek Adı Meslek Sahibi Sayısı %
Ziraat 79 68.1
Muhtar 1 0.86
İmam 1 0.86
Hatip 1 0.86
Irgat 15 12.9
Çulhacılık 7 6.03
Köy bekçisi 1 0.86
Demirci Esnafından 1 0.86
Asker 1 0.86
Çoban 5 4.31
Mesleği belirtilmeyen 4 3.44
Toplam 116 100
Tablo-4’ten anlaşılacağı üzere Ahılı karyesinde yaşayan insanların 79’u ziraat erbabı (%68.1), 15’ ırgat (%12.9), 7’si çulhacılık (%6.03), 5’i çoban (%4.31), olarak geçimlerini sürdürmektedir. Karyenin 107 numaralı hanesinde kayıtlı olan Kızıl Ali oğlu Ali’nin 150 kuruş bedelle köy bekçisi (kizir) olarak görev yaptığı belirtilmiştir (BOA, ML VRD.TMT,671: 38).
Köyün 80 numaralı hanesinde kayıtlı olan Kel Veli oğlu Veli’nin demirci esnafından olduğu ve senede demircilikten 400 kuruş elde ettiği kaydedilmiştir (BOA, ML VRD.TMT,671: 28).
Karyenin 115 numaralı hanesinde kayıtlı olan Kösteklioğlu Hasan hakkında “asker-i nizamiyeden bâberât-ı âlişân 15 kuruş maaşla tekâüd olmuş olduğu, merkûmun bir ev ve bir hayvanatından gayrı bir şeyi olmayubtekaüd maaşından bir senede 180 kuruş elde etmektedir.” Kaydı düşülmüştür (BOA, ML VRD.TMT,671: 40). Karyenin 20 numaralı hanesinde kayıtlı bulunan Hacı Fakı oğlu Ömer hakkında “bilâ sanat” kaydı düşülmüştür. Anılan kimsenin köyün gelir düzeyi bakımından en düşüklerinden birisi olduğu yıllık temettuat miktarından anlaşılmaktadır (BOA, ML VRD.TMT,671: 8). Karyenin 56 numaralı hanesinde kayıtlı bulunan Köstekli oğlu Mehmed hakkında da “bilâ sanat” kaydı düşülmüş olup bu kimsenin de temettuat oranı bakımından köyün fakirlerinden birisi olduğu kayıtlardan anlaşılmaktadır (BOA, ML VRD.TMT,671: 8). Mesleği belirtilmeyen bu iki kimseden başka köyün 6 numaralı hanesinde ikamet eden Arslan oğlu Sabi Ali’nin yetim olduğu geçimini temin edecek hiçbir mal varlığının olmadığı ve validesiyle birlikte şunun bunun yardımı ile geçindikleri belgede kayıt olarak düşülmüştür (BOA, ML VRD.TMT,671: 4). Köyün 93 numaralı hanesinde kayıtlı olan Küçük Hasan oğlu Mehmedin divane (Deli) olduğu ve üzerine kayıtlı hiçbir emlak ve arazisinin olmadığı şunun bunun yardımı ile geçinmekte olduğu kayıtlarda yer almaktadır (BOA, ML VRD.TMT,671:
34).
3.5. Hayvancılık ve Hayvan Dağılımı
Belgelerden anlaşıldığına göre 1845-1846 yıllarında tıpkı Balışeyh karyesinde olduğu gibi Ahılı karyesinde yaşayan haneler de geçimlerini tarım ve hayvancılıktan sağlamakta idiler. Genel olarak süt ve süt ürünleri ihtiyaçlarını karşılamak için inek ve koyun, binek hayvanı ihtiyaçlarını karşılamak için merkep, çift sürmede faydalanabilmek için öküz kullandıkları anlaşılmaktadır.
Ahılı’da toplam 997 olan hayvan varlığının büyük çoğunluğunu küçükbaş hayvanlar oluşturmaktadır. %66.8’i küçükbaş (666 adet) , %26.5’i büyükbaş (265 adet), %6.6’sı yük ve binek hayvanı (66 adet) olarak sıralanmaktadır. Büyükbaş hayvan çeşidinde, karasığır öküzü, sağman karasığır ineği, sağman camusineği ön planda yer alırken küçükbaş hayvan çeşidinde ise, koyun,
keçi ve kuzu tercih edilmektedir. Binek ve yük hayvanı olarak ise merkep başta olmak üzere, kısrak beslenmektedir.
Tablo 5:Ahılı Karyesinde Hane Reislerinin Sahip oldukları Hayvan Çeşitleri Hayvan çeşidi Sayı Hayvan Sahibi Hane Toplam Hane
Başına Düşen Baş
Küçükbaş 666 172 3.8
Büyükbaş 265 173 1.5
Yük-Binek Hayvanı 66 2 33
Toplam Sayı 997 347
Tablo 6:Ahılı Karyesinde Hane Reislerinin Sahip oldukları Küçükbaş Hayvan Çeşitleri Küçükbaş hayvan
çeşidi
Sayı Hane Ortalama
Sağmal Keçi 221 66 3.3
SağmalGanem 150 26 5.7
Oğlak 156 53 2.9
Kuzu 126 23 5.4
Yoz Ganem 11 3 3.6
Yoz Keçi 2 1 2
Toplam 666
Ahılı’da yetiştirilen küçükbaş hayvanlar içinde koyun ve keçi türlerini ön planda yer almaktadır. 666 adet küçükbaş hayvanın 221’i sağmal keçi toplam 66 hanenin elinde bulunmaktadır. Sağmal ganem (koyun) 150 adet olup toplam 26 hanenin elinde bulunmaktadır.
Koyun ve keçiye sahip olan hanelerin genel durumlarına bakıldığı zaman yıllık temettuat oranlarının yüksek olduğu görülmektedir. Mesela köyün 7 numaralı hanesinde kayıtlı olan Çiloğlu Ahmet, (BOA, ML VRD.TMT,671: 4) 9 numaralı hanede kayıtlı Kılıçoğlu İbiş, (BOA, ML VRD.TMT,671: 5) Sağıroğlu Ahmet (BOA, ML VRD.TMT,671: 7) gibi kimselerin küçükbaş hayvancılığın yanında büyükbaş hayvancılıkla da uğraştıkları tespit edilmiştir.
Tablo 7:Ahalı Karyesinde Hane Reislerinin Sahip oldukları Büyükbaş Hayvan Çeşitleri Büyükbaş Hayvan
çeşidi Sayı Hayvan Sahibi Hane Ortalama
Karasığır öküzü 98 46 2.1
Sağmal inek 54 40 1.35
Sağmalcamus ineği 16 7 2.2
Buzağı 25 21 0.7
Düve 12 12 1
Erkek camus 30 18 1.6
Malak 4 4 1
Kısır karasığır ineği 20 19 1.05
Tosun 3 3 1
Erkek dana 3 3 1
Toplam 265
1844-1845 yılları arasında Ahılı karyesinde özellikle karasığır öküzü ahalinin tarım yaparken kullandığı vazgeçilmez iş gücü kaynaklarından biri durumundadır. Köyde toplam 118 haneden 46 hanede karasığır öküzüne tesadüf edilmektedir. Karasığır öküzüne sahip olan hanelerin ekilebilir arazi oranı bakımından diğerlerine nazaran daha fazla olduğu kayıtlardan anlaşılmaktadır.
Köyün 5 numaralı hanesinde kayıtlı olan Semerci oğlu Mustafa’nın ekilebilir arazi olarak 40 dönüm araziye sahip olduğu, buğday, arpa ve pamuk yetiştirdiği,bu tarımsal faaliyeti daha rahat yapabilmek için de iki adet karasığır öküzüne sahip olduğu kaydedilmiştir (BOA, ML
VRD.TMT,671: 4). Köyün 25 numaralı hanesinde kayıtlı olan Şekib oğlu Mehmet’in 45 dönüm ekilebilir arazisinde buğday,arpa ve ayrıca belirtilen 4 dönüm pamuk tarımının yapıldığı ve bu tarım faaliyetinin yürütülmesinde etkin rol oynayan 2 adet karasığır öküzünün bulunduğu kaydedilmiştir (BOA, ML VRD.TMT,671: 10). Karasığır öküz sahibi olmayan hanelerin ya ziraat yapacakları toprakları yok ya da o dönemde önde gelen mesleklerden çulhacılık mesleği ile iştigal ettikleri anlaşılmaktadır. Köyün 10 numaralı hanesinde kayıtlı olan Hamza oğlu Süleyman’ın çulha esnafından olduğu, ekilebilir arazisinin olmadığı sadece 1.5 dönüm bağ, bir kısır ineği ve bir merkebinin olduğu kaydedilmiştir (BOA, ML VRD.TMT,671:5). Köyde 54 baş sağmal inek ve 16 baş sağmal camusineği toplam 47 hanenin elinde bulunmaktadır. Köyün süt ve süt ürünleri ihtiyacının sağlanmasında bu ailelerin önemli rol oynadığı düşünülebilir. Bu hayvanlara sahip olan kimselerin gelir düzeyi dikkate alındığında genel ortalamanın üzerinde oldukları dikkat çekmektedir.
Yük ve Binek Hayvanlarına gelince; Ahılı’da1845 yılında toplam 66 adet yük ve binek hayvanı bulunmaktadır. Bunlardan 65 tanesi merkep, 1 tanesi ise kısır kısrak, olarak tespit edilmiştir.
Tablo 8:Ahılı Karyesinde Hane Reislerinin Sahip oldukları Yük ve Binek Hayvanı Çeşitleri Hayvan çeşidi Sayı Hayvan Sahibi Hane Ortalama
Merkeb 65 65 1
Kısır kısrak 1 1 1
Toplam 66 66
Yük ve binek hayvanına sahip olan hanelerin geneli ziraatle iştigal eden haneler olarak kaydedilmiştir. Özellikle buğday,arpa ve pamuk üretiminin yapıldığı köyde tarladaki ürünü ambara taşımak için merkeb, en önemli yük hayvanı olarak görülmektedir. Ziraat erbabından olan köyün 23 numaralı hanesinde kayıtlı olan Sağır Yılmaz oğlu Hacı, (BOA, ML VRD.TMT,671:10) 26 numaralı hanede kayıtlı Hızıroğlu Derviş Mehmed, (BOA, ML VRD.TMT,671:11) 77 numaralı hanede kayıtlı Ömer oğlu Hacı Yusuf, (BOA, ML VRD.TMT,671:27) ve 85 numaralı hanede kayıtlı Deve kıran oğlu İbrahim (BOA, ML VRD.TMT,671:30) yük ve binek hayvanı olarak merkebi tercih eden hanelere örnek olarak verilebilir.
3.6. Arazi Dağılımı ve Toprak Kullanımı
Ahılı’da 1844-1845 yılları arasında hane reislerinin % 86,5’i (78 hane) ekilebilir tarlada buğday ve arpa tarımı ile iştigal etmektedir. % 9,8’i (67 hane) penbe (pamuk), % 3,6’sı da bağcılıkla uğraşmaktadır. Daha çok ehl-i ziraat olan kimselerin buğday, arpa, pamuk ve bağcılık üretimini gerçekleştirdiği köyde çobanlık, ırgadlık ve köy bekçiliği yapan kimselerin birkaç küçükbaş hayvanı ve bir binek hayvanı haricinde birkaç dönüm bağa sahip oldukları kayıtlardan anlaşılmaktadır. Köyün 116 numaralı hanesinde kayıtlı olan Kara Ömer oğlu Osman’ın bir dönüm bağından başka bir mal varlığı yoktur (BOA, ML VRD.TMT,671: 41). Köyün 114 numaralı hanesinde kayıtlı olan ve ırgatlıkla geçimini temin eden Alaeddin oğlu Hüseyin’in yarım dönüm bağı ve bir adet merkebi bulunmaktadır (BOA, ML VRD.TMT,671:40). Köyün 118 numaralı hanesinde kayıtlı, çobanlıkla geçimini temin eden Esir oğlu Ali’nin birkaç büyükbaş ve küçükbaş hayvanı haricinde başka bir mal varlığı yoktur (BOA, ML VRD.TMT,671:42).
Tablo 9:AhılıKayesinde Ekili ve Dikili Tarım Alanlarının Dağılımı
Ekilebilir Arazi
Türü Miktar
(Dönüm) Hane Ortalama %
Tarla (buğday- arpa)
2938 78 37.6 86.5
Penbe (Pamuk) 334 67 4.9 9.8
Bağ 123 92 1.3 3.6
Toplam 3395
3.7. Gelirler
3.7.1. Tarım Gelirleri (Hasılatı)
1844-1845 yılları arasında Ahılı köyüne ait buğday ve arpa ekili tarım alanları 2938 dönüm olup 35,430 kuruş gelir elde edilmiştir. Penbe (pamuk) ekilen arazi ise 334 dönüm olup toplamda 5,095 kuruş gelir elde edilmiştir. 123 dönüm bağdan ise 15,320 kuruş gelir sağlanmıştır.
Tablo 10:Ahılı Karyesinde Ekili-Dikili Tarım Alanlarının Hasılatı Ekilebilir Arazi
Türü Miktar
(Kuruş) Miktar (Dönüm) Ortalama
Tarla (buğday-arpa) 35,430 2938 12,05
Penbe (Pamuk) 5,095 334 15,2
Bağ 15,320 123 124,5
Toplam 55,845 3,395 16,4
Temettuat defterlerinde köylüden alınan hububat öşrü verilerinden üretilen hububatların ne kadar olduğu tespit edilebilir. Öşür bölgelere göre değişmekle birlikte ortalama her ürün üzerinden
%10 oranında alınmaktadır.Bu nedenle Tablo 9’da vergiye esas olan toplam kilenin 10 katı alınarak toplam hububat üretimi tespit edilmeye çalışılmıştır.
Tablo 11:Ahılı Karyesinde Üretilen Toplam Hububat Miktarı
Ekilebilir Arazi Türü Kile10 Kile x 10 Kg
Hınta (Buğday) 210 2100 53,877
Şair (Arpa) 142 1420 31,595
Penbe(Pamuk) 117(kıyye) 1170 (kıyye) 30,017
3.7.2.Hayvancılık Hasılatı
Ahılı’da tarımdan sonra ikinci sırada yer alan hayvancılık gelirleri 604,5 kuruştur.
Hayvancılık hasılatı büyükbaş, küçükbaş ve yük-binek olarak üç grupta incelenebilir.
Tablo 12'deki veriler incelendiğinde görüleceği üzere, hayvancılık hasılatında ilk sırayı küçükbaş hayvanlar almaktadır. Bu hayvanlardan fiyatlandırılan sağmal koyun, sağmal keçi, yoz ganem (koyun) ve yoz keçinin toplam fiyatı 1289 kuruştur. İkinci sırada büyükbaş hayvanlar yer almaktadır. Bu hayvanlardan sağmal inek ve sağmal camus ineğinin toplam fiyatı 1130 kuruş olarak belirlenmiştir.Üçüncü olarak yük-binek hayvanları gelmektedir.Bu hayvanlardan ise merkeb ve kısrak fiyatlandırılmış olup toplam 535 kuruş kaydedilmiştir.
Tablo 12:Ahılı Karyesinde hayvancılık hasılatı dağılımı
Hayvan çeşidi Hasılat miktarı kuruş Hayvan Sahibi Hane Ortalama
Yük-Binek Hayvanı 535 66 8,1
Büyükbaş 1130 47 24,04
Küçükbaş 1289 96 13,4
Toplam Sayı 2954
3.7.3.Meslek Hasılatı
Meslek gelirleri toplamda 7576 kuruş olarak tespit edilmiştir. Bu toplama meslek olarak kaydedilen imam,hatip, çulhacı, demirci, ırgatlık, çobanlık, köy bekçisi gibi meslekler dâhildir.
Köyün büyük çoğunluğu “erbâb-ı ziraat” olarak kaydedilmiştir. Meslek hasılatına “erbab-ı ziraat”
grubu dâhil edilmemiştir. Köyün 107 numarasında kayıtlı olan ve kizir (köy bekçisi) olarak görev yapan Kızıl Ali oğlu Ali’nin bir yıllık kazancının 150 kuruş olduğu kaydedilmiştir (BOA, ML
10 Bu çalışmada hesaplamalar yapılırken buğday ve penbe (pamuk) için 1 kile=25, 656 kg.; arpa için ise1 kile=22,25kg.
olarak alınmıştır.
VRD.TMT,671:38). 80 numaralı hanede kayıtlı demirci esnafından Kel veli oğlu Veli’nin demircilik mesleğinden elde ettiği yıllık geliri 400 kuruş olarak belirtilmiştir (BOA, ML VRD.TMT,671:28).Köyün 1 numaralı hanesinde kayıtlı olan ve imamet vazifesiyle vazifelendirilen Osman Bey’in oğlu Ömer Efendi’nin imamlıktan elde ettiği yıllık gelir 200 kuruş olarak kaydedilmiştir (BOA, ML VRD.TMT,671:2) 29 numaralı hanede kayıtlı ve çulha esnafından olan Çatak oğlu Halil’in çulhacılıktan elde ettiği yıllık gelirin 340 kuruş olduğu kayıtlarda yer almaktadır (BOA, ML VRD.TMT,671:12).
3.7.4.Vergi-yi Mahsusa
1844-1845 yılları arasında Ahılı’da tespit ettiğimize göre toplam vergi-yi mahsusa bedeli 15.175 kuruştur.11 Vergi-yi mahsusa olarak en düşük vergi 31.5 kuruş, en yüksek vergi ise 233 kuruştur.Köyün 11 numaralı hanesinde kayıtlı olan Hamza oğlu Yusuf’un verdiği vergi-yi mahsusa bedeli 31.5 kuruş olarak kaydedilmiştir (BOA, ML VRD.TMT,671:6). Köyün 15 numaralı hanesinde kayıtlı olan Sağır oğlu Ahmet’in yıllık ödediği vergiyi mahsusa bedeli ise 233 kuruş olarak belirtilmiştir (BOA, ML VRD.TMT,671:7).
Tablo 13:Ahılı Karyesinde hane reislerinin verdiği toplam öşür ve aded-i ağnam vergisi Ekili tarım öşrü ve
aded-i ağnam vergisi
Miktar
(Kuruş) Hane Ortalama %
Hınta (buğday) 2468 80 30,8 47,9
Şair (arpa) 1117 80 13,9 21,6
Penbe (pamuk) 544 78 6,9 10,5
Bağ 839 86 9,7 16,2
Aded-i ağnam 180 26 6,9 3,4
Toplam 5,148 100
Toplu olarak verdiğimiz vergi türlerinden ekili tarım üzerinden alınan öşür vergisi ile alâkalı olarak hınta (buğday) % 47,9 ile ilk sırada gelmektedir. Onu %21,6 ile şair (arpa),% 16,2 ile bağ,% ve % 10,5 ile penbe (pamuk) izlemektedir. Ağnam vergisi ise % 3,4 olarak tespit edilmiştir.
Bu verilerden anlaşıldığına göre Ahılı köyünde tıpkı Balışeyh’te olduğu gibi en düşük vergi çeşidi ağnam olurken en yüksek vergi çeşidi ise hınta (buğday) olarak görülmektedir.
Tablo 14. Ahılı Karyesinde ikâmet eden kimselerin hane sırasına göre toplam temettuatları Hane No Kişi Adı Temettuat Toplamı
Kuruş 1 Osman Bey’in oğlu Ömer
Efendi(İmam) 233
2 Alaeddin oğlu İsmail (Muhtar) 493
3 Halil oğlu Ebu Bekir Kethüda 610
4 Köse Hasan oğlu Mehmed 803
5 Semerci oğlu Mustafa 715
6 Arslan oğlu Sabi Ali 90
yetim olduğu vurgulanmış annesi ile birlikte şunun bunun yardımı
ile geçindiği kaydedilmiştir.
7 Çil oğlu Ahmed 959
8 Molla İsa oğlu Osman 649
9 Kılıç oğlu İbiş 777
10 Hamza oğlu Süleyman 390
11 Hamza oğlu Yusuf 405
11 671 numaralı temettuat defterinin sonunda toplam vergi-yi mahsusa bedeli 15.573,5 kuruş olarak belirtilmiştir. Tespit ettiğimiz 15.175 kuruşluk meblağ hanelerin vergi-yi mahsusa bedelleri tek tek taranarak elde edilmiştir.
12 Hamza oğlu Halil 436
13 Haşir oğlu Hasan 200
Bu kimsenin menkul ve gayrı menkulünün olmadığı ırgatlıkla
geçimini sağladığı beyan edilmiştir.
14 Haşir oğlu Veli 500
15 Sağır oğlu Ahmed 900
16 Hızır oğlu Kör Ömer 455
17 Kör Mehmed oğlu Osman 645
18 Kör mehmed oğlu Ahmed 280
19 Hacı Fakı oğlu Osman 570
20 Hacı Fakı oğlu Ömer 365
21 Hızır oğlu Satılmış 685
22 Hatip oğlu Osman 510
23 Sağır Yılmaz oğlu Hacı 627
24 Şekib oğlu Mustafa 495
25 Şekib oğlu Mehmed 694
26 Hızır oğlu Derviş Mehmed 510
27 Kâküllü oğlu Ömer 476
28 Deli Hasan oğlu Hüseyin 738
29 Çatak oğlu Halil 430
30 Selim oğlu Osman 300
31 Kenan oğlu Ahmed 785
32 Kılıç oğlu Ali 360
33 Çöte oğlu Bekir 1000
34 Küçük Mehmed oğlu Mehmed 732
35 Kılıçoğlu Osman 960
36 Konurlu oğlu Mustafa 570
37 Kara Hüseyin oğlu Mehmed 857
38 Usta İbrahim oğlu 555
39 Şaban oğlu Yakub 690
40 Şaban oğlu Süleyman 456
41 Tekin oğlu Ali 515
42 Tekin oğlu İbrahim 781
43 Dartagan ?oğlu Süleyman 759
44 Alaaeddin oğlu Feyzullah 66 Hatip
45 Alaeddin oğlu Alaeddin 219
46 Kaymakçı oğlu Hüseyin 670
47 Dilsiz oğlu Osman 400
48 İsa oğlu Hasan 636
49 Derviş oğlu İsmail 662
50 Kizir oğlu Ali 645
51 Kizir oğlu İbiş 635
52 Ömer oğlu Molla Ömer 957
53 Ömer oğlu Süleyman 954
54 Boyacı oğlu Ahmed 525
55 Emir Osman oğlu Veli 926
56 Köstekli oğlu Mehmed 190
57 Bekdaş oğlu İsa 670
58 Hasan oğlu Mehmed 390
59 Solak oğlu Mustafa 766
60 Aşır oğlu Mustafa 440
61 Kahveci oğlu Hacı Ali 375
62 Hızır oğlu Hacı Ali 726
63 Hızır oğlu Ömer 735
64 Hızır oğlu Hüseyin 710
65 Selim oğlu Veli 720
66 Porgayıb oğlu Ömer 436
67 Hüseyin oğlu Abdurrahman 690
68 Kara Ömer oğlu Molla Ali 200
69 Sakar oğlu Hasan 500
70 Dartagan oğlu Mehmed 575
71 Esir oğlu Hüseyin 206
72 Esir oğlu İbrahim 430
73 Alaeddin oğlu Mehmed 893
74 Çalab oğlu Mehmed 544
75 İmam oğlu Süleyman 385
76 Kizir oğlu Musa 540
77 Ömer oğlu Hacı Yusuf 906
78 Mehmed oğlu Ömer 581
79 Sarar oğlu Ali 710
80 Kel Veli oğlu Veli 529
81 Kel Veli oğlu Osman 542
82 Mustalak oğlu Hacı Hüseyin 400
83 Köstekli oğlu Ömer 318
84 Nasuh oğlu Ali 300
85 Deve Kıran oğlu İbrahim 744
86 Köse oğlu Hüseyin 829
87 Eğerci oğlu Mehmed 206
88 Kara oğlu İsmail 701
89 Hızır oğlu Ömer 687
90 Hızır oğlu Mustafa 627
91 Hızır oğlu İbrahim 849
92 Porgayıb oğlu Mustafa 933,3
93 Küçük Hasan oğlu Mehmed Divane
94 Ceber oğlu Mustafa 794
95 Sefer oğlu Ali 729
96 Halil oğlu Osman 958
97 Ahmed oğlu Ali 525
98 Sefer oğlu Bekir Herhangi bir arazisi olmadığıkaydedilmiştir.
99 Sefer oğlu Osman 669
100 Halil oğlu Mustafa 810
101 Çavuş oğlu Halil 560
102 Kara Bazar oğlu Mustafa 156
103 Köle oğlu Mehmed 603
104 Kizir oğlu Osman 315
105 Köle oğlu Süleyman 656
106 Deve Kıran oğlu Ali 760
107 Kızıl Ali oğlu Ali 231
108 Osman Beyin oğlu Ali 229
109 Osman Beyin oğlu Osman 461
110 Osman Beyin oğlu Mustafa 468
111 Halil oğlu Hüseyin 468
112 Selim oğlu Hüseyin 300
113 Usta İbrahim oğlu Hüseyin 500
114 Alaeddin oğlu Hüseyin 350
115 Köstekli oğlu Hasan 300
116 Kara Ömer oğlu Osman 300
117 Esir oğlu Veli 226
118 Esir oğlu Ali 246
4. Sonuç
Balışeyh ve Ahılı köyleri ile ilgili en eski bilgileri XVI. Yüzyılın sonlarına doğru bulmak mümkündür. 1578-1579 tarihlerinde Balışeyh nd. İlhan karyesinin 732 kişilik bir nüfusa sahip olduğu kayıtlardan anlaşılmaktadır. 1844-1845 tarihleri arasında ise anılan karyenin 64 haneye tekâbül eden 320 neferlik nüfus yapısı söz konusudur.
Ahılı Karyesinin nüfusu ile ilgili en eski bilgi 1584 tarihine aittir. Anılan tarihte Ahilü cemaatinin 15 nefer ile Dinek nahiyesine yerleştiği bilinmektedir. 1844-1845 tarihleri arasında ise Ahılı karyesinin 118 haneye karşılık 590 neferlik bir nüfusa sahip olduğu anlaşılmaktadır.
2007 yılı adrese dayalı nüfus tespitine göre ise her iki yerleşim biriminin belediye olması da göz önünde tutulacak olursa Balışeyh merkez nüfusunun 2480, Ahılı merkez nüfusunun ise 1581 olduğu anlaşılmaktadır.
Balışeyh ve Ahılı karyelerinin iktisadi ve sosyal yapısı incelendiğinde her iki yerleşim biriminin de geçim kaynağının tarım ve hayvancılığa dayalı olduğu görülmektedir. Ziraî üretimin en önemli kısmını ekili tarım alanları oluşturmaktadır. Ekili tarım alanları bakımından Balışeyh’te başta buğday olmak üzer earpa, üretilmektedir. Ahılı’da ise Balışeyh’ten farklı olarak buğday ve arpanın yanında penbe (pamuk) üretilmektedir. Balışeyh karyesinde toplam 600 dönüm ekilebilir araziden 13,560 kuruş gelir elde edilirken Ahılı’da 35.430 dönüm ekilebilir araziden toplam 40,525 kuruş gelir elde edilmiştir. Hayvancılıkta ise her iki karyede de küçükbaş, büyükbaş ile yük ve binek hayvanlarının gündelik ihtiyaçlar ölçüsünde beslendiği görülmektedir. Balışeyh’te 740 adet küçükbaş hayvanın % 36,5’i(269) koyun, % 19,7 (146)’sı ise keçi türüne aittir. Ahılı’da ise 997 olan hayvan varlığının büyük çoğunluğunu küçükbaş hayvanlar oluşturmaktadır.%66.8’i küçükbaş (666 adet), %26.5’i büyükbaş (265 adet), %6.6’sı yük ve binek hayvanı (66 adet) olarak sıralanmaktadır.
1844-1845 yılları arasında bu iki karyeye atfedilen öşür ve aded-i ağnam vergilerine gelince; Balışeyh karyesinde toplam 1843,5 kuruş olan öşür ve aded-i ağnam vergisi Ahılı karyesinde 5,148 olarak tespit edilmiştir.
Miktarı liva ölçeğinde belirlenen ve livaya bağlı kazalar arasında paylaştırılan vergi-yi mahsusa bedeli olarak Balışeyh karyesinden 10,124 kuruş tahsis edilirken Ahılı karyesinden ise 15,175 kuruş tahsil edilmiştir.
Sonuç olarak her iki karyenin 1844-1845 yılları arasında iktisadi vesosyal yapısı dikkate alındığında 118 haneli Ahılı karyesinin 64 haneli Balışeyh karyesine oranla daha iyi bir konumda olduğu anlaşılmaktadır. Bu çalışmamızda, bugün Kırıkkale ilimizin iki şirin beldesi olan Balışeyh ve Ahılı’nın anılan tarihte, sosyo-ekonomik durumları ortaya konulmak suretiyle ileride yapılacak çalışmalara bir nebzede olsa katkı sunmak hedeflenmiştir.
