CHP TÜRK VE AKRABA DÜNYASI KOORDİNATÖRLÜĞÜ
HAFTALIK BÜLTEN No: 28
11 - 17 Temmuz 2021
Haftalık Bülten No: 28
11 - 17 Temmuz 2021
İÇİNDEKİLER
SUNUM ... iii
HAFTANIN GÜNDEMİ ... 1
Merkezi ve Güney Asya: Bölgesel Bağlılık. Tehditler ve Fırsatlar Konferansı ... 1
ORTA ASYA, SİNCAN UYGUR ÖZERK BÖLGESİ, MOĞOLİSTAN ... 3
I. KIRGIZİSTAN ... 3
A. Türkiye ile İlişkiler ... 3
Türk Şirketi Bişkek’te Monoray Yapılacak Yerleri İnceledi ... 3
II. ÖZBEKİSTAN ... 3
A. Dış Politika ... 3
Özbekistan’ın KGAÖ’ne Dönme Meselesi Gündemde Yok ... 3
Cumhurbaşkanı Adayı Cihangir Atacanov Politikayı Bırakma Kararı Aldığını Duyurdu ... 3
B. Türkiye ile İlişkiler... 4
Türkiye’de 2016 Darbe Girişimi. Ülkede Ne Değişti? ... 4
III. TACİKİSTAN ... 4
A. Dış İlişkiler ... 4
ŞİÖ’ye Üye Devletlerin Dışişleri Bakanlarının Toplantısı ... 4
B. Türkiye ile İlişkiler... 4
IV. TÜRKMENİSTAN ... 5
A. İç Politika ... 5
Serdar Berdimuhamedov Maliye ve Ekonomi Başbakan Yardımcısı Oldu 5 V. SİNCAN UYGUR ÖZERK BÖLGESİ ... 5
A. İnsan Hakları ... 5
Haftalık Bülten No: 28
11 - 17 Temmuz 2021
Erdoğan Çin Liderine “Uygurlar Çin’in Eşit Hakka Sahip Vatandaşları
Olmalı” ... 5
KAFKASYA ... 6
I. AZERBAYCAN ... 6
A. İç Politika ... 6
Azerbaycan’ın Bağlantısızlar Hareketindeki Dönem Başkanlığı 1 Sene Uzatıldı ... 6
B. Türkiye ile İlişkiler... 6
Aliyev Erdoğan’ı Telefanla Aradı ... 6
II. ERMENİSTAN ... 6
A. İç Politika ... 6
ABD Dışişleri Bakanı Paşinyan’la Telefon Görüşmesi Yaptı ... 6
AB Konseyi Başkanı Ermenistan’a Geldi ...7
B. Türkiye ile İlişkiler...7
Erdoğan İçin Uyuşturucu: Türkiye Afgan Uyuşturucu Trafiğinin Bir Kısmını Aldı Mı? ...7
RUSYA FEDERASYONU, UKRAYNA ... 8
I. RUSYA ... 8
A. Dış Politika ... 8
Vladimir Putin’in Ruslarla Ukraynalıların Tarihi Birliği Hakkında Makalesi 8 B. Türkiye ile İlişkiler... 9
Rusya’dan Para Transferinde Türkiye ... 9
II. UKRAYNA ... 9
A. Türkiye ile İlişkiler ... 9
Ukrayna Başbakan Yardımcısı Oleg Uruskiy: “Türkiye ile Bilim-Teknik İlişkilerini Derinleştiriyoruz” ... 9
Haftalık Bülten No: 28
11 - 17 Temmuz 2021
SUNUM
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP)’nin Doğu Avrupa, Balkanlar, Ortadoğu, Türkmeneli, Rusya Federasyonu, Kafkasya, Orta Asya coğrafyası ile ilişkilerinin geliştirilmesi maksadıyla “CHP Türk ve Akraba Dünyası Dış İlişkiler Koordinatörlüğü (CHP-TAD)”, Eylül 2020 tarihinde Genel Başkanımız Sayın Kemal Kılıçdaroğlu önderliğinde kurulmuştur.
Türk ve Akraba Dünyası tarihi, kültürel, ekonomik, siyasi ve insani ilişkiler bakımından Türkiye için stratejik bir coğrafyadır. Bu coğrafya Anadolu insanının da kökleridir.
Türkiye Cumhuriyeti ve Türk kökenli Cumhuriyetler, Türk ve akraba kökenli halkların yaşadığı ülkeler, Türk vatandaşlarının bulundukları ülkeler arasında siyasi, ekonomik, kültürel alanlarda iş birliğini geliştirici faaliyetler yürütmek ve CHP olarak politika önerileri oluşturmak CHP’nin hem Türkiye’yi daha fazla kucaklamasını hem de Türk ve Akraba Dünyası köklerine doğru açılmasını sağlayacaktır. Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Dünyası ilişkilerinde iş birliğinin güçlü alanlar olduğu gibi geliştirilmeye ihtiyaç duyulan alanlar da mevcuttur. İyi yönetilmediği takdirde Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Dünyası arasındaki iş birlikleri birer risk unsuruna dönüşebilmektedir. Bu nedenle Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Dünyası arasında varolagelen stratejik, ekonomik ve beşeri işbirliklerinin geliştirilmesi ve bu yolla risk unsurlarının ortadan kaldırılması Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Dünyası’nın çıkarınadır. Bu yönde adımların atılması ve siyasi altyapı oluşturulması açısından CHP’ye büyük görev düşmektedir.
Haftalık Bülten No: 28
11 - 17 Temmuz 2021
CHP-TAD’ın sembolünü Kızıl Elma seçtik. Kızıl Elma, kültürümüzde eski bir ütopyadır. Kızıl, Türkçe’nin bazı şivelerinde altın anlamına da gelen kıymetli bir renktir. Elma ise bolluk, bereket, şifa kaynağı mistik bir meyvedir. Bir olmak, birlik olmak, güçlü olmaktır. Kızıl Elma, mekâna ve zamana bağlı olmayan, varılması umut edilen idealin simgesidir. Gelecekten umutlu olmanın tertemiz heyecanıdır. Bu nedenle, 21. yüzyılın Kızıl Elma’sı başta Türkiye ve çevresi olmak üzere dünyanın barış, refah, adalet ve mutluluk içinde yaşamasıdır. Mustafa Kemal Atatürk’ün cumhuriyet ilkeleri doğrultusunda demokrasinin kurumsallaşmasıdır. Refah, adalet ve demokrasi idealleri gerçekleşene kadar çalışmaktır. Çağdaş uygarlığın ötesine geçebilmektir.
Bu maksatla CHP-TAD olarak ilgi alanımız olan bölgeye ilişkin haftalık haber bülteni ve politika notları ile faaliyetlerimize başlamış bulunuyoruz.
Haftalık Bülten No: 28
11 - 17 Temmuz 2021
HAFTANIN GÜNDEMİ
Merkezi ve Güney Asya: Bölgesel Bağlılık. Tehditler ve Fırsatlar Konferansı
15-16 Temmuz 2021 tarihlerinde Taşkent’te geniş katılımlı Merkezi ve Güney Asya: Bölgesel Bağlılık. Tehditler ve Fırsatlar konferansı yapıldı. Konferansa Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani, Pakistan Başbakanı İmran Han, AB Dışişleri ve Güvenlik Politikalar Yüksek Temsilcisi Josep Borrell Fontelles, 20’den fazla ülkenin dışişleri bakanları, toplamda 600 kişi katıldı.
Konferansta Merkezi ve Güney Asya arasında ilişkilerin geliştirilmesinin Afganistan’ın geleceğine olumlu etki edeceği vurgulandı. Bu bağlamda ulaşım, ticaret, enerji ve güvenlik ilişkilerinin öncelikle üst düzeye çıkartılması gerektiği üzerinde duruldu. Taraflar arasında irtibatı sıklaştırma konusunda mutabakat sağlandı. Konferans sonuç bildirgesinde Afganistan Merkezi ve Güney Asya arasında
“bölgesel köprü” olarak kabul edildi.
Konferans çerçevesinde pekçok ikili ve çok taraflı toplantılar yapıldı. 15 Temmuz 2021 tarihinde Taşkent’te Türkmenistan’ın isteği üzerine Merkezi Asya ülkeleri Dışişleri Bakanlarının toplantısı gerçekleştirildi. Toplantıda bölge ülkeleri liderlerinin gayri resmi zirvesinin ağustos ayı başında Türkmenistan’da yapılacağı belirtildi.
Konferans çerçevesinde 15 Temmuz 2021 tarihinde Taşkent’te ABD Devlet Başkanı Başdanışmanı Elizabeth Sherwood- Randall ve Merkezi Asya Dışişleri Bakanlarının katılımıyla
Haftalık Bülten No: 28
11 - 17 Temmuz 2021
toplantı yapıldı. Toplantının ana konusunu Afganistan’daki durum ve onun Merkezi Asya’ya etkisi oluşturdu.
Konferans çerçevesinde bir araya gelen Özbekistan, Afganistan ve Pakistan Dışişleri Bakanları ve ABD Devlet Başkanı Başdanışmanı Afganistan sorunun çözümü için dört taraflı yeni platform oluşturduklarını açıkladılar.
Çin Dışişleri Bakanı Van İ hem söz konusu konferansa hem de ŞİÖ toplantısına katılmak için 12-16 Temmuz 2021 tarihlerinde sırasıyla Türkmenistan, Tacikistan ve Özbekistan’a ziyaret gerçekleştirdi. Orta Asyalı mevkidaşlarıyla görüşen Van İ, ülke Cumhurbaşkanları tarafından kabul edildi. Van İ, Taliban’ı terör örgütleriyle bağlarını tamamen koparmaya davet etti.
Konferans vesilesiyle Özbekistan’a resmi ziyaret gerçekleştiren Pakistan Başbakanı İmran Han Taşkent’te törenle karşılandı. Şavkat Mirziyoyev ve İmran Han görüşmesinden sonra taraflar arasında 8 anlaşma imzalandı.
Taşkent’te düzenlenen Özbekistan-Pakistan İş Forumunda 500 milyon dolarlık anlaşmaların imzalandığı bildirildi. Ziyarette Afgan sorunun çözümüne yönelik çok taraflı toplantının Pakistan’da da gerçekleştirileceği açıklandı.
Söz konusu konferansa katılmak için Özbekistan’a giden Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu önce Hokand şehrine indi.
Hokand’da birtakım temaslarda bulunduktan sonra Taşkent’e geçen Çavuşoğlu Cumhurbaşkanı Mirziyoyev tarafından kabul edildi.
Haftalık Bülten No: 28
11 - 17 Temmuz 2021
ORTA ASYA, SİNCAN UYGUR ÖZERK BÖLGESİ, MOĞOLİSTAN
I. KIRGIZİSTAN
A. Türkiye ile İlişkiler
Türk Şirketi Bişkek’te Monoray Yapılacak Yerleri İnceledi
12-14 Temmuz 2021 tarihlerinde Türkiye’nin Sky Ray ve Oto Yedek Parça Ekipmanları Üretim Sanayi A.Ş. şirketi temsilcileri Bişkek’te bir takım görüşmeler yaptılar ve hava ray yapılacak yerleri yerinde incelediler. Söz konusu şirketin Bişkek’te mono ray inşa etmesine ilişkin anlaşma Cumhurbaşkanı Sadır Caparov’un Ankara ziyaretinde imzalanmıştı. 15.07.2021, Sputnik, Kırgızistan II. ÖZBEKİSTAN
A. Dış Politika
Özbekistan’ın KGAÖ’ne Dönme Meselesi Gündemde Yok
12 Temmuz 2021 tarihinde Özbekistan Cumhurbaşkanı Basın Sözcüsü Şerzad Asadov Özbekistan’ın gündeminde ülkenin Kolektif Güvenlik Anlaşma Örgütü’ne yeniden katılma meselesinin olmadığını, örgütten bu doğrultuda davet almadıklarını bildirdi.
Özbekistan 2012 yılında söz konusu örgütten çıkmıştı.
12.07.2021, Uzdaily, Özbekistan
Cumhurbaşkanı Adayı Cihangir Atacanov Politikayı Bırakma Kararı Aldığını Duyurdu
Muhalefetteki Erk Partisi’nin 24 Ekim 2021 tarihinde yapılacak Cumhurbaşkanı Seçimlerinde aday gösterdiği Cihangir Atacanov politikadan gitme ve müzikle uğraşma kararı aldığını bildirdi. Her
Haftalık Bülten No: 28
11 - 17 Temmuz 2021
açıklamasının annesinin ömründen beş sene çaldığını ve böyle bir yolla elde edilen koltuğun kendisine lazım olmadığını bildiren Atacanov taraftarlarından özür diledi. 12.07.2021, centralasia, Kırgızistan
B. Türkiye ile İlişkiler
Türkiye’de 2016 Darbe Girişimi. Ülkede Ne Değişti?
Darbe girişiminin yıldönümü sebebiyle hazırlanan video haberde, Moskova merkezli Yeni Türkiye’yi Araştırma Merkezi Başkanı Yuriy Mavaşev Türkiye’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın laikliği ortadan kaldıramadığını, 2023’de Erdoğan’ın aday olamayabileceğini, çünkü siyasi olarak söyleyeceği sözlerin tamamını söylediğini açıkladı. 16.07.2023, Ozodlik, Tacikistan III. TACİKİSTAN
A. Dış İlişkiler
ŞİÖ’ye Üye Devletlerin Dışişleri Bakanlarının Toplantısı 13-14 Temmuz 2021 tarihlerinde Duşanbe’de Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ)’ne üye devletlerin dışişleri bakanlarının toplantısı gerçekleştirildi. Tacikistan Dışişleri Bakanı Sirajiddin Muhriddin başkanlığında yapılan toplantılarda 16-17 Eylül 2021 tarihlerinde Duşanbe’de yapılması planlanan ŞİÖ Zirvesi’ne hazırlık meseleleri ele alındı. Toplantıda ayrıca ŞİÖ bünyesinde 20 yılda yapılan çalışmalar değerlendirildi. Suudi Arabistan ve Mısır’ın örgüt ile diyalog ortağı olmasına dair belgelerin Zirvede imzalanması kararlaştırıldı. 14.07.2021, mfa.tj, Tacikistan
B. Türkiye ile İlişkiler
Hava İçin Mücadele: Afganistan’da Türkler ve Taliban Arasında Savaş Olacak Mı?
Sputnik yazarı Aleksandr Hrolenko 15 Temmuz’da kaleme aldığı yazısında Afganistan’daki gelişmeleri değerlendirerek Türkiye’nin
Haftalık Bülten No: 28
11 - 17 Temmuz 2021
Kabil Havalimanı’nın güvenliği sağlamasının zor olacağını varsayıyor. Bunun için Türkiye’nin kendi mali durumunun el vermediğini, Batı’nın da Afganistan’dan elini çekeceğini, ülkenin geleceğinde önemli rol oynayacak Çin, Pakistan gibi ülkelerin de Türkiye’nin Afganistan’ın geleceğinde etkin olmasını istemediklerini bildiriyor. 15.07.2021, Sputnik, Tacikistan
IV. TÜRKMENİSTAN A. İç Politika
Serdar Berdimuhamedov Maliye ve Ekonomi Başbakan Yardımcısı Oldu
Cumhurbaşkanı Gurbanguli Berdimuhamedov hükümet toplantısında Serdar Berdimuhamedov’un maliye ve ekonomi alanlarından sorumlu Başbakan Yardımcısı görevini yürüteceğini bildirdi. Oğul Berdimuhamedov şubat ayından bu yana sürdürdüğü Milli Güvenlik Kurulu ve Yüksek Denetim Ajansı üyeliğinden çıkartıldı. 10.07.2021, turkmennews, Türkmenistan V. SİNCAN UYGUR ÖZERK BÖLGESİ
A. İnsan Hakları
Erdoğan Çin Liderine “Uygurlar Çin’in Eşit Hakka Sahip Vatandaşları Olmalı”
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Çin lideri Şi Cingping ile telefon görüşmesi gerçekleştirirken Türkiye için Uygurların eşit hakka sahip vatandaşlar olarak yaşamasının önemli olduğunu bildirdi. Erdoğan sözlerine Çin’in egemenliğine saygı duyduklarını da ekledi. 13.07.2021, Liga Novosti, Ukrayna
Haftalık Bülten No: 28
11 - 17 Temmuz 2021
KAFKASYA
I. AZERBAYCAN A. İç Politika
Azerbaycan’ın Bağlantısızlar Hareketindeki Dönem Başkanlığı 1 Sene Uzatıldı
Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı yayımlayan bildiriye göre, 13- 14 Temmuz 2021 tarihlerinde Bağlantısız Hareketi Bakanlarının toplantısı çevirimiçi olarak yapıldı. 33 Bakanın iştirak ettiği toplantıda örgüt gündeminde olan meseleler ele alındı. Toplantıda dönem başkanlığı 2023 yılında Uganda’ya geçene kadar Azerbaycan’ın Bağlantısızlar Hareketi’ndeki dönem başkanlığının bir sene uzatılması, Rusya’nın örgüte gözlemci olması kararları alındı. 14.07.2021, Sputnik, Azerbaycan
B. Türkiye ile İlişkiler
Aliyev Erdoğan’ı Telefanla Aradı
15 Temmuz 2021 tarihinde İlham Aliyev darbe girişiminin 5.
yıldönümü dolayısıyla Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı telefonla aradı. Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı resmi sitesinde 15 Temmuz dolayısıyla daha önce mesaj yayımlanmıştı. 15.07.2021, Sputnik, Azerbaycan
II. ERMENİSTAN A. İç Politika
ABD Dışişleri Bakanı Paşinyan’la Telefon Görüşmesi Yaptı
ABD tarafının talebi üzerine Nikol Paşinyan 14 Temmuz tarihinde Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile telefon görüşmesi
Haftalık Bülten No: 28
11 - 17 Temmuz 2021
yaptı. Görüşmede Blinken Paşinyan’ı seçim zaferiyle tebrik etti. Paşinyan esirlerin serbest kalmasında ABD’nin katkıları için teşekkür etti. Görüşmede ABD’nin Ermenistan’daki reformların devam etmesi için yardımların süreceği teyit edildi. 14.07.2021, Azatutyun, Ermenistan
AB Konseyi Başkanı Ermenistan’a Geldi
16 Temmuz 2021 tarihinde AB Konseyi Başkanı Charles Michel Ermenistan’a geldi. Michel 17 Temmuz’da Başbakan Vekili Nikol Paşinyan ile görüştü. AB Konseyi Başkanı Ermenistan Cumhurbaşkanı ile de görüşecek. Michel Ermenistan’dan Gürcistan’a geçecek. 17.07.2021, Azatutyun, Ermenistan
B. Türkiye ile İlişkiler
Erdoğan İçin Uyuşturucu: Türkiye Afgan Uyuşturucu Trafiğinin Bir Kısmını Aldı Mı?
Sputnik yazarı Karina Karapetyan Türkiye’nin Afganistan’da kalma kararını değerlendiren yazısında Ankara’nın bundan ne tür fayda sağladığını sıraladı. 1) Merkezi ve Güney Asya ülkeleri üzerinde ağırlığı olacak, 2) ABD, NATO ülkeleri ile diyalog devam edecek, 3) Kabil Havalimanı üzerinden uyuşturucu trafiğini kontrol etme imkanı doğacak.
12.07.2021, Sputnik, Ermenistan
Haftalık Bülten No: 28
11 - 17 Temmuz 2021
RUSYA FEDERASYONU, UKRAYNA
I. RUSYA A. Dış Politika
Vladimir Putin’in Ruslarla Ukraynalıların Tarihi Birliği Hakkında Makalesi
Rusya ile Ukrayna arasında son zamanda tartışma konusu olan Ruslarla Ukraynalıların bir millet olup olmadığı konusunu Vladimir Putin bir makale yazarak sürdürdü. Makalede Batı’nın Ukrayna’da korku atmosferi oluşturduğunu ve ülkeyi doğrudan dış yönetim altına almaya çalıştığını belirten Putin, “Rusya, Ukrayna’yla diyaloğa açık ve en zorlu konuları istişare etmeye hazır. Ancak partnerimizin kendi ulusal çıkarlarını gözettiğini, başkalarının çıkarlarına hizmet etmediğini, bizimle mücadele edebilmek için başkalarının elinde bir silaha dönüşmediğini anlamamız gerekiyor” dedi.
Son yıllarda Rusya ile Ukrayna arasında oluşan duvarı felaket ve trajedi olarak niteleyen Putin, “Bunlar, her şeyden önce farklı dönemlerde yaptığımız kendi hatalarımızın sonuçları.
Ancak aynı zamanda da her zaman birliğimizi baltalamaya çalışan güçlerin bilinçli çalışmalarının da sonucu. Rusya, hiçbir zaman Ukrayna karşıtı olmayacak. Ukrayna’nın nasıl olacağına ise halkı karar verecek” dedi. Makaledeki diğer satır başları şöyle: ‘Batı, parçala ve yönet taktiği kullanıyor’,
‘Ukrayna, ekonomik ilişkileri kopararak büyük kayıplar yaşadı’,
‘Kiev’in Donbass’a ihtiyacı yok’, ‘Ukrayna Nazizmi aklamaya çalışıyor’. 12.07.2021, kremlin.ru, Rusya
Haftalık Bülten No: 28
11 - 17 Temmuz 2021
B. Türkiye ile İlişkiler
Rusya’dan Para Transferinde Türkiye
Rusya’da online transfer servisleriyle gerçekleşen para havale işlemleri 2021 yılının ilk dört ayında bir önceki yıla kıyasla yüzde 35 oranında artış gösterdi. İzvestiya gazetesi, eski Sovyet cumhuriyetlerine yapılan havalelerin ciddi oranda arttığını, ancak diğer ülkelerde kriz öncesi göstergelere henüz dönülemediğini yazdı. Habere konu olan online servisler Zolotoya Korona, Blizko, Contact, Western Union, Unistream ve Poçta Rossii şeklinde sıralandı. En çok para havale edilen ülkeler Özbekistan, Tacikistan, Kırgızistan ve Ermenistan oldu.
Eski Sovyet cumhuriyetleri dışında en çok havale yapılan üç ülke ise Türkiye, Çin ve Çekya. 13.07.2021, Turkrus.com, Rusya
II. UKRAYNA
A. Türkiye ile İlişkiler
Ukrayna Başbakan Yardımcısı Oleg Uruskiy: “Türkiye ile Bilim-Teknik İlişkilerini Derinleştiriyoruz”
13 Temmuz 2021 tarihinde Ukrayna Başbakan Yardımcısı ve Stratejik Endüstriler Bakanı Oleg Uruskiy TÜBİTAK Başkanı Hasan Mandal ile görüştü. Görüşmede uzay teknolojilerinde işbirliği dahil ikili bilimsel ve teknik işbirliği konuları masaya yatırıldı. Uruskıy, TÜBİTAK temsilcilerini, ağustos ayında Ukrayna’nın bağımsızlığının 30. yıl dönümü kutlamaları çerçevesinde yapılacak Uluslararası Savunma ve Yatırım Forumu’na davet etti. 14.07.2021, mspu.gov.ua, Ukrayna
