Nematodlar
Tünger A, Çavuşoğlu C, Korkmaz M. Asya Mikrobiyoloji. 2005, 4thed. Asya Tıp Kitabevi, İzmir.
İntestinal Nematodlar
Nematodlar (yuvarlak solucanlar);
uzun
silindirik
segmentsiz
ip şeklinde, parazitlerdir
Boyları birkaç mm’den bir metreye kadar değişebilir
İntestinal Nematodlar
Vücut duvarları;
dış kutikül tabaka
hipodermis
kas, olmak üzere üç katmandan oluşur
Kutikül üzerinde bulunan çıkıntılar doku kesitlerinde tür ayrımında yardımcı olur
İntestinal Nematodlar
Sindirim sistemleri düz bir boru şeklindedir
Önden arkaya doğru ağız, özofagus, orta barsak ve anüs şeklinde sıralanır
Sinir sistemi özofagusu saran bir halkadan oluşur Vücut boşluğunun geriye kalan bölümleri, oldukça gelişmiş üreme organları ile doludur
İntestinal Nematodlar
Nematod yumurtaları enfektif hale gelebilmek için, genelde dış ortamda belli bir süre geçirmelidir
Bazı türlerde parazit içinde larva gelişir
Yaşam döngüleri diğer helmintlere göre daha basittir
İntestinal Nematodlar
İnsanları dört şekilde enfekte edilebilir;
Enfektif veya larva gelişmiş yumurtaların ağız yolu ile alınması (Enterobius, Ascaris, Trichuris)
Larva içeren enfekte etlerin yenmesi (Trichinella)
Larvaların deriden girmesi (çengelli kurtlar, Strongyloides)
İnsektler tarafından ısırılma (filarial nematodlar)
İntestinal Nematodlar
Çoğunluğu insanda çoğalamadığından, az sayıda parazit alındığında, genellikle saptanamaz ve enfeksiyonları
asemptomatik geçirilir
İnsanda sayısı artabilen tek nematod Strongyloides stercoralis’tir
Ascaris lumbricoides
Ülkemizde insanlarda görülen en büyük nematod A.
lumricoides’tir
Dişisi yaklaşık 35 cm uzunluğuna ulaşabilir
İnsanlarda en sık görülen helmintlerden birisidir
Görülme sıklığı bölgelerimize göre %7-80 oranında değişir
Ascaris lumbricoides
A. lumricoides insanların parazitidir ve ara konağı yoktur Beyaz veya açık sarı renkte olan erişkinler normalde
ince barsakta, özellikle jejunumda, yerleşir
Ascaris lumbricoides
Erişkin bir dişi yaşamı boyunca yaklaşık 65 milyon yumurta üretir
Dışkıyla atılan döllenmiş yumurtaları henüz enfektif değildir
Dış ortamda yaklaşık üç haftada yumurta içinde larva gelişir
Bu nedenle insandan-insana doğrudan bulaşım görülmez
Yumurta dış koşullara ve dezenfektan maddelere karşı dirençlidir
Menli topraklarda yıllarca canlı kalabilir
Ascaris lumbricoides
Larva gelişmiş yumurtaların ağız yoluyla alınmasıyla insan infekte olur
İnce barsakta yumurtadan çıkan larva, barsak
duvarından geçerek, portal veya lenf yoluyla karaciğer, kalp ve akciğere 3 gün içinde ulaşır
Barsaklara ulaşabilmek için akciğer kılcal damarlarını yırtarak alveoler boşluğa geçer
Larva broşlara doğru yukarı hareket ederek trakeaya ulaşır ve tekrar yutulur
Ascaris lumbricoides
İnce barsakta seksüel açıdan aktif erişkin şekle dönüşür ve çiftleşir
Yumurta alındıktan yaklaşık iki ay sonra erişkin şekiller oluşur
Ascaris lumbricoides
Tanı
Çok sayıda yumurta ürettiklerinden doğrudan dışkı incelenmesi tanı için yeterli olur
Yumurta dışkı ile atıldığında içinde larva gelişmemiştir
Bazen burundan çıkan gelişmekte olan larva veya dışkı ile atılan erişkin parazit hekime getirilir
Akciğerde bulundukları dönemde balgamda ezinofili, Charcot-Leyden kristalleri veya larvalar saptanabilir
Çengelli solucanlar
İnsanlar için önemli türler;
Ancylostoma duodenale
Necator americanus
Çengelli solucanlar
Yaşam döngüleri hemen hemen aynıdır
Geçmişte ülkemizde Doğu Karadeniz’de her iki tür ve Doğu Akdeniz bölgelerinde A. duodenale görülmekle birlikte, günümüzde nadir rastlanır
Çengelli solucanlar
Erişkin çengelli solucanlar yaklaşık 1 cm uzunluğunda, küçük silindirik nematodlardır
Ortalama 5 yıl yaşarlar
Temel olarak ince barsakların üst kısmında yerleşirler Mukozaya güçlü bukkal kapsülleri ile tutunarak kan emerler
Çengelli solucanlar
Dişi çiftleşmeden sonra günde yaklaşık 10.000 yumurta üretir
Dışkıyla atılıp toprağa karışan yumurtalarda bir günde embriyo gelişir
Toprak koşulları uygun olduğunda rhabtidiform larva
(enfektif değildir) yumurtadan çıkar ve yaklaşık iki hafta içinde filariform larva şekline dönüşür
Çengelli solucanlar
İnsanda enfeksiyon enfektif form olan filariform larvanın deriden girmesi ile başlar
Çoğunlukla ayağın sırt kısmından veya parmaklar arasındaki deriden girerler
Madenci veya çiftçiler el parmak arasından da enfekte olabilir
Çengelli solucanlar
Kan dolaşımına geçen larva, A. lumbricoides gibi akciğerlere ve oradan da trakeaya çıkılarak yutulur
İnce barsaklara ulaşarak barsak duvarına tutunur ve damarlardan kan emerek seksüel açıdan aktif erişkin şekle dönüşür
Döngü 1-2 ayda tamamlanır
Çengelli solucanlar
Bulaş temel olarak deri yolu ile olmakla birlikte, A.
duodenale’nin filariform larvaları yiyeceklerde bulunduğu zaman ağız yolu ile bulaşabilir
Olgunlaşma bu durumda doku invazyonu olmadan tamamen barsaklarda olur
N. americaanus sadece deriden penetre olabilir
Çengelli solucanlar
Tanı
Dışkı incelemelerinde şeffaf, oval ve segmentleşmiş tipik yumurtalarının görülmesi ile konur
A. duodenale ve N. americanus’un yumurtaları birbirlerinden ayırt edilemez
Çengelli solucan enfeksiyonlarında belirgin eozinofili gelişir
Çengelli solucanlar
Enfeksiyonun epidemiyolojisini;
Dışkı-toprak ilişkisi
Enfekte toprak-insan ilişkisi
Larva gelişimi için uygun koşullar, belirler
Dışkılar açıkta bırakılmamalı, çıplak derinin toprak ile teması önlenmelidir
Toprakla uğraşan kişilerin çizme ve eldiven giymeleri önerilmelidir
Sebzeler pişirilerek veya iyice yıkanarak yenilmelidir
