SMYO Tarım Makinaları Programı. Ekim Dikim Gübreleme Makinaları

(1)

SMYO

Tarım Makinaları Programı

Ekim Dikim Gübreleme Makinaları

(2)

Tahıl Ekim Makinaları / 2

Hafta 5

(3)

Tahıl Ekim Makinalarında Kullanılan Ekici Düzen Tipleri

1. Tahıl ekim makinalarında kullanılan ekici düzen tipleri

Tahıl ekim makinalarında kullanılan ekici düzen tipleri

Oluklu makaralı

Dişli makaralı

İçten kerkitli bilezikli

Santrifüj Pnömatik

(4)

b. Dişli Makaralı Ekici Düzenler

 Tohum hücresi içerisinde bulunan dişli makaralar, oluklu makaralara

benzemekle birlikte makaralar üzerinde oluk yerine diş seklinde

çıkıntılar vardır.

 Ekici makara üzerine dişler bir, iki veya üç sıra olarak yerleştirilmiştir

(5)

Dişli Makaralı Ekici Düzenler

 Dişler tarafından yakalanan tohumlarla birlikte sürtünme

etkisiyle taban klapesi üzerindeki tohumlar da hareketlendirilerek tohum

borusuna itilir

(6)

Dişli Makaralı Ekici Düzenler

 Tohum miktarı ayarı dönme hızının değiştirilmesiyle yapılır.

 Dişli makaralarda taban klapesinin tohum iriliğine göre ayarlanması, tohumlarda mekanik zararları artırdığı gibi, akış düzgünlüğünü de

bozmaktadır

 Bu nedenle bu makaralar, oluklu makaraların tersine çeşitli tohumları ekebilecek nitelikte çok amaçlı ekici düzenler değildir.

 Tohum büyüklüğüne göre özel yapıda dişli makaralar geliştirilmiştir.

(7)

Dişli Makaralı Ekici Düzenler

 Fasulye gibi iri tohumlar, özel dişli makara ile zedelenme

olmaksızın ekilebilir.

 Düşük ekim normuyla ekilen yonca gibi küçük tohumların ekimi, kenarları düzleştirilerek kapatılan, orta kısmına ince dişler

yerleştirilmiş olan makara ile yapılır

(8)

Dişli Makaralı Ekici Düzenler

 Hemen hemen bütün tohumların ekiminde kullanılabilen dişli makaralı ekici düzenler, özellikle

tahıl ve benzeri iri tohumların ekimi için daha uygundur.

 Kombine dişli makaraların üzerinde farklı büyüklükte dişli grubu yer alır ve aynı makara ile

farklı boyutlardaki tohumlar ekilebilir.

(9)

Merkezi dağıtmalı, dişli makaralara sahip bir ekim makinasının genel görünüşü

(10)

c. İçten Kerkitli Bilezikli Ekici Düzenler

 Bu tip ekici düzenler bir bilezik şeklinde olup, bileziğin iç kısmı ortadan ikiye bölünmüştür, bileziğin bölünmüş iç yüzeyinden birinde iri tohumları

ekebilmek için kaba ve uzun kertikler, diğer kısmında ise daha küçük tohumları ekebilmek için daha ince kertikler bulunmaktadır.

 Kaba kertikler ile fasulye, mısır, bezelye, ince kertikleri ile tahıl ve yonca ekilir.

 Bilezikler tohum sandığının tam altına yerleştirilmiştir. Bileziğin dönmesiyle bileziğin iç yüzeyindeki kertiklere dolarak yukarı taşınan

tohumlar buradan tohum borusuna atılır.

(11)

İçten Kerkitli Bilezikli Ekici Düzenler

 Tohum sandığının tabanında bileziğin her iki yüzeyine açılan iki akış deliği vardır. Bu deliklerden birisi kullanılmayan yüzey için ekimden önce özel bir

kapakla kapatılır.

 Ekim normu ayarı, bileziğin devrini değiştirerek yapılır. Ülkemizdeki makinalarda bileziğin her iki yanı da tahıl ekiminde kullanıldığından, ekim

normu ayarı yapılırken bu durum da dikkate alınmaktadır.

 Bazı özel içten kertikli bileziklere sahip ekim makinalarında bilezik iç yüzeyinin aktif yüzey genişliğini değiştirerek ekim normu ayarı yapılmaktadır.

 Tahıl ekiminde kullanılan ve makinalarda bulunan içten kertikli bilezikler döküm malzemeden 10 cm çapında ve 2 cm genişliğinde olacak şekilde

yapılırlar.

(12)

d. Santrifüj Dağıtma Düzeni

 Depodan dağıtıcı koninin besleme ağzına doğru akan tohumlar, koninin içine girince hızla dönen

helisel kanatlar tarafından yaratılan santrifüj kuvvetle koni iç

yüzeyinden yukarı doğru yükselir ve tohum borularının çepeçevre

bağlı olduğu çıkış kanallarına fırlatılır

 Dağıtıcı düzenin hızı 300-1200 d/min arasında

değiştirilebilmektedir

(13)

Santrifüj Dağıtma Düzeni

 Atılacak tohum miktarı ayarı, bu hızın değiştirilmesiyle ve koninin giriş ağzındaki açıklığın değiştirilmesiyle yapılır

 Dağıtıcı düzeni kuyruk milinden hareket alan ve ilerleme hızı ile

senkronize çalışmayan ekim makinalarında ekim normunun değişmemesi için hızın tüm ekim işlemi suresince sabit tutulması gerekir.

 Santrifüj dağıtma sistemiyle ot ve sebze gibi küçük, bezelye, nohut gibi büyük olan çok çeşitli tohumların sıraya kesiksiz ekimi yapılabilmektedir

 Ekim normu ayarları 1-400 kg/da arasında değiştirilebilmektedir.

(14)

e. Pnömatik Dağıtma Düzeni

 Tohumların dağılımı hava akımı yardımıyla yapılır.

 Tohum sandığı ters koni seklindedir ve alt ucuna yuvalı bir çark yerleştirilmiştir

 Ekim makinası tekerleğinden hareket alan çark, tohumları hava akımı önüne

bırakır

 Vantilatörün oluşturduğu hava akımı ile tohumlar yukarıya taşınır ve çevresinde tohum boruları bulunan yatay dağıtıcıya

çarparak tohum borularına dağılır

 Hava akımı yardımıyla tohumlar ekici ayaklara kadar iletilir.

(15)

2. Tohum Boruları

 Tahıl ekim makinalarında ekici düzenler topraktan 60-70 cm yukarıda bulunduğundan, bu yükseklikten tohumun toprağa düzgün bir şekilde

bırakılması tohum borularının kullanımını zorunlu kılmıştır.

 Tohum boruları, arazinin dalgalı yapısına göre aşağı yukarı hareket eden ekici ayakların hareketine engel olmayacak şekilde uzayıp kısalabilir olmalıdır.

 Bir ekim makinasında ekici ayaklar çift sıralı dizildiğinden, ön sıradaki ayaklar için kullanılan tohum boruları, arka sıradaki ayaklar için kullanılan borulardan

daha kısadır.

 Uygulamada çok az kullanılan düşey konumlu düz tohum borularında tohum akışı serbest düşme ile sağlanır. Özellikle yulaf gibi hafif tohumların ekiminde

çok az oranda tohum, boru iç yüzeyine (çeperine) çarparak dağılım düzgünlüğünü bozabilmektedir.

(16)

Tohum Boruları

 Uygulamada kullanılanlar, boruların düşeyle yaptığı açının büyüklüğü tohumun borudan akış düzgünlüğünü önemli ölçüde etkilemektedir.

 Yapılan çalışmalar, boruların düşeyle yaptığı açı 18-22º çıkarıldığında hafif tüylü tohumlarda akış düzensizliğinin çok fazla arttığını, benzer sonuca pürüzsüz ve

ağır tohumlar için 30-35º açıda ulaşıldığını göstermiştir.

 Tohum boruları o halde, genel olarak ekim sırasında iyi bir akış düzgünlüğü sağlayabilmesi için 15º den daha büyük bir açı ile çalıştırılmamalıdır.

 Tohum borularının yapımında malzeme olarak çelik, plastik ve kauçuk maddeler kullanılmaktadır.

(a) kauçuk, (b) plastik,

(c) hunili, (d) Teleskopik, (e) (f) helezonlu

(17)

3. Ekici Ayaklar

Ekici ayakların görevi, toprakta açtıkları çizilere tohumları en iyi çimlenme ve yetişme koşullarına uygun olarak yerleştirmektir.

Ekici ayaklardan beklenenler:

 Farklı toprak ve tohum yatağı hazırlık koşullarında çalışabilmelidir.

 Çeşitli tohumların isteklerine uygun çeşitli ekim derinliklerine ayarlanabilmelidir.

 Ayarlanan ekim derinliğine tüm tohumları bırakabilmelidir.

 Ayaklar arası uzaklığı farklı kültürlere göre kolaylıkla değiştirilebilmelidir.

 Toprak ve bitki artıkları ile tıkanmadan çalışabilmelidir Çimlenmeyi

hızlandırabilmek için çizi tabanını hafifçe bastırabilmeli, su kaybını önlemek için ise tohumların üzerini kabarık toprak ile düzgünce örtebilmelidir.

(18)

Ekici Ayaklar

Ayak çeşitleri

Çapa ayak Balta ayak Dişkli ayak

Tek diskli Çift diskli

(19)

1. Çapa ayaklar

 Çapa ayaklar genelde kültivatör ayağı şeklindedir. Çizi açan yüzeyleri geriye doğru yatayla dar bir açı oluşturduğundan bunlara açılı ayak ta denilmektedir.

 Toprağı yırtarak çizi açar ve tohumlar uç demiri arkasındaki boşluktan çiziye bırakılır.

 Kuru topraklarda, çapa ayaklı bir makine ile ekimde tohum çiziye bırakıldıktan hemen sonra çizi kenarından kayarak ekim düzgünlüğünün bozulmasına

neden olan durumu ortadan kaldırmak için geniş kanatlı çapa ayaklar kullanılır.

 Çapa ayakların en önemli sakıncası, yüzey düzgünlüğü iyi olmayan tarlalarda homojen derinlikte ekim yapamaması ve otlu ve anızlı tarlalarda da ayakların

kolayca tıkanmasıdır. Yüksek hızla çalışma için uygun değildir. Çalışma sırasında bir ayağa gelen çeki direnci 3-8.5 kg civarında olup, diğer ayaklara

göre bu değer biraz yüksektir.

(20)

2. Balta ayaklar

 Dökümden yapılmış bir göğüs kısmı ile buna iki yandan perçinlenmiş kanatçıklardan oluşur.

 Çapa ayakların tersine ayağın göğüs kısmının yatayla yaptığı açı yüksek olduğundan geniş açılı

ayak olarak tanımlanır.

 Geniş batma açısından dolayı ayağa gelen bileşke kuvvet ayağı topraktan çıkarmaya zorlar. Bu

nedenle ekim derinliği ek ağırlıklar konarak artırılmaktadır.

 Balta ayaklarda çizi tabanı hafifçe bastırılır. Bu özellik diğer ayaklara göre önemli bir üstünlüktür.

 Taşlı kesekli ve sert köklerin bulunduğu tarlalar için uygun değildir.

 Ekim derinliği az olan bitki tohumlarının ekiminde başarı ile kullanılmaktadır. Derin eki için uygun olmayan bu ayaklarda ayarlanabilen ekim derinliği 2-6 cm

arasındadır.

(21)

3. Diskli ayaklar

 Diskli ayaklar en yaygın olarak kullanılan ayak tipidir. Tek diskli ya da çift diskli olmak üzere

iki çeşidi vardır.

 Topraktan çok az etkilendiğinden kuru tarım bölgelerindeki ekimde ve yüksek hızda

çalışmada başarı ile kullanılır.

 Dönerek çalıştığından sürekli kendini biler, taş, kesek ve diğer artıklardan etkilenmezler.

 Yüzlek ekimde ve küçük tohumların ekiminde kullanılmaz.

 Tek diskli ayakta disklerin yön açısı 3-8º, çeki direnci de 5-12 kg arasındadır.

 Çift diskli ayaklarda iki adet konkav disk bulunduğundan açılan çizi genişliği biraz daha fazladır.

 Dönen diskler arasına atılan tohumların düzgün olması diskler arasına konan yönlendirme plakası ile sağlanır.

 Çift diskli ayaklarda, çizinin ortasında bir sırt oluşmaktadır.