DÜZCE TIP FAKÜLTESİ DERGİSİDUZCE MEDICAL JOURNALORİJİNAL MAKALE / ORIGINAL ARTICLE

(1)

Düzce Tıp Fakültesi Dergisi 2015; 17(2): 70-72 70

1Nagihan Sarı

2Sevinç Şahin

1Emel Kıyak Çağlayan

1Levent Seçkin

1Mustafa Kara

1Yaprak Engin Üstün

1Bozok Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Kadın Hastalıkları ve Doğum AD, Yozgat.

2Bozok Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Patoloji AD, Yozgat.

Submitted/Başvuru tarihi:

26.11.2014

Accepted/Kabul tarihi:

28.02.2015

Registration/Kayıt no:

14.11.394

Corresponding Address / Yazışma Adresi:

Nagihan Sarı

Bozok Üniversitesi, Tıp Fakültesi, 66200, Yozgat.

Tel: 0354 2127011 E-posta:

opdrnagihansari@yahoo.com.tr

ÖZET

Amaç: Bu retrospektif çalışmanın amacı endometrial örneklemelerin klinik ve histopatolojik tanıları arasındaki korelasyonun ve amaca uygunluğunun araştırılmasıdır.

Yöntem: Bu çalışmada, Bozok Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’nde Ekim 2012-Ekim 2014 tarihleri arasında jinekolojik nedenler ile endometrial örnekleme yapılan 495 olgunun endometrial biyopsi sonuçları retrospektif olarak değerlendirildi. Veriler elektronik ortamda hasta dosyalarından ve Tıbbi Patoloji Anabilim Dalı arşivinden alındı.

Bulgular: Endometrial örnekleme en sık anormal uterin kanama endikasyonu ile 283 (%57.2) olguya uygulandı. Anormal uterin kanama nedeniyle endometrial biyopsi yapılan 283 olgunun en sık patoloji sonucu proliferatif endometrium (108 olgu-38,2%) idi. Servikal polip nedeniyle yapılan endometrial biyopsilerin 17’sinde (%60,7) endometrial polip saptandı. Bir olguda ise adenokarsinom saptandı.

Sonuç: Sonuç olarak, endometrial biyopsinin uygulanmasında jinekologların daha seçici davranması gerekmektedir.

Anahtar kelimeler: Endometrial örnekleme, anormal uterin kanama, endometrium kanseri.

ABSTRACT

Aim: The aim of this retrospective study was to evaluate the correlation between histopathological and clinical diagnosis of the endometrial samplings and examine the relevance of the indications.

Method: Endometrial biopsies of 495 patients who applied to Bozok University School of Medicine between October 2012 and October 2014 were included this study. Data were obtained from patients file in electronic background and the archives of Department of Medical Pathology.

Results: The most frequent indication of endometrial biopsies was abnormal uterine bleeding (283 cases-57.2%). Among the biopsies which were performed with the indication of abnormal uterine bleeding (283 cases), the most common diagnosis was proliferative endometrium (108 cases-38.2%). Among the endometrial biopsies which were done with the clinical diagnosis of cervical polyp, 17 cases (60.7%) were diagnosed as endometrial polyp histopathologically. One case was diagnosed as adenocarcinoma histopathologically.

Conclusion: As a result, it is suggested that the gynecologist should be more selective in endometrial biopsy practice.

Key words: Endometrial sampling, abnormal uterine bleeding, endometrial cancer.

GİRİŞ

Anormal uterin kanama jinekoloji polikliniklerinde en sık görülen semptomdur(1).

Postmenopozal dönemde malignite şüphesi, menopoz öncesi dönemde ise aneminin en sık sebebi olması nedeniyle anormal uterin kanamanın tanı ve tedavisi jinekoloji pratiğinde önemli yer tutmaktadır (2). Anormal kanaması olan 35 yaşın üzerindeki kadınlara ve 35 yaşından genç olup hormonal tedaviye dirençli anovulatuar kanaması olan kadınlara endometrial biopsi önerilmektedir (3). Endometrial örnekleme teknikleri; dilatasyon ve küretaj (D/C), aspirasyon (ofis biopsi) ve histeroskopi olarak üç ana başlık altında toplanabilir (4). D/C, endometrial örnekleme için en önemli yöntemdir. Geçmişte yaygın olarak kullanılmıştır fakat anestezi gerektirmesi ve yüksek maliyet gibi nedenlerle uygulaması azalmıştır ve birçok çalışmada maliyeti nedeniyle gerekliliği sorgulanmıştır (5,6). Poliklinik şartlarında uygulanabilen örnekleme yöntemleri uygulanması kolay, daha ucuz ve iyi hasta uyumu nedeniyle daha popüler hale gelmiştir. Günümüzde pipelle en popüler endometrial örnekleme aletidir (7). Bununla beraber, son zamanlarda endometrial biopsinin maliyeti, morbiditesi ve anksiyete kaynağı olması nedeniyle anormal uterin kanamanın değerlendirilmesindeki yeri sorgulanmaktadır (8). Bu nedenle kliniğimizde Ekim 2012-Ekim 2014 tarihleri arasında endometrial biopsi yapılan

ENDOMETRİ̇AL ÖRNEKLEME SONUÇLARIMIZ: 495 OLGUNUN ANALİZİ

Results of Our Endometrial Samplings: Analysis of 495 Cases

DÜZCE TIP FAKÜLTESİ DERGİSİ

DUZCE MEDICAL JOURNAL

ORİJİNAL MAKALE / ORIGINAL ARTICLE

(2)

olgularda endikasyonları ve patoloji sonuçlarını değerlendirip, elde edilen bulgularla endometrial biopsi endikasyonu için standart protokol oluşturulmasına katkıda bulunmak istedik.

GEREÇ VE YÖNTEM

Bu çalışmada, Bozok Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’nde Ekim 2012-Ekim 2014 tarihleri arasında jinekolojik nedenler ile endometrial örnekleme yapılan 495 olgunun endometrial biopsi sonuçları retrospektif olarak değerlendirildi.

Elektif gebelik sonlandırılması, gebelik komplikasyonu nedeniyle yapılan tahliye küretaj olguları ve patoloji sonuçları yetersiz materyal olarak değerlendirilen biyopsiler çalışma dışı bırakıldı.

Veriler elektronik ortamda hasta dosyalarından ve Tıbbi Patoloji Anabilim Dalı arşivinden alındı.

Dokular patoloji laboratuvarına %10’luk nötral formalin içerisinde gönderildi. Makroskopik incelemede, dokuların hacmi ve görünümü kaydedilmiş olup total olarak örneklendi. Dokular otomatize doku takip cihazında (Thermo Scientific-Excelsior ES) bir gece boyunca takibe alınmış olup doku gömme cihazında (Thermo Scientific-HistoStar) parafin bloklar hazırlandı. Parafin bloklardan mikrotomda (Shandon-Finesse ME+) 3-6 µm kalınlığında kesitler alınmış olup otomatik boyama cihazında (Thermo Scientific-Varistain Gemini) hematoksilen-eozin (H-E) boyandı. Tüm kesitler bir patolog tarafından ışık mikroskobunda (Olympus, BX53F) incelendi. Endometrial örnekleme endikasyonları; menometroraji, postmenopozal kanama, postmenopozal asemptomatik endometrial kalınlık artışı (≥5mm), myoma uteri nedeniyle histerektomi öncesi preoperatif, myoma uteriye bağlı menometroraji ve servikal polip olarak sınıflandırıldı.

Patoloji sonuçları ise atrofik endometrium, endometrit, proliferatif endometrium, sekretuar endometrium, ekzojen progesteron etkisinde endometrium, düzensiz proliferasyon gösteren endometrium, endometrial polip, endometrial hiperplazi, endometrium adenokarsinomu olarak gruplanmıştır gruplandı.

İstatistiksel analiz için SPSS18.0 programı kullanılmış, tanımlayıcı istatistik yapılmıştır.

BULGULAR

Polikliniğimize başvuran 26687 olgunun 495’ine (%1,85) endometrial örnekleme uygulandı. Hastaların yaş ortalaması 46,6 olarak bulundu. Yaş aralığı 21-84 idi. Olguların 439 (%88,7)’sinden poliklinik şartlarında pipelle ile, 56(%11,3) olgudan ise ameliyathane koşullarında genel anestezi altında D/C yöntemiyle endometrial biyopsi alındı. Endometrial örnekleme en sık anormal uterin kanama endikasyonu ile 283 (%57,2) olguya uygulandı. Diğer endikasyonlar sıklık sırasına göre şu şekilde sıralanmakta idi: postmenopozal kanama ve postmenopozal endometrial kalınlık (88 olgu-%17,8), myoma uteriye bağlı menometroraji (65 olgu-

%13,1), myoma uteri (preoperatif) (31olgu-%6,3), ve servikal polip (28 olgu-%5,7). Anormal uterin kanama nedeniyle endometrial biopsi yapılan 283 olgunun en sık patoloji sonucu proliferatif endometrium (108 olgu-%38,2) idi. Myoma uteriye bağlı menometroraji nedeniyle endometrial örnekleme yapılan 65 hastada ise benzer şekilde en sık patoloji sonucu proliferatif endometrium (28 olgu-%43,1) olarak bulundu. Servikal polip nedeniyle yapılan endometrial biyopsilerin 17’sinde (%60,7) endometrial polip saptandı. Postmenopozal kanama ve postmenopozal endometrial kalınlık artışı (≥5 mm) nedeniyle endometrial örnekleme yapılan toplam 5 (%5,6) olguda (2 olgu atipili, 3 olgu atipisiz) endometrial hipeplazi saptandı.

Postmenopozal kanamalı 1 olguda ise adenokarsinom saptandı.

Bu olgu 62 yaşında idi, hipertansiyon ve diyabet öyküsü mevcuttu.

Son bir ayda 5-6 kez lekelenme tarzında vajinal kanaması

olmuştu. Myoma uteri nedeni ile anormal uterin kanaması olan olgularda ameliyat öncesi yapılan endometrial örneklemelerin hiçbirinde operasyonunun yönünü değiştirebilecek bir patoloji (malignite vs.) saptanmadı.

TARTIŞMA

Toplam 495 olgunun 21’inde (%4) endometrial hiperplazi (18 olgu atipisiz, 3 olgu atipili) saptandı. Sadece bir olguda (%0,2) ise adenokarsinom saptandı. 10 yıldır menopozda olan bu olgu; 62 yaşında idi, hipertansiyon ve diyabet öyküsü mevcuttu. Son bir ayda 5-6 kez lekelenme tarzında vajinal kanaması olmuştu. D/C yöntemiyle endometrial örnekleme yapılmıştı. Postmenopozal kanama veya asemptomatik kalınlık artışı nedeniyle yapılan endometrial biopsilerden 88 olgunun birinde adenokarsinom saptanmasına ilaveten, 5 (%5,6) olguda hiperplazi (3 olgu atipili 2 olgu atipisiz) izlendi. Tuncer ve arkadaşlarının 676 olguyu kapsayan çalışmalarında endometrial hiperplazi %9 oranında, endometrium karsinomu oranı ise %0,1 (1 olgu) olarak saptanmıştır. Endometrium karsinomlu olgu 67 yaşında, 10 yıldır menopozda, obez ve nullipar imiş (8). Çakmak ve arkadaşlarının 400 olgu içeren çalışmasında, 23 olguda (%9,2) endometrial hiperplazi, bir olguda (%0,4) ise adenokarsinom tesbit edilmiştir.

Postmenopozal kanama nedeniyle başvuran 51 yaşındaki bu olguda diyabet ve hipertansiyon öyküsü mevcutmuş (2).

Endometrial biyopsi, karsinom, endometrial hiperplazi veya endometrial polip riski altındaki hastalara uygulanmaktadır.

Endometrial biyopsinin gebelik komplikasyonları dışında anormal uterin kanamalı olgularda kanamanın durdurulması için terapötik etkinliğinin olduğunu savunan çalışmalar olmasına rağmen bu konuda yeterince kanıt bulunmamaktadır (9,10). Endometrial biopsinin asıl amacı endometrial neoplazinin ekarte edilmesidir.

Bizim çalışmamıza ve ülkemizde yapılan diğer çalışma sonuçlarına dayanarak postmenopozal kanamanın ve asemptomatik endometrium kalınlık artışının değerlendirilmesinde endometrial biyopsinin radikal uygulanması yerine daha sınırlı ve seçici olması gerektiği sonucuna varılabilir.

Myoma uteri nedeniyle histerektomi öncesi preoperatif endometrial biopsi uygulanması gerekliliği tartışılan, fakat birçok klinisyenin terk edemediği bir alışkanlıktır (11). Myoma uterisi olan hastalarda histerektomi öncesi endometrial patolojiyi ekarte etmek için rutin olarak endometrial örnekleme birçok klinikte yapılırken, çalışmalar bunu desteklememektedir (12,13) Bizim çalışmamızda da myoma uteri nedeniyle yapılan histerektomilerde preoperatif alınan endometrial örneklemelerin hiçbirinde operasyonun şeklini değiştirecek bulgu saptanmadı. Bu olgularda endometrial örneklemeyi rutin uygulamak yerine seçici olmakta Sarı ve ark.

Tablo 1. Endometrial örnekleme yapılan olguların dağılımları.

Tablo 2. Postmenopozal endometrial örnekleme yapılan olguların sayı ve yüzdeleri.

(3)

fayda olduğu sonucu çıkarılabilir. Servikal poliplerin semptomatik olup olmamasına bakılmaksızın çıkarılması ve beraberinde endometrial inceleme yapılması önerilmektedir (14). Biz de çalışmamızda benzer şekilde bu öneriyi doğrulayan sonuçlara ulaştık. Servikal polip nedeniyle endometrial örnekleme yapılan 28 olgununu 17’sinde (%60.7) eş zamanlı endometrial polip saptadık. Servikal polibi olan 165 olguyu kapsayan bir diğer çalışmada servikal polip saptanan olgulara diagnostik histereskopi yapıldığı ve % 26.7 oranında endometrial polip ile birliktelik saptandığı bildirilmiştir (15).

Sonuç

Endometrial biyopsinin uygulanmasında daha seçici davranılmasının daha uygun olduğu düşünülmektedir. Myoma uteri nedeniyle histerektomi öncesi rutin endometrial örneklemenin gereksiz olduğu, postmenopozal kanaması olan hastalarda daha seçici olmak gerektiği düşünülmektedir. Öte yandan servikal polip nedeniyle polipektomi yapılacak hastalara eş zamanlı endometrial polip olasılığı yüksek olması nedeniyle mutlak ileri endometrial incelemenin ilave edilmesinin yarar sağlayacağını düşünmekteyiz.

KAYNAKLAR

1. Doraiswami S, Johnson T, Rao S, Rajkumar A, Vijayaraghavan J, Panicker VK. Study of endometrial pathology in abnormal uterine bleeding. 2011 Aug;61(4):426- 30,

2. Bülent Çakmak, Ahmet Karataş, Gupse Turan. Endometrial Örnekleme Sonuçlarımız: 400 Olgunun Analizi Selçuk Tıp Derg 2012;28(3):163-166.

3. O. Schorge, I. Schaffer, M. Halvorson, L. Hoffman, D.

Bratshaw,F. Cunningham. Polikistik over sendromu ve hiperandrojenizm. In the Williams Jinekoloji. Nobel tıp kitapevleri 2009: 394.

4. Oehler MK, Rees MC. Menorrhagia: an update. Acta Obtet Gynecol. 2003;82(5):405–422.

5. Word B, Gravlee LC, Wideman GL. The fallacy of simple Uterine curettage. Obstet.Gynecol.1958;12(6):642–648.

6. Stock RJ, Kanbour A. Prehysterectomy curettage. Obstet Gynecol. 1975;45(5):537–541.

7. Rodriguez GC, Yaqub N, King ME (1993) A comparison of thePipelle device and vabra aspirator as measured by endometrial denudation in hysterectomy specimens: the pipelle device samples significantly less of the endometrial surface than the vabra aspirator. Am J Obstet Gynecol.

1993;168(1):55–59.

8. Tuncer R, Uygur D, Kış S. Ankara Zübeyde Hanım Doğumevi 2000 Yılı Endometrial Biopsi Sonuçları: 676 Olgunun Analizi. MN Klinik Bilimler&Doktor. 2003;9:97- 99.

9. Brill AI. What is the role of hysteroscopy in the management of abnormal uterine bleeding? Clin Obstet Gynecol.

1995;38:319-45.

10. March CM. Bleeding problems and treatment. In: Perime no pause (Lobo RA ed.) Clin Obstet Gynecol 1998;41:928-939.

11. Tosun AK, Tosun I, Suer N,Guzın K. Benign Endikasyonlarla Yapılan Histerektomilerde Preoperatif Endometrial Örneklemenin Gerekliliği. Abant Medikal Journal 2014;2(3):156-160.

12. Bokhman Ya, Tkeshelashvili VT, Vishnevsky AS, Volkova AT. Myoma uterus as a marker of oncogynecological

pathology in pre and postmenopause. Eur J Gynaecol Oncol 1988;9(5):355-9.

13. Tamay AG, Yıldırım Y, Buğday S, Koltan OS, Güvenal T, Koyuncu FM, Altaş İ, Kandiloğlu AR. Necessity of preoperative endometrial sampling for hysterectomies with benign indications. Cumhuriyet Med J. 2010;32:329-333.

14. Younis MT, Iram S, Anwar B. Women with asymptomatic cervical polyps may not need to see a gyneacologist or have them removed: an observational retrospective study of 1126 cases. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol 2010;150:190-194.

15. Coeman D, Van Belle Y, Vanderick G, De Muylder X, De Muylder E. Hysteroscopic findings in patients with a cervical polyp. Am J Obstet Gynecol 1993;169(6):1563-1565.

Sarı ve ark.