BÖLÜM 6 CEMDET NASR TAŞ KAPLARI VE SERAMİĞİ

(1)

BÖLÜM 6

CEMDET NASR TAŞ KAPLARI VE SERAMİĞİ

(2)

2

Uruk çağının sonuna doğru ve Erhanedanlar Çağı’nın başında, arkeolojik malzeme arasında, silindir mühürlerden sonra taş kaplar tasvir sanatı için en önemli kaynaktır.

Klorit Kap, Y.:5.9; Çap: 7.7 cm.

Geç-Uruk Cemdet Nasr Berlin, Staatliche Museum

Cemdet Nasr-Erhanedan I M.Ö.3000-2650

Kireçtaşı

A) Y.: 12,7; G.: 7.9 cm BM

B) Y.: 15,2; G.: 12.6 cm OI University of Chicago Bu eserler, Cemdet Nasr- Erhanedan I dönemi içinde değerlendirilirler. Cemdet Nasr’dan Erhanedan I’e kültürel evamlılığı için güzel örneklerdir.

Bu dönem için olağanüstü keykeltraşi kalitesi sergilerler.

A

Klorit, özelikle kap yapımında da B

kullanılan ve Mezopotamya’ya ithal edilen bir taş

türüdür.

EĞ İT İM A MA ÇLI O LU P K ULLA

NI M H

AK KI SA KLI DI R

(3)

ÖNEMLİ KLORİT YATAKLARI KAYNAK ULAŞIM YOLLARI

EĞ İT İM A MA ÇLI O LU P K ULLA

NI M H

AK KI SA KLI DI R

(4)

KLORİT KAYNAĞI TEPE YAHYA’NIN KONUMU

4

EĞ İT İM A MA ÇLI O LU P K ULLA

NI M H

AK KI SA KLI DI R

(5)

Cemdet Nasr seramiği temel olarak daha kuzeyde karşımıza çıkmaktadır. Güneyde daha seyrektir.

İlginç olan Basra Körfezi’nin ötesinde Umman’da bu döneme paralel olarak Cebel Hafit (boş dağ) Kültürü mezarlarında çıkan seramik aynısıdır. Bu seramiklerin killeri üzerinde yapılan analizler sonucunda Mezopotamya’dan gelmiş oldukları kabul edilmiştir.

Körfezin bu bu kesiminde Umman’da zengin bakır kaynakları bulunmaktadır. Dolayısıyla Sümerlerin bu kaynaklara ulaşmış oldukları ve seramiklerini taşımış olabilecekleri düşünülmektedir.

Dönemde taş kap anlayışı yaygındır. Bunlarn bazı kakma olarak eklenen malzemelerle süslenmiştir. Genelde rozet desenleri tercih edilmiştir.

HAFİT

EĞ İT İM A MA ÇLI O LU P K ULLA

NI M H

AK KI SA KLI DI R

(6)

Hafit Dönemi, Birleşik Arap Emirlikleri’nde Eski Tunç Çağı yerleşimini temsil etmektedir (M.Ö. 3200-2600).

Cebel Hafit’te bulunan ilk mezardan sonra tanımlanmıştır.

1959’da 500 civarında mezar bulunmuş hepsi Eski Tunç Çağı’na ait.

1959’da ise Danımarkalılar çalışmış.

Mezarlarda Mezopotamya seramikleri, İndus ve İran’dan eserler Bulunmuş. Mezarlarda 2-5 kişi gömülmüş.

Cebel Hafit ETÇ

Mezarı ⁶

EĞ İT İM A MA ÇLI O LU P K ULLA

NI M H

AK KI SA KLI DI R

(7)

Cemdet Nasr döneminde diğer bölgelerin Sümer ile ilişkilerinin koptuğuna işaret eden bilgiler mevcuttur. Suza’da bu dönemde Geç Uruk kültürünün yerini Proto-Elam kültürü almıştır. Bu dönemde Persopolis kentinin yakınlarındaki Anşan/Tel Malyan kenti hızlı bir büyüme gösterek 45 hektarlık bir yayılım sergilemiştir. Anşan ve Suza birliği daha sonra Elam Devletinin temelini oluşturmuştur. Bu aşamada Proto-Elam kültürünün yükselişi, Yakındoğu coğrafyasında değişimlere neden olmuştur. Mühürlerde görülen güçlü etki İran’ın doğusundan başlayarak Zağros dağlarından Kuzey Irak’a kadar yayılmış, Erhanedanların başına kadar sürmüştür.

Bu dönemde güneyden etkilenen bazı yerleşimler terk edilmiş olup diğerleri ise Geç Uruk’tan türeyen özellikler taşıyarak Kendi yerel bağımsız kültürlerini geliştirmişlerdir. Kentsel yapıda bu aşamada bir boşluk oluşmuştur. Erhanedanlar Çağı ile bu çağın etkisi ile yeniden ortaya çıkmaya hatta kent devletleri haline dönüşmeye başladılar.

UMMAN (ZUKAYT)

EĞ İT İM A MA ÇLI O LU P K ULLA

NI M H

AK KI SA KLI DI R

(8)

Bitumlu kireçtaşı ve kalsit Y.: 21.5 cm, Çap: 6.3 cm

Uruk E-anna III. tabaka

M.Ö.3300-2900 Yak.

EĞ İT İM A MA ÇLI O LU P K ULLA

16

EĞ İT İM A MA ÇLI O LU P K ULLA

NI M H

AK KI SA KLI DI R

(17)

FAYDALANILAN

VE TAVSİYE EDİLEN KAYNAKLAR

Art Of The First Cities

J. Aruz (Ed. By), MET Museum, New York 2003 Mezopotamya ve Eski Yakındoğu

M. Roaf, ABUA 9, İletişim Yayınları, Istanbul 1996 Antik Kentler

C Gates, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2015 Antik Mezopotamya, Var Olmamış Cennet

S. Pollock, Sümer Yayınları, İstanbul 2017 Yakındoğu

U. Eco, Alfa-Tarih, İstanbul 2018 Kentlerin Doğuşu

J.-L. Huot, J.-P. Thalmann, D. Valbelle, İmge, Ankara 2000fa Tarihin Başlangıçları

P. Bordreuil, vd., Alfa-Tarih, İstanbul 2015

Mesopotamia Assyrians, Sumerians, Babylonians, Dictionaries of Civilization

(18)

18

Sümer ve Sümerler

H. Crawford, Arkadaş, Ankara 2015 Mezopotamya Mitolojisi

J. Bottero, S.N. Kramer, Türkiye İş Bankası, İstanbul 2017

Beyond Babylon Art, Trade, Diplomacy in The Second Millennium B.C.

J. Aruz, v.d., Eds., MET Museum, New York 2008 The art Of Mesopotamia

E. Strommerger, Thames and Hudson, London 1964 The Art and Architecture of Ancient Mesopotamia A. Moortgat, Phaidon, London 1967

“The Role of Metallurgy in Different Types of Early Hierarchical Society in Mesopotamia and Eastern Anatolia”

M. Frangipane, Appropriating Innovations, Chapter 15, Eds. P.w. Stockhammer, vd., s. 171-183

(19)

Problems of absolute chronology in protohistoric Mesopotamia H. Wright

https://www.persee.fr/doc/paleo_0153-9345_1980_num_6_1_4262

DERS KONUMUZLA İLGİLİ OLARAK ULAŞABİLECEĞİNİZ BELLİ BAŞLI KAYNAKLAR VERİLMİŞTİR DERS NOTLARINDA BÜYÜK ÖLÇÜDE BU KAYNAKLARDAN ALINTILAR YAPILMIŞTIR

YENİ KAYNAKLAR VE BİLGİLER DEVAMLI EKLENMEKTEDİR.

İnternet’ten Dersle İlgili Ulaşabileceğiniz Yayınlar

Kronoloji