E⁄‹T‹M‹N‹N S‹STEM YAKLAfiIMIYLA E⁄‹T‹M‹N‹N S‹STEM YAKLAfiIMIYLA

(1)

B B ‹LG‹SAYARLI MUHASEBE ‹LG‹SAYARLI MUHASEBE

E⁄‹T‹M‹N‹N S‹STEM YAKLAfiIMIYLA E⁄‹T‹M‹N‹N S‹STEM YAKLAfiIMIYLA

‹NCELENMES‹

Yrd. Doç. Dr. M. Sait IfiILDAK Gaziosmanpafla Üniversitesi Zile Meslek Yüksekokulu

‹ktisadi ve ‹dari Programlar Bölümü Ö¤r. Üyesi Arafl. Gör. Mustafa KESK‹NKILIÇ Gaziosmanpafla Üniversitesi Zile Meslek Yüksekokulu

Teknik Programlar Bölümü Ö¤retim Eleman›

1. G‹R‹fi

Y

önetim bilgi sistemlerinin unsurlar›ndan biri olan ve muhasebe ifllemlerini otomasyon kapsam›na alan bilgisayarl› muhasebe uygulamalar›, gerek kamu gerekse özel sektörde önemli ölçüde kullan›lmaktad›r. Sana- yi ça¤›nda geçerli olan okur-yazarl›k, bilgi ça¤›nda yerini bilgisayar okur-yazar- l›¤›na b›rakm›flt›r (XVII. Türkiye Muhasebe Kongresi. s.134). Günümüzde mu- hasebeci, muhasebenin kendi süreci yan›nda bilgi ifllem süreciyle de ilgilen- mek durumundad›r (XVII. Türkiye Muhasebe Kongresi. s.163). Bilgisayarl›

muhasebe uygulamalar›ndaki sürdürülebilirlik ve baflar›, bunlar› kullanacak ara teknik elemanlar›n yeterlili¤ine ba¤l›d›r. Dolay›s›yla, ara teknik insan gü- cünün e¤itimi son derece önemlidir. Bu alanda ara teknik insan gücünün yetifltirildi¤i kurumlar meslek yüksekokullar›n›n iktisadi ve idari programlar bö- lümünde yer alan muhasebe, iflletme ve bankac›l›k gibi programlard›r.

Bu çal›flmada, bilgisayarl› muhasebe e¤itimi; disiplinler aras› yap›ya sahip bir sistem oldu¤undan, sistem yaklafl›m›yla incelenmifltir. Bilgisayarl› muhasebe e¤itim sistemi; muhasebe, bilgisayar, e¤itim ve sistem disiplinlerinin ara kesi- tinde yer alan disiplinler aras› bir sistem olarak tan›mlanm›flt›r. Muhasebe di- siplininin di¤er disiplinlerle olan iliflkisi; bilgisayar, e¤itim ve sistem kavramla-

5

(2)

r›n›n tan›mlanmas›; ve bu kavramlara dayand›r›lan bilgisayarl› muhasebe e¤itim sisteminin, sistem yaklafl›m›yla modelleme yap›larak tasarlanmas› ve gelifltirilmesi ele al›nm›flt›r.

2. TANIMLAR

A. Muhasebe Sistemi

Muhasebe, tamamen veya k›smen mali karakterde ve para ile ifade edi- lebilen ifllemlere ait anlaml› ve güve- nilir bilgileri sa¤layacak biçimde bilgilerin ilgili kaynaklardan sa¤lanmas›, do¤ruluklar›n›n saptanmas›, kaydedil- mesi, s›n›fland›r›lmas›, raporlanmas›

ve yorumlanmas›d›r (Yalk›n, 1994:

1). Muhasebe sistemi, mali nitelikli sonuçlar yaratan olay ve ifllemlerin saptanmas›, s›n›fland›r›lmas›, kayd›

ve yorumlanmas›d›r (Peker, 1988: 3).

Muhasebe sisteminin; iflletmenin kendisi için bilgi sunmas› yan›nda, iflletmenin d›fl çevresini oluflturan dev- let, iflletme personeli, iflçi ve memur sendikalar›, kredi kurulufllar›, yat›r›m ve finans kurulufllar›, sermaye piyasa- s› yat›r›mc›lar›, di¤er iflletmeler ve kamu kesimine de dolayl› ya da dolays›z olarak bilgi sunmakt›r (Yalk›n, 1994: 5).

Her ne kadar iflletme d›fl›ndaki ger- çek veya tüzel kiflilerin, muhasebe sistemine taraf olmas› söz konusu ise de, iflletmenin kendi yönetimi ve pay sahiplerine karfl› sorumlulu¤u aç›s›n- dan ilk taraf iflletmenin kendisidir (La-

lik, 1986: 22). Sistemin genel kabul görmüfl muhasebe ilkeleri çerçevesin- de yürütülmesi sonucunda, iflletme d›fl›ndaki ilgililere de bu bilgi sa¤lan- m›fl olur.

Muhasebe sistemi, kanunlarla belirli bir yap›ya kavuflturulmufl olup, ifllet- melere belirli yükümlülükler getiril- mifltir. Dolay›s›yla, muhasebe sistemi kendi amaçlar› ve d›fl çevresiyle bü- tünleflik bir yap›dad›r. Ayn› zamanda iflletme içi ve d›fl›ndaki faktörlerle etkileflim içerisinde olup, sürekli bilgi ak›fl› söz konusudur.

B. Bilgisayar Sistemi

Bilgisayar, bilgisayar programc›lar› taraf›ndan yaz›lm›fl komutlar›n kontro- lu alt›nda ifllem yapan, verileri al›p daha sonraki kullan›m için saklayan ve müdaheleye gerek kalmadan veriler üzerinde aritmetik, mant›k ve alfa sa- y›sal ifllemleri yapabilen elektronik bir alettir (Kaçt›o¤lu vd, 1999: 1).

Bilgisayar sistemi, h›zl› ve güvenli bilgi ifllem faaliyeti yapmak üzere prog- ramlanabilen araçlar bütünüdür. Bilgi ifllem ise, verileri bilgisayar sistemine aktarma ve bunlar üzerinde aritmetik, mant›ksal ve alfa say›sal ifllemler yaparak, oluflan sonuçlar› kal›c› olarak saklama veya d›fl ortamlara aktarma tekni¤idir.

(3)

C. E¤itim Sistemi

E¤itim, bireyin davran›fl›nda, kendi yaflant›s› yoluyla ve kas›tl› olarak is- tendik de¤iflme meydana getirme sü- recidir (Baflaran, 1989: 17). Di¤er bir deyiflle, belli amaçlar ve sonuçlara ulaflmak üzere, planlanm›fl ve düzen- lenmifl e¤itim ortam›, e¤itici, e¤itilen ve e¤itim materyalinden oluflan bir bütündür.

Planl› e¤itim, bilen kiflinin bilmeyen kifliye belli mesleki yetenekleri kazan- d›rmaya çal›flmas›, daha önceden in- ceden inceye düflünülmüfl planlanm›fl bir ö¤retme-ö¤renme ortam›n›n oluflturulmas›, bu ortamda ö¤renmenin gerçeklefltirilmesidir (Baflaran, 1989:

16). Bilgisayarl› muhasebe e¤itimi, planl› bir e¤itim süreci olup, planl›

e¤itim süreçleri aras›nda yer alan bir mesleki e¤itim sürecidir.

Mesleki e¤itim ise, kifliyi belirli bir gö- reve ve mesle¤e haz›rlamak veya meslek içerisinde çal›flanlar›n beceri- lerini ça¤dafl düzeye getirme süreci- dir (Baflaran, 1989: 12).

D. Sistem Kavram›

Sistem, bir ya da daha çok amaca veya sonuca ulaflmak üzere aralar›nda iliflkiler olan, fiziksel veya kavramsal birden çok bileflenin oluflturdu¤u bü- tündür (Esen, 1985: 10; Koçel, 1993:

157).

Sistemler, bir çok alt sistemlerden oluflabilir (fiimflek, 1993: 101; Koçel, 1993: 160). Bu aç›dan, bilgisayarl›

muhasebe e¤itimi sisteminin alt sis- temleri e¤itim, muhasebe, bilgisayar ve sistem bilimleridir. Alt sistemlerin ayr› ayr› baflar›l› olmas›, sistemin baflar›s› için flartt›r. Alt sistemlerden bi- rindeki baflar›s›zl›k, sistemi baflar›s›zl›-

¤a götürür.

Sistemler, d›fl çevreyle iliflkili olup olmamas›na göre, aç›k veya kapal› ola- bilirler. Kapal› sistemler, di¤er sistemlerle iliflkiye girmezler. Aç›k sitemler ise, di¤er sistemlerle iliflki içerisinde olur ve iliflkilerini devam ettirirler. Bu aç›dan, bilgisayarl› muhasebe e¤itim sistemi, kendini oluflturan her bir sistemle sürekli etkileflim içerisinde oldu¤undan dolay› aç›k bir sistemdir.

3. S‹STEM YAKLAfiIMI VE S‹STEM ANAL‹Z‹N‹N TANIMI

Sistem yaklafl›m›, evrende mevcut olan tüm somut ve soyut varl›klar›n birer sistem olduklar› ve sistem olarak ele al›nd›klar›nda bunlara ait problemlerin daha gerçekçi, kolay çö- zülebilece¤ini savunur. Sistem yaklafl›m›, problemlerin bütün yönleriyle ele al›nmas› ve çözümlenmesini ko- laylaflt›ran ve geleneksel analitik dü- flünce tarz›n›n aksine tüm olgular› sistem olarak alg›lay›p sentez eden bir yaklafl›m tarz›d›r (Karc›o¤lu, 2000:

4). Bilimsel bir disiplin olmaktan çok

(4)

b e l i r l i o l a y l a r › n , d u r u m l a r › n v e g e l i fl - melerin incelenmesinde kullan›lan bir

düflünce tarz›, bir metot, bir yaklafl›md›r (Koçel, 1993: 156).

Sistem yaklafl›m›, ça¤dafl kurum ve kurulufllar›n bilgi gereksinmelerini karfl›lamak üzere veri iflleme çal›flmalar›n›n oluflumunu bafltan sona yön- lendiren ve günümüzde yayg›n olarak yararlan›lan bir düflünce tarz›, yö- netim felsefesi, bir yöntem ve bir yaklafl›m biçimidir (fiimflek, 1993: 99).

Sistem yaklafl›m›n›n genel amac›, her bir birimi bir sistem olarak ele al›p, birimi oluflturan parçalar›n birbirleriyle olan iliflkilerini ve bu iliflkilerin niteli¤i- ni ve iflleyiflini baflka olaylarla ve d›fl çevre flartlar›yla iliflkili olarak incele- mektir (Koçel, 1993: 156).

Sistem analizi, bir sistem ve onun ifl- ledi¤i çevre hakk›ndaki faktörleri top- lama, düzenleme ve de¤erlendirme çal›flmas›na sistem analizi denir (Esen, 1985: 40). Sistem analizi dü- flüncesi, belirsizlik ve h›zl› de¤iflim olarak tan›mlanabilecek yeni koflulla- r›n oluflturdu¤u sorunlar›n tan›mla- ma ve de¤erlendirmesine çal›flan bir disiplindir.

Sistem analizi sistemle ilgili çal›flmala- r›n teknik; sistem yaklafl›m› ise, sistemle ilgili çal›flmalar›n daha çok fel- sefik ifadesidir. Di¤er bir deyiflle, problem ve ihtiyaçlar›n nedenlerini,

çözüm için kullan›lacak kaynaklar› ve çözüm kümelerini sistem yaklafl›m›yla ele alarak inceleme, sistem analizidir.

Amaç, sistem analizi yaklafl›m›yla, daha iyi bir bilgisayarl› muhasebe e¤itim sistemi tasarlama ve gelifltirmeye bir temel oluflturmakt›r. Bunun için muhasebe, bilgisayar, e¤itim ve sistem bilimi disiplinlerini inceleyerek, bu sistemin disiplinler aras› yap›s›n›n tan›m- lanmas›, oluflacak sistemin etkin iflle- tilmesi ve de¤erlendirilmesine ola- nak sa¤lanmas›d›r.

4. B‹LG‹SAYARLI MUHASEBE E⁄‹T‹M S‹STEM‹ TANIMI

Bilgisayarl› muhasebe e¤itim sistemi modelini sistem bilimi, e¤itim bilimi, bilgisayar bilimi ve muhasebe bilimle- ri aç›s›ndan ele ald›ktan sonra tan›m- lamak daha do¤ru olacakt›r.

A. Sistem Bilimi Aç›s›ndan

Bilgisayarl› muhasebe e¤itim sistemi;

muhasebe, bilgisayar, e¤itim ve sistem bilimlerinin arakesitinde yer alan disiplinler aras› bir sistemdir.

B. E¤itim Bilimi Aç›s›ndan

Bilgisayarl› muhasebe e¤itim sistemi;

iflletmelerin muhasebe ifllemlerini bilgisayar ortam›nda yürütecek ara elemanlar›n yetifltirilmesi için haz›rlan- m›fl e¤itim süreçlerini içeren sistemdir.

(5)

C. Bilgisayar Bilimi Aç›s›ndan

Bilgisayarl› muhasebe e¤itim sistemi; e¤itim amaçl› olarak üzerinde muhasebe bilgi ve tekniklerinin uyguland›¤› yaz›l›m ve donan›m nitelikli kaynaklar›

içeren sistemdir.

D. Muhasebe Bilimi Aç›s›ndan

Bilgisayarl› muhasebe e¤itim sistemi; iflletmelerin muhasebe ifllemlerinin yü- rütülmesi için gerekli muhasebe bilgi ve tekniklerini içeren sistemdir.

E. Bilgisayarl› Muhasebe E¤itim Sistemi

‹flletmelerin hesap dönemlerinde yaflad›klar› ekonomik olaylar›n parasal gö- rünümlerine iliflkin bilgilerin; bilgisayar ortam›nda, güvenli hesaplama ve h›z- l› eriflime imkan verecek flekilde biriktirilmesi, s›n›fland›r›lmas›, kay›t edilmesi, özetlenmesi, denetlenmesi, yorumlanmas›, özetlerin denetim sonuçlar›n›n ve yorumlar›n›n raporlanarak iflletme ile ilgili kifli ve kurumlara iletilmesi fonksi- yonlar›n› yerine getirecek ara elemanlar›n yetifltirildi¤i e¤itim süreçleri bütü- nüdür.

Bilgisayarl› muhasebe e¤itim sistemi, muhasebe, bilgisayar, e¤itim ve sistem disiplinlerinin arakesitinde yer alan disiplinler aras› bir üst sistemdir. Afla¤›da- ki flekilde bu sistemlerin arakesitinde yer ald›¤› görülmektedir.

fiekil 1. Bilgisayarl› muhasebe e¤itim sisteminin di¤er disiplinlerle olan iliflkisi.

MUHASEBE D‹S‹PL‹N‹

S‹STEM B‹L‹M‹ D‹S‹PL‹N‹

B‹LG‹SAYAR

B‹L‹M‹ D‹S‹PL‹N‹ E⁄‹T‹M B‹L‹M‹

D‹S‹PL‹N‹

B‹LG‹SAYARLI MUHASEBE E⁄‹T‹M S‹STEM‹

(6)

5 . B ‹ L G ‹ S A Y A R L I M U H A S E B E E ⁄ ‹ - T‹M S‹STEM‹N‹N TASARLANMASI

Bilgisayarl› muhasebe e¤itim sisteminin baflar›ya ulaflmas›, her birisi birer disiplin olan muhasebe, bilgisayar ve e¤itim bileflenlerinin tam bir uyum içinde olmas›na ba¤l›d›r.

Bilgisayarl› muhasebe e¤itim sisteminin kendi içindeki etkileflimi, muhasebe uygulama alan›n› da olumlu veya olumsuz etkileyecektir. E¤itime konu olan kiflinin çevresiyle iliflkisi, onun al- d›¤› e¤itimin kalitesiyle do¤ru orant›- l›d›r (Baflaran, 1989: 117). Bilgisayar- l› muhasebe e¤itim sistemi bileflenlerinin tam uyum içerisinde çal›flt›r›lma- s› sistemden sa¤lanacak verimin sevi- yesini belirleyecektir. Bir sistemin baflar›s›, o sistemi oluflturan alt sistem- lerdeki en zay›f birimin baflar›s› ka- dard›r. Öyleyse, bilgisayarl› muhasebe e¤itiminin baflar›s›, sistemin dört aya¤›n›n da tam bir disiplin içinde ça- l›flmas›na ba¤l›d›r.

Sistemi aktif hale getiren ö¤retici-ö¤- renci aras›ndaki iliflki ile e¤itimde di- siplinin sa¤lanmas›, baflar›n›n en bi- rinci aya¤›n› oluflturmaktad›r. Üniver- site ö¤renimine yeni bafllam›fl bir ö¤- renci, k›smen serbest olmayan, arafl- t›rma, bilimsel düflünebilme ve sorumluluk yetene¤inden uzak bir or- tamdan daha serbest, araflt›rmac›, bilimsel düflünebilme, karfl›laflt›rma, sonuca ulaflabilme, kendini yenileyebil-

me ve sorumluluk üstlenebilme orta- m›na girmektedir (Tezcan, 1988:

408).

Ayr›ca, ö¤renci motivasyon eksikli¤iy- le gelmektedir. Ö¤rencini sonradan istemiyece¤i bir branfl› bilinçsizce seç- mifl olmas› veya bu branflla ilgili alt yap›n›n yetersiz oluflu ö¤renmeyi olumsuz etkilemektedir. Ö¤rencinin üniversiteye bafllamas›yla de¤iflen kültürel, çevresel ve e¤itimsel ö¤eler çok zaman eksilerdedir. E¤itim bileflenlerinin tam olmas› durumunda bile, ö¤reticilerin e¤itim konusunda göstermifl olduklar› normal seviyede- ki çabalar›yla yukar›da say›lan neden- lerden dolay› istenen verim düzeyine ulaflmak mümkün olamamaktad›r.

Bilgisayarl› mesleki e¤itimin ikinci aya¤›n›; muhasebe bilgisinin tam olarak al›nmas› oluflturmaktad›r. Muha- sebe mesle¤inin güncel hayata uygu- lanacak ve bu bilgilerin bilgisayar ortam›na uyarlanacak flekliyle aktar›l- mas› ve al›nmas› gerekir. Burada e¤i- timdeki kaynak-mesaj-kanal-al›c› süre- cinin ifllettirilmesi büyük önem arz etmektedir (Çilenti, 1991: 44). Sürekli de¤iflen ve geliflen muhasebe bilgile- rinin en son haliyle aktar›lmas› ve bilgiler aras›nda ba¤lant›lar›n kurulmas›

bilginin aktif hale getirilmesi aç›s›n- dan önemlidir. Ayr›ca bilgisayarl› muhasebe meslek e¤itimini alan bir ö¤- rencinin d›fl çevrede bir ara elaman

(7)

olarak çal›flaca¤› dikkate al›nd›¤›nda, aktar›lmas› gereken bilginin nitelik ve niceli¤i buna göre olmal›d›r. Yani, bir akademisyen gibi araflt›rma ve inceleme yapacak seviyede de¤il de muhasebe mesle¤ini yürütebilecek seviyede uygulanabilir öz bilgilerin sunul- mas›d›r.

Bilgisayarl› mesleki e¤itimin üçüncü aya¤›n›; bilgisayar e¤itimi oluflturmaktad›r. Bilgisayar e¤itimi, daha çok muhasebe mesleki e¤itimine ve karfl›laflaca¤› sorunlar› çözmeye yö- nelik olmas› gerekir.

Bilgisayarl› muhasebe e¤itiminin dör- düncü aya¤›n›; muhasebe bilgilerini bilgisayar ortam›nda piyasada geçerli olan paket programlar kullanarak ö¤- rencinin kendisinin uygulama yapma- s› oluflturmaktad›r. Bu aflamaya kadar bilgilerin teorik ve uygulamas›, e¤itim, muhasebe ve bilgisayar sis- temleri içinde ayr› olarak gösteril- mekteyken, bu aflamada bütün sistemlerden sa¤lanan teorik ve uygulama bilgileri birlefltirilerek e¤itime devam edilmektedir. Bu aflamadaki e¤i- tim, bilgisayarl› muhasebe e¤itimini di¤er e¤itim türlerinden ay›ran en önemli özelliktir.

Bilgisayarl› muhasebe e¤itimi süreci- nin e¤itim-muhasebe-bilgisayar-sistem bileflenleri ö¤reticiyi ilgilendirir- ken, ö¤renciyi sadece muhasebe-bilgisayar bileflenleri ilgilendirmektedir.

Burada e¤itim unsuru katalizör, sistem unsuru birlefltirici rol oynamakta- d›r. Kaynak bilgiyi al›c›ya ulaflt›ran ö¤- reticinin gösterece¤i performans, sistemden beklenenin yerine getirilmesi aç›s›ndan önemlidir.

Muhasebe bilgisinin bilgisayar arac›l›-

¤›yla ö¤renciye iletilmesinden ziyade muhasebenin bilgisayar ortam›nda uygulan›fl› aktar›lmal›d›r. Ö¤rencinin kendisi, muhasebe bilgisini bilgisayar ortam›nda uygulamal›d›r.

6. B‹LG‹SAYARLI MUHASEBE E⁄‹T‹M‹ S‹STEM‹N‹N GEL‹fiT‹R‹LMES‹

Bilgisayarl› muhasebe e¤itim sisteminin oluflturulmas› ve gelifltirilebilmesi için, e¤itim sisteminin niteli¤i içerisin- de yer alan flu dört bileflenin ayn› an- da bir araya gelmesi gerekmektedir.

1- Ö¤rencinin bilgisayarl› muhasebe e¤itim sürecindeki davran›fl›n›n moti- vasyonu,

2- Ö¤rencinin kat›l›ml› olarak bilgisayarl› muhasebe e¤itim süreci içerisin- de yer almas›,

3- Ö¤rencinin bilgisayarl› muhasebe e¤itim sürecindeki davran›fl›, e¤itim süreci sonundaki belirlenen amaca uygun olmas›,

4- Ö¤rencinin bilgisayarl› muhasebe e¤itim sürecindeki davran›fl›n› de¤iflti- recek planlanm›fl bir e¤itim sürecin- den geçirilmesi gerekir (Baflaran, 1989: 17).

(8)

Ö¤rencinin bilgisayarl› muhasebe e¤i- tim sürecindeki davran›fl›n›n motivas- yonunda istenilen davran›fla ulaflabil- mek için;

1- Ö¤rencinin istenilen kapasitede olmas›,

2- Ortam›n davran›fl de¤iflikli¤ine uygun olmas›,

3- Ö¤rencinin e¤itilmeye istekli olmas›, 4- Ö¤retim eleman›n›n yeterli bilgi beceri ve tutum içinde olmas› gerekir. (Baflaran, 1989: 18).

Bilgisayarl› muhasebe e¤itimi alacak ö¤renciler, bu kadar ciddi bir e¤itim- le daha önce ya karfl›laflmam›fl yada bilgisayar ortam›yla ilk kez karfl›lafl- maktad›rlar. Bu ö¤rencilere bilgisayar ortam›nda e¤itimin nas›l yap›ld›¤›, bu e¤itimden ö¤rencilerin nas›l faydalar sa¤layaca¤›, ö¤renmeyle uygulama aras›ndaki kendini daha iyi gelifltirme dengesinin nas›l kurulaca¤› anlat›l- maktad›r. Ö¤rencilerde de kendisin- den beklenen verimi sa¤layacak sorumluluk bilincinin yerleflik olmas› veya yerlefltirilmesi gerekir. Al›nan bilgisayarl› muhasebe e¤itiminin piyasaya yans›mas›n›n art›k tamamen bilgisayar ortam›nda gerçekleflti¤i bilincinin ö¤renciye yerlefltirilmesi ve buna mo- tive edilmesi önem arz etmektedir.

Ö¤rencinin, önceden planlanm›fl bir e¤itim süreci içerisindeki etkileflimi sa¤lanarak, özümseme ve uyuflum

yoluyla bilgisayarl› muhasebe e¤itim sürecine kat›l›m› sa¤lan›r.

Ö¤rencinin bilgisayarl› muhasebe e¤i- tim sürecindeki davran›fl›n›, e¤itim süreci sonundaki belirlenen amaca uygun olmas›n› sa¤lamak için;

1- Mesleki düflünce ve sorunlar›n› an- latabilecek iletiflim yeterlili¤inin kazand›r›lmas›,

2- Mesleki iflbirli¤i kurabilme yetene-

¤inin kazand›r›lmas›,

3- Mesleki sorunlar› çözmeye ve yeni bilgi ve beceriler sa¤layacak inceleme ve araflt›rma yetene¤inin kazand›r›l- mas›,

4- Mesleki yeterlili¤ini yans›tabilecek üretme kabiliyetinin kazand›r›lmas›, 5- Çevresiyle sa¤l›kl› bir diyalog içeri- sinde olmas› için ortam›n oluflturulmas› ve ö¤rencinin de bunun bilinciy- le hareket etmesi gerekir (Baflaran, 1989: 20).

Ö¤rencinin bilgisayarl› muhasebe e¤i- tim sürecindeki davran›fl›n› de¤ifltire- cek planlanm›fl bir e¤itim sürecinin oluflturulmas› ve yürütülmesi, tamamen ö¤retim eleman›n›n ve okul yö- netiminin görevidir.

‹lk önce, bilgisayarl› muhasebe e¤itiminde okutulacak ders müfredat›, bu e¤itimi alacak olan ara elemanlar›n branfl programlar›yla do¤ru orant›l›

olarak haz›rlanmal›d›r. Yani bilgisayarl› muhasebe program›nda okutu-

(9)

lacak ders müfredat› a¤›rl›kl› olarak muhasebe ve bilgisayarl› muhasebe uygulamalar› yönünde olurken; yine iflletmelerle ilgili ancak muhasebeyle iliflkisi bak›m›ndan daha az olan iflletme ve bankac›l›k programlar› gibi di-

¤er iktisadi ve idari programlar›n ders müfredatlar›, hem muhasebe hem de bilgisayarl› muhasebe e¤itimi aç›- s›ndan daha az yo¤un olarak haz›r- lanmal›d›r.

‹kinci olarak, bilgisayar ve laboratu- var teknik özellikleri, e¤itime al›nan ö¤renci say›s›yla do¤ru orant›l› olarak artmal› ve bir ö¤renciye ders içi ve d›- fl› olarak haftada en az 8-10 saat bir bilgisayar düflecek flekilde haz›rlanmal›d›r. Bilgisayarda ö¤rencinin kendisi bizzat aktif olmas›, bilgiye yaban- c› olmamas› ve bilgiyle birebir ilgili olmas› e¤itimin kalitesi ve etkinli¤i aç›- s›ndan kaç›n›lmazd›r.

Son olarak, ö¤renciyi tan›mak, ona ulaflaca¤› hedefini göstermek, ö¤re- nim yaflant›s›n› düzenlemek, ö¤reti- me elveriflli ortam (fiziki ortam hariç) haz›rlamak, ö¤renciyi ö¤renme yafla- m›na haz›rlamak, ö¤renci bilgisini ölçmek ö¤retim eleman›n›n üzerine düflen görevler aras›nda yer almakta- d›r.

7. SONUÇ

Sistem yaklafl›m›yla ele al›nd›¤›nda, bilgisayarl› muhasebe e¤itimi, muhasebe, e¤itim ve bilgisayar disiplinleri-

nin bilefliminden oluflan bir üst sistem özelli¤ine sahiptir.

Bilgisayarl› muhasebe e¤itiminde sü- reç çok önemlidir. Sistemi oluflturan her bir disiplinden her hangi birisi veya birkaç›na ait sistem sürecindeki eksiklik, bilgisayarl› muhasebe e¤itiminin eksik kalmas›na neden olacak- t›r. Üniversitelerde uygulamal› bilgisayarl› muhasebe e¤itimi sadece meslek yüksekokullar›n›n iktisadi ve idari programlar bölümünde verilmekte- dir. Teknik alt yap›, sürecin ilk ad›m›- n› oluflturmaktad›r. Teknoloji, e¤itim materyali ve yöntemlerin günümüz flartlar›na uygun olmas› amaca ulafl›l- mas› bak›m›ndan önemlidir. Teknik donan›m yeterlili¤inin sa¤lanmas› ise, üniversite yönetiminin sorumlulu¤un- dad›r.

‹kinci ad›m›n›, bilgisayarl› muhasebe e¤itimini verecek ö¤retim eleman›

oluflturmaktad›r. Bilgisayarl› muhasebe e¤itimi, muhasebe biliminden ye- tiflmifl, yeterli bilgisayar bilimine sahip ve e¤itme yeterlili¤inde olan ö¤retim elemanlar› taraf›ndan sa¤lanmal›d›r.

E¤itim, önce muhasebe ve bilgisayar bilmleri aç›s›ndan ayr› ayr› tam olarak verilmelidir. Daha sonra bu iki disipli- ne ait bilgiler önce teorik olarak sonra da uygulamal› olarak birlefltirilmeli- dir. Ö¤erencilerin muhasebe ve bilgisayar bilimlerini baflarmas›ndan sonra, bilgisayarl› muhasebe e¤itimi al-

(10)

mas› sürecin do¤ru ifllemesini sa¤la- yacakt›r.

Sonuç olarak, bilgisayarl› muhasebe e¤itimi alt disiplinlerin baflar›s›yla baflar›ya ulaflabilecek bir e¤itim süreci- dir. Alt disiplinler baz›nda; genel olarak, e¤itim sürecinde yer alan e¤itici ve ö¤rencinin e¤itime haz›r olmas›, muhasebe bilgisinin tam olarak verilmesi ve al›nmas›, bilgisayar bilgisinin tam olarak verilmesi ve al›nmas› üst disiplin olan bilgisayarl› muhasebe e¤itiminin verimini ve kalitesini belirleyecektir.

KAYNAKLAR

1- Akdo¤an Nalan, Ayd›n Hamdi.1987, Muhasebe teorileri, Gazi Üniversitesi Ya- y›n No:98, Ankara.

2- Baflaran, ‹brahim Ethem.1989, E¤itime Girifl, Gül Yay›nevi, Ankara.

3- Çilenti, Kamuran.1991, E¤itim Tekno- lojisi ve Ö¤retim, Kad›o¤lu Matbaas›, Ankara.

4- Esen, H. Öner.1985, ‹flletme Yöneti- minde Sistem Yaklafl›m›.‹stanbul Üniver- sitesi ‹flletme Fakültesi Yay›n No:174.is- tanbul.

5- Esen, H. Öner.1985, ‹flletme Yöneti-

minde Sistem Yaklafl›m›, ‹stanbul Üniver- sitesi ‹flletme Fakültesi Yay›n No:174, ‹s- tanbul.

6- Kaçt›o¤lu S›bgat, Özen Üstün, Yavuz U¤ur.1999, Bilgisayara Girifl ve Güncel Yaz›l›mlar-1, Aktif Yay›nevi, Erzurum.

7- Karc›o¤lu, Reflat.2000, Stratejik Mali- yet Yönetimi, Aktif Yay›nevi, Erzurum.

8- Koçel, Tamel.1993, ‹flletme Yöneticili-

¤i, Beta Yay›nevi. ‹stanbul.

9- Lalik, Ömer.1986, Envanter, Bilim Ya- y›nlar›, Ankara.

10- Peker, Alparslan.1988, Modern Yö- netim Muhasebesi, Muhasebe Enstitüsü Yay›n No:53, ‹stanbul.

11- fiimflek, M. fierif.1993, ‹flletme Yöne- timi, Konya.

12- Tezcan, Mahmut.1988, E¤itim Sos- yolojisi, Bilim Yay›nlar›, Ankara.

13- Yalk›n, Yüksel Koç.1994, Genel Mu- hasebe, Turhan Kitabevi, Ankara.

14- XVII. Türkiye Muhasebe Kongresi, Türmob Yay›nlar›:199, ‹stanbul.

15- http://www.gurcanbanger.com/og- rencilere/anasis01.html

16-http://www.ozyazilim.com/oz- gur/marmara/orgut/sistem.html