GÜMRÜK KIYMETİNİN TESPİTİ
Gümrük Kanunu Madde 23-31
• 1. İthal eşyasının gümrük kıymeti, eşyanın satış bedelidir. Satış bedeli, Türkiye'ye ihraç amacıyla
yapılan satışta 27 ve 28 inci maddelere göre gerekli düzeltmelerin de yapıldığı, fiilen ödenen veya
ödenecek fiyattır.
Eşyanın satış bedelinin gümrük kıymetine esas alınabilmesi aşağıdaki koşullara bağlıdır:
• a) Eşyanın alıcısı tarafından elden çıkartılması veya kullanımı hiçbir kısıtlamaya tabi olmamalıdır.
Kısıtlamalar;
- Türkiye Cumhuriyeti mevzuatı ve bunların yetkili kıldığı merciler tarafından konulmuş olan,
- Eşyanın tekrar satılabileceği coğrafi bölgeyi sınırlayan, - Eşyanın kıymetini önemli bir ölçüde etkilemeyen,
• b) Satış veya fiyat, kıymeti belirlenmekte olan eşya
bakımından, kıymeti tespit edilemez bir koşul veya edim konusu olmamalıdır.
• c) Eşyanın alıcı tarafından tekrar satışı veya diğer herhangi bir şekilde elden çıkartılması ya da kullanımı sonucu doğan hasılanın bir bölümünün doğrudan veya dolaylı olarak
satıcıya intikal etmesi halinde, ithal eşyasının fiilen ödenen veya ödenecek fiyatına 27 nci madde hükümlerine göre ilave yapılabilmelidir.
• d) Alıcı ve satıcı arasında bir ilişki bulunmamalı; ilişkinin
varlığı durumunda ise, satış bedeli bu maddenin 2 nci fıkrası hükümlerine göre gümrük kıymeti olarak kabul edilebilir nitelikte olmalıdır.
• 2.
• a) Yukarıdaki fıkra hükümlerini uygulayarak satış bedelinin belirlenmesinde, alıcı ile satıcı arasında bir ilişkinin varlığı, satış bedelinin reddedilmesi
için tek başına yeterli bir neden oluşturmaz. Böyle durumlarda, satışa ilişkin koşullar incelenerek, bu ilişkinin fiyatı etkilemediği belirlenirse, satış
bedeli kabul edilir. Gümrük idaresi, beyan sahibi veya diğer kaynaklardan elde ettiği bilgilere
dayanarak, söz konusu ilişkinin fiyatı etkilediği kanısına varırsa, bu hususları beyan sahibine
yazılı olarak bildirir. Süresi içinde verilmek şartıyla beyan sahibinin cevap hakkı saklıdır.
• b) Birbirleri ile ilişkisi bulunan kişiler arasındaki bir
satışta, beyan sahibi satış bedelinin aynı veya yakın bir tarihte gerçekleşen aşağıda yer alan emsal
kıymetlerden birine çok yakın olduğunu ispatlarsa, bu satış bedeli kabul edilerek, eşyanın kıymeti l inci fıkra hükümlerine göre belirlenir.
• - Türkiye'ye ihraç amacıyla satılan aynı veya benzer eşyanın birbiriyle hiçbir ilişkisi bulunmayan satıcılar ve alıcılar arasında satışındaki satış bedeli,
• - Aynı veya benzer eşyanın, 25 inci maddenin 2 nci fıkrasının (c) bendi hükümlerine göre belirlenen gümrük kıymeti,
• - Aynı veya benzer eşyanın, 25 inci maddenin 2 nci fıkrasının (d) bendi hükümlerine göre belirlenen gümrük kıymeti.
• Yukarıdaki emsal kıymetlerle yapılan
kıyaslama sırasında, ticari düzeye, miktara, 27 nci maddede sayılan unsurlara ve alıcı ile satıcı arasında ilişki bulunmayan satışlarda, satıcının üstlendiği, ancak satıcı ile alıcı arasında ilişki bulunan durumlarda satıcının üstlenmediği giderlere ilişkin ispatlanmış farklılıklar dikkate alınır.
• 3. a) Fiilen ödenen veya ödenecek fiyat, ithal eşyası için alıcının, satıcıya veya satıcı yararına yaptığı veya yapması gereken ödemelerin
toplamıdır. Bu fiyat, ithal eşyasının satış
koşulu olarak, alıcının satıcıya veya satıcının bir yükümlülüğünü karşılamak üzere üçüncü bir kişiye yaptığı veya yapacağı tüm ödemeleri kapsar. Ödemeler, para transferi şeklinde
olabileceği gibi, akreditif veya ciro edilebilir bir kıymetli evrak kullanılarak ya da doğrudan
veya dolaylı yapılabilir.
• b) 27 nci maddeye göre yapılan ilaveler dışında, alıcının pazarlama dahil kendi
hesabına yaptığı faaliyetler, satıcı yararına veya satıcı ile yapılan bir anlaşma yoluyla da olsa, satıcıya yapılan dolaylı bir ödeme olarak değerlendirilmez. Bu tür işlemlere ilişkin
giderler, ithal eşyasının gümrük kıymetinin tespiti sırasında fiilen ödenen veya ödenecek fiyata ilave edilmez.
• 24 üncü madde hükümleri gereğince, gümrük kıymeti aşağıdaki yöntemlere göre belirlenir:
• a) Türkiye'ye ihraç amacıyla satılarak, kıymeti belirlenecek eşya ile aynı veya yakın bir tarihte ihraç edilen aynı eşyanın satış bedeli,
• b) Türkiye'ye ihraç amacıyla satılarak, kıymeti belirlenecek eşya ile aynı veya yakın bir tarihte ihraç edilen benzer eşyanın satış bedeli,
• c) İthal eşyasının veya aynı ya da benzer eşyanın Türkiye içinde satıcılardan müstakil kişilere
yapılan en büyük miktardaki satışına ait birim fiyata dayalı kıymet,
• d) İthal eşyasının üretiminde kullanılan malzeme ve imalat veya diğer imal işlemlerinin bedel veya kıymetleri ile Türkiye'ye ihraç edilmek üzere ihraç ülkesindeki üreticiler tarafından üretilen, kıymeti belirlenecek eşya ile aynı sınıf veya cins eşyanın satışında mutat olan kâr ve genel giderlere eşit bir tutar ve 27 nci maddenin 1 inci fıkrasının (e) bendinde sayılan diğer bedel veya kıymetler
toplamından oluşan hesaplanmış kıymet.
MADDE 25
• Gümrük Kıymetinin Belirlenmesinde Bağlayıcı Kural;
• 24 üncü madde hükümlerine göre
belirlenemeyen gümrük kıymeti, bu maddenin 2 nci fıkrasının (a), (b), (c) ve (d) bentlerinin sıra halinde uygulanmasıyla belirlenir.
• Eşyanın gümrük kıymeti bir üst bent hükümlerine göre belirlenebildiği sürece bir alt bent hükümleri uygulanamaz. Ancak, beyan sahibinin yazılı
talebinin gümrük idaresince uygun bulunması şartıyla (c) ve (d) bentlerinin uygulama sırası değiştirilebilir.
Madde 26
• 24 ve 25 inci madde hükümlerine göre belirlenemeyen ithal eşyasının gümrük kıymeti;
• a) 1994 Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel
Anlaşmasının VII nci Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Anlaşmanın,
• b) 1994 Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşmasının VII nci Maddesinin,
• c) Bu bölüm hükümlerinin,
• Prensip ve genel hükümlerine uygun yöntemlerle ve Türkiye'de mevcut veriler esas alınarak belirlenir.
• 2. 1 inci fıkra hükümlerine göre gümrük kıymetinin belirlenmesinde;
• a) Türkiye'de üretilen eşyanın Türkiye içindeki satış fiyatı,
• b) Gümrük idaresinin iki alternatif kıymetten yüksek olanının kabul etmesini öngören bir sistem,
• c) Eşyanın ihraç ülkesindeki iç piyasa fiyatı,
• d) Aynı veya benzer eşyanın, 25 inci maddenin 2 nci fıkrasının (d) bendi hükümlerine göre
hesaplanmış kıymeti dışındaki maliyet bedeli,
• e) Türkiye'den başka bir ülkeye ihraç edilen eşyanın fiyatı,
• f) Asgari gümrük kıymetleri,
• g) Keyfi veya fiktif kıymetler,
• Esas alınmaz.
GÜMRÜK KIYMETİNİN TESPİTİ
Gümrük Yönetmeliği Madde 43-57 ve 375
Madde 44
1.
Eşyanın gümrük kıymeti, gümrük tarifesinin ve eşya ticaretine ilişkin belirli konularda getirilen tarife dışı düzenlemelerin uygulanması amacıyla 45 ila 50 nci maddelerde yer alan yöntemlerin sırasıyla uygulanması yoluyla tayin ve tespit olunan kıymettir.
Bir yönteme göre belirlenemeyen kıymet için sıra dahilinde olmak üzere izleyen yönteme geçilir.
Eşyanın gümrük kıymeti bir üst maddede yer alan yöntem hükümlerine göre belirlenebildiği sürece bir alt madde hükümleri uygulanamaz.
Ancak, beyan sahibinin yazılı talebinin gümrük idaresince uygun bulunması şartıyla, aşağıda yer alan yöntemlerden indirgeme yöntemi ile hesaplanmış kıymet yönteminin uygulama
sırası değiştirilebilir.
• 2. Kanunun 23 ila 31 inci maddelerinin ve bu kısım hükümlerinin uygulanmasında ek-8’de yer alan hükümler uygulanır.
• 3. Ek-8’in birinci sütununda yer alan hükümler, ikinci sütunda yer alan Yorum Notları ışığında uygulanır.
• 4. Gümrük kıymetinin belirlenmesinde genel kabul görmüş muhasebe prensiplerine
başvurulması gerektiği takdirde, ek-9 hükümleri uygulanır.
• 5. Beyan edilen gümrük kıymetinin gerçekliği veya doğruluğu konusunda şüpheye düşülmesi
halinde, gümrük idarelerince yükümlülerden ilave bilgi ve belge talep edilmesi de dahil olmak üzere, konunun incelenmesi ve araştırılması neticesinde şüpheye sebebiyet veren hususlarda gümrük
idaresinin makul şüpheleri giderilmediği takdirde eşyanın gümrük kıymeti satış bedeli yöntemine göre tespit edilemez. Bu durumda gümrük
kıymeti birinci fıkrada belirtilen usul çerçevesinde diğer yöntemlere göre belirlenir.
KIYMET TESPİT YÖNTEMLERİ
TEMEL YÖNTEM
1-SATIŞ BEDELİ YÖNTEMİ
YEDEK YÖNTEMLER
2-AYNI EŞYANIN SATIŞ BEDELİ YÖNTEMİ
3-BENZER EŞYANIN SATIŞ BEDELİ YÖNTEMİ 4-(5)İNDİRGEME YÖNTEMİ
5-(4)HESAPLANMIŞ KIYMET YÖNTEMİ 6-SON YÖNTEM
1-SATIŞ BEDELİ YÖNTEMİ
MADDE 45• –Gümrük Kanunun 24 üncü maddesinde yer alan esaslar çerçevesinde satış bedeli yönteminin
uygulanmasında, aşağıdaki hükümlere göre işlem yapılır:
• a) Mal bedelinin peşin ödenmemesi nedeniyle satıcıya ya da satıcı yararına her ne ad altında olursa olsun yapılan ödemelerden Kanunun 28
inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendindeki ve ikinci fıkrasındaki hükümlere uymayanlar fiilen
ödenen ya da ödenecek fiyatın içindedir.
• b) Satış bedeli yöntemine göre gümrük kıymetinin belirlenmesinde, kıymetin belirlendiği sırada eşya bedelinin fiilen ödenmemiş olması halinde, ödemenin
gerçekleşeceği tarihte ödenecek olan bedel kıymet tespitine esas alınır.
• c) Serbest dolaşıma giriş rejimi için beyan edilen eşyanın, tek bir ticari işlemde satın
alınan daha büyük miktardaki aynı eşyanın bir kısmı olması durumunda, fiilen ödenen veya ödenecek fiyat; toplam fiyatın, ithal eşyasının toplam satın alınan eşya miktarına oranı
nispetindeki miktarına tekabül eden fiyattır.
Bu işlem, sevkiyatın kısmi kaybı veya kıymeti belirlenecek eşyanın serbest dolaşıma girişten önce hasara uğraması halinde de uygulanır.
• ç) Eşyanın serbest dolaşıma girmesinden sonra fiilen ödenen veya ödenecek fiyatta satıcı tarafından alıcı lehine bir düzeltme yapılması durumunda; eşyanın
serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescili tarihinde kusurlu olduğunun, satıcı tarafından fiyatta yapılan
düzeltmenin beyannamenin tescilinden önce yapılmış satış sözleşmesinde yer alan garantiye ilişkin bir
yükümlülükten kaynaklandığının, eşyada mevcut
kusurun satış sırasında satış fiyatının belirlenmesinde dikkate alınmamış olduğunun, gümrük idaresine tevsiki ve İdarece uygun bulunması şartıyla, fiyatta yapılan
düzeltme satış bedeli yöntemine göre gümrük
kıymetinin tespitinde dikkate alınır ve Kanunun 211 inci maddesi çerçevesinde işlem yapılır. Söz konusu
düzeltmenin dikkate alınabilmesi için, beyannamenin tescilinden itibaren bir yıl içinde yapılmış olması
gerekir.
• d) Satış bedeli yönteminin uygulanmasında, satış konusu eşyanın serbest dolaşıma giriş
rejimi için beyan edilmesi, bunların Türkiye’ye ihraç amacıyla satıldığının kabul edilmesi için yeterli sayılır. Kıymet tespitinden önce ardıl satışların olması halinde; eşyanın Türkiye
Gümrük Bölgesine girmesine yol açan son satış veya eşyanın serbest dolaşıma giriş rejimine tabi tutulmasından önce Türkiye Gümrük
Bölgesinde gerçekleşen satış eşyanın
Türkiye’ye ihraç amacıyla satıldığını gösterir.
• e) Eşyanın satılmasından sonra, serbest
dolaşıma sokulmak üzere beyanname tesciline kadar geçen süre içerisinde başka bir ülkede kullanılmış olması durumunda, gümrük
kıymetinin eşyanın satış bedeli olması aranmaz.
• f) Kanunun 24 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin uygulanmasında, satış veya fiyatın, kıymeti belirlenmekte olan eşya bakımından
kıymeti belirlenebilir mahiyette bir koşul veya edim konusu olması durumunda, Kanunun 24 üncü maddesinin üçüncü fıkrasının (b) bendi kapsamındaki bir faaliyet ya da Kanunun 27 nci maddesi kapsamında fiilen ödenen veya
ödenecek fiyata ilave edilecek bir unsur ile ilgili olmaması koşuluyla, bu kıymet alıcı tarafından satıcıya yapılan dolaylı bir ödeme sayılır ve fiilen ödenen veya ödenecek fiyatın bir parçası kabul edilir.
• g) Eşyaya ilişkin fiilen ödenen veya ödenecek fiyat içerisinde, menşe ülkesi veya ihraç
ülkesinde ödenen bir dahili verginin mevcut olması ve bu meblağın fiyatta alıcı lehine
düzeltme yapılarak düşüldüğünün veya düşüleceğinin gümrük idaresine tevsiki ve idarece uygun bulunması halinde, gümrük kıymetine dahil edilmez.
2-AYNI EŞYANIN SATIŞ BEDELİ YÖNTEMİ
MADDE 46
• (1) Satış bedeli yöntemine göre
belirlenemeyen ithal eşyasının gümrük kıymeti Türkiye’ye ihraç amacıyla satılarak kıymeti
belirlenecek eşya ile aynı veya yakın bir tarihte ihraç edilen aynı eşyanın satış bedelidir.
• (2) Bu yönteme göre gümrük kıymeti
belirlenirken, kıymeti belirlenecek eşya ile aynı ticari düzey ve yaklaşık aynı miktarda satılan aynı eşyanın satış bedeli kullanılır. Böyle bir satışın
bulunmaması durumunda, farklı ticari düzey ve/veya farklı miktarlardaki aynı eşyanın satış
bedeli, bu ticari düzey ve/veya miktar farkları göz önüne alınarak yapılacak düzeltmeden sonra
kullanılır. Kıymet artış veya azalışına da yol açsa, düzeltmenin yapılabilmesi için makul olduğunun ve doğruluğunun kesin delillerle ispatı gerekir.
• (3) İthal eşyası ile söz konusu aynı eşya arasında, ithal eşyasının giriş liman ve mahalline kadar nakliyesi ile ilgili olarak yapılan nakliye ve sigorta giderlerinin satış
bedeline dahil edildiği durumlarda, mesafe ve nakliyatın türünden doğan ciddi farklılıklar göz önüne alınarak satış bedelinde düzeltme
yapılır.
• (4) Bu yöntemin uygulanması sırasında aynı eşyaya ilişkin birden fazla satış bedeli tespit edilirse, ithal eşyasının gümrük kıymetini
belirlemek üzere bunlardan en düşük olanı kullanılır.
• (5) Bu maddenin uygulanmasında, aynı
eşyanın satış bedeli, önceden kıymeti satış bedeli yöntemine göre belirlenmiş ve bu maddenin ikinci ve üçüncü fıkralarına göre düzeltilmiş gümrük kıymetidir.
3-BENZER EŞYANIN SATIŞ BEDELİ YÖNTEMİ
MADDE 47
• (1) Yukarıda belirtilen yöntemlere göre belirlenemeyen ithal eşyasının gümrük kıymeti Türkiye’ye ihraç amacıyla
satılarak, kıymeti belirlenecek eşya ile
aynı veya yakın bir tarihte ihraç edilen
benzer eşyanın satış bedelidir.
• (2) Bu yönteme göre gümrük kıymeti
belirlenirken, kıymeti belirlenecek eşya ile aynı ticari düzey ve yaklaşık aynı miktarda satılan benzer eşyanın satış bedeli kullanılır. Böyle bir satışın bulunmaması durumunda, farklı ticari
düzey ve/veya farklı miktarlardaki benzer eşyanın satış bedeli, bu ticari düzey ve/veya miktar
farkları göz önüne alınarak yapılacak
düzeltmeden sonra kullanılır. Kıymet artış veya azalışına da yol açsa, düzeltmenin yapılabilmesi için makul olduğunun ve doğruluğunun kesin delillerle ispatı gerekir.
• (3) İthal eşyası ile söz konusu benzer eşya arasında, ithal eşyasının giriş liman ve
mahalline kadar nakliyesi ile ilgili olarak yapılan nakliye ve sigorta giderlerinin satış
bedeline dahil edildiği durumlarda, mesafe ve nakliyatın türünden doğan ciddi farklılıklar göz önüne alınarak satış bedelinde düzeltme
yapılır.
• (4) Bu yöntemin uygulanması sırasında benzer eşyaya ilişkin birden fazla satış bedeli tespit edilirse, ithal eşyasının gümrük kıymetini belirlemek üzere bunlardan en düşük olanı kullanılır.
• (5) Bu maddenin uygulanmasında, benzer
eşyanın satış bedeli, önceden kıymeti satış
bedeli yöntemine göre belirlenmiş ve bu
maddenin ikinci ve üçüncü fıkralarına göre
düzeltilmiş gümrük kıymetidir.
4-İNDİRGEME YÖNTEMİ
MADDE 48
• (1) Bu yöntemde, kıymeti belirlenecek eşya ya da aynı veya benzer eşya, Türkiye’de ithal
edildiği hal ve durumda satılmışsa, bu yönteme göre ithal eşyasının gümrük
kıymetinin belirlenmesinde, bu eşyanın ya da aynı veya benzer ithal eşyasının yurt içindeki satıcıdan müstakil alıcılara kıymeti
belirlenecek eşyanın ithal tarihi ile aynı veya yakın bir tarihte yapılan en büyük miktardaki satışına ait birim fiyat esas alınır.
• (2) Yukarıda belirtilen birim fiyattan aşağıdaki indirimler yapılır:
• a) Türkiye’ye ithal edilen, ithal eşyası ile aynı sınıf veya cins eşyanın satışında mutat olarak ödenen veya ödenmesi kararlaştırılan
komisyon veya kar ve söz konusu eşyanın
pazarlanmasına ilişkin doğrudan ya da dolaylı giderler dahil olmak üzere genel giderler için yapılması mutat olan ilaveler.
• b) Türkiye sınırları içinde
gerçekleşen mutat nakliye ve sigorta giderleri ile bunlarla ilgili diğer
giderler.
• c) Eşyanın ithali veya satışı
nedeniyle Türkiye’de ödenecek
gümrük vergileri ile diğer dahili
vergiler.
• (3) Kıymeti belirlenecek eşya ya da aynı veya benzer ithal eşyasının, kıymeti belirlenecek eşyanın ithal tarihi ile aynı veya yakın bir
tarihte satışı yoksa, bu eşyanın ya da aynı veya benzer ithal eşyasının ithal tarihinden itibaren doksan gün içinde ithal edildiği hal ve
durumda Türkiye’de yapılan ilk satışına ait birim fiyat esas alınır.
• (4) İthal edildiği hal ve durumda satılan kıymeti belirlenecek eşya ya da aynı veya benzer eşya yoksa; ithalatçının talebi üzerine ithal edildikten sonra işlenen veya değişikliğe tabi tutulan kıymeti belirlenecek eşyanın, yurtiçindeki satıcıdan
müstakil alıcılara en büyük miktardaki satışına ait birim fiyat gümrük kıymetine esas alınır. Bu birim fiyatından eşyanın işlenmesi veya değişikliğe tabi tutulmasından doğan ilave kıymetin düşülmesi ve ikinci fıkrada belirtilen indirimlerin yapılması
gerekir.
• (5) Bu maddenin uygulanmasında,
eşyanın en büyük miktardaki satışına ait birim fiyat, ithal edildikten sonraki ilk
ticari düzeyde satıcıdan müstakil alıcılara, farklı fiyatlarda yapılan satışlardan en
yüksek sayıda birimin satıldığı fiyat
anlamına gelir.
• (6) İthal eşyasının üretimi ve ihraç amaçlı satışı ile ilgili kullanılmak üzere, Kanunun 27 nci maddesinin birinci fıkrasının (b)
bendinde belirtilen unsurları doğrudan
veya dolaylı olarak bedelsiz veya düşük
bedelle sağlayan bir kişiye Türkiye’de
yapılan herhangi bir satış, bu madde
kapsamında birim kıymetin tespitinde
kullanılmaz.
• (7) Üçüncü fıkranın uygulamasında ilk satış, birim fiyatın belirlenmesini sağlamaya yetecek miktardaki
kıymeti belirlenecek eşya ya da aynı
veya benzer ithal eşya satışıdır.
• (7) Üçüncü fıkranın uygulamasında ilk satış, birim fiyatın belirlenmesini sağlamaya yetecek miktardaki
kıymeti belirlenecek eşya ya da aynı
veya benzer ithal eşya satışıdır.
5-HESAPLANMIŞ KIYMET YÖNTEMİ
MADDE 49
• (1) Bu yönteme göre ithal eşyasının gümrük kıymeti, hesaplanmış kıymet esas alınarak belirlenir. Bu yöntemin uygulanması için
ithalatçının gerekli bilgi ve belgeleri gümrük idaresine ibraz etmesi ve bu bilgi ve belgelerin doğruluğunu ispata hazır olduğunu üretici ülke makamlarından alacağı belge ile tevsik etmesi gerekir.
(2) Hesaplanmış kıymet aşağıdaki unsurların toplamından oluşur;
• a) İthal eşyasının üretiminde kullanılan malzeme ve yapılan imalat veya diğer imal işlemlerinin
bedel veya kıymetleri,
• b) Türkiye’ye ihraç edilmek üzere ihraç
ülkesindeki üreticiler tarafından üretilen, kıymeti belirlenecek eşya ile aynı sınıf veya cins eşyanın satışında mutat olan kar ve genel giderlere eşit bir tutar,
• c) İthal eşyasının giriş liman veya yerine kadar nakliyesi ile ilgili olarak yapılan yükleme,
boşaltma, elleçleme giderleri ile nakliye ve sigorta giderleri.
• (3) Hesaplanmış kıymetin
belirlenmesinde, gümrük idaresince ithalatçı tarafından ibraz edilen
bilgilerin dışında bilgilerin de
kullanılması halinde, talep üzerine gümrük idaresi, Kanunun 12 nci
maddesi hükümlerine uyulmak kaydıyla, beyan sahibini kullanılan bilginin
kaynağı ve bu bilgiye dayanılarak yapılan hesaplama konusunda
bilgilendirir.
• (4) İkinci fıkranın (b) bendinde sayılan genel giderler, ikinci
fıkranın (a) bendinde sayılan giderlerin dışında kalan ve
eşyanın üretimi ve ihraç amaçlı satışı ile ilgili doğrudan veya
dolaylı giderleri ifade eder.
6-SON YÖNTEM
MADDE 50• 45 ila 49 inci maddelerde yer alan yöntemlere göre belirlenemeyen ithal eşyasının gümrük kıymeti
Kanunun 26 ncı maddesinde
belirtilen esaslar çerçevesinde
belirlenir.
Son yöntemde dikkate alınacak esaslar
1.Önceki metotların tutarlı, esnek bir şekilde uygulanması
2.Mevcut verilere dayanması.
(Önceden beyan edilmiş gümrük kıymetleri, fiyat listeleri)
3. Amaca uygun yöntemler olması (AB’nin, GATT’ ın gümrük kıymeti anlaşması ve olağan ticaret şartları ile uyumlu)
4.Hariç tutulan değerlendirme dayanaklarının olması ( Keyfi ve hayali kıymetler değil, fakat bir tahmin
yapılması mümkün olan kıymetler)
Son yöntemde esas alınamayacak unsurlar
Bu yönteme göre gümrük kıymetinin belirlenmesinde aşağıdaki hususlar esas alınmaz:
1. İthalat ülkesinde üretilen eşyanın ithalat ülkesindeki satış fiyatı,
2. Gümrük idaresinin iki alternatif kıymetten yüksek olanını kabul etmesini öngören bir sistem,
3. Eşyanın ihraç ülkesindeki iç piyasa fiyatı,
4. Aynı veya benzer eşyanın hesaplanmış kıymet yöntemi hükümlerine göre belirlenen kıymeti dışındaki maliyet bedeli, 5. Başka bir ülkeye ihraç edilmek üzere satılmış eşyanın fiyatı, 6. Asgari gümrük kıymetleri,
7. Keyfi veya hayali kıymetler.
İTHALATTA ÖDEME ŞEKİLLERİ
1. Akreditifli Ödeme
• Bu ödeme şeklinde uluslararası kurallar ile bankacılık teamülleri uygulanır.
• Bankaca, ithalatçının akreditif açılması talebi
üzerine mal bedeli tahsil edildiği takdirde, henüz akreditif açılmamış olsa dahi döviz satışı yapılarak DSB düzenlenir. Bir başka ifadeyle banka ile
ithalatçının anlaşması halinde akreditifin açılması veya muhabir hesaplarının borçlandırılmış olması beklenmeksizin döviz satışı yapılabilir. Satışı
yapılan bu dövizler sadece akreditif konusu
ithalat bedellerinin ödenmesinde kullanılabilir.
• Bu ödeme şeklinde, ithalat hesabı, muhabir hesaplarının borçlandırıldığı tarihten itibaren 180 gün içinde ithalatçının GB ile yapacağı
başvuruya istinaden transferi yapan bankaca GB ile ödemeye ilişkin belgeler arasında
uygunluğun sağlanması halinde kapatılır.
• Akreditif bedelinin kısım kısım transfer
edilmesi halinde 180 günlük hesap kapatma süresi son transfer tarihinden itibaren
başlatılır ve hesabın kapatılmasında yapılan toplam ödeme tutarı dikkate alınır.
• Ancak, son transfere ilişkin 180 günlük süre
dolmakla birlikte akreditif vadesi sona ermemiş ve bakiyesi bulunan işlemlerde, akreditif vadesi sonuna kadar beklenilir ve bu süre içerisinde yeni bir kullanım talebinde bulunulması halinde bu
transferi takip eden 180 gün içinde hesap
kapatılır. Akreditif bakiyesinin kullanılmaması
halinde ise o güne kadar yapılan transferlerle ilgili açık ithalat hesabı akreditif vadesini takip eden 10 iş günü içinde ilgili kambiyo müdürlüğüne
bildirilir.
• Ödemesi fiili ithalden sonra yapılan vadeli
akreditifli işlemlerde ise ithalat hesabının ödeme tarihinden itibaren 180 gün içinde kapatılması
gerekir.
• Açılmış bulunan bir akreditifte, bedelin bir
kısmının, malın özelliği sebebiyle geçici veya kesin kabulünden, malın montajından, çalışır vaziyette teslim alınmasından veya değerinin ihtiva ettiği evsafa göre tespit edilmesinden veya benzeri hallerden sonra ödenmesinin şart edildiği
durumlarda, bahse konu hallerin meydana
gelmesini müteakip akreditif şartında belirlenen süre içinde müracaat edilmek kaydıyla transfer yapılabilir.
• Bu şekildeki akreditifle ilgili ithalat hesabı, döviz satışı yapılan kısım için genel esaslar çerçevesinde, bedeli yukarıda belirtilen
hallerin meydana gelmesinden sonra ödenecek kısım için transfer sırasında kapatılır.
• Bedeli banka kaynaklarından karşılanan
akreditifin iptal edilmesi halinde, karşılığı TL serbest kurlardan DAB düzenlenmek suretiyle ilgilisine ödenir.
• Döviz satışından sonra meydana gelecek kur değişikliği sebebiyle ilgililerden herhangi bir fark istenemez.
• Bankalarca, Türkiye dışındaki bir ülkeden diğer bir üçüncü ülkeye kendi ihtiyaçları için mal
ithalatı yapacak yurt içinde veya dışındaki firmalar lehine bankacılık teamüllerine göre
bedelleri kendi kaynaklarından veya firmaların DTH'lerinden karşılanmak üzere üçüncü
ülkelerdeki (serbest bölgeler dahil) bankalar nezdinde akreditif açılabilir.
• Açılan bu akreditifler kapsamında yapılan ödemelerle ilgili olarak kambiyo taahhüdü doğmaz.
2. Vesaik Mukabili Ödeme
• Bu ödeme şeklinde uluslararası kurallar ile bankacılık teamülleri uygulanır.
• Vesaik mukabili ödeme şekline göre yapılacak ithalatta, sevk belgelerine istinaden yapılacak müracaat üzerine bankalarca mal bedelinin tahsilini
müteakip transfer yapılır.
• Bu ödeme şeklinde ithalat hesabı, transfer tarihinden itibaren 180 gün içinde
ithalatçının GB ile yapacağı başvuruya istinaden transferi yapan bankaca
kapatılır.
• Vesaik bedelinin kısım kısım ödendiği durumlarda belgeler, ödemenin
tamamının yapılmasını müteakip firmaya
verilir ve 180 günlük hesap kapatma süresi
son ödeme tarihinden itibaren hesaplanır.
3. Mal Mukabili Ödeme
• Bu ödeme şeklinde uluslararası kurallar ile bankacılık teamülleri uygulanır.
• Mal mukabili ödeme şeklinde, ithalatçıların ithalat hesabını kapatma, bankaların da takip yükümlülüğü bulunmamaktadır. Ancak
firmaların mal bedelinin transferine ilişkin
talepleri GB'nin ibrazı kaydıyla yerine getirilir.
Bankaca GB üzerine transfere ilişkin not konulur.
• İhracatçı tarafından mal bedelinin diğer bir firmaya transfer edilmesinin yazılı olarak
istenmesi halinde GB’de kayıtlı ihracatçı firma yerine diğer bir firmaya transfer yapılabilir.
• Ayrıca,
-İthalatta haksız rekabetin önlenmesine dair tebliğler çerçevesinde gönderici firmalara göre oranları değişen “dampinge karşı vergi” esasına dayalı Gümrük Müsteşarlığınca uygulamaya
konulan BİLGE sisteminde, yabancı gönderici firma ile menşe ülke ve firmalara göre
oluşturulan kodlar kapsamında gönderici firma ile üretici firmanın farklı olması,
-Malların aynı grubun üretici firması tarafından sevk edilmesi,
-Malların, üçüncü ülkedeki üretici firmadan alınıp bu firmanın düzenlendiği belgelerle ülkemize sevk edilmesi,
• Sebebiyle firmalar arasındaki ticari ilişkinin yukarıda sayılan hallerden birine
uygunluğunun tevsiki veya ithalatçı firma
tarafından yazılı olarak beyan edilmesi halinde GB’de kayıtlı ihracatçı firma yerine diğer bir
firmaya da transfer yapılabilir.
• Türkiye'deki bankalar aracılığı olmaksızın bedelleri doğrudan ihracatçıya ödenen
malların gümrük işlemleri de mal mukabili ödeme şekline göre sonuçlandırılır.
4. Kabul Kredili Ödeme
• Kabul kredisi ile akreditifli, vesaik veya mal mukabili olmak üzere her üç ödeme şekline göre ithalat yapılabilir.
• Vesikalı poliçelerin; ithalatçı, banka veya bu bankanın vereceği talimata istinaden
muhabirlerince kabul edilmesi mümkündür.
İthalatçı tarafından kabul edilen poliçelere bankaların aval verme zorunluluğu
bulunmamaktadır.
• Poliçelerin vadesi, kabul tarihinden başlamak üzere taraflarca serbestçe belirlenebilir.
• İlk poliçenin vadesi içinde yeni bir poliçe düzenlenmek suretiyle temdit talepleri yerine getirilebilir.
• Kabul kredili akreditifli işlemlerde, poliçenin, sevk belgeleri ile birlikte akreditif vadesi içinde ibrazı gerekir.
Poliçenin vadesi akreditif vadesini
geçebilir.
• Kabul kredili vesaik mukabili ödeme şeklinde belgeler, sevk belgeleri ile
birlikte gelen poliçenin kabul veya avalini müteakip ithalatçıya teslim edilir.
• Kabul kredili akreditifli ve vesaik mukabili ödeme şeklinde İthalat hesabı, poliçe
vadesinde bedellerin transfer edildiği tarihten itibaren 180 gün içinde
ithalatçının GB ile yapacağı başvuruya istinaden transferi yapan bankaca
kapatılır.
• Kabul kredili mal mukabili ödeme
şeklinde, bankaca transfer yapılabilmesi, poliçeye kabul veya aval verilebilmesi için ithalatçı tarafından poliçe ile birlikte
GB’nin de bankaya ibraz edilmesi zorunludur.
• Kabul kredili işlemlerde, poliçenin tabi
tutulduğu esaslar dahilinde bononun da
kabul edilmesi mümkündür
.5. Peşin Ödeme
• İthalat bedelinin, GB ve eklerinin gümrük
idaresine onay için ibraz edildiği tarihe kadar ödendiği bu ödeme şeklinde, bankalarca firma talebine istinaden transfer işlemleri
gerçekleştirilir.
• İthalat hesabı, ithalatçının transfer tarihinden itibaren 180 gün içinde ithalatın bedelin
ödendiği ihracatçıdan yapıldığını gösteren GB ile yapacağı başvuruya istinaden transferi
yapan bankaca GB ile ödemeye ilişkin belgeler arasında uygunluğun sağlanması halinde
kapatılır.
• Sözleşme hükümlerine göre söz konusu sürenin yeterli olmaması halinde firmalarca ilgili kambiyo müdürlüğünden ek süre talep edilebilir.
• Ancak,
- İthalatta haksız rekabetin önlenmesine dair
tebliğler çerçevesinde gönderici firmalara göre oranları değişen "dampinge karşı vergi" esasına dayalı Gümrük Müsteşarlığınca uygulamaya
konulan BİLGE sisteminde, yabancı gönderici firma ile menşe ülke ve firmalara göre
oluşturulan kodlar kapsamında gönderici firma ile üretici firmanın farklı olması,
- Mal bedellerinin grup şirketlerden ihracatçı konumunda olana transfer edilmesi, malların ise aynı grubun üretici firması tarafından sevk edilmesi,
- Mal bedeli transit tacirine ödenen malların, üçüncü ülkedeki üretici firmadan alınıp bu
firmanın düzenlediği belgelerle ülkemize sevk edilmesi,
- İhracatçı tarafından mal bedelinin ticari ilişkide olduğu diğer bir firma hesabına transfer edilmesinin istenilmesi,
• sebebiyle ödemeye ilişkin belge ile ibraz edilen GB'de kayıtlı ihracatçı
firma arasında farklılık olması halinde farklı firmalar arasındaki ticari
ilişkinin yukarıda sayılan hallerden birine uygunluğunun tevsiki veya ithalatçının bu konudaki yazılı
beyanının alınması suretiyle ithalat
hesabı kapatılır.
• Yatırımcı firmalar tarafından yurt dışına verilen sipariş kapsamında belirli bir tutarı
peşin ödenen malların kalan bedelinin yapılan sözleşme hükümlerine göre finansal kiralama şirketince ödenerek fiili ithalatının anılan
şirketçe yapılması durumunda, açık bulunan peşin ödemeye ilişkin ithalat hesabı, peşin
ödemenin akreditif mektubu, proforma fatura ve satıcı firma yazısıyla teyit edilmesi, peşin ve bakiye ödemeye ilişkin belgelerle uyumlu GB ve finansal kiralama sözleşmesinin ilgili
bankaya ibrazı kaydıyla kapatılır.
• Türkiye'de yerleşik faktoring kuruluşu ile ihracatçı firma arasında imzalanan faktoring sözleşmesi
kapsamında faktoring kuruluşu tarafından
ithalden önce ithalatçı firma adına yurt dışına transferi gerçekleştirilen tutarlar, ithalat ve ihracat faktoring sözleşmelerinin transferi gerçekleştiren bankaya ibrazı kaydıyla peşin ödeme olarak dikkate alınır. Transferi yapan
bankaca ithalatçı firmaya verilecek ilgili gümrük müdürlüğüne yönelik transfer yazısında, faktoring kuruluşu yerine ithalatçı firmaya ait bilgiler
kaydedilir. Bu durumda ithalat hesabının kapatılmasından ithalatçı firma sorumludur.
6- Özel Takas
• Mal ve/veya hizmet ihraç ve ithalinde tarafların aynı gerçek veya tüzel kişiler olması halinde mal ve/veya hizmet ihraç bedelleri ile mal ve/veya hizmet ithal
bedelleri herhangi bir para hareketi söz
konusu olmaksızın kısmen veya tamamen
takas (mahsup) edilebilir.
• Takas talebi,
-Mal ve/veya hizmet ihracatının önce
yapılması halinde mal ihracatı için ihracatla ilgili olarak belirlenen tahsil süreleri, hizmet ihraç bedelleri için ise hizmete ilişkin fatura ve/veya hakediş raporu tarihinden itibaren 180 gün içinde,
- Mal ithalatının önce yapılması halinde ithal tarihinden itibaren 180 gün, hizmet ithalinin önce yapılması halinde ise mal ihracına ilişkin bedellerin tahsil süreleri içinde,
• bankalara yapılır.
• Hizmet ihracı bedelleri ile hizmet ithali bedellerinin takas talebi herhangi bir süreyle sınırlı değildir.
• Takas talebinde, mal ithal ve ihracı için ithalat ve ihracat hesabının kapatılmasına ilişkin belgelerin, hizmet ithal ve ihracında ise fatura ve/veya hakediş raporunun ibrazı gerekir.
• Hesapların izlenmesi bakımından ithalat ve ihracat işlemleri aynı banka tarafından yürütülür.
• Bankalarca, takasa tabi tutulan bedeller için TL olarak aynı kur üzerinden DAB ve TPTB
düzenlenir. Bu belgelerde kayıtlı kur,
düzenlenme tarihindeki TCMB döviz alış kurundan az olamaz.
• Aracı ihracatçı vasıtasıyla yapılan ihracatta, bağlı muamele kapsamında olmaksızın yurt dışındaki satıcı ve alıcının aynı gerçek veya tüzel kişi olması, ithalat ve ihracata ilişkin GB'lerde imalatçı ve
ihracatçı firma unvanlarının birlikte kayıtlı olması, mahsup işleminden yararlanacak firmanın
imalatçı niteliğini haiz olduğunun sanayi sicil belgesi veya diğer belgelerle tevsiki ve fiili ihraç veya ithal tarihinden itibaren 180 gün içinde
mukabil ithalat veya ihracatın gerçekleştirilmesi kaydıyla imalatçı ve ihracatçıların yapacakları
ithalat ve ihracata ilişkin mal bedelleri, kısmen veya tamamen takas (mahsup) edilebilir. Bu durumda takasa tabi tutulan bedeller için TL olarak aynı kur üzerinden ihracatçı adına DAB, imalatçı adına TPTB düzenlenir.
• Dış ticaret sermaye şirketleri ve sektörel dış ticaret şirketleri aracılığıyla yapılan ihracatta da yurt dışındaki satıcı ve alıcının aynı gerçek veya tüzel kişi olması, firmalardan muvafakat yazısı alınması, ihracata ilişkin GB'de tedarikçi firma unvanının kayıtlı olması veya firmanın tedarikçi niteliğini haiz olduğunun satış
faturasıyla tevsiki kaydıyla tedarikçi firmanın yaptığı ithalatın bedelleri dış ticaret sermaye şirketleri ve sektörel dış ticaret şirketlerinin ihracat bedelleri ile kısmen veya tamamen takas (mahsup) edilebilir.
• Malların ithalatı sırasında ilgililerce GB'ye ödeme şekli olarak "Özel Takas" yazılır. İlgili gümrük
müdürlüğünce de söz konusu GB'nin 28.
hanesinde kayıtlı bankaya bu ithalatla ilgili gerekli bilgi iletilir.
• Mal ihracının takasa tabi tutulmayan kısmının tahsilinde genel esaslar uygulanır.
• İthalatla ilgili olarak bankaya ulaşan bilgiye
istinaden ithal tarihinden itibaren 180 gün içinde bir ihracat veya hizmet ihraç bedeli ile bu
ithalatın takas edilmesi talebinde bulunulmaz veya söz konusu bedeller ithalat bedeli tutarını karşılamaz ise ithalatın karşılanmayan kısmı mal mukabili ödeme hükümlerine tabi tutulur.
• Takas konusu ihracata ilişkin GB'nin, peşin bedelin tasfiyesi suretiyle kapatılmasında kullanılması
mümkündür.
• GB'de ödeme şekli mal mukabili belirtilmek
suretiyle gerçekleştirilen ithalat ve/veya ihracat işleminin özel takas ödeme şekline dönüştürme talepleri, takas taleplerine ilişkin süreler içinde müracaat edilmesi, ihracat ve ithalatla ilgili
bedellerin alış ve satış işlemlerinin yapılmadığının tespit edilmesi ve bu işlemlere ait GB'lere takasa
tabi tutulduğuna dair not konulması kaydıyla yerine getirilir.
• Mal mukabili ödeme şekline göre yapılan ithalatın özel takasa dönüştürme taleplerinin, hizmet
ithalatının tabi olduğu süreler içinde yapılması gerekir.
7. Bağlı Muamele
• İthal edilen mal, hizmet ve teknoloji bedelinin mal, hizmet ve teknoloji ihracıyla karşılandığı,
ithal veya ihraç fazlalığının döviz olarak ödendiği veya tahsil edildiği bu ödeme şeklinde aşağıda belirtilen esaslar çerçevesinde işlem yapılır.
• Bankaca, ihracatçı firmanın üyesi olduğu veya bulunduğu bölgedeki ihracatçı birliğinin izin belgesi aranır.
• İhracatçı birliği, verdiği izin belgesinin bir örneğini
“Bağlı Muamele veya Takas Başvuru Formu”nda beyan edilen bankaya gönderir.
• Hesapların izlenmesi ve işlemlerin takibi
bakımından ithalat ve ihracat işlemleri aynı banka tarafından yürütülür.
• İthalat ve ihracatın, ihracatçı birlikleri tarafından verilen izin belgesindeki süre (ek süreler dahil) içinde gerçekleştirilmesi gerekir.
• Bu ödeme şeklinde firmalarca gerek ithalat gerek ihracata ilişkin GB’nin 28. hanesine bu işlemlere aracılık eden aynı banka şubesi ile ödeme şekli olarak “Bağlı Muamele” yazılır.
• İhracatçı birliklerince verilen süreden itibaren 90 gün içinde ithalat ve ihracat hesabının
kapatılmasını teminen aracılık eden bankaya müracaat edilmesi zorunludur.
• Birliklerce verilen izin belgesinde ithalat ve ihracat bedelleri,
a) TL olarak gösterilmiş ise DAB ve TPTB bankaya başvuru tarihi itibarıyla TL olarak düzenlenir.
b) Döviz olarak gösterilmiş ise bankaya başvuru tarihi itibarıyla serbestçe belirlenen alış kurundan TL'ye çevrilerek TPTB ve TL olarak DAB
düzenlenir. Uygulanacak kur, belgelerin düzenlenme tarihindeki TCMB döviz alış kurundan az olamaz.
• Her iki halde de belgeler üzerine “Bağlı Muamele”
olduğuna ilişkin not konulur ve fiili ihraç ve ithal tarihi yazılır.
• Bankalarca, ithalat ve ihracat hesabının ihracatçı birliklerince verilecek izin
belgesindeki süreden itibaren 90 gün içinde kapatılması için başvurulmaması veya bu süre içinde ithalatın ve ihracatın
gerçekleştirilmediğinin tespiti halinde 10 iş günü içinde ilgili kambiyo müdürlüğüne
ihbarda bulunulur.
• Banka tarafından hesabı kapatılan veya
kambiyo müdürlüğüne ihbar edilen işlemler
hakkında izin belgesini veren ihracatçı birliğine 10 iş günü içinde bilgi verilir.
• İhracat bedelinin verilen süre içinde mal ile karşılanmaması durumunda döviz
olarak tahsil edilen kısım ilgililere serbest kurdan ödenir.
• İhracatın yapılmaması veya ihracatın
ithalatın tamamını karşılamaması halinde ithalatın ihracatla karşılanmayan kısmı
mal mukabili ödeme hükümlerine tabi
tutulur.
• İhracat veya ithalat bedellerinin kısmen veya tamamen hizmet veya teknoloji
transferiyle ödenmesinin öngörüldüğü durumda ithalatçı veya ihracatçının
düzenlediği fatura veya gerek duyulacak diğer belgelerdeki tutarlar esas alınır.
• Bağlı muamele konusu ihracata ilişkin
GB’nin, peşin bedelin tasfiyesi suretiyle
kapatılmasında kullanılması mümkündür.
İskontolar
• İskonto, faturadaki değer ve miktarlar üzerinden satıcının alıcıya uyguladığı indirimler şeklinde tanımlanabilir.
• Fatura fiyatı – iskonto = Fiilen ödenen veya ödenecek fiyat olarak hesaplanır.
• Kabul Edilecek İskontolar 1.Peşin ödeme iskontosu:
Mal bedelinin peşin ödenmesi nedeniyle alıcıya tanınan bir fiyat indirimidir. Kabul edilmesi için; Ödeme şekli peşin ödeme
olmalı, ödeme yapılmış olmalı, oran “mutad iskonto” kapsamında olmalı, satıcının
bulunduğu ülkede benzer işlemlerde uygulanan oranlara yakın olmalıdır.
• 2. Miktar iskontosu
Satıcının alıcıya, belli bir dönem içinde satın aldığı miktara göre yaptığı indirimdir, yalnızca satıcının satılan mal miktarına göre fiyat uyguladığı
durumlarda söz konusudur. Mutad oranlarda olmalı ve tüm alıcılara uygulanmalıdır.
• Kabul edilmeyecek iskontolar;
Yukarıda anlatılan koşulları taşımayan, mutad olmayan ve alıcı ile satıcının kişisel ilişkilerinden kaynaklanan özel iskontolar kabul edilmez.
Gümrükler Genel Müdürlüğünün 2001/38 Sayılı 14.11.2001 Günlü Genelgesi
• 1. 4458 sayılı Gümrük Kanununun 24 üncü maddesine göre ithal eşyasının gümrük kıymeti eşyanın satış
bedelidir. Satış bedeli, Türkiye'ye ihraç amacıyla yapılan satışta, Gümrük Kanununun 27 ve 28 inci maddelerine göre gerekli düzeltmelerin de yapıldığı fiilen ödenen veya ödenecek fiyattır.
• Fiilen ödenen veya ödenecek fiyat, ithal eşyası için alıcının satıcıya veya satıcı yararına yaptığı veya yapması gereken ödemelerin toplamıdır.
• Bu kapsamda, gerekli koşullara uygunluk sağlayan iskontoların satış bedeli yöntemine göre gümrük
kıymetinin tespitinde dikkate alınması gerekmektedir.
• 2. Satış bedeli yöntemine göre ithal eşyasının gümrük kıymetinin tespitinde dikkate alınacak iskontolar "peşin ödeme iskontosu" ve
"miktar iskontosu"dur.
• Bu konuda, öncelikle yapılan iskontonun peşin ödeme veya miktar iskontosu tanımına girip girmediği, bu çerçevede gerekli koşulları
taşıyıp taşımadığı hususlarının incelenmesi
gerekmektedir. Bu inceleme sırasında iskonto oranları da gözönünde bulundurulmalıdır.
• a)Satışa konu eşyanın sevk edilmesinden önce alıcı tarafından eşya bedelinin ödenmesi uluslararası ticarette "peşin ödeme" olarak tanımlanmaktadır.
• "Peşin ödeme iskontosu" ise mal bedelinin peşin
ödenmesi nedeniyle alıcıya tanınan bir fiyat indirimidir.
• Dolayısıyla, peşin ödeme iskontosu yapıldığı belirtilen işlemlerde, öncelikle ödeme şeklinin ne olduğu
araştırılmalı, ithal eşyasının gümrüğe beyanından önce peşin ödeme iskontosunun yapıldığı ve buna göre mal bedeline ilişkin ödemenin de gerçekleştirilmiş
bulunduğu tespit edilmelidir.
• Ayrıca peşin ödeme iskontosunun ticarette "mutat iskonto" olarak kabul edilen oranlarda ve satıcının bulunduğu ülkede benzeri ticari muamelelerde
uygulanan oranlara yakın olması gerekmektedir.
• b) "Miktar iskontosu," satıcının alıcıya, belli bir dönem içinde satın aldığı miktara göre fiyattan yaptığı indirimdir. Miktar iskontosu yalnızca
satıcının satılan eşya miktarına bağlı olarak önceden belirlenen bir ödeme planına göre fiyat uygulandığı durumlarda söz konusudur.
• Bu iskontonun da ticarette mutat olarak kabul edilen oranlarda bulunması ve aynı miktarda mal alan tüm alıcılara uygulanması
gerekmektedir.
• 3. 1 ve 2 nci maddelerde belirtilen koşulları taşımayan, alıcı ile satıcının kişisel
ilişkilerinden kaynaklanan özel iskontolar ile mutat olmayan miktardaki iskontolar eşyanın gümrük kıymetini azaltıcı bir unsur olarak
kabul edilmez.
• 4.Yükümlü tarafından ibraz edilen belgelerde gösterilen iskontoların kabul edilebilirliği
konusunda şüphe hasıl olduğunda 2000/13 sayılı 8.2.2000 tarihli Genelgemizde belirtilen esaslar çerçevesinde yükümlüden ek bilgi ve belge istenilerek, uygunluk araştırması
yapılacaktır.
İstisnai kıymetle beyan
MADDE 53• (1) Kanunun 24 üncü maddesine göre kıymet tespitinin yapıldığı hallerde beyan sahibinin talebi üzerine;
• a) Konsinye şekilde teslim edilen çabuk bozulabilir eşyanın,
• b) Gümrük kıymetine ilave edilmesi gereken, ancak ihracatçı ve ithalatçı arasındaki
sözleşme gereği söz konusu kıymet unsurları gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihten sonra belli olacak eşyanın,
• c) Satış sözleşmesinde, fiyatın sonradan gözden geçirilmesini öngören hükümler içeren eşyanın,
• ç) Boru hatları veya elektrik telleri ile taşınan ve depolama imkanı olmayan sürekli akış
halinde olan eşyanın,
Gümrük kıymetinin tespitinde, beyan
sahibinin talebi üzerine, gümrük idaresince basitleştirilmiş usuller uygulanır.
• (2) Birinci fıkra uygulamasında, 22 ila 24 üncü maddelerdeki genel ve özel koşullar aranmaz.
Ancak bu genel ve özel koşulların aranmaması bu kişiye basitleştirilmiş usulle sağlanan diğer hakların kullanım hakkını vermez. Birinci
fıkranın (b), (c) ve (ç) bentlerinde belirtilen durumlarda yükümlülerin, anılan kıymet unsurlarının mevcudiyetini gösteren
sözleşmelerin örneği ve onaylı çevirisini gümrük idarelerine sunmaları gerekir.
• (3) Birinci fıkrada belirtilen hallerde, vergi
tahakkuku mevcut belgelerde belirtilen kıymet esas alınarak yapılır. Tamamlayıcı beyana göre gözden geçirilmiş kıymetin daha yüksek olması halinde ek vergi tahakkuku yapılır. Daha düşük olması halinde ise; farka isabet eden kıymetin
iade alındığının tevsiki ve satış sözleşmesine göre kıymetin yeniden belirlenmesini gerektiren
işleme ait tahlil raporu gibi bir belgenin onaylı örneğinin sunulması koşullarıyla ve gümrük idaresince yapılacak inceleme sonucunda söz konusu hususların tespiti üzerine Kanunun 211 inci maddesi çerçevesinde işlem yapılır.
• (4) Tamamlayıcı beyana isabet eden ithalat vergileri bakımından zamanaşımı tamamlayıcı beyanın verildiği tarihten itibaren başlar.
• (5) İthal eşyasının gümrük kıymetine veya katma değer vergisi matrahına girmesi gereken, ancak gümrük beyannamesinin tescili anında beyan sahibi tarafından mevcudiyetinin bilinmesi
mümkün olmayan kıymet veya matrah unsurları ile ilgili olarak, en geç söz konusu kıymet veya
matrah unsurunun öğrenildiği ayı takip eden ayın ilk üç günü içinde beyanda bulunulması ve
vergilerinin ödenmesi gerekir.
Veri ya da komut yüklü bilgi
taşıyıcılarının gümrük kıymetinin belirlenmesi
MADDE 54• (1) Bilgisayarlarda kullanılmak üzere ithal edilen veri ya da komutlar yüklü bilgi taşıyıcılarının
gümrük kıymetinin belirlenmesinde, sadece
taşıyıcı ortamın kendisinin maliyeti veya kıymeti esas alınır. Bu nedenle, taşıyıcı ortamın maliyet veya kıymetinden ayırt edilebilmesi koşuluyla, gümrük kıymeti, veri veya komutların maliyet veya kıymetini içermez.
• (2) Bu maddede geçen;
• a) Taşıyıcı ortam deyimi, entegre
devreler, yarı iletkenler ve bu tür devre veya cihazlarla bütünlük oluşturan
benzeri araç ve aletleri,
• b) Veri veya komutlar deyimi, ses,
sinematografik veya video kayıtlarını,
kapsamaz.
Alıcı ile satıcı arasındaki ilişkinin
belirlenmesi
MADDE 55(1) Gümrük kıymetinin belirlenmesinde alıcı ile satıcı arasındaki ilişkinin varlığı yalnızca
aşağıdaki durumlarda kabul edilir.
• a) Birbirlerinin memuru veya idarecileri olmaları,
• b) Birbirlerinin yasal ortakları olmaları,
• c) İşçi ve işveren ilişkisi içinde bulunmaları,
• ç) Her iki firmanın oy hakkı veren hisse senedi veya sermaye paylarının en az
%5’i doğrudan veya dolaylı olarak aynı kişilere ait olması veya bu kişilerin
kontrolü altında veya elinde bulunması,
• d) Birinin diğerini dolaylı veya dolaysız olarak kontrol etmesi,
• e) Her ikisinin de doğrudan veya dolaylı
olarak bir üçüncü kişi tarafından kontrol
edilmesi,
• f) Her ikisinin birlikte, bir üçüncü kişiyi
doğrudan veya dolaylı olarak kontrol etmesi,
• g) Aynı ailenin üyeleri olmaları.
• (2) Tek acente, tek distribütör veya tek bayii olarak birbiri ile iş ilişkisi içinde bulunan
kişilerin yukarıdaki kıstaslara uymamaları durumunda, ilişki içinde olmadıkları kabul edilir.
Royalti ve lisans ücretleri
MADDE 56• (1) Kanunun 27 nci maddesinin beşinci fıkrası hükmü saklı kalmak kaydıyla, ithal eşyasının gümrük kıymeti satış bedeli yöntemine göre
belirlenirken, royalti veya lisans ücreti ödemeleri fiilen ödenen veya ödenecek fiyata aşağıdaki
koşullarla ilave edilir.
• a) Ödeme kıymeti belirlenecek eşya ile ilgili olmalıdır.
• b) Ödeme bu eşyanın satış koşulu olarak yapılmalıdır.
• (2) İthal eşyasının sadece Türkiye’de imal edilen
eşyanın karışımındaki maddelerden biri veya bir parçası olması durumunda, ithal edilen eşya için fiilen ödenen veya ödenecek fiyatta düzeltme sadece royalti veya lisans ücreti bu eşya ile ilgili ise yapılabilir. Eşyanın monte edilmemiş bir şekilde ithal edilmesi ya da
yeniden satılmadan önce sulandırma ya da paketleme gibi önemsiz işlemlerden geçmesi durumunda, bu, bir royalti veya lisans ücretinin ithal edilen eşya ile ilgili kabul edilmesini engellemez. Eğer royalti veya lisans ücretleri kısmen ithal edilen eşya ile kısmen de ithal edilmelerinden sonra eşyaya eklenen unsur ya da parçalarla veya ithalat sonrası faaliyetler veya
hizmetler ile ilgiliyse, uygun bir paylaştırma sadece nesnel ve ölçülebilir verilere dayalı olarak ve ek-8’de yer alan açıklayıcı notlar çerçevesinde yapılır.
• (3) Bir markanın kullanılmasına ilişkin bir royalti veya lisans hakkı, ithal edilen eşya için fiilen ödenen veya ödenecek fiyata sadece aşağıdaki durumlarda ilave edilir.
• a) Royalti veya lisans ücreti, aynı
durumda yeniden satılan veya ithal edildikten sonra sadece önemsiz
işlemden geçen eşyaya ilişkin ise,
• b) Eşya, ithalattan önce veya sonra yapıştırılan ve royalti veya lisans ücretinin ödendiği marka
altında pazarlanıyorsa,
• c) Alıcı, bu tür eşyayı satıcı ile ilişkisi olmayan
diğer satıcılardan temin etme özgürlüğüne sahip değilse.
• (4) Alıcının bir üçüncü kişiye royalti veya lisans ücreti ödemesi durumunda, birinci fıkrada
öngörülen koşullar, satıcı veya satıcı ile ilişkili olan bir kişinin alıcıdan bu ödemeyi yapmasını
istememesi durumunda yerine getirilmiş sayılmaz.
• (5) Bir royalti veya lisans ücretinin miktarı ithal edilen eşyanın fiyatına bağlı olarak belirleniyor ise, aksi yönde bir kanıt bulunmadığı sürece, bu royalti veya lisans ücretinin ödenmesinin kıymeti belirlenecek eşya ile ilgili olduğu
varsayılır. Ancak, bir royalti veya lisans
ücretinin miktarı ithal edilen eşyanın fiyatına bakılmaksızın belirleniyor ise, bu royalti veya lisans ücreti ödenmesinin de kıymeti
belirlenecek eşya ile ilgili olduğu kabul edilebilir.
• (6) Kanunun 27 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin
uygulanmasında, royalti ve lisans ücretini alacak olan kişinin
yerleşik olduğu ülke dikkate
alınmaz.
İşlem görmüş ürünlerin gümrük
kıymeti
MADDE 375• (1) Kanunun 31 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, serbest dolaşıma girecek işlem
görmüş ürünlerin kıymetinin belirlenmesinde, ilgili kişinin serbest dolaşıma giriş
beyannamesinin tescil tarihindeki tercihine göre;
• a) Herhangi bir üçüncü ülkede üretilen aynı veya benzer eşyanın aynı veya yaklaşık bir tarihte tespit edilen kıymeti,