OKUL BİNALARI ANA NİZAMNAMESİ
U. İ. A.
MİLLETLER ARASI MİMARLAR BİRLİĞİ
Rabat'da (Fas) — 1958 şubatta U.İ.A okul inşaatı komisyonunca hazırlanarak, 1959 Şubatda millî seksiyonların tashih-lerinden geçtikten sonra tab edilmiştir.
1951 senesinde U.İ.A nın ilgili hu-susi komisyonunca ele alınmış ve RA-BAT toplantısı esnasında Şubat 1958 de son şeklini bulmuştur.
Bu nev'i binaların yapılmasında sarf edilen dünya ölçüsündeki gayretlerin tam verimli olabilmesi maksadı ile ba-zı tavsiyelerin peşinen yapılmasında fayda görüldü.
Öğretim uzmanları ile yapılan müşte-rek çalışmalar sayesinde mektep kon-sepsiyonunda meydana gelen problem-lerin hallinde daima . pedagojik faktör-ler esas tutulmuştur. Bu nev'i binaların hedefi bu faktöre cevap verebilmek ol-malıdır.
Ortaya konan meselelerin çeşitlili-ği, insan ihtiyaçlarının iktisadî ve coğ-rafî şartlara göre değişmesi, öğretim sistemlerindeki gelişmeler, inşaatta teknik tekâmül, muayyen tip ve normda örnek okullar tavsiye etmemize mâni olmuştur. Üzerinde durduğumuz ve ih-sas etmek istediklerimiz daha ziyade te-mel olarak kabul edilen bit-kaç ana prensibin neticesini teşkil edecek mi-sallerin, her memleketin hususiyetine göre kullanılabileceğini göstermek ol-muştur. Şimdilik etüdlerimiz ileride da-ha başka tedris sistemlerini ele almak üzere şimdilik yalnız ilk tedrisat bina-larında kalmıştır.
Bu etüdlerimizde, iktisadî faktör-ler göz önünde tutulmakla beraber, eği-tim sisteminin icbar ettiği prensipler daima ön plâna alınmıştır. Zira ağitim esasını korumayan bir iktisadiyata gi-dilemiyeceği aşikârdır.
OKUL BİNALARI ANA NİZAMNAMESİ Ö Z E T
1 — İhtiyaçların tesbiti.
2 — Okul yerlerinin ve hacimlerinin ih-tiyaca göre tesbiti.
2. 1. Okulların ihtiyaçlara göre arazide dağılış şekli
2. 2. Minferiden her okul mevkii-nin tesbiti
2. JB. Okul arsasının seçilmesi 2. 4. Arsa eb'adlarının tayini
3 — Okul ç 3. 1. Temel prensipler 3. 2. Tedrisat binası 3. 2. 1. Umumî tertip 3. 2. 2. Sınıfın öz elemanları ile cihazlandırılması 3. 2. rî. Sirkülasyonlar
3. 3. Tedrisat binasını meydana getiren unsurlar
3. 3. 1. Sınıf
3. 3. 2. Sınıfda (equipement) ci-hazlandırılma
3. 3. 3. Hususî tedrisata mahsus sınıf 3. 3. 4. Beder. eğitimi 3. 3. 5. Diğer unsurlar 4 — İnşaat tatbikatı. 4. 1. Evvel etüdler 4. 2. Metodlar 4. 3. Tatbikat şartları 4. 4. Neticeler 1 — İHTİYAÇLARIN TESBİTİ : Herhangi bir çalışmadan önce bazı bilgilerin ve ihtiyaçların daha evvelden toplanması gerekir.
Muayyen seneler zarfında inşa edi-lecek okul binaları tatbik safhası bu prensibe göre ayarlanır, programlandı-rılır.
Böyle bir programın hazırlanması sırasında aşağıdaki hususiyetler göz önünde tutulmalıdır.
1 - 1 - Okul binaları bir program dai-resinde inşa edilmelidir. Bu prog-ram o memlekete mahsus eğitim politikasının ulaşmak istediği he-defe ve bu hehe-defe götürecek hal çarelerinden faydalanarak ve ih-tiyaçların önemine göre hazırla-nır.
1 - 2 - Bu ihtiyaçlar vatan sathında in-san kitlelerinin tahavvülleri ve yerleşme şekilleri ile sayımlar sayesinde tahmin edilir.
1 - 3 - Temel istatistik bilgilere daya-narak hazırlanmış regional plân-da ilerisi için fayplân-dalı görülerek, tatbiki tavsiye edilen bazı ekono-mik değişiklikler, halk kitleleri-nin asırlardanberi teşekkül ede-gelmiş oturmuş bünyesinde mil-lî, bölgevi veya belde ölçüsünde bazı tehavvüller meydana getiri-lebilir.
1 - 4 - «Urbanisma» plânlar vasıtası ile memleketin plânlanma şeklini ifade eder.
Bu «Urbanisma» plânlarında O-KUL, meskenler üzerindeki cazi-besi bakımından başlı başına bir mihenk taşı teşkil eder. Zira oku-lun mahalle içerisinde hallini mecbur kıldığı «circulation» ve
sağlık meseleleri gibi birçok me-selelerin halli, okul ve mahalle bakımından zarurîdir.
1 - 5 - Demek oluyor ki, memleket ça-pında bölge plânlanması, urba-nisma ve okul binaları tatbikat programı, birbirinden ayrılmaz meseleler teşkil ediyor. Mektep-ler programı memleket bölge plânında ve şehircilik plânların-da işaretlenip birlikte etüd edil-meden istenilen netice elde edi-lemez. Etüd beraber ele alın-dığı zaman ancak inşaatla elve-rişli, lüzumlu arsaların ihtiyaten ayrılması veya satın alınması ile-risi için en iyi imkânları verir. II. OKUL YERLERİNİN VE HACİM-LERİNİN İHTİYACA GÖRE TESBİTİ
2 - 1 Okul binalarının ihtiyaca göre arazide dağılış pren-sipleri.
Okul binalarının arazide dağıtılma şeması milli eğitimin okullar progra-mına ve en acele olanlar daha evvel ele alınmak üzere hazırlanır.
OKUL HACİM VE YERİNİN TESBİTİ Şehirlerde :
«Hygiene» ve «Pedagogique» mec-buriyetler nazarı itibare alınmak üzere nüfuz kesafeti yüksek olan bu gibi yer-lerde, ana faktör ve düğüm noktası, bir mektep külliyesinin istiap edebile-ceği azamî talebe adedini tayin edebil-mekle tesbit edilir.
Köylerde :
Nüfus kesafeti az olan bu gibi yer-lerde mekteplerin dağıtılış şekli kat edilecek yol mesafelerine göre ayarla-nır.
Okul yerlerinin seçilmesi nüfus ke-safeti nisbetine, civar köylere nazaran mevki hususiyetine ve geliş gidiş im-kânlariyle su bulma imkânlarına bağ-lıdır. Bununla beraber mevcut veya ta-savvur edilen iskân topluluğun ekono-mik veya ailevi mülâhazalarla, servis-lerin guruplandırılması veya küçükservis-lerin büyükler tarafından mektebe kadar ge-tirilip götürülmesi ve buna benzer se-bepler yüzünden mesafelerin uzunca ol-ması pahasına da olsa değişik yaşda ta-lebelere mahsus binaların bir araya toplanması bazan tercih edilebilir. O takdirde her binanın karakteri aynen bırakılmalı ve ayrıldığı ihtiyaca göre kullanılmalıdır.
Çok az nüfuslu ve birbirinden uzak köyler için köy ve nahiyeler arasında bir anlaşma zemini bularak bir müşte-rek otobüs servisinin tesisi veya leyli talebe için yurt binalarının isabetli yer-lerde yapılması mümkündür.
Hakikatte ve umumiyetle küçük okul binaların arazide serpiştirilme-si ve talebelerin büyük ve tek ted-risat binasında toplanması tercih edi-lir. Zira okul, civar topluluk üzerinde eğitim tesirini yayacak civar köy ve mahallelerin bünyesinden olan ayrıl-maz bir parçadır.
2 - 2 Münferiden her bir okul mevkiinin tesbiti. Yerin tesbiti :
a) Bir mektebin istiap edeceği ta-lebe adedine göre ve
b) Kat edilecek mesafeye göre mekteplerin birbirinden uzaklığı bakı-mından tayin olunur.
Talebenin yaşına nisbetle okul'yn hacmi ve kat edilecek mesafe büyüye-bilir.
8 yaşına kadar okul aile yuvasının bir devamı, aynı zamanda dış alemle talebenin ilk temas yeridir.
Bu bakımdan bu yaşdakilerin oku-lu 3, 4 sınıftan ibaret ooku-lup mesken grub-lamalarının en ufak şehircilik ünitesi olan (mesken ünitesi) kademesine göre düşünülmeli.
Talebenin kat edeceği mesafe 1 km. dir.
Bundan yüksek şehircilik kademe-leri için okul 15 sınıfı aşmamak üzere «Neigbour Hood» sistemindeki mahalle mefhumuna göre düşünülür. O takdir-de talebenin kat etakdir-deceği mesafe 4 km dir.
2 - 3 Okul arsalarının seçilmesi. Okulda konfor, «hygiene», çocuğun fizikî inkişafını, zihnî uyanışının esaslı şartlarıdır.
Dolayısiyle okul arsasının seçilmesi sırasında :
Geniş, hâkim rüzgârlar ve yağmur vaziyetlerini düşünmek binaya en iyi oriyantasyonu verebilmek, sevimli bir muhit yaratacak şekilde mevcut veya dikilecek mabet cinslerin seçilmesi ve muhafazası bile okulun konfor ve ra-hatlığını temin eder.
Gürültü, toz, duman gibi rahatsız edici tesirlerin bertaraf edilmesi şart-tır. Okul arsasına geliş yolları trafik kazalarını asgariye indirecek şekilde düşünülmelidir. Arazinin topografiyesi ve zemin kalitesi evvel etüdlere tabi
tutulup iktisadî bir inşaat tarzı temin edilmelidir.
2 - 4 Okul arsalarının ölçüsü Talebe başına 20 M- kabul etmek makul bir ölçü sayılabilir. Bu ünite ra-kama inşaat sahası ve istirahat yerleri dahil olup spor sahaları dahil değildir. Hakikatte 8 km. saha dahilinde yayılmış 1600 talebelik bir mesken sek-törü için, 20.000 M- ve 2 parsele ayrıl-mış 30-40 talebelik 15 sınıflık 2 okul lâzımdır. Okul 4 km nısıf kutrun mer-kezinde bulunur.
III OKUL
3 - 1 Temel Prensipler 3 - 1 - 1 Eğitim çocuğun nivosuna göre
ayarlanmalı. Ayni zamanda tedri-satın tedri-satın yapılacağı binâ çocu-ğun mikyasına nisbetle olmalı, monümantal ve fazla büyük bina tipine gidilmemeli. «Monimentali-te» den kaçınmamalı.
3 - 2 - 2 Eğitim sisteminde öyle bir «suples» olmalıdır ki çocuk, be-denî, fikrî hususiyetlerini ve şahsiyetini geliştirebilsin. Yani binanın taksimatında yeknasak ve «rigide» şekilde sıralanmış eski tek sınıf tipi yerine her yaşa her derse elverişli mahal-ler, gayet değişik seyyal ve ca-zip bir sistemde tertiplenebil-sin. Tefriş edilebiltertiplenebil-sin. 3 - 1 - 3 Okul, meskenin bir
mütemmi-mi olabilmeli. Çocuğun alıştığı ev uslup ve havasından kesin olarak ayrılmamalı. Burada ço-cuk kendisine henüz yabancı olan dış aleme karşı koyabil-mek üzere hazırlanabilmeli, ka-tılacağı yeni hayata alıştırıla-bilmeli. Netice olarak mesken formuna ve meskenin bugünkü «evolution» una uyan bir kon-for'a intibak edebilen «râum» • larla tertiplenen bir okul binâ edilmeli.
3 - 1 ı- 4 Çocuk, daima etrafında olan bitenlerle yakinen alâkalanma-lıdır.
Mimâri detaylarının inceliği ve heyeti umumiyenin güzel uslû-bu sayesinde okul yapısı, ço-cuğun formasyonunda gelişme-sinde direkt ve mühim rol oy-nar.
3 - 2 Tedrisat binası 3 - 2 - 1 Umumi tertip
Okul umumî tertibinde : a) Pedagojik esaslar veya
b) Müşterek mahaller c) İdarî ve genel servisler rol
oynar.
a — Pedagojik ünitede vesti-yerli - lavabolu veya vestiyer-siz - lavabosuz, oyun yeri olan veya oyun yersiz SINIF, ufak bir çocuklar grubuna mahsus bir bölüm teşkil eder.
b — Müşterek mahaller : Açık havada veya kapalı yer-lerde ayrılmış oyun sahaları ile bazı hususî tedrisata ayrılmış mahallerdir.
c — İdâri bölümü ve genel ser-visler okul binasının kalbini, can merkezini t eşkil ederler. Sınıflarla «annexe» leri bu mer-kezin etrafında ayrı ve tâli bir bölüm olarak yer alır. Her sı-nıf, sınıfda verilecek derse gö-re karakterlendirilmiş olup ay-nı zamanda umumî kompozis-yonda âhengi temin edebilme-lidir.
3 - 2 - "2 Tek katlı veya çok katlı okul, bilhassa küçük çocuklar için tek katlı okullar «pedagoji» ve «Hygiene» kaidelerine en elve-rişli olanlarıdır. Aydınlatma ve bahçelerin aynı seviyede bulun-ması bina irtifa ve iç hacimle-rinin, çocukların ölçülerine da-ha yakın ölçülerde olabilmesi sebeplerden ötürü tek katlı okul tipi ilk okullar için ter-cihe şayan bir tiptir.
Ayrıca tek katlı okul tipi da-ha da-hafif tesirli inşaatı da sürat-li ve ucuz olur. Merdivenlere de lüzum kalmaz.
Bina kompozisyonu esnasında «circulation» şemasında sadel hal çareleri bulunur.
Bütün bu faydalara rağmen tek katlı okul tipine gitmek her za-man mümkün değildir. Bu tip okulda fazla yayılma zaruretle-ri bazı mahsurlar doğurmakta-dır. O' zaman mecburen çok katlı okul sistemine gidilir. «Pedagojik» mülâhazalarla faz-la katlı okul binafaz-ları mahsurlu sayılır. Talebenin yaşı ve eği-tim hususiyetleri bu hususu ta-yin eder. Fazla katlı okul tipin-de en küçük yaştakilerin sınıf-ları daima zemin katta düşü-nülür.
Okul üç katlıdan fazla olamaz; bu mecburiyet karşısında üç katlı okulda tek katlıda
kolay-ca elde edilebilen havalandır-ma, aydınlatma imkânlariyle okulun sevimli karekterini tek-rar verebilmek üzere araştırma-lar yapmalı.
3 - 2 - 3 Sirkülasyonlar :
Bugüne kadar okul binasının koridor üzerinde sırlanmış sı-nıflardan ibaret bir yapı oldu-ğu kabul edilirdi.
Bu nazariyeden doğan tertiplerin mahzurları:
Yeknesak, sıkıcı, Sistematik olması Bilhassa kapalı koridorların peyda ol-ması aydınlatma ve havalandırma ter-tibatında zorluk bu sistemde karşıla-nan mahzurlardır.
Uzun ve pratik olmayan sirkülas-yonlar başka bir mahzurdur. Nafi sa-hanın % 30 unun inşaat ve bakım mas-raflarını arttırması gene mahzurludur.
Halbuki yeni kabul edilen okul sis-temlerinde, sevimli, değişik ve ucuz ça-relerle kaybedilen nafi sahayı azalt-rrîak imkânları mevcuttur.
Meselâ :
Tek zemin kat üzerinde tertiplenen sınıf katog'orisinde:
Sirkülasyon'a yarayan galeriler bi-nanın güneşli cephesinde düşünülüp muayyen irtifada tutulursa hem sınıf-lar güneşlendirilir hem de yer, yer ka-palı oyun mahalli olarak kullanılabilen müsait «galeri» köşeleri meydana çıkar. Bir zemin kat veya bir zemin kat ile bir tek birinci kattan ibaret okul katagorisinde :
Zemin kat da sınıfların altı, birin-ci katta bulunan sınıfların oyun mahal-leri olarak kullanılır. Mahfuz olan bu oyun mahalleri «patio» (iç bahçe) şek-linde olur ve sınıf ve dış tabiat arasın-da kalır.
Birinci katta merkezî bir «plato» paralel olan ve ayrı ertipde olabilen sınıf bloklarının «passereller» yani «ya-ya körücüklerle» binanın sınıf blokla-rını birbiriyle îrtibatlandırır ve orta plâto, alt katta ferah bir «abri preau» yani kapalı bir oyun mahalli olarak ka-lır.
Çok katlı okul binalar kategorisinde: Mimarî ve pedagoji bakımından bil-hassa bu tip. okul binalarında talebe-leri kapalı oyun salonlarını havi ayrı
çıkış girişleri olabilen muhtelif bina kitlelerine taksim etmek zarurîdir. Zira büyük bir kitlenin çocuklar üzerinde ağır ve sıkıcı bir tesiri olabilir. Mek-tep binasının daima talebeler için ara-nan sevimli samimî «home» havasına bürünmüş olabilmesi lâzımdır. Zaten
es-tetik zaruretler de buna âmildir. Bina1
meselâ şakulî bloklara ayrılabilir. 3 - 3 Tedrisat binasını meydana
getiren unsurlar: 3 - 3 - 1 Sınıf :
Bir grub talebe ile hoca, umumi-yetle «sınıf» tâbir edilen üniteyi mey-dana getirir, «sınıf» da «pedagoji» esas unsur olduğundan prensip olarak iyi bir okul yapıcı pedagoji esaslarını en iyi cevaplandırabilen yapıdır.
a — Talebe adedi - Saha :
«Pedagojik üniteyi temsil eden sınıfın tanziminde bir tek hocaya ema-net edebilecek azamî talebe adedi nazarı itibare alınır.
Sabit olan azamî talebe adedi art-tırıldığı takdirde tedrisatın verimi her cepheden zedelenebilir.
Talebe adedi böylece tesbit edildi-ğinde iyi bir eğitime lüzumlu, elverişli hacimler bu sâbit talebe adedine göre düşünülür.
Bu hacimler, ders nevilerine göre talebe yaş ve adedine ve iklime gore ayarlanır.
b — Varyanlar :
Denilebilir .ki bazı ahvallerde sı-nıfın ihtiyaçları aşağı yukarı birdir. Bu bakımdan sınıf çeşidinin tahdit edil-mesi belki de faydalıdır, hattâ bu dü-şünce okul binaları inşaatında bir te-kemmül de sağlıyabilir. Çünkü kaliteli bir yeknesaklık inşaat kalitesini düşü-rebilecek çok varyantlı sınıf sistemin-den daha iyi netice verebilir. Fakat bu mî yeknesaklık içerisinde pedagojik mecburiyetlerin karşılanmış olması dai-ma lüzumludur.
c — Sınıfın şekli «formu»:
Sınıf o şekilde olmalıdır ki o sı-nıfda verilecek ders talebeyi en kolay, en emin surette erişisin.
Yani talebe - hoca fikir irtibatı, en iyi şekilde temin edilebilsin. Talebenin rahatını temin etmekle derse dikkat ve alâkasını çekebilmeli.
Eğitim usulleri ve şekilleri «tradi-tionnel» «passif» veya hocanın kürsü-den bilgisini talebeye dökecek şekiller-de olabilir. Bugün bilhassa ilk tedrisat-da modern petedrisat-dagoji, talebenin bilfiil ve pratik amelî olarak yetişmesini ter-cih eder.
Şimdiye kadar yapılagelen dar uzun sınıflar içerisinde muntazam sıralanmış sıra sistemi şimdi tamamen terk edil-miştir. Talebeleri hocaları etrafına gu-ruplandıran veya aralarında ufak gurup-lar halinde toplanma imkângurup-ları veren sistem tercih edilir.
d) Sınıf mahallin karakteristikleri (Ge-nel olarak) :
Sathı = 50 - 60 m* Talebe adedi = 2 5 - 40 Talebe başına saha = 1,5 - 2,5 m2
3 - 3 - 2 Sınıfın (equipement) ni veya «haşlandırılma :
a) Sınıf da duvar içindeki boşlukların etüdü. (Aydınlatma, havalandırma, Güneşletilme ve güneş şualarından muhafaza veya brizsoley).
Bu etüde ne kadar önem verilir-se azdır.
Sınıfın konfor'u ve talebenin «phy-siologiquc». haleti ruhiyesi bakımından bu etüdün ehemmiyeti büyüktür:
Sınıfda ziya bol olmakla beraber fazla olmadan mütecanis şekilde yayıla-bilmeli, ve içeride gölge ve aydınlık satıhlar aıeydana getirmemeli.
Umumiyetle havalandırmanın ayârı bir olup talebenin bozuk havateneffüs etmesini önliyevilmeli ve çocukların üze-rine gelebilecek direkti «courant d'air» ler önlenmelidir.
Aydınlatma ve havalandırma yan taraflardan gelmeli. Ekseriya karşılıklı her iki duvarda yapılan camekânlar ke-miyet ve keyfiyet bakımından iyi aydın-latma ve havalandırmayı temin edebili-yor, aynı zamanda bu hal çaresi fazla sıcak ve soğuğu saatte ve mevsime göre ayarlama imkânını verir.
Bazı zamanlarda güneş şuala-rının faydalı tesiri sınıfın içerisine i kadar nüfus edebilmeli. Bu tesir
kon-trol edilebilmelidir (brizsoley). Demek oluyor ki sınıf içerisinde açı-lacak lüzumlu boşluklar :
a) Aydınlatma boşlukları
b) Ayarlanabilen havalandırma boş-lukları
c) Ayarlanabilen Güneşlik terti-batı olarak üç ayrı teçhizattan ibarettir.
b — Mobilye :
Pedagojik kaidelere göre sınıf, ta-lebelerin değişik grublar halinde
otu-rabilecek şekilde möble yerleriyle bir-likte etüd edilmeli. Seçilecek, kullanı-lacak mobilye cinsi daima talebenin boyuna göre düşünülmüş olacaktır.
Möble aşağıdaki elemanlarla ikmal edilir.
Eğitim malzemesine mahsus hacim-ler.
Çocukların boyuna elverişli yerler-de yerler-ders tatbikat tecrübeleri için, ser-giler için lüzumlu köşeler.
Renkli panolar, nebat yetişen köşe-ler gibi buluşlarla sınıf içerisinde ço-cukların sevgisini, alâkasını çekebilen detaylar'a girilmesi faydalıdır.
Bir sınıfın tefrişi hiçbir zaman kâ-fi derecede etüd edilmiş sayılmamalı daima «varyete» getiren «supl» tertip-ler tercih edilmeli.
3 - 3 - 3 Tipik derslere mahsus sınıflar: Bu gibi sınıflar orada okutulacak ders nev'ine göre ve o derse mahsus Pedagojik donelere nazaran etüd edile-rek, dersin nazarî tarafını tatbikatla canlandıracak şekilde karakterlendirilir.
Tedrisatın teorik ve pratik taraflarını karşılıyabilmek üzere, bu sınıflar diğer sınıflara nazaran daha büyük ve talebe a'dedi daha az olmak üzere hesaplanır.
Fennî veya teknik derslere mahsus sınıflarda emniyeti temin eden bütün tertibat alınır (Yangın, patlama). 3 - 3 - 4 Beden eğitimi:
Mevcut iklim şartlarına göre bu eğitim, mahfuz mahallerde veya açık ha-vada yapılabilir.
3 - 3 - 5 Mektep içerisinde lüzumlu di-ğer bölümler :
a — İdare bölümü : Müdür odası
Hocalara mahsus çalışma ve din-lenme odası
b — Sosyal bölüm :
Talebe yemek odaları
Talebe teneffüsüne mahsus muh-telif mahaller
Sağlık muayene odası, c — Sıhhî Tesisat:
Lavabolar, W.C ler, duşlar. IV İNŞAAT TATBİKATI
4 - 1 Evvel etüdler Bir memleketin idarî, ekonomik, sosyal bünyesinin etüdü ve ileride ala-cağı umumî organizasyon sistemi o
memleketin okul inşa programı ile bir-likte yürütülür.
Bilhassa memleket umumî kalkın-ma programının temelinde mektepleşme ve eğitim gayreti başa gelirse lüzumlu memleketlerde mektepler programının her şeyden evvel tesbit edilmesi elzem-dir.
Mektep bir memleketin ileri ekono-misinde en tesirli faktörlerden biridir.
4 - 2 Metodlar Münferiden her inşaatın «rationel» tarzda yapılmasını sağlamakla beraber zaman ve mekân içerisinde tatbikat ame-liyelerin kısımlara bölünmesi yapıların şehirlerde veya köylerde olacağına gö-re elâstikî bir programa bağlanması, hattâ hususî müsabakalar için bile prog-ramda müddetler ayrılması faydalıdır.
4 - Tatbikat Şartlan Yukarıda hülâsa edilen metodun verimini temin eden şartlar şunlardır. a — Program şartlan :
Eğitimin ihtisaslara ayrıldığı nis-bette her çeşit eğitimin talebe yaşına göre ihtiyaçları değişir.
O bakımdan bu hususî şartlar sera-hatla evvelden bilinmelidir.
Pedagojik ihtiyaçları esas tutan mi-mar ve hoca işbilirliğini sağlamak su-retiyle bir «normalizasyon» cihetinin seçilmesi «prefabrication lu bir inşaat tarzına uygun ise bu normalizasyonda modülasyon sistemi «supl» olmak ve in-şaat malzemesinin kullanılışına uyan bir norm-modül olmak şartiyle şayanı ka-bul olabilir.
b — İdarî Şartlar:
Finansman, tahsis, inşaat kontrolü ile bu gibi işlere mahsus kaideleri tes-bit eden idarî makamlarla bu idarenin icra makamı salâhiyetleri.
c — Ekonomik Şartlar :
1 — El emeği ve malzeme bakı-mından mahallî imkânlar
2 — Nakliyat ve muhabere im-kânları
3 — «Prefabrikasyon» u meydana getiren sanayi gelişme ile bu prefabri-kasyona kâfi sürüm temin edecek şart-lar. Bilhassa köylerde tatbik edilecek propaganda (dağınık ve küçük şantiye-ler) seri prodüksiyon ile «traditionel» inşaatla lokal malzemenin kullanılması arasındaki faydalar kıyas edilmeğe de-ğer. Bazan bu iki metod kombine
edile-rek hafif iskeleti teşkil eden prefabrike malzemenin tercihi, standart çatı kapla-ma usulleri ve tip kapı pencereler gibi elemanların kabulü maliyet bakımından faydalar temin edebilir. O takdirde bi-nanın duvar ve bölme kısımları mahalli malzemeden yapılır.
4 - 4 Neticeler Bu etüdlerden ve elde mevcut hareket
imkânlarından faydalanmak nisbetinde tatbik edilen mektepler programında verimli veya verimsiz neticeler alınır. İnşaat tatbikatında sür'at, kalite ve ekonomi temin edilebilir. Lâkin bu-nu yaparken de gözden hiç bir zaman kaçırılmıyacak birkaç nokta mevcuttur. İnşa edilen her bina parçasının tat-bikat plânlarında pedagojik
hususiyet-ler ve ihtiyaçlar göz önünde tutularak, günün teknik imkânlarını en iyi kullan-ma şekli düşünülerek yapılan -detay plânlarının aynen tatbiki en müsmir in-şaat fi,atını bize verecektir. Zira bu fiattan en ufak malî fedakârlığı yap-mak varılyap-mak istenen hedeften bizi pek çok uzaklaştırır.
ROTTERDAM ŞEHRİNİN TİCARET MERKEZİNİN YENİDEN İNŞASI
A — ikametgâh bölgesi. B — Çarşı. C — Ticaret bölgesi. D — Eğlence
yer-leri bölgesi. E — Hükümet bina-ları. F — Malî binalar. G — İç deniz nakliyatı. H — Sosyal ve' kültürel binaları bölgesi.
700.000 nufuslu Rotterdam şehrinin merkezi İkinci Dünya harbi esnasında bombardımanlarda tamamen harap ol-muştu. Önceleri bir balıkçı kasabası sonra küçük bir ticaret şehri iken, XX inci yüz yılda Şimal denizine kadar uza-nan bir kanal üzerinde bir sanayi ve ticaret şehri olarak inkişaf eden bu
şe-hir, Avrupanın belli başlı bir limanı haline gelmiştir. Birinci Dünya harbin-den sonra şehir «Vreevvjk» plânına göre inkişaf etmişti. İkinci Dünya harbinde harap olduktan sonra 1950 yılında
ha-zırlanan imar ve inkişaf plânı ancak 1950 yılında tatbik edilmiş, bu suretle deniz ticareti için çok ehemmiyeti olan bir iç liman yapılmış ve «Nieuwe Maas3 sahil-leri bir takım endüstri yapılarından te-mizlenerek şehrin merkezi ile rabıtası tanzim edilmiştir.
Şehrin merkezî kısmında yeşil sa-halara geniş yer verilerek inşaat sahası azaltılmıştır. Bu suretle ticaret bölge-sinde «Groothandelsgebovv» da olduğu gibi ticari hareket büyük binalarda
top-Cuadernos de Arquitectura'dan lanmaya mecbur edilmiştir. Şehir mer-kezine giden ticarî nakliyata tahsis edi-len geniş yollar yapılmıştır.
Yollarda çocuk bahçeleri, galeriler ve gezilere kolaylıkla gelip gitmek için vasıtaların durmalarına kâfi gelecek sa-halar bırakılmıştır. Sirkler için ayrıca bir saha tahsis edilmiştir.
Böylelikle, Rotterdam'ın yeni imar plânı, onu hazırlayan mimar ve şehirci lerin uzun tecrübelerinden alınmış bir netice doğmuştur.
