Ankara Üniversitesi
Nallıhan Meslek Yüksekokulu
Temel Masaüstü Kavramları ve İşlemleri
NB P126 AÇ IK KAYNAK İŞL E T IM SIST E MI ÖĞR . GÖR . SAL IH E R DUR UC AN
Programcıklar
A.Ü. NMYO 2
Programcıklar, panelde ya da masaüstünde çalışan, bilgisayarın ses ayarlarını yapmak, saat ve tarihi göstermek, farklı masaüstlerine geçiş yapılmasını sağlamak gibi işlevleri olan küçük uygulamalardır.
Panele Programcık eklemek için, menülerinde bulunan Programcık ekle seçeneğini seçmeniz ve açılacak pencereden programcıkları seçmeniz veya istediğiniz yere sürüklemeniz yeterli. Her bir
programcığın taşınması, boyutlarının değiştirilmesi ve diğer ayarları programcığın sağ kenarında ortaya çıkan seçeneklere tıklanarak yapılabilir. Bu
seçeneklerin ortaya çıkması için masaüstü kilidi açık iken fare imlecini o programcığın üzerine gelin.
Görev Çubuğu
Görev çubuğu çalışmakta olan uygulamaları listeler, uygulamalar arasında geçiş yapmanıza olanak tanır.
Görev çubuğunuzu panelden ayırıp ayrı bir panel olarak kullanmak isterseniz:
Panelde boş bir yere sağ tıklayıp, “Panele Ekle” seçiniz.
“Panel” > “Harici görev çubuğu” yolunu izleyerek görev çubuğunu ayrı bir panel olarak kullanabilirsiniz.
İsterseniz görev çubuğunun solundaki tutamacın üstündeki küçük oka tıklayıp “Görev Çubuğunu Kaldır” seçeneği ile kaldırabilirsiniz.
Masaüstü Simgeleri
A.Ü. NMYO 4
Pardus'ta bir kullanıcı oluşturulduğunda, o kullanıcının masaüstüne, ön tanımlı olarak bazı uygulamaların simgeleri yerleştirilir.
Ev Dizini (/home): Kişisel dosya ve dizinleriniz bulunur. Her kullanıcının, yalnızca kendisinin (ve tabii ki root kullanıcısının) erişebileceği bir dizini vardır: Ev dizini, '/home' dizininin
altındadır ve kullanıcı adınızla adlandırılmıştır. (örneğin kullanıcı adınız 'hcatak' ise, başlangıç dizininiz '/home/hcatak' dizinidir) Bu dizin kullanıcıları birbirinden yalıtarak, her birine ayrı bir çalışma alanı sağlar. Her kullanıcı, kendi belgelerini, kişisel bilgilerini, başkasının
değiştiremeyeceğinden emin olarak, burada tutabilir.
Çöp: Pardus işletim sisteminin geri dönüşüm kutusudur. Sildiğiniz öğeleri barındıran klasördür.
Çöpünüzü boşaltmak için, üzerine sağ tıklayıp “Çöp Kutusunu Boşalt” demeniz yeterlidir. Bu öğenizin tamamen silinmesi demektir.
Pencereler
Pencere başlık çubuğuna sağ tıklayarak pencere üzerinde işlem yapmanızı sağlayacak olan menüye erişebilirsiniz.
Menüdeki işlemler sırası ile şöyledir:
Masaüstüne: Etkin pencereyi istediğiniz masaüstüne taşır.
Etkinlikler: Pencereyi belli bir etkinlik ile kullanmanızı sağlar.
Taşı: Pencereyi taşır.
Yeniden Boyutlandır: Pencerenin boyutlandırmasında değişiklik yapmanızı sağlar.
Simge Durumuna Küçült: Görev çubuğunda simge durumuna küçültür.
Büyüt: Tüm ekranı kaplayacak biçimde büyütür.
Gölgele: Pencereyi sadece başlık çubuğu görülecek biçimde daraltır.
Pencereyi Gruba Taşı: Pencereyi, başka bir pencere ile aynı grupta olacak biçimde sekmelere ayırır.
Gelişmiş: Pencere davranışları ve görünüm ile ilgili gelişmiş ayarlara erişim sağlar.
Pencere Davranışı Yapılandır: KDE yapılandırma modülündeki ayarlara erişim sağlar.
Kapat: Pencere ya da uygulamayı kapatır, ALT + F4 tuş kombinasyonu ile de aynı işlemi gerçekleştirebilirsiniz.
Otomatik Boyutlandırma, işletim sisteminde aero snap isimli özellik KDE tarafından da sunulmaktadır. Bu özellikle ekranın bir bölümünde tarayıcı yerleştirip işlem yaparken, diğer kısımda metin editörü ile yazı yazabilirsiniz.
Masaüstü Arka Planını Değiştirme
A.Ü. NMYO 6
Masaüstü arka plan resmini değiştirmek için, masaüstünde boş bir alana sağ tıklayın, ardından
“Masaüstünü Yapılandır”ı seçin. Karşınıza çıkan ekrandan masaüstü arka planıyla ilgili her türlü ayarı yapabilir, yaptığınız ayarları sağdaki monitör resminden görebilirsiniz. Şimdi bu ekrandan yapabileceklerimize bir göz atalım:
Masaüstü Arka Planını Değiştirme
"Duvar Kağıdı" bölümünde "Resim" kipi seçiliyken ister Pardus'un ve KDE'nin kendine has duvar kağıtlarından birini, isterseniz de bilgisayarınızda sabit diskinize kayıtlı bir duvar kağıdını masaüstünüze arka plan olarak ayarlayabilirsiniz. Aynı bölümde "Renk" kipini seçer ve
"Tamam" düğmesine tıklarsanız bu masaüstünde resim görünmemesini sağlayacaktır.
Masaüstü arka planınızın sizin belirlediğiniz biçimde sürekli olarak değişmesini isterseniz yapmanız gereken tek şey "Slayt Gösterisi" kısmını işaretleyip "Ayarlar" kısmından da resimlerin hangi sıra ile, ne kadar süreliğine ekrana geleceklerini ayarlamaktır.
"Eylem" bölümünde ise masaüstünüzün eski yapı olan Dizin Görünümünde mi yoksa KDE 4 ile gelen yeni Plasma tabanlı yapı da mı olacağını seçebilirsiniz.
Duvar Kağıdı bölümündeki "Yeni Duvar Kağıtları Al" düğmesi size, hem Özgürlük İçin Tema, hem de Kde-Look adresinden masaüstünüz için beğendiğiniz duvar kağıtlarını alma olanağı verir. Burada beğendiğiniz duvar kâğıtlarını seçip "Yükle" diyerek sisteminize
indirebilirsiniz. Daha sonra da bu pencereyi kapatıp yine "Duvar Kağıdı / Resim" bölümünden indirdiğiniz resmi bulup masaüstü arka planı olarak atayabilirsiniz.
Çeşitli Ayarlar
A.Ü. NMYO 8
Pardus’un masaüstü ortamı olan KDE’nin denetim ve ayar merkezi ara yüzü sistem ayarlarında bulunmaktadır.
Sistem Ayarları ile klavye/fare ayarlarından ekran kartı
yapılandırmaya, sisteme yeni kullanıcı ekleyip çıkartmaktan açılış ayarlarına, pencere temasından simge seti değiştirmeye kadar akla gelebilecek her türlü yapılandırma işlemleri gerçekleştirilebilir.
Ayrıca yazılımın ara yüzünde bulunan arama kutucuğu kullanarak istenilen ayar modülüne kısa yoldan ulaşabilir.
Sistem Ayarları'nı açmak için aşağıdaki yollardan biri takip edebilirsiniz.
Kickoff menü biçimi kullanılıyorsa "Pardus > Bilgisayar >
Sistem Ayarları" yolu izlenerek, klasik menü biçimi kullanılıyorsa
"Pardus > Ayarlar > Sistem Ayarları" yolu izlenerek ulaşılabilir.
Klavyeden (Alt + F2) tuşlarına basılarak açılan kutucuğa sistem ayarları yazılarak ulaşılabilir.
Sistem Dilini ve Klavye Düzenini Değiştirme
Sistem ayarlarından , “Ülke/Bölge ve Dil” seçeneğinden, karşınıza gelen ekranda sol tarafta ülke/bölge ve dil ile klavye düzeni yollarından işlem yapacağınız sekmeyi seçiniz.
Masaüstü Kısa Yolları
A.Ü. NMYO 10
Aşağıda KDE kısa yollarının tam olmayan bir listesi verilmektedir. Kısa yol tuşu görevi;
Alt+F2: Bir pencere açar ve çalıştırılacak komut girmenizi bekler.
Alt+F3: Açık tüm pencerelerin listesini getirir.
Alt+F4: O anda seçili olan pencereyi kapatır.
Alt+Tab: Tüm pencerelere arasında sırasıyla geçiş yapmak için kullanılır.
Ctrl+Tab: Farklı masaüstleri arasında sırasıyla geçiş yapar.
Ctrl+Alt+Esc: Bir kurukafa simgesi çıkartır ve üzerine tıklanan pencereyi kapatır. Bu özellik dikkatli kullanılmalıdır.
Ctrl+Alt+Backspace: KDE’yi zahmetsizce kapatır. Ancak çalışan yazılımınız yoksa kullanılmalıdır.
Ctrl+C: Seçili bir metni yada seçili bir masaüstü simgesini kopyalar.
Ctrl+V: Daha önce kopyalanmış olan bir metni ya da masaüstü simgesini uygun yere yapıştırır.
Ctrl+Z: Son yapılan işlemi (dosya silme, taşıma vb) geriye alır.
Sistemden Çıkış
Bilgisayarınızdaki işlemlerinizi tamamladıktan sonra sisteminizi kapatmak için “uygulama çalıştırıcı” ya tıklayınız ve çık ana menüsüne geliniz. Bu menüdeki seçenekler:
Çık: Mevcut oturum kapatır.
Kilitle: Oturum devam eder ancak parola ile ana ekran kilitlenir.
Kullanıcı Değiştir: Kullanıcı değiştirmeyi sağlar.
Askıya Al (Bellek Kullanarak Askıya Al): Oturum verilerinizi belleğe saklayarak uyku moduna geçer.
Askıya Al (Disk Kullanarak Askıya Al): Oturum verilerinizi diske kaydederek uyku koduna geçer.
Yeniden Başlat: Bilgisayarı yeniden başlatır.
Kapat: Bilgisayarı kapatır.
Kaynak
A.Ü. NMYO 12
1- MEB Bilişim Teknolojileri, Açık Kaynak İşletim Sistemi Kullanımı. (Ankara 2013) 2- https://www.pardus.org.tr/pardus-kurulum-kilavuzu/ 16.01.2020 22:00
