Özel Gruplarda
Beslenmenin
Değerlendirmesi
1. Bireyin Cevap Veremediği Durumlar
2. Etnik Gruplar
3. Çocuklar
4. Yaşlılar
1. Bireyden Bilgi Alınamadığı Durumlar
Genel durumu kötü olan
Exitus
Yakınlardan bilgi alma zorunluluğu
Yakınlardan bilgi alma zorunluluğu
Bilginin kesinliği test edilemez
(üre nitrojeni ölçümü,
işaretlenmiş su vb.
yöntemlerle)
Bilginin kesinliği test edilemez
(üre nitrojeni ölçümü,
işaretlenmiş su vb.
yöntemlerle)
Bireyin yaşam tarzını en iyi bilen kişiden bilgi alınmalı.
Kardeş (bireyin gençlik dönemi hakkında bilgi verir)
Eş (bireyin yetişkinlik dönemi hakkında bilgi verir)
Çocuklar (bireyin yetişkinlik dönemi hakkında
bilgi verir)
Bireyin beslenme alışkanlıkları Besin Tüketim Sıklığı Anketi Bireyin beslenme alışkanlıkları
Besin Tüketim Sıklığı Anketi
Bilgi veren kişinin;
• Bireyle paylaştığı öğün sayısı,
• Cinsiyeti ,
• Bireyin durumu ,
gibi pek çok faktörden etkilenir.
Ortalama besin ve besin tüketim sıklığı bilgisi güvenilir
Ortalama besin ve besin tüketim sıklığı bilgisi güvenilir
Besin grupları detaylandırıldığı zaman güvenilirlik azalıyor
Besin grupları detaylandırıldığı zaman güvenilirlik azalıyor
• Besin tüketim sıklığı anketi güvenilirliği
Kahve, çay, alkollü içeceklerin tüketim sıklığı bilgisi besinlerden daha iyi alınabiliyor.
Kahve, çay, alkollü içeceklerin tüketim sıklığı bilgisi besinlerden daha iyi alınabiliyor.
Besin tüketim sıklığı anketi güvenilirliği
Bireyin aşırı tükettiği besin
Yakınları tarafından nadiren tam tersi bilgi verilmekte
Ancak tüketim miktarı daha az belirtilmekte (orta değer)
Bu durum bireysel düzeyde değerlendirme yapmak için bireylerin yakınlarından alınan bilgilerin güvenilirliğini
sınırlamaktadır
Eşlerden alınan bilgiler de;
birey hayatta- ölü ??
Yakının verdiği bilgi değişiyor
Besin tüketim sıklığı anketi güvenilirliği
Kullanım
Bireyin yakınından alınan bilgilerin analizlerde kullanımı en alt düzeyde tutulmalı
Kullanıldığında alınan bilgilerin hata ve yanlılığı göz önünde tutulmalı
Eğer araştırılmak istenen bireylerin yakınlarından bilgi alınarak bir çalışma yapılacaksa;
birey sayısı kayıp verilerin çok olma ihtimaline karşı çok tutulmalı
diyet değerlendirmesinin güvenilirliğinin düşük olduğu unutulmamalı
birey için bilgi alınacak yakını çalışmaya dahil etme zorluğu
1. Bireyin Cevap Veremediği Durumlar
2. Etnik Köken
3. Çocuklar
4. Yaşlılar
2.Etnik Köken
Artan nüfus Farklı etnik kökenli birey sayısında artış
Etnik Besin çeşitliliğinde artış Besin bileşimi veri
bankaları
Farklı pişirme teknikleri
Farklı mutfaklara ait
içerikler
Bireylerin besin hazırlama teknikleri sorgulanırken;
Anketörün/röportörün aynı etnik kökenden olması
Anlaşma kolaylığı ve daha doğru bilgi almak için anketör kullanılması
Surv. Res. Methods 3 (2009) 13-25 J. Am. Diet. Assoc. 91 (1991) 919-922
Bireylerin besin tüketim durumlarının araştırılmasında;
Değerlendirilecek olan etnik-kültürel besinlerin
içeriklerinin farklı hazırlama tekniklerine göre veri tabanında bulunma durumu
Etnik besinlerin tariflerinin değerlendirilmesi
Aynı isimde olup farklı şekilde hazırlanan yiyecekler
Farklı isimde olup aynı şekilde hazırlanan yiyecekler
Hazırlama ve pişirme yöntemlerinin yanı sıra bireylerin tükettikleri besin grupları
arasındaki farklılıklar:
Veri tabanında standartlaştırılmış yiyecek ve içeceklerin içerikleri güncellenmelidir.
Örneğin Latin Amerikalılar tropikal meyve sularını elma ve üzümden daha fazla tüketmekte.
meyve suyu içerikleri güncellenmeli
Türkiye için; BEBİS te kayıtlı yemek tarifleri bölgelere göre güncellenmeli
Yağ çeşidi: margarin? Zeytin yağı? Tereyağı?
Porsiyon büyüklüğüne bağlı tüketim miktarı farkları
Porsiyon bilgisine ulaşmak için «evde» anketin yapılması ,
Anketörün porsiyonlu katalog, besin replikası vb.
araçları kullanımı
1. Bireyin Cevap Veremediği Durumlar
2. Etnik Gruplar
3. Çocuklar
4. Yaşlılar
3. Çocuklar
Çocuklardan beslenmelerine ilişkin bilgi almak zordur.
günler arasında beslenmeleri büyük farklılıklar gösterebilir.
beslenme alışkanlıkları değişkendir.
yaş gruplarına göre iletişim kurma- bilgi alma değişir
Küçük çocuklar; yakınlarından bilgi alma zorluğu
Adölesanlar; bilgi verme- kayıt tutma isteksizliği
Çocuklarla yapılan çalışmalar;
porsiyon hatasının fazla olduğunu göstermektedir.
Çocuklarla yapılan besin tüketim araştırmaları;
yaş gruplarına göre farklı araçların kullanılmalı
Arch. Pediatr. Adolesc. Med. 156 (2002) 867-871
Okul öncesi çocuklar
Bilgi çocuğun bakımıyla ilgilenen kişiden alınmalıdır.
Ancak;
Çocuğa bakan tek bir kişi yerine bütün aile bireyleriyle ortak yapılan 24-sa hatırlatma yöntemi daha etkin
Ancak;
Çocuğa bakan tek bir kişi yerine bütün aile bireyleriyle ortak yapılan 24-sa hatırlatma yöntemi daha etkin
Okul çağı çocuklarında;
Çocuğun kendisinden bilgi alınır.
24 sa hatırlatma yöntemi kullanılırken;
kayıt – raporlama arasında fazla vakit geçirilmemeli
kayıt ile raporlama arasında vakit arttıkça kesinlik azalmakta
öğün bazında sorgulama tüm günden daha doğru cevap veriyor
Bilgisayar programlarının kullanılması Baranowski et al.
Food Intake Recording Software System (FIRSSt).
Doğruluğu diyetisyenin aldığı besin tüketim kaydından daha düşük
Ancak;
Öğrenciler için zevkli
Maliyeti düşük
Pratik
Kolay bir yöntem
J. Am. Diet. Assoc. 102 (2002) 380-385 Public Health Nutr. 14 (2010) 418-425.
J. Hum. Nutr. Diet. (2012) (e-pub (ahead of print) May 23).
Storey et al. (Kanada)
Web-Survey of Physical Activity and Nutrition (Web-SPAN)
3 günlük besin tüketim kaydı ile karşılaştırıldığında enerji alımı anlamlı daha yüksek,
Korelasyon da 0.24-0,40
maliyet
zaman
J. Hum. Nutr. Diet. 25 (2012) 59-68.
Public Health Nutr. 12 (2009) 2009-2017
Geniş çağlı araştırmalarda kullanılabilir.
Moore et al.
Synchronised Nutrition and Activity Program (SNAP),
40 yiyecek, 9 içecek
24 sa hatırlatma yöntemi ile karşılaştırıldığı zaman güvenilirliği düşük bulunmuştur
Br. J. Nutr. 99 (2008) 1266-1274
Dijital fotoğraf çekim yöntemi
Besin tüketimi öncesi- sonrası çekim
Besinlerin referans örnekleri ile
karşılaştırma
Eat. Behav. 8 (2007) 148-156
Okul çağı çocuklarında ve adölesanlarda beslenme alışkanlıklarının
değerlendirilmesinde kullanılacak yöntem ile ilgili ortak bir görüş bulunmamaktadır.
Çalışmanın amacına, katılımcıların özelliklerine göre yöntem seçilmelidir.
Okul çağı çocuklarında ve adölesanlarda beslenme alışkanlıklarının
değerlendirilmesinde kullanılacak yöntem ile ilgili ortak bir görüş bulunmamaktadır.
Çalışmanın amacına, katılımcıların özelliklerine
göre yöntem seçilmelidir.
1. Bireyin Cevap Veremediği Durumlar
2. Etnik Gruplar
3. Çocuklar
4. Yaşlılar
4. Yaşlılar
Besin Tüketim Sıklığı, Tüketim Kaydı
Hafıza ve bilişsel fonksiyon kaybı
???
Duyma kaybı
Kişinin anketörü duymasını zorlaştırır
Görme kaybı
Kişinin anketi doldurmasını zorlaştırır
Diyet ile ilişkili kronik hastalıkları (Az yağlı, tuzsuz, diyabetik vb.)
Yediklerinden çok yemeleri gereken besinlerin
bilgisini verme
Besin tüketimi değerlendirmesi?
1. Direkt Gözlem
2. Evde kalan bireyin mutfak erzak envanteri çıkartılarak tüketiminin değerlendirilmesi
kısa dönem hafızanın yerine uzun dönem
hafızaları daha iyidir (24 sa hat. besin tük. sıklığı)
*** yaşlı bireylerin beslenme durumları
değerlendirmesinde tek bir yöntem yerine uygun olan yöntemlerin hepsinden yararlanılması
gerekli- esnek olunmalı
Thompson FE and Subar AF.
Nutrition in The Prevention and Treatment of Disease, Dietary Assessment Methodology, (3. Ed), 2013
