AÇIKÖ⁄RET‹M FAKÜLTES‹
OKULÖNCES‹ Ö⁄RETMENL‹⁄‹ L‹SANS PROGRAMI
OKUL DENEY‹M‹
Yazarlar
Doç. Dr. Mehmet GÜLTEK‹N (Ünite 1) Ö¤r.Gör. Özlem Melek KAYA (Ünite 2, 3)
Ö¤r.Gör. Dr. Seçil KAYA (Ünite 4)
Editör
Doç. Dr. Mehmet GÜLTEK‹N
ANADOLU ÜN‹VERS‹TES‹
‹lgili kurulufltan izin almadan kitab›n tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kay›t veya baflka flekillerde ço¤alt›lamaz, bas›lamaz ve da¤›t›lamaz.
Copyright © 2011 by Anadolu University All rights reserved
No part of this book may be reproduced or stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means mechanical, electronic, photocopy, magnetic, tape or otherwise, without
permission in writing from the University.
UZAKTAN Ö⁄RET‹M TASARIM B‹R‹M‹
Genel Koordinatör Prof.Dr. Levend K›l›ç Genel Koordinatör Yard›mc›s›
Doç.Dr. Müjgan Bozkaya Ö¤retim Tasar›mc›s›
Doç.Dr. Müjgan Bozkaya Grafik Tasar›m Yönetmenleri
Prof. Tevfik Fikret Uçar Ö¤r.Gör. Cemalettin Y›ld›z
Ö¤r.Gör. Nilgün Salur Dil ve Yaz›m Dan›flmanlar›
Yrd.Doç.Dr. Hülya Pilanc›
Okt. Ferdi Bozkurt Kitap Koordinasyon Birimi
Yrd.Doç.Dr. Feyyaz Bodur Uzm. Nermin Özgür
Kapak Düzeni Prof. Tevfik Fikret Uçar
Dizgi
Aç›kö¤retim Fakültesi Dizgi Ekibi
Okul Deneyimi
ISBN 978-975-06-0890-2
1. Bask›
Bu kitap ANADOLU ÜN‹VERS‹TES‹ Web-Ofset Tesislerinde 6.900 adet bas›lm›flt›r.
ESK‹fiEH‹R, Haziran 2011
‹çindekiler
Önsöz ... vi
Aç›kö¤retim Fakültesi Okulöncesi Ö¤retmenli¤i Program›nda Ö¤retmenlik Uygulamalar›n›n Yap›s› ve ‹flleyifli ... 1
G‹R‹fi ... 2
Ö⁄RETMEN E⁄‹T‹M‹ PROGRAMLARINDA UYGULAMALARIN YER‹ VE ÖNEM‹... 2
E⁄‹T‹M FAKÜLTELER‹ ‹LKÖ⁄RET‹M BÖLÜMÜ OKULÖNCES‹ Ö⁄RETMENL‹⁄‹ PROGRAMINDA OKUL DENEY‹M‹ VE Ö⁄RETMENL‹K UYGULAMASI DERSLER‹ ... 4
ANADOLU ÜN‹VERS‹TES‹ AÇIKÖ⁄RET‹M FAKÜLTES‹ OKULÖNCES‹ Ö⁄RETMENL‹⁄‹ PROGRAMINDA OKUL DENEY‹M‹ VE Ö⁄RETMENL‹K UYGULAMASI DERSLER‹ ... 6
UYGULAMALARDA GÖREVL‹ KURUM VE B‹REYLER‹N GÖREV VE SORUMLULUKLARI ... 7
Uygulamada Görevli Kurum ve Bireyler ... 7
Kurumlar›n Görev ve Sorumluluklar›... 8
Uygulama Okulunun Görev ve Sorumluluklar› ... 8
Bireylerin Görev ve Sorumluluklar› ... 8
OKUL DENEY‹M‹ VE Ö⁄RETMENL‹K UYGULAMASI DERSLER‹NDE UYGULAMANIN ‹fiLEY‹fi‹ ... 11
Uygulama Okullar›n›n Seçimi... 12
Uygulama Ö¤retmenlerinin Seçimi ... 12
Ö¤retmen Aday›n›n Uygulama Okulunda Uymas› Gereken Kurallar... 12
Yararlan›lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar ... 13
Okul Deneyimi Dersi Ö¤retmen Aday› K›lavuzu... 15
G‹R‹fi ... 16
OKUL DENEY‹M‹ DERS‹N‹NAMAÇ VE ‹fiLEV‹ ... 16
Amaç ... 16
Kapsam ... 16
OKUL DENEY‹M‹ DERS‹ Ö⁄RETMEN ADAYI ÇALIfiMA PLANI ... 17
‹flleyifl ... 17
De¤erlendirme... 18
OKUL DENEY‹M‹ DERS‹NDE UYGULAMA ETK‹NL‹KLER‹ ... 18
Etkinlik Raporlar›n›n Yaz›lmas› ... 18
Etkinlik 1. Okulöncesi Ö¤retmeninin Okuldaki Bir Gününün ‹ncelenmesi... 19
Etkinlik 2. E¤itim Etkinliklerinin Yönetimi ve S›n›f›n Kontrolünün ‹ncelenmesi ... 19
Etkinlik 3. Ö¤retmenin Kulland›¤› Yöntemler ve ‹letiflim Biçiminin ‹ncelenmesi... 20
Etkinlik 4. Okulöncesi Çocu¤unun Okuldaki Bir Gününün ‹ncelenmesi... 21
Etkinlik 5. E¤itim Ortamlar›n›n ‹ncelenmesi... 21
Etkinlik 6. Planlama ve Zümre Etkinliklerinin ‹ncelenmesi ... 22
1. ÜN‹TE
2. ÜN‹TE
Etkinlik 7. Çocuklar› Tan›ma ve De¤erlendirme
Çal›flmalar›n›n ‹ncelenmesi ... 22
Etkinlik 8. Okul Müdürü ve Okul Kurallar›n›n ‹ncelenmesi ... 23
Etkinlik 9. Okul-Aile ve Toplum ‹liflkilerinin ‹ncelenmesi ... 23
Etkinlik 10. Rutin Etkinliklerin ‹ncelenmesi ... 24
Etkinlik 11. Serbest Zaman Etkinliklerinin ‹ncelenmesi ... 24
Etkinlik 12. Türkçe Etkinliklerinin ‹ncelenmesi ... 25
Etkinlik 13. Müzik Etkinliklerinin ‹ncelenmesi... 26
Etkinlik 14. Oyun ve Hareket Etkinliklerinin ‹ncelenmesi ... 26
Etkinlik 15. Drama Etkinliklerinin ‹ncelenmesi... 27
Etkinlik 16. Fen ve Matematik Etkinliklerinin ‹ncelenmesi ... 28
Etkinlik 17. Okuma Yazmaya Haz›rl›k Çal›flmalar›n›n ‹ncelenmesi... 28
Etkinlik 18. Alan Gezisi Etkinliklerinin ‹ncelenmesi ... 29
Etkinlik 19. Sanat Etkinliklerinin ‹ncelenmesi ... 30
Okul Deneyimi Dersi Uygulama Ö¤retmeni K›lavuzu ... 31
G‹R‹fi ... 32
OKUL DENEY‹M‹ DERS‹N‹N AMAÇVE ‹fiLEV‹ ... 32
Amaç ... 32
Kapsam ... 32
‹flleyifl ... 33
De¤erlendirme... 34
OKUL DENEY‹M‹ DERS‹NDE UYGULAMA ETK‹NL‹KLER‹ ... 34
Okul Deneyimi Raporlar›n›n Haz›rlanmas›... 34
Etkinlik 1. Okulöncesi Ö¤retmeninin Okuldaki Bir Gününün ‹ncelenmesi... 35
Etkinlik 2. E¤itim Etkinliklerinin Yönetimi ve S›n›f›n Kontrolünün ‹ncelenmesi... 36
Etkinlik 3. Ö¤retmenin Kulland›¤› Yöntemler ve ‹letiflim Biçiminin ‹ncelenmesi... 36
Etkinlik 4. Okulöncesi Çocu¤unun Okuldaki Bir Gününün ‹ncelenmesi... 36
Etkinlik 5. E¤itim Ortamlar›n›n ‹ncelenmesi... 37
Etkinlik 6. Planlama ve Zümre Etkinliklerinin ‹ncelenmesi ... 37
Etkinlik 7. Çocuklar› Tan›ma ve De¤erlendirme Çal›flmalar›n›n ‹ncelenmesi... 37
Etkinlik 8. Okul Müdürü ve Okul Kurallar›n›n ‹ncelenmesi ... 38
Etkinlik 9. Okul-Aile ve Toplum ‹liflkilerinin ‹ncelenmesi ... 38
Etkinlik 10. Rutin Etkinliklerin ‹ncelenmesi ... 38
Okulöncesi E¤itim Kurumlar› Günlük Etkinlik Program›nda Yer Alan Etkinliklerin ‹ncelenmesi ... 38
EK 1... 40
EK 2... 40 3. ÜN‹TE
Okul Deneyimi Dersi E-Portfolyo Uygulamas›... 41
E-PORTFOLYO UYGULAMASI VE Ö⁄RETMEN E⁄‹T‹M‹ ... 42
OKUL DENEY‹M‹ DERS‹ UYGULAMA SÜREC‹ ... 42
Uygulama Okulu ve Uygulama Ö¤retmenlerinin Belirlenmesi ... 43
Dönem Plan›n›n Haz›rlanmas› ve Ö¤retmen Adaylar›n›n Çal›flma Durumlar›... 43
Raporlar›n Portala Yüklenmesi ... 44
OKUL DENEY‹M‹ DERS‹N‹N DE⁄ERLEND‹R‹LMES‹ ... 45
Yararlan›lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar ... 47
4. ÜN‹TE
Önsöz
Sevgili Ö¤retmen Adaylar› ve De¤erli Ö¤retmenler
Ö¤retmenlik mesle¤inde yetiflme genel kültür, alan bilgisi ve ö¤retmenlik mes- lek bilgisi yoluyla sa¤lanmaktad›r. Her meslekte oldu¤u gibi ö¤retmenlerin mes- leklerinde gerekli bilgi ve becerilerle donat›lmalar›n›n yan› s›ra alan bilgisinin na- s›l ö¤retilece¤i konusunda yetiflmeleri gerekmektedir. Bu da ö¤retmenlik meslek bilgisiyle gerçekleflmektedir.
Ö¤retmen e¤itimi programlar›nda ö¤retmen adaylar›na gerekli mesleki formas- yonu kazand›ran ö¤retmenlik meslek bilgisi, kuramsal derslerle uygulamalardan oluflmaktad›r. Ö¤renciler program süresince bir yandan kuramsal dersler yoluyla ö¤retim süreçlerine iliflkin bilgi edinmekte, di¤er yandan uygulamalar yoluyla ku- ramsal derslerde edindikleri bilgileri davran›fla dönüfltürmektedirler. Belli kuram- sal bilgilerin al›nmas›ndan sonra bir okul ortam›nda gözlem yapmak, ö¤retim et- kinli¤ini planlamak ve ö¤retimi gerçeklefltirmek ö¤retmen e¤itimi programlar›n›n önemli bir boyutunu oluflturmaktad›r. Uygulamalar, ö¤retmen adaylar›na, haz›r- lanmakta olduklar› mesle¤i tan›ma f›rsat› vermekte ve gerçek dünya ile karfl›laflma olana¤› sa¤lamaktad›r. Bu nedenle ö¤retmen adaylar›n›n ö¤retmen ve ö¤renciler- le birlikte gerçek okul ortam›nda uygulama yapmalar›, ö¤retmen e¤itimi program- lar›nda stratejik bir öneme sahiptir.
Ö¤retmen e¤itimi veren e¤itim fakültesi programlar›nda uygulama dersleri Okul Deneyimi, Ö¤retmenlik Uygulamas› I ve Ö¤retmenlik Uygulamas› II dersle- rinden oluflmaktad›r. Okul Deneyimi dersi ö¤retmenlik mesle¤ini oluflturan birçok görevi ö¤retmen adaylar›na tan›tma amac›n› güden planl› gözlem ve e¤itim etkin- liklerinden oluflmaktad›r. Bu ders yoluyla ö¤retmen adaylar›n›n okul yaflam›n› ve e¤itim ortam›n› gerçek okul ortam›nda tan›malar› beklenmektedir. Ö¤retmen adaylar›, uygulamalar s›ras›nda, deneyimli ö¤retmenleri görev bafl›nda gözleme ve ö¤rencilerle bireysel ya da küçük gruplar halinde çal›flma yoluyla s›n›rl› bir biçim- de de olsa k›sa süreli ö¤retmenlik deneyimleri kazanacaklard›r. Ö¤retmen adayla- r› deneyim kazand›kça, k›sa süreli de olsa ö¤retmenlik yapmaya ve uygulama ö¤- retmeninin yak›n denetimi alt›nda e¤itim etkinli¤ine bafllayacaklard›r. Özellikle dönemin sonuna do¤ru ö¤retmen adaylar›ndan bir etkinlik saatinin tümü için s›- n›ftaki ö¤retmenlik rolünü üstlenmeleri sa¤lanacakt›r. Böylece ö¤retmen adayla- r› önemli ölçüde deneyim kazanm›fl olarak bir sonraki y›lda gerçeklefltirecekleri Ö¤retmenlik Uygulamas› dersine haz›r olacaklard›r.
Ö¤retmenlik uygulamalar›ndan istenen verimin sa¤lanabilmesi için ö¤retmen- lik uygulamalar›n›n ciddi bir biçimde planlanmas› ve yürütülmesi gerekmektedir.
Uygulamalar›n etkili ve istenilen bir biçimde yürütülebilmesi ise uygulamadan so- rumlu olan ve uygulamay› yürütecek olan kifli ve kurumlar›n görev ve sorumluluk- lar›n› eksiksiz yerine getirmeleri ile olanakl›d›r. Bu nedenle, ö¤retmenlik uygulama- lar›nda, uygulamay› yürütecek olan kifli ve kurumlar aras›nda etkili bir iflbirli¤i ve koordinasyon sa¤lanmas› uygulamalar›n baflar›s› için vazgeçilmez bir kofluldur.
Okul Deneyimi K›lavuzu dört bölümden oluflmaktad›r. Birinci bölümde genel olarak Aç›kö¤retim Fakültesi Okulöncesi Ö¤retmenli¤i Program›nda yer alan uy- gulama dersleri, uygulaman›n yap› ve iflleyifli ile uygulamada görevli kurum ve ki- flilerin görev ve sorumluluklar›na yer verilmifltir. ‹kinci bölümde Okul Deneyimi dersinin amaç ve kapsam›, uygulama yapacak ö¤retmen adaylar›n›n uygulamada- ki görev ve sorumluluklar› ile uygulama etkinliklerini nas›l gerçeklefltireceklerine yönelik bilgilere yer verilmifltir. Üçüncü bölümde Okul Deneyimi dersinin amaç ve kapsam›n›n yan› s›ra uygulamay› yürütecek uygulama ö¤retmenlerinin, uygu- lama etkinliklerini gerçeklefltirmede ö¤retmen adaylar›n› nas›l yönlendireceklerine yönelik olarak yapmas› gereken etkinlikler yer alm›flt›r. Dördüncü bölümde ise Okul Deneyimi, Ö¤retmenlik Uygulamas› I ve Okulöncesi E¤itimde Ö¤retmenlik Uygulamas› II derslerinde gerçeklefltirilen etkinliklerin de¤erlendirilmesinde kulla- n›lan portal›n tan›t›m›na yer verilmifltir.
Bu k›lavuz, uygulamada gerçeklefltirilecek etkinlikler s›ras›nda yapman›z gere- kenleri ayr›nt›l› bir biçimde aç›klamaktad›r. K›lavuzdan en iyi biçimde yararlana- bilmek için öncelikle her bir bölümü dikkatle incelemeniz gerekmektedir. Özel- likle uygulama s›ras›nda yapman›z gerekenleri ayr›nt›l› bir biçimde okuman›z ve size düflen görev ve sorumlulu¤u en iyi biçimde ö¤renerek yerine getirmek için ça- ba harcaman›z gerekmektedir. Ayr›ca, uygulaman›n zaman›nda ve eksiksiz sürdürü- lebilmesi için ö¤retmen aday› ile uygulama ö¤retmeninin birlikte gerçekçi bir uygu- lama plan› yapmalar› ve bu plana uymalar› gerekti¤i ak›ldan ç›kar›lmamal›d›r.
K›lavuzun yararl› olaca¤›n› umuyor, çal›flmalar›n›zda kolayl›klar ve baflar›lar di- liyorum.
Editör
Doç.Dr. Mehmet GÜLTEK‹N
Aç›kö¤retim Fakültesi Okulöncesi Ö¤retmenli¤i Program›nda Ö¤retmenlik Uygulamalar›n›n
Yap›s› ve ‹flleyifli
Ö¤retmen e¤itimi programlar›nda ö¤retmen adaylar›na gerekli mesleki formasyo- nu kazand›ran ö¤retmenlik meslek bilgisi, kuramsal derslerle uygulamalardan oluflmaktad›r. Ö¤renciler program süresince bir yandan kuramsal dersler yoluyla ö¤retim süreçlerine iliflkin bilgi edinmekte, di¤er yandan uygulamalar yoluyla ku- ramsal derslerde edindikleri bilgileri davran›fla dönüfltürmektedirler. Bu nedenle, ö¤retmen e¤itimi programlar›nda uygulama etkinliklerinin stratejik bir önemi bu- lunmaktad›r. Bu kapsamda, Okulöncesi Ö¤retmenli¤i Program›nda yer alan Okul Deneyimi ve Ö¤retmenlik Uygulamas› derslerinin Türkiye genelinde istenen biçim- de gerçeklefltirilebilmesi ise bu derslerin yap›s›n›n ve iflleyiflinin iyi anlafl›lmas›na ba¤l› bulunmaktad›r.
Amaçlar›m›z
Bu üniteyi tamamlad›ktan sonra,
Ö¤retmen e¤itimi programlar›nda ö¤retmenlik uygulamalar›n›n yeri ve öne- mini kavrayabilecek,
Anadolu Üniversitesi Aç›kö¤retim Fakültesi Okulöncesi Ö¤retmenli¤i Progra- m›nda Okul Deneyimi ve Ö¤retmenlik Uygulamas› derslerinin özelliklerini tan›yabilecek,
Uygulamalarda görevli kurum ve bireylerin görev ve sorumluluklar›n› kavra- yabilecek,
Okul Deneyimi ve Ö¤retmenlik Uygulamas› derslerinde uygulaman›n yap› ifl- leyiflinin anlayabileceksiniz.
N N N N
1
G‹R‹fi
Bir e¤itim sisteminin baflar›s›, temelde sistemi iflletecek olan ö¤retmenlerin nitelik- lerine ba¤l›d›r. Çünkü ö¤retmenler; devletin e¤itim politikas›n› uygulayan, uygula- ma sonuçlar› ile bu politikay› etkileyerek bireylerin e¤itim sorumlulu¤unu üstlenen bir meslek grubunu oluflturmaktad›r. Ö¤retmenlerin böyle önemli bir sorumlulu¤u yerine getirebilmeleri için meslekleriyle ilgili gerekli bilgi ve becerilerle donat›lma- lar› gerekmektedir. Bunun için ö¤retmenlerin e¤itilmesi üzerinde dikkatle ve önem- le durulmas› gerekmektedir.
Ö¤retme-ö¤renme etkinliklerinin temel ögesi olan ö¤retmenler, ö¤renci ile de- vaml› olarak etkileflimde bulunan, ö¤rencide konunun, dersin, okulun ve dolay›- s›yla milli e¤itimin amaçlar› yönünde davran›fl de¤ifltirmekle sorumlu olan kifliler- dir. Bu sorumluluk ö¤retmenlerin ö¤renci, ö¤retme-ö¤renme süreci, çevre koflul- lar› vb. konularda bilgi sahibi olmalar›n› gerekli k›lmaktad›r. Ö¤retmenlerin, ö¤- rencide ö¤renmeyi sa¤lamalar›, dolay›s›yla, istenen davran›fllar› oluflturmalar› için öncelikle ö¤rencileri tan›malar› ve onlar›n davran›fllar›n› incelemeleri gerekir. Çün- kü ö¤renciler ö¤retmenlerin tutum ve davran›fllar›ndan etkilenmekte, olumlu ya da olumsuz davran›fllar edinmektedirler. Var›fl (1996, s.86), ö¤retmen davran›fllar›n›n çocuklar› nas›l etkiledi¤ini flöyle aç›klamaktad›r: “Davran›fl bilimleri bize, ö¤renci- nin, ö¤retmenin tutum ve davran›fllar›ndan etkilendi¤ini göstermektedir. Ö¤retme- nin düflünsel tutumu, duygusal tepkileri, çeflitli al›flkanl›klar› ö¤renciyi etkilemek- tedir. Ço¤u zaman ö¤renci, ö¤retmenin anlatt›¤› konudan çok, konuya yaklafl›m›- na dikkat etmekte ve olaylar› yorumlama biçiminden etkilenmektedir”. Bu durum ö¤retmenin nitelikleri ile ö¤rencinin niteliklerinin özdefl oldu¤unu göstermektedir.
Ö¤retmenler, çocuklara model olmakta, onlar›n her yönden geliflmesine katk›da bulunmakta ve onlarda olumlu yönde davran›fl de¤iflikli¤i sa¤lamaktad›rlar.
K›saca ö¤retmenler, e¤itim programlar›n› uygulayan kifliler olarak e¤itim siste- minin kilit personeli durumundad›r. Çünkü ö¤retmenin nitelikleri tüm bu süreçle- rin niteli¤ini önemli ölçüde etkilemektedir. Bu durum, ö¤retimin çeflitli basamak- lar›nda görev yapacak ö¤retmenlerin nitelikleri üzerinde dikkatle ve önemle durul- mas›n› gerekli k›lmaktad›r. O halde uygulamalar›yla e¤itim sistemine yön verecek olan ö¤retmenler, gerek hizmet öncesinde gerekse hizmet içinde en iyi biçimde yetifltirilmelidir. Bu da nitelikli ö¤retmen e¤itimi programlar›yla gerçekleflir.
Ö⁄RETMEN E⁄‹T‹M‹ PROGRAMLARINDA UYGULA- MALARIN YER‹ VE ÖNEM‹
Ö¤retmenlik mesle¤inin gerektirdi¤i özellikler göz önüne al›nd›¤›nda ö¤ret- menlik mesle¤inde yetiflme, baflka bir deyiflle, ö¤retmenlerin hizmet öncesi e¤iti- mi “genel kültür”, “alan bilgisi” ve “ö¤retmenlik meslek bilgisi” yoluyla sa¤lanmak- tad›r. Nitekim ülkemizde 1973 y›l›nda yürürlü¤e giren 1739 say›l› Milli E¤itim Te- mel Yasas›n›n 43. maddesinde ö¤retmenlik mesle¤inin bir uzmanl›k mesle¤i oldu-
¤u vurgulanarak “hangi e¤itim basma¤›nda olursa olsun ö¤retmen adaylar›n›n yüksekö¤renim görmelerinin sa¤lanmas› esast›r” ve “ö¤retmenlik mesle¤ine haz›r- l›k genel kültür, özel alan e¤itimi ve ö¤retmenlik meslek bilgisi (pedagojik formas- yon) yoluyla sa¤lan›r” hükümleri ö¤retmen e¤itiminde uyulmas› gereken temel öl- çütler olarak belirlenmifltir. Var›fl (1996, s.86), ö¤retmenlik mesle¤inin bu üç boyu- tunu flöyle aç›klamaktad›r:
• Kim, niçin, nerede ve nas›l ö¤retilmelidir? sorular›na yan›t veren ö¤retmen- lik meslek bilgisi
• Ö¤retim alan›yla ilgili derin ve enginli¤ine alan bilgisi
• Küçük, bilgi, olgu ve olay kategorilerinin büyük bir yap›ya oturtulmas›na yarayacak genel (ortak) kültür
Çilenti (1983, s.207) ö¤retmenlik mesle¤inin sözü edilen bu üç boyutunu her- hangi bir konuda ö¤retmenlik yapmak isteyen bir kimsede bulunmas› gereken özellikler olarak görmekte ve flöyle ifade etmektedir:
• Ö¤retece¤i konu alan›yla ilgili biliflsel, duyuflsal ve devinsel davran›fllar›, ö¤- retmenlik yapaca¤› ö¤retim düzeyine yetecek derecede edinmifl olma,
• Ö¤retece¤i konu alan›yla di¤er konu alanlar› aras›ndaki iliflkileri kavrayacak ve gerekti¤inde onlardan yararlanabilecek kadar genel kültüre sahip olma,
• Kendi konu alan›yla ilgili biliflsel, duyuflsal ve devinsel davran›fllar›, hangi özelliklere sahip ö¤rencilere, hangi koflullarda, hangi araç ve yöntemleri kullanarak nas›l daha iyi ö¤retebilece¤ini ö¤renmifl olma.
Senemo¤lu (2003, s. 157) ise ö¤retmen e¤itimi programlar›nda genelde flu öge- lerin yer ald›¤›n› belirtmektedir:
• Ö¤rencilerin okul deneyimi ve ö¤retme uygulamalar›
• Konu alan› bilgisi
• Konu alanlar›n›n ö¤retimi
• Ö¤retmenlik meslek bilgisi
Görüldü¤ü gibi, hangi kuruma ö¤retmen e¤itilmesi söz konusu olursa olsun, ö¤retmen adaylar›n›n ortak ve zorunlu meslek derslerini almas›, ortak bir genel kültüre sahip olmas›, ö¤retmenlik yapaca¤› alana iliflkin güçlü bir alan bilgisiyle donat›lmas› gerekmektedir. Bunun için de ö¤retmen adaylar›n›n alacaklar› çeflitli ve zorunlu derslerin yan› s›ra ö¤retim yapacaklar› alana özgü özel ö¤retim yön- temlerini ö¤renerek okullarda ö¤retim uygulamas› çal›flmalar›na kat›lmalar› yararl›
ve gerekli olmaktad›r (Sözer, 1991, s.43).
Ö¤retmenlerin ö¤retim yapacaklar› alanda gerekli bilgi ve becerilerle donat›l- malar›n›n yan› s›ra alan bilgisinin nas›l ö¤retilece¤i konusunda yetiflmeleri büyük önem tafl›maktad›r. Sözer’in (1991, s.43) de belirtti¤i gibi, bir ö¤retmenin herhangi bir alandaki ö¤retim ifllevini baflar›yla yerine getirebilmesi, meslek bilgisi yönün- den güçlü bir e¤itimden geçmifl olmas›yla olanakl›d›r. Bu da istenen ö¤retmenlik meslek bilgisi dersleri ve etkinlikleriyle gerçekleflmektedir.
Gerçekten çeflitli bilim alanlar›nda ö¤retim yapacak ö¤retmenlerin alanlar›n›n ö¤retimini etkili bir biçimde gerçeklefltirebilmeleri, gerekli ö¤retmenlik meslek bil- gisine (formasyonuna) sahip olmalar›yla olanakl›d›r. Çünkü bir konuyu bilmek ge- reklidir; ancak, ö¤retmek için yeterli de¤ildir. Bilmekle ö¤retmek farkl› fleylerdir.
Bu nedenle bugün “bilen ö¤retir” yaklafl›m› geçerli¤ini yitirmifltir. E¤er böyle olsay- d›, bir kimya mühendisi kimya, bir ressam resim ve bir flair de edebiyat dersi ve- rebilirdi. Oysa ö¤retilecek alan bilgisinin kimlere, niçin, nerede ve nas›l ö¤retilece-
¤inin bilinmesi gerekir. Nerede kald› ki ö¤retmen olmak için bunlar› bilmek dahi yeterli de¤ildir (Gültekin, 1993, s.821). Ne yaz›k ki günümüzde pek çok kifli “bilen ö¤retir” düflüncesinden hareket edip belli bir konuda uzman olan kifli ya da her- hangi bir yüksekö¤retim kurumundan mezun olan kiflinin ö¤retmen olabilece¤ini düflünebilmektedir (Yaflar, 2000, s.20).
Ö¤retmen e¤itimi programlar›nda ö¤retmen adaylar›na gerekli mesleki bilgi, beceri ve tutumlar› kazand›ran ö¤retmenlik meslek bilgisi, kuramsal derslerle uy- gulamalardan oluflmaktad›r. Ö¤retmen adaylar›, program süresince kuramsal ders-
lerde edindikleri bilgileri uygulamalar yoluyla davran›fla dönüfltürmektedir. Prog- ramlar yaln›zca kuramsal derslerden ya da yaln›zca uygulamalardan de¤il; her iki etkinlik kategorisini birlefltiren bir düzende olmal›d›r. Böyle bir düzenlemede, ö¤- retmen adaylar› bir yandan kuramsal dersler yoluyla ö¤retim süreçlerine iliflkin bil- gi edinmekte, di¤er yandan uygulamalar yoluyla bu bilgileri davran›fla dönüfltürme olana¤› bulmaktad›r. Kuramla uygulama aras›ndaki bu iliflkiyi Var›fl (1996, s.89) flöyle dile getirmektedir: “Nas›l t›p ilminde vak’alarla hal hamur olmadan yetiflme olana¤› yoksa ö¤retmenlik mesle¤inde de ö¤retim süreçleriyle hemhal olmadan, ö¤renci ve çevresi hakk›nda betimsel ve normatif anlamda bilgi edinmeden yetifl- me olana¤› yoktur”.
Ö¤retmenlik uygulamas›n›n gerçek ortam› okuldur. Çünkü uygulama ancak gerçek ortamda yap›ld›¤›nda ö¤retmen aday›na gerekli deneyimleri kazand›rabilir.
Ö¤retmen adaylar›n›n ö¤reticilik becerilerini gelifltirebilmeleri ve mesle¤in incelik- lerini kavrayabilmeleri için gerçek okul ortam›nda bulunmalar› gerekmektedir (YÖK, 1998, s.1). Bir avukat aday›, staj›n› ve uygulamas›n› yapmadan ve mahke- meye girmeden avukatl›k belgesi alam›yor, bir doktor aday› hastaneye girmeden, hasta ile karfl› karfl›ya gelmeden doktor olam›yorsa bir ö¤retmen aday›n›n da uy- gulama ve staj etkinli¤inde bulunmaks›z›n ö¤retmen olmas› düflünülemez. Bu ne- denle belli kuramsal bilgilerin al›nmas›ndan sonra bir okul ortam›nda gözlem yap- mak, ö¤retim etkinli¤ini planlamak ve ö¤retimi gerçeklefltirmek ö¤retmen e¤itimi programlar›n›n önemli bir boyutunu oluflturmaktad›r (Gültekin, 1993, s.822).
Bu nedenle ö¤retmen e¤itimi programlar›nda uygulama etkinliklerinin stratejik bir önemi bulunmaktad›r. Çünkü e¤itsel bilgiler ancak uygulamalar yoluyla yafla- ma geçirilebilmektedir. Uygulamalar, ö¤retmen adaylar›na, haz›rlanmakta oldukla- r› mesle¤i tan›ma f›rsat› vermekte ve gerçek dünya ile karfl›laflma olana¤› sa¤la- maktad›r. Bu bak›mdan ö¤retmenlik uygulamalar›n›n ciddi bir biçimde planlanma- s› ve yürütülmesi gerekmektedir.
E⁄‹T‹M FAKÜLTELER‹ ‹LKÖ⁄RET‹M BÖLÜMÜ OKULÖNCES‹ Ö⁄RETMENL‹⁄‹ PROGRAMINDA OKUL DENEY‹M‹ VE Ö⁄RETMENL‹K
UYGULAMASI DERSLER‹
Türkiye’de 1982 y›l›nda yürürlü¤e giren 2547 say›l› Yüksek Ö¤retim Kurulu Yasa- s› (22.06.1982 tarih ve 41 say›l› Kanun Hükmünde Kararname), ö¤retmen e¤itimi veren tüm yüksekö¤retim kurumlar›n› üniversitelere ba¤lam›flt›r. Böylece, daha önce Milli E¤itim Bakanl›¤›na ba¤l› olarak hizmet veren tüm ö¤retmen e¤itimi ve- ren kurumlar üniversite çat›s› alt›nda toplanm›flt›r. Bu düzenleme, ö¤retmen e¤iti- minde yeni bir bafllang›c›n temelleri olarak de¤erlendirilebilir.
1982 y›l›ndan itibaren ö¤retmenlerin e¤itilmesi iflini yürüten üniversitelere ba¤- l› e¤itim fakülteleri, 1996 y›l›nda yeniden yap›land›r›lm›flt›r. Yüksekö¤retim Kuru- lu, 1996 y›l›nda ülkemizin gereksinim duydu¤u nicelik ve nitelikte ö¤retmenleri e¤itmek üzere e¤itim fakülteleri ö¤retmen e¤itimi programlar›n› düzenleme çal›fl- malar›n› bafllatm›flt›r. “Yeniden Yap›lanma” ad› verilen bu çal›flma ile e¤itim fakül- telerinde lisans ve lisansüstü düzeylerde yürütülen ö¤retmen e¤itimi programlar›n- da kimi önemli de¤ifliklikler gerçeklefltirilmifltir (Küçükahmet, 1999, s.45).
Gerçeklefltirilen yeni düzenlemeyle e¤itim fakültelerinin bölüm yap›lanmas›
Milli E¤itim sistemindeki örgün e¤itim yap›lanmas›na paralel duruma getirilmifltir.
Buna göre, e¤itim fakültelerinde her okul düzeyine uygun ö¤retmen e¤itimi veren bölüm ve programlar›n aç›lmas› öngörülmüfltür. Bu ba¤lamda, okulöncesi e¤itim
alan›na ö¤retmen e¤itimi vermek için ilkö¤retim bölümü içinde okulöncesi ö¤ret- menli¤i programlar› aç›lm›flt›r.
1998-1999 ö¤retim y›l›ndan itibaren uygulamaya konulan ö¤retmen e¤itimi prog- ramlar›, 2006 y›l›nda kimi de¤ifliklikler yap›larak güncellefltirilmifltir. Güncellefltirilen programlarda kimi derslerin kod, kredi ve adlar›nda, fakültelerden gelen görüfller de dikkate al›narak küçük düzeltmeler yap›lm›flt›r. Güncellefltirilen bu program 2006- 2007 ö¤retim y›l›ndan itibaren uygulanmaya konulmufltur (YÖK, 2006a, s.2).
Yeni programda E¤itim Fakülteleri ‹lkö¤retim Bölümü Okulöncesi Ö¤retmenli-
¤i Program› toplam 151 krediden oluflmaktad›r. Sekiz yar›y›ldan (sömestir) oluflan program alan bilgisi, ö¤retmenlik meslek bilgisi ve genel kültür derslerinden olufl- maktad›r. Ayr›ca programda zorunlu derslerin yan› s›ra seçimlik derslere de yer ve- rilmifltir. Programda, Okul Deneyimi, Ö¤retmenlik Uygulamas› I ve Ö¤ret- menlik Uygulamas› IIolmak üzere üç farkl› uygulama dersi bulunmaktad›r. Okul Deneyimi beflinci yar›y›lda, Ö¤retmenlik Uygulamas› I yedinci yar›y›lda ve Ö¤ret- menlik Uygulamas› II sekizinci yar›y›lda yer almaktad›r. Okul Deneyimi üç kredi iken Ö¤retmenlik Uygulamas› I ve Ö¤retmenlik Uygulamas› II befl kredidir (YÖK, 2006b). Aç›kö¤retim Fakültesi Okulöncesi Ö¤retmenli¤i Program›nda da örgün e¤i- tim programlar›nda oldu¤u gibi Okul Deneyimi, Ö¤retmenlik Uygulamas› I ve Ö¤retmenlik Uygulamas› IIolmak üzere üç farkl› uygulama dersi yer almaktad›r.
Okulöncesi Ö¤retmenli¤i program›nda yer alan uygulama dersleri, E¤itim Fa- kültelerinin yeniden yap›land›r›lmas› kapsam›nda haz›rlanan ve Fakülte-Okul ‹fl- birli¤i ad› verilen k›lavuza göre yürütülmektedir. K›lavuzda, 1997-1998 ö¤retim y›- l›na dek ö¤retmen e¤itimi programlar›nda ö¤retmenlik uygulamalar›n› tan›mlayan ve yönlendiren ayr›nt›l› yönerge ve yönetmeliklerin bulunmamas› nedeniyle, ö¤- retmenlik uygulamalar›n›n istenilen biçimde ve belli standartlar içinde gerçekleflti- rilemedi¤i belirtilmektedir. Bu nedenle, ö¤retmenlik uygulamalar›n›n amac›na uy- gun biçimde gerçeklefltirilmesi için uygulamalara iliflkin yasal düzenlemelerin ya- p›lmas› ve uygulamada görev alacak taraflar›n sorumluluk ve ifllevlerinin belirlen- mesi konusunda çal›flmalar›n yap›lmas›n›n bir gereklilik oldu¤u vurgulanmaktad›r (YÖK, 1998, s.1).
Fakülte-Okul ‹flbirli¤inin ayr›nt›lar›n› ortaya koyan bu k›lavuza göre (YÖK, 1998, s.3) E¤itim Fakültesi-Uygulama Okulu ‹flbirli¤inin amac›, ö¤retmen adaylar›- n›n kazanm›fl olduklar› alan bilgisi ile mesleki bilgi ve becerilerini etkili, verimli, güvenli olarak uygulamalar› ve gelifltirmeleri için görev ve sorumluluklar›n e¤itim fakültesi ve uygulama okulu aras›nda paylafl›lmas›n› sa¤lamakt›r. Bu iflbirli¤inin özel amaçlar› ise flunlard›r:
• Planlama, uygulama ve de¤erlendirmede belirlenen ilkeler çerçevesinde ulusal bir standart oluflturmak,
• E¤itim fakültesi ile uygulama okulu aras›ndaki iflbirli¤ini gelifltirecek bilgi al›flveriflini sa¤lamak,
• E¤itim fakültesi ile uygulama okulu aras›nda e¤itim-ö¤retim sürecinde etki- leflimi en üst düzeye ç›karmak.
E¤itim Fakültesi-Uygulama Okulu ‹flbirli¤inde, e¤itim fakültesi, uygulama oku- lu ve Milli E¤itim Müdürlü¤ü görev yapmaktad›r. Bu iflbirli¤inin yap›s› fiekil 1’de gösterilmifltir.
E¤itim Fakültesi-Uygulama Okulu ‹flbirli¤inde fakülte taraf›, fakülte uygulama koordinatörü, bölüm uygulama koordinatörü ve uygulama ö¤retim elamanlar›n- dan oluflmaktad›r. Fakülte uygulama koordinatörü dekanl›k taraf›ndan belirlen- mektedir. Fakültedeki her bölüm, bölüm uygulama koordinatörünü belirlemekte;
bölüm uygulama koordinatörü de uygulama ö¤retim elemanlar› ile iflbirli¤i içinde ö¤retmen adaylar›n›n gidecekleri uygulama okullar›n› belirlemektedir. Uygulama okulu taraf› ise uygulama okulu koordinatörü ve rehber ö¤retmeninden oluflmak- tad›r. Uygulama okulunun yönetimi, uygulama koordinatörünü belirlemektedir.
Bu iflbirli¤inde Milli E¤itim Müdürlü¤ü, E¤itim Fakültesi-Uygulama Okulu ‹flbirli¤i çerçevesinde gerekli yönetim ifllerini yürütmektedir.
E¤itim Fakültesi-Uygulama Okulu ‹flbirli¤inde fakülte koordinatörleri ile okul uygulama koordinatörü ve uygulama ö¤retmenlerinin yak›n iflbirli¤i içinde çal›fl- malar› esast›r. Ayr›ca, ö¤retmen aday›n›n da kendisinden sorumlu uygulama ö¤re- tim eleman› ve rehber ö¤retmeni ile iflbirli¤i içinde görev ve sorumluluklar›n› ye- rine getirmesi gerekmektedir.
ANADOLU ÜN‹VERS‹TES‹ AÇIKÖ⁄RET‹M FAKÜLTES‹
OKULÖNCES‹ Ö⁄RETMENL‹⁄‹ PROGRAMINDA OKUL DENEY‹M‹ VE Ö⁄RETMENL‹K
UYGULAMASI DERSLER‹
Anadolu Üniversitesi Aç›kö¤retim Fakültesi taraf›ndan yürütülen Okulöncesi Ö¤- retmenli¤i Program›nda kuramsal derslerin yan› s›ra Okul Deneyimi, Ö¤retmenlik Uygulamas› I ve Ö¤retmenlik Uygulamas› II ad› alt›nda üç farkl› uygulama dersi bulunmaktad›r.
Okul Deneyimi, ö¤retmen adaylar›n›n uygulama yapaca¤› okulu, ö¤rencileri, program› ve ö¤retmenleri genel olarak tan›malar› amac›yla yap›lan gözlem, görüfl- me ve de¤erlendirmeye dayal› bir derstir. Okul Deneyimi dersi beflinci yar›y›lda 8 hafta süreyle haftada bir gün olarak gerçeklefltirilmektedir.
Ö¤retmenlik Uygulamas› I ve Ö¤retmenlik Uygulamas› II ise ö¤retmen adayla- r›n›n kuramsal dersler yoluyla kazanm›fl olduklar› bilgi ve becerilerini bir okul or- tam›nda deneyip gelifltirebilmeleri ve mesle¤in özelliklerini kazanmalar›n› amaçla- yan derslerdir. Ö¤retmenlik Uygulamas› I beflinci yar›y›lda 8 hafta ve Ö¤retmenlik Uygulamas› II ise yedinci yar›y›lda 13 hafta süreyle haftada bir gün olarak gerçek- lefltirilmektedir.
E⁄‹T‹M FAKÜLTES‹
Uygulama Ö¤retim Elemanlar›
Bölüm Uygulama Koordinatörü
Fakülte Uygulama Koordinatörü
Ö¤retmen Aday›
Uygulama
Ö¤retmenleri UYGULAMA OKULU Uygulama Okulu Koordinatörü
Milli E¤itim Müd.
Uygulama Koordinatörü fiekil 1.1
E¤itim Fakültesi- Uygulama Okulu
‹flbirli¤i
Aç›kö¤retim Fakültesi taraf›ndan gerçeklefltirilecek uygulamaya yönelik dersler YÖK taraf›ndan haz›rlanan Fakülte-Okul ‹flbirli¤i k›lavuzuna göre yürütülmektedir.
Aç›kö¤retim Fakültesi Okulöncesi ö¤retmenli¤i Program›ndaki uygulama dersle- riyle ilgili iflleyifl ve etkinlikler bu k›lavuz temel al›narak düzenlenmifltir. Uygula- malar›n Türkiye genelinde istenen biçimde gerçeklefltirilebilmesi için çok iyi plan- lanmas› ve yürütülmesi gerekmektedir. Ayr›ca, uygulaman›n baflar›l› bir biçimde gerçekleflmesinde uygulamada görev alacak kurum ve kiflilerin yak›n iflbirli¤i için- de çal›flmalar› büyük önem tafl›maktad›r. Aç›kö¤retim Fakültesi-Uygulama Okulu
‹flbirli¤i, Aç›kö¤retim Fakültesi ile Milli E¤itim Bakanl›¤› taraf›ndan yürütülmekte- dir. Bu iflbirli¤inin yap›s› fiekil 2’de gösterilmifltir.
Aç›kö¤retim Fakültesi-Uygulama Okulu ‹flbirli¤inde, fakülte taraf›n›, Aç›kö¤re- tim Fakültesi uygulama koordinatörü; Milli E¤itim Bakanl›¤›, baflka bir deyiflle, uy- gulama okulu taraf›n› ise uygulama okulu koordinatörü ve rehber ö¤retmen olufl- turmaktad›r. Bu iflbirli¤inde Milli E¤itim Müdürlü¤ü, il uygulama koordinatörü yo- luyla Aç›kö¤retim Fakültesi-Uygulama Okulu ‹flbirli¤i çerçevesinde gerekli yöne- tim ifllerini yürütmektedir.
UYGULAMALARDA GÖREVL‹ KURUM VE B‹REYLER‹N GÖREV VE SORUMLULUKLARI
Ülke çap›nda gerçeklefltirilecek uygulama çal›flmalar›nda istenen sonuca ulaflabil- mek için Aç›kö¤retim Fakültesi-Uygulama Okulu ‹flbirli¤inde yer alan taraflar›n gö- rev ve sorumluluklar›n› bilerek hareket etmeleri bir zorunluluktur. Taraflar›n görev ve sorumluluklar›n› dikkatle yerine getirmeleri iflbirli¤inin verimli ve amaca uygun bir biçimde gerçekleflmesini sa¤layacakt›r.
Uygulamada Görevli Kurum ve Bireyler
Anadolu Üniversitesi Aç›kö¤retim Fakültesi: Okul Deneyimi ve Ö¤retmenlik Uygulamas› dersine yönelik etkinliklerinin organizasyonundan sorumludur.
Aç›kö¤retim Fakültesi Uygulama Koordinatörü:Aç›kö¤retim Fakültesi De- kanl›¤› taraf›ndan belirlenir ve Aç›kö¤retim Fakültesi bünyesinde uygulamalar›n organizasyonunu sa¤lar.
Uygulama Okulu:Ö¤retmenlik uygulamalar›n›n yürütüldü¤ü, Milli E¤itim Ba- kanl›¤›na ba¤l› okulöncesi e¤itim kurumudur.
fiekil 1.2 AÇIKÖ⁄RET‹M FAKÜLTES‹
Ö¤retmen Aday›
AÖF Uygulama Koordinatörü
Milli E¤itim Müd.
Uygulama Koordinatörü
Uygulama
Ö¤retmeni UYGULAMA OKULU
Uygulama Okulu Koordinatörü
Aç›kö¤retim Fakültesi-Uygulama Okulu ‹flbirli¤i
Ö¤retmen Aday›: Ö¤retmenlik uygulamalar› için gerekli koflullar› sa¤lam›fl, okullarda uygulama yapacak Aç›kö¤retim Fakültesi Okulöncesi Ö¤retmenli¤i Prog- ram› ö¤rencisidir.
‹l Uygulama Koordinatörü: ‹l Milli E¤itim Müdürlü¤ü taraf›ndan belirlenir.
Uygulaman›n yap›ld›¤› illerde uygulaman›n istenilen biçimde gerçekleflmesi için gerekli düzenlemeleri yapar.
Uygulama Okulu Koordinatörü: Uygulama okulunun yönetimi taraf›ndan belirlenir. Okulda ö¤retmen adaylar›n›n yapacaklar› etkinlikleri düzenler, uygula- ma ö¤retmenlerini belirleyerek uygulamalar›n istenilen bir biçimde gerçeklefltiril- mesini sa¤lar. Uygulama okulu koordinatörü ayn› zamanda rehber ö¤retmen göre- vini de üstlenir. Bu ba¤lamda ö¤retmen aday›n› okuldaki uygulama çal›flmalar› s›- ras›nda gözlemleyerek ona dan›flmanl›k yapar.
Rehber Ö¤retmen: Ö¤retmen aday›n›n yapaca¤› etkinlikleri planlayarak ö¤- retmen aday›na rehberlik yapar, çal›flmalar› de¤erlendirir, de¤erlendirme sonuçla- r›n› Aç›kö¤retim Fakültesi Dekanl›¤›’na gönderilmek üzere uygulama okulu koor- dinatörüne bildirir.
Kurumlar›n Görev ve Sorumluluklar›
Aç›kö¤retim Fakültesinin Görev ve Sorumluluklar›
• Fakülte uygulama koordinatörünü belirler.
• Milli E¤itim Müdürlükleri ile ilgili gerekli yaz›flmalar› yapar.
• Belirli zamanlarda Aç›kö¤retim Fakültesi-Uygulama Okulu ‹flbirli¤i konu- sunda seminer ve kurslar düzenler.
• Ö¤retmen adaylar›n› uygulama için haz›rlar, rehberlik yapar ve de¤erlendirir.
Uygulama Okulunun Görev ve Sorumluluklar›
• Uygulama okulu koordinatörü ve uygulama ö¤retmenlerini belirler.
• Uygulama ö¤retmenlerinin çal›flmalar›n› yönlendirir ve gerekti¤inde denetler.
• Uygulama ö¤retmenleri ve ö¤retmen adaylar› ile toplant› yapar ve kendile- rine görev ve sorumluluklar›n› bildirir.
• Ö¤retmen adaylar›na ö¤retmenlik becerilerini ö¤renip gelifltirecekleri ve uy- gulayacaklar› ortam› sa¤lar.
Milli E¤itim Müdürlü¤ünün Görev ve Sorumluluklar›
• Müdür yard›mc›lar›ndan ya da flube müdürlerinden birini milli e¤itim mü- dürlü¤ü uygulama koordinatörü olarak belirler.
• Aç›kö¤retim Fakültesi il uygulama koordinatörü ile birlikte uygulama okul- lar›n› belirler.
• Aç›kö¤retim Fakültesinin düzenleyece¤i seminer ve kurslara okul uygulama koordinatörleri, uygulama okulu koordinatörleri ve uygulama ö¤retmenleri- nin kat›l›m›n› sa¤lar.
Bireylerin Görev ve Sorumluluklar›
Ö¤retmen Aday›n›n Görev ve Sorumluluklar›
a. Ö¤retmen Aday›n›n Aç›kö¤retim Fakültesine Karfl› Görev ve Sorumluluklar›
• Uygulama bafllamadan önce e-portfalya portal›na eriflim için gerekli olan kullan›c› ad› ve flifresini rehber ö¤retmeninden ö¤renmek,
• Geçerli bir e-posta adresi alarak portalda ilk oturum açt›¤›nda e-posta adre- sini portal arac›l›¤›yla koordinatörlü¤e bildirmek,
• Kullan›c› ad› ve flifresini unuttu¤unda ya da de¤ifltirmek istedi¤inde “flifremi unuttum” ba¤lant›s›n› kullanarak yeni kullan›c› ad› ve flifre edinmek,
• Okulöncesi ö¤retmenli¤i Lisans program› internet sitesindeki “Duyurular”
bölümünden uygulama okulunu ve rehber ö¤retmenini ö¤renmek,
• Adres de¤iflikli¤i olmas› durumunda, bu de¤iflikli¤i Aç›kö¤retim Fakültesi Uygulama Koordinatörlü¤üne bildirmek (Uygulama okullar›n›n belirlenme- sinde adres bilgilerinin güncel olmas› büyük önem tafl›maktad›r),
• Uygulama Koordinatörlü¤üne gönderecekleri dilekçelerde T.C. kimlik numa- ras› ve iletiflim bilgilerini belirtmek (T.C. kimlik numaras› ve iletiflim bilgileri yer almayan dilekçeler üzerinden ifllem yap›lmas› olanakl› olmamaktad›r),
• Haz›rlad›¤› raporlar› belirtilen tarihlerde e-portfalya portal›na yüklemek.
• Uygulama program›n›n gereklerini yerine getirmek için planl› ve düzenli ça- l›flmak.
• Uygulama süresince yap›lan öneri ve elefltirilerden yararlanarak olumlu yönde mesleki geliflim sergilemek.
• Okul deneyimi ve ö¤retmenlik uygulamas› çal›flmalar›n› yürütürken di¤er ö¤retmen adaylar›, uygulama okulu koordinatörleri ve uygulema ö¤retmeni ile iflbirli¤i ve iletiflim içinde bulunmak.
b. Ö¤retmen Aday›n›n Uygulama Okuluna Karfl› Görev ve Sorumluluklar›
• Okul yönetimi ve uygulama ö¤retmeni ile iletiflim ve iflbirli¤i içinde bulunmak.
• Uygulama ö¤retmeninin ders program›n› aksatmadan verilen görevleri süre- si içinde ve planlad›¤› biçimde yerine getirmek.
• Uygulama okulunun kurallar›na uymak.
• E¤itim araçlar›n› verimli kullanmak ve korumak.
c. Ö¤retmen Aday›n›n Ö¤rencilere Karfl› Görev ve Sorumluluklar›
• Sorumlulu¤undaki ö¤rencilerin güvenli¤ini sa¤lamak.
• Ö¤rencilere aç›k ve anlafl›l›r yönergeler vermek.
• S›n›f yönetiminde kararl› ve hoflgörülü olmak.
• Ö¤rencileri iflbirli¤i içinde çal›flmaya yöneltmek
• Ö¤rencilerin verimli çal›flma al›flkanl›klar› gelifltirmelerine katk›da bulunmak.
• Ö¤rencilere önderlik yapabilmek.
d. Ö¤retmen Aday›n›n Kendine Karfl› Görev ve Sorumluluklar›
• Mesle¤ine karfl› olumlu bir tutum içinde bulunmak ve mesle¤in gerektirdi¤i nitelikleri edinmeye çal›flmak.
• Kiflisel ve mesleki yaflam›nda örnek olmak.
• Okul yönetiminin ve ö¤retmenlerin deste¤ini sa¤lamak.
• Alan›ndaki geliflmeleri yak›ndan izlemek.
• Bilgi ve becerilerini sürekli gelifltirmek.
• Zaman› verimli kullanmak.
• Ö¤rencilerle iliflkilerinde dikkatli olmak.
Aç›kö¤retim Fakültesi Uygulama Koordinatörünün Görev ve Sorumluluklar›
• ‹lerdeki ö¤renci say›lar›na göre uygulama sürecinde görev alacak rehber ö¤- retmen ve dan›flman ihtiyac›n› belirler. Belirlenen ihtiyaçlar› il Uygulama Koordinatörlüklerine bildirir.
• ‹l koordinatörlerinden gelen uygulama okullu ve rehber ö¤retmen listeleri do¤rultusunda ö¤retmen adaylar›n›n okul ve ö¤retmenlerini belirler.
• Ö¤retmen adaylar› için belirlenen uygulama okul ve ö¤retmenleri, okulön- cesi ö¤retmenli¤i lisans program› internet sitesinin “Duyurular” bölümünde yay›nlar.
• Rehber ö¤retmen ve dan›flmanlar taraf›ndan yap›lan de¤erlendirmelerin kontrollerini yapar.
• Uygulama derslerinin e-portfolyo üzerinden takibini gerçeklefltirir.
• Ö¤retmen adaylar›n›n baflar› notunu hesaplar ve duyurur.
• Ö¤retmen adaylar›n›n nitelikli yetiflmelerini sa¤lamak için uygulama etkin- liklerini yasa, yönetmelik ve yönerge hükümlerine göre planlay›p düzenler.
• Ö¤retmenlik uygulamas› sürecinin aksamamas› için önlem al›r, ortaya ç›kabi- lecek düzenlemelerle ilgili sorunlar› çözümlemek için giriflimlerde bulunur.
• Uygulama öncesinde ilgili kurumlar ile gerekli yaz›flmalar› yapar ve izin al›r.
• ‹l uygulama koordinatörü ve uygulama ö¤retmenleri aras›nda eflgüdüm sa¤lar.
Uygulama Okulu Koordinatörünün Görev ve Sorumluluklar›
Uygulamalara ‹liflkin Görev ve Sorumluluklar›
• Ö¤retim y›l› süresince uygulama dersleri kapsam›nda Aç›kö¤retim Fakültesi taraf›ndan gönderilen hertürlü belgenin takibini yapar, akademik takvimde belirtilen tarihlere uyulmas› konusunda gereken özeni gösterir.
• Ö¤retmenlik uygulamalar›nda okula düflen görevlerin yerine getirilmesini sa¤lar.
• Uygulama ö¤retmeni ile birlikte ö¤retmenlik uygulamas› program›n›n takvi- mini belirler.
• Uygulama ö¤retmenlerini ve s›n›flar› belirler.
• Ö¤retmenlik uygulamas› program› çerçevesinde uygulama ö¤retmenlerinin ö¤retmen adaylar› ile birlikte yürüttükleri ders d›fl› etkinlikleri düzenler.
• Uygulama sürecinde ortaya ç›kabilecek sorunlar› Aç›kö¤retim Fakültesi Uy- gulama Koordinatörüne bildirir.
Rehberlik ve Dan›flmanl›kla ‹lgili Görev ve Sorumluluklar›
a. Ö¤retmen aday›n› uygulama okulu, uygulama program›, ö¤retmen yeterlik- leri, de¤erlendirmeler ve uymas› gereken kurallar konusunda bilgilendirir.
b. Ö¤retmen aday›n› uygulama ö¤retmeni ile tan›flt›r›r.
c. Uygulama ö¤retmenleri ile iflbirli¤i yapar.
d. Ö¤retmen aday›n›n ö¤retmenlik uygulama program›n› düzenli olarak yürü- tebilmesini sa¤lamak için:
o Plan, e¤itim araçlar› ve benzeri haz›rl›klarda rehberlik ve dan›flmanl›k yapar.
o Ö¤retmen aday›na yaz›l› ve sözlü dönüt verir.
o Etkinlik planlama, e¤itim araçlar›n› haz›rlama ve kullanma, kay›t tutma, de¤erlendirme ve s›n›f yönetimi gibi konularda rehberlik ve dan›flman- l›k yapar.
o Ö¤retmen aday›n›n, uygulama dersini kendi kendine de¤erlendirmesini sa¤lar.
o Uygulama ö¤retmen ile ö¤retmen aday›n›n çal›flmalar›n› görüflür, ö¤ret- men aday›n›n geliflmesini ve baflar›s›n› art›r›c› önlemleri al›r.
o Uygulamada ö¤retmen aday›n›n Milli E¤itim Bakanl›¤›nca belirlenen ö¤retmenlik mesle¤ine iliflkin kurallara uygun davran›p davranmad›¤›n›
denetler.
o Uygulama program›n›n yürütülmesinde ilgili koordinatörlükler ve uygulama ö¤retmenleri ile sürekli iletiflim ve iflbirli¤i içinde bulunur.
Uygulama Ö¤retmeninin Görev ve Sorumluluklar›
• Uygulama okulu koordinatörü ile birlikte ö¤retmen aday›n›n uygulama oku- lunda yapaca¤› çal›flma program›n› düzenler.
• Ö¤retmen aday›n›n mesleki geliflimine yard›mc› olur, etkinliklerinde gözlem yapmas›n› ve çeflitli ö¤retim yöntem ve tekniklerini uygulamas›n› sa¤lar.
• Ö¤retmen aday›na gerekli araç-gereç, kaynak ve ortam› sa¤lar, okulu tan›t›r.
• Ö¤retmen aday›na günlük etkinlikleri planlamas›nda yard›mc› olur.
• Ö¤retmen aday›n›n okuldaki çal›flmalar›n› gözlemler ve de¤erlendirir.
• Ö¤retmen aday›n› s›n›fta uzun süre tek bafl›na b›rakmaz, s›n›ftan ayr›lmas›
gerekti¤inde kolayca ulafl›labilir durumda bulunur.
• Ö¤retmen aday›n›n çal›flmalar›n› belirli aral›klarla inceler, ö¤retmen aday›- n›n geliflimini izler ve aday›n gelifliminin olumlu yönde olmas›na katk›da bulunur.
• S›n›f d›fl› etkinliklerde (tören ve toplant›lar) ö¤retmen aday›na rehberlik eder.
• Ö¤retmen adaylar›n›n e-portfolyo portal›na yükredisi etkinlik raporlar›na geri bildirim verir ve de¤erlendirir.
• Uygulama sonunda ö¤retmen aday›n› de¤erlendirir.
• De¤erlendirdi¤i raporlar›n baflar› notlar›n› belirtilen tarihlerde e-portfolyo portal›na girer.
‹l Uygulama Koordinatörünün Görev ve Sorumluluklar›
• Aç›kö¤retim Fakültesi-Uygulama Okulu ‹flbirli¤i sürecinde yönetim ifllerini yürütür ve eflgüdümü sa¤lar.
• Ö¤retim y›l› süresince uygulama dersleri kapsam›nda Aç›kö¤retim fakülte- si taraf›ndan gönderilen her türlü belgenin takibini yapar.
• Uygulama dersleri için belirtilen akademik takvimde belirtilen tarihlere uyul- mas› konusunda gereken özeni gösterir.
• Uygulama sorumluluklar›nda meydana gelen de¤ifliklikleri Aç›kö¤retim Fa- kültesi Uygulama Koordinatörlü¤üne bildirir. (Uygulama Sorumlular›nda meydana gelen de¤iflimlerin zaman›nda bildirilmesi ödeme evraklar›n›n dü- zenlenmesinde etkili ve önemlidir.)
• Aç›kö¤retim Fakültesi uygulama koordinatörünün düzenledi¤i toplant›lara kat›l›r.
• Aç›kö¤retim Fakültesi-Uygulama Okulu ‹flbirli¤i çerçevesinde gereksinim duyulan uygulama okullar›n› belirler.
• Aç›kö¤retim Fakültesi-Uygulama Okulu ‹flbirli¤i çerçevesinde fakültece dü- zenlenecek kurs ve seminerlere okul uygulama koordinatörlerinin ve uygulama ö¤retmenlerinin kat›l›m›n› sa¤lar ve denetler.
OKUL DENEY‹M‹ VE Ö⁄RETMENL‹K UYGULAMASI DERSLER‹NDE UYGULAMANIN ‹fiLEY‹fi‹
Ö¤retmen adaylar›n›n okullardaki uygulama çal›flmalar›ndan amaçlanan düzeyde yararlanabilmesi Fakülte-Okul ‹flbirli¤i’nin etkin ve düzenli bir biçimde ifllemesine ba¤l›d›r. Fakülte-Okul ‹flbirli¤i’nin sa¤l›kl› bir biçimde yürütülebilmesi için uygula- ma ö¤retmenlerinin istekli olmalar›, yeterli bilgi ve deneyime sahip bulunmalar›
gereklidir. Ayr›ca bu ö¤retmenlerin yetifltirilmesi için belli aral›klarla seminerlerin düzenlenmesi, uygulama koordinatörleri aras›nda etkili bir iletiflimin sa¤lanmas›
gerekmektedir.
Bu bölümde Aç›kö¤retim Fakültesinin ve uygulama okulunun, uygulamalar s›- ras›nda ö¤retmen adaylar›na sunacaklar› hizmetleri nas›l planlayacaklar› ve bunla- r› hangi birimler arac›l›¤›yla uygulayabilecekleri ayr›nt›lar›yla ele al›nm›fl ve aç›k- lanm›flt›r.
Uygulama Okullar›n›n Seçimi
Okulöncesi e¤itimdeki uygulama etkinlikleri ba¤›ms›z anaokullar›nda gerçekleflti- rilecektir. Ö¤retmen adaylar›n›n birden fazla anaokulunda deneyim kazanmas› da sa¤lanabilir. Bu nedenle, okul seçiminde birden fazla yerdeki ve farkl› ana okul- lardan yararlan›lmal›d›r.
Uygulama okulu seçiminde aran›lan ölçütler flunlard›r:
• Ö¤retmen adaylar›na yeterli zaman ay›rabilecek deneyimli ö¤retmenlerinin olmas›.
• Araç ve gereç bak›m›ndan iyi donat›lm›fl olmas›.
• E¤itim kaynaklar› ve okul atmosferinin uygun olmas›.
• Fakülte-Okul ‹flbirli¤i’nin öngördü¤ü görev ve sorumluluklar› kabul etmifl olmas›.
Uygulama Ö¤retmenlerinin Seçimi
Ö¤retmen adaylar› ile çal›flacak olan uygulama ö¤retmenlerinin üstlendikleri ö¤- retmenlik uygulamas› program›, sorumluluk ve deneyim gerektirdi¤i için seçimin titizlikle yap›lmas› gerekmektedir.
Uygulama ö¤retmenlerinin ö¤retmen adaylar›na daha iyi rehberlik edebilmeleri, çal›flmalar›n› yönlendirebilmeleri ve onlar›n alanlar›yla ilgili mesleki becerilerini ge- lifltirebilmeleri için afla¤›daki ölçütlere uygun olarak, il uygulama koordinatörü ile okul uygulama koordinatörü iflbirli¤i çerçevesinde uygulama ö¤retmenleri belirlenir.
Uygulama ö¤retmeni seçiminde aran›lan ölçütler flunlard›r:
• Ö¤retmen yetifltirmeye katk›da bulunmaya ve mesle¤inde kendini gelifltir- meye istekli olmas›.
• Kendi alan›nda e¤itim görmüfl olmas›.
• En az üç y›ll›k mesleki deneyimi olmas›.
• Ö¤retim yöntem ve tekniklerini uygulamada baflar›l› olmas›.
• Tutum ve davran›fllar›yla ö¤rencilere örnek olmas›.
Ö¤retmen Aday›n›n Uygulama Okulunda Uymas› Gereken Kurallar
Okul Kurallar›
• Okulun ö¤rencilerinin uymak zorunda olduklar› kurallar› ö¤renir, ö¤renci- lerin bu kurallara uymalar›n› sa¤lamada okul personeline yard›mc› olur.
• Tutum ve davran›fllar›yla ö¤rencilere örnek olur.
• Devlet memurlar›n›n uymas› gereken 25.10.1982 tarih 17849 say›l› Resmî Gazete’de yay›mlanan k›l›k k›yafet yönetmeli¤ini bilmelidir. (Yap›lan de¤i- fliklik 15.08.1991 tarih 20961 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanm›flt›r.)
‹letiflim
• Okul personeli, uygulama ö¤retmeni, ö¤retmen aday› arkadafllar› ve okulun ö¤rencileri ile düzeyli ve etkili iletiflim kurar.
• Ö¤rencileri incitecek fiziksel ve psikolojik davran›fllardan kaç›n›r.
• Uygulama yapt›¤› günlerde okulda yap›lan veli toplant›lar› ve sosyal ve kül- türel çal›flmalara kat›l›r.
• Uygulama yapt›¤› günlerde okul personelinin ve ö¤rencilerin kat›ld›¤› resmî törenlere kat›l›r.
• S›n›fta ö¤renmeye elveriflli bir ortam›n yarat›lmas›nda uygulama ö¤retmeni- ne yard›mc› olur.
Devam Durumu
• Uygulamaya devam etmek zorundad›r. Devam etti¤ini belgelendirmeyen ö¤renci devams›zl›ktan uygulama dersinden baflar›s›z say›l›r.
• Okul personelinin günlük çal›flma saatlerine uyar.
Okul Deneyimi ve Ö¤retmenlik Uygulamas› derslerinde hangi etkinliklerin yer ald›¤›, etkinliklerin nas›l yürütülece¤i ve de¤erlendirmenin nas›l yap›laca¤› bu dersler için haz›rlanan ö¤retmen aday› ve uygulama ö¤retmeni k›lavuzlar›nda ay- r›nt›l› olarak aç›klanm›flt›r.
Yararlan›lan ve Baflvurulabilecek Kaynaklar
Çilenti, K. (1983). “E¤itim Fakülteleri ‹çin Bir E¤itim Teknolojisi Merkezi Modeli”, E¤itim Bilimleri Fakültesi Dergisi,(16)1.
Gültekin, M. (1993). “Ö¤retmen Adaylar› için Uygulama Modelleri”, Ankara Üni- versitesi E¤itim Bilimleri Fakültesi Dergisi.25(2).
Küçükahmet, L. (1999). “Günümüzde Ö¤retmen Yetifltirme”, Ö¤retmenlik Mesle-
¤ine Girifl.(Editör: L. Küçükahmet) Eskiflehir: Alk›m Yay›nlar›.
Senemo¤lu, Nuray (2003). “Türkiye’de S›n›f Ö¤retmeni Yetifltirme Uygulamalar›, Sorunlar›, Öneriler”, Süleyman Demirel Üniversitesi Burdur E¤itim Fakül- tesi Dergisi.Say›:5
Sözer, E (1991). Türk Üniversitelerinde Ö¤retmen Yetifltirme Sistemlerinin Ö¤retmenlik Davran›fllar›n› Kazand›rma Yönünden Etkilili¤i. Eskiflehir:
Anadolu Üniversitesi E¤itim Fakültesi Yay›nlar›.
Var›fl. F. (1996). E¤itimde Program Gelifltirme. Ankara: Alk›m Yay›nlar›.
Yaflar, fi. (2000). “Bir Meslek Olarak Ö¤retmenlik”, Ö¤retmenlik Mesle¤ine Girifl.
(Editör: E. Sözer) Eskiflehir: Anadolu Üniversitesi Aç›kö¤retim Fakültesi Yay›nlar›.
YÖK. (1998). Fakülte-Okul ‹flbirli¤i. Ankara: YÖK/Dünya Bankas› Milli E¤itimi Gelifltirme Projesi Hizmet Öncesi Ö¤retmen E¤itimi.
YÖK. (2006a). E¤itim Fakültelerinde Uygulanacak Yeni Programlar Hakk›n- da Aç›klama. 01.02.2008 tarihinde http://www.yok.gov.tr/egitim/ogret- men/programlar_aciklama.doc adresinden al›nm›flt›r.
YÖK. (2006b). Okulöncesi Ö¤retmenli¤i Lisans Program›. 01.02.2008 tarihinde http://www.yok.gov.tr/egitim/ogretmen/okul_oncesi.doc adresinden al›nm›flt›r.
Okul Deneyimi Dersi Ö¤retmen Aday›
K›lavuzu
Okul Deneyimi, okulöncesi e¤itimde ö¤retmenlik mesle¤ini oluflturan birçok görevi ö¤retmen adaylar›na tan›tma amac› tafl›yan bir derstir. Bu ders yoluyla ö¤retmen adaylar›n›n okul yaflam›n› ve e¤itim ortam›n› gerçek okul ortam›nda tüm yönle- riyle tan›malar› beklenmektedir. Bu kapsamda, ö¤retmen adaylar›n›n Okul Dene- yimi dersinin amaç, kapsam, iflleyifl ve de¤erlendirme biçimini kavramalar›n›n yan› s›ra ders kapsam›nda gerçeklefltirilecek etkinlikleri tan›malar› büyük önem tafl›maktad›r.
Amaçlar›m›z
Bu üniteyi tamamlad›ktan sonra,
Okul Deneyimi dersinin amaç, kapsam ve iflleyifl ve de¤erlendirme biçimini kavrayabilecek,
Okul Deneyimi kapsam›nda gerçeklefltirilecek etkinliklerin temel özelliklerini tan›yabilecek,
Okul Deneyimi kapsam›ndaki etkinliklerin nas›l gerçeklefltirilece¤ini anlaya- bileceksiniz.
N N N
2
G‹R‹fi
Okulöncesi ö¤retmen adaylar›n›n e¤itimleri s›ras›nda, okulöncesi e¤itim kurumla- r›nda, uygulama ö¤retmeni ve ö¤rencilerle birlikte gözlem ve uygulama çal›flma- lar› yapmalar› esast›r. Bu çal›flmalar›n bir bölümünü içeren Okul Deneyimi dersi, ö¤retmen adaylar›n›n, ö¤retmenlik mesle¤ini oluflturan birçok görevi, okulöncesi e¤itim kurumlar›n› ve okulöncesi e¤itim program›n› tan›mas›na yönelik planl›
gözlem ve görüflme etkinliklerinden oluflmaktad›r. Bu ders, 8 hafta süresince haf- tada bir gün olarak gerçeklefltirilecektir. Ders süresince ö¤retmen adaylar›n›n k›- lavuzda belirtilen etkinlikleri gerçeklefltirmeleri gerekmektedir. Dersin amaç, kap- sam, iflleyifl ve de¤erlendirme süreci ile ilgili bilgiler afla¤›da verilmifltir.
OKUL DENEY‹M‹ DERS‹N‹N AMAÇ VE ‹fiLEV‹
Okul Deneyimi dersi, ö¤retmen adaylar›n›n, okulöncesi e¤itim kurumlar›n›, ö¤ren- cileri, Okulöncesi E¤itim Program›n›, günlük e¤itim etkinlikleri ve okulöncesi ö¤- retmenli¤i mesle¤ini genel olarak tan›malar›n› amaçlayan, gözlem, görüflme ve de-
¤erlendirmeye dayal› bir derstir.
Amaç
Okul Deneyimi dersi tamamland›¤›nda ö¤retmen adaylar›n›n afla¤›daki özellikleri kazanm›fl olmalar› beklenmektedir:
• Okulöncesi e¤itim kurumlar›n› tan›yabilme.
• Okulöncesi çocuklar›n› ve aralar›ndaki bireysel farkl›l›klar› tan›yabilme.
• Okulöncesi e¤itim kurumlar›nda haz›rlanmas› gerekli planlar› aç›klayabilme.
• Okulöncesi çocuklar›n› tan›ma ve de¤erlendirme amac›yla yap›lan çal›flma- lar› aç›klayabilme.
• Okulöncesi e¤itim kurumlar›nda günlük etkinlik program›nda yer alan e¤i- tim etkinliklerini ve temel özelliklerini aç›klayabilme.
• Okulöncesi e¤itimde okul-aile ve okul-çevre iflbirli¤inin önemini aç›klayabilme.
Kapsam
Okul Deneyimi dersi 8 hafta süresince haftada bir gün olarak gerçeklefltirilecektir.
Okul Deneyimi dersi, ö¤retmen aday›na, okulu ve ö¤rencileri tan›ma, alan›ndaki deneyimli ö¤retmenleri görev bafl›nda gözleme ve e¤itim etkinliklerini inceleme olana¤› sa¤lamal›d›r. Okul Deneyimi dersinde afla¤›da Tablo 2.1’de verilen etkin- likler belirtilen haftalarda uygulanmal›d›r.
OKULÖNCES‹ E⁄‹T‹MDE OKUL DENEY‹M‹ DERS‹
Ö⁄RETMEN ADAYI ÇALIfiMA PLANI
Ö¤retmen adaylar›n›n gözlemler s›ras›nda, s›n›ftaki etkinliklere kat›lmalar› ve kat›- l›ml› gözlem yapmalar› s›n›ftaki do¤al yap›n›n gözlenmesi aç›s›ndan daha yararl›
olacakt›r. Etkinlikler ile ilgili ayr›nt›l› aç›klamalar “Okul Deneyimi Dersi Etkinlikle- ri Uygulama Yönergesi” adl› bölümde verilmifltir.
‹flleyifl
Okul Deneyimi dersi etkinliklerinin planl› ve amac›na uygun biçimde sürdürülebil- mesi için afla¤›daki ifllemlerin yap›lmas› öngörülmektedir:
• Etkinlikler yukar›daki tabloda verilen s›ra ile uygulanmal›d›r. Ö¤retmen ada- y›, Okul Deneyimi dersinin ilk haftas›nda uygulama ö¤retmeni ve gözlem yapaca¤› s›n›ftaki çocuklarla tan›flmal›, kendisini tan›tmal›d›r. Yukar›da veri- len çal›flma plan› uygulama ö¤retmeni ile gözden geçirildikten sonra s›ra ile gözlemlerini gerçeklefltirmelidir. Okul Deneyimi dersinin son haftas› de¤er- lendirme haftas› olarak düflünülmeli ö¤retmen aday› uygulama ö¤retmeni ile beraber yapt›¤› çal›flmalar› gözden geçirmelidir.
• Ö¤retmen aday›, çal›flma plan› do¤rultusunda her hafta tamamlad›¤› etkin- likler ile ilgili raporunu yazarak portala yüklemeli, uygulama ö¤retmeni bu konuda ö¤retmen aday›na k›lavuzluk etmelidir.
HAFTA ETK‹NL‹K
1. Hafta Uygulama ö¤retmeni ve s›n›ftaki çocuklarla tan›flma.
2. Hafta Etkinlik 1. Okulöncesi Ö¤retmeninin Okuldaki Bir Gününün ‹ncelenmesi Etkinlik 2. E¤itim Etkinliklerin Yönetimi ve S›n›f›n Kontrolünün ‹ncelenmesi Etkinlik 3. Ö¤retmenin Kulland›¤› Yöntemler ve ‹letiflim Biçiminin ‹ncelenmesi 3. Hafta Etkinlik 4. Okulöncesi Çocu¤unun Okuldaki Bir Gününün ‹ncelenmesi
Etkinlik 5. E¤itim Ortamlar›n›n ‹ncelenmesi
Etkinlik 6. Planlama (Y›ll›k, Günlük Plan) ve Zümre Etkinliklerinin ‹ncelenmesi 4. Hafta Etkinlik 7. Çocuklar› Tan›ma ve De¤erlendirme Çal›flmalar›n›n ‹ncelenmesi
Etkinlik 8. Okul Müdürü ve Okul Kurallar›n›n ‹ncelenmesi Etkinlik 9. Okul-Aile ve Toplum ‹liflkilerinin ‹ncelenmesi 5. Hafta Etkinlik 10. Rutin Etkinliklerin ‹ncelenmesi
Etkinlik 11. Serbest Zaman Etkinliklerinin ‹ncelenmesi Etkinlik 12. Türkçe Etkinliklerinin ‹ncelenmesi Etkinlik 13. Müzik Etkinliklerinin ‹ncelenmesi
6. Hafta Etkinlik 14. Oyun ve Hareket Etkinliklerinin ‹ncelenmesi Etkinlik 15. Drama Etkinliklerinin ‹ncelenmesi
Etkinlik 16. Fen Ve Matematik Etkinliklerinin ‹ncelenmesi 7. Hafta Etkinlik 17. Okuma Yazmaya Haz›rl›k Çal›flmalar›n›n ‹ncelenmesi
Etkinlik 18. Alan Gezisi Etkinliklerinin ‹ncelenmesi Etkinlik 19. Sanat Etkinliklerinin ‹ncelenmesi 8. Hafta Çal›flmalar›n de¤erlendirilmesi
• Ö¤retmen aday›n›n portala yükledi¤i etkinlik raporlar› uygulama ö¤retmeni taraf›ndan kontrol edilmeli ve yaz›l› dönüt verilmelidir. Ö¤retmen aday› uy- gulama ö¤retmeni taraf›ndan incelenen raporlar›nda ald›¤› dönütler do¤rul- tusunda de¤ifliklik yapabilir. Ancak, de¤ifliklik sonras› raporlar ö¤retmen aday›na verilen süre içerisinde yüklenmelidir.
De¤erlendirme
Okul Deneyimi dersinin de¤erlendirilmesindeki amaç ö¤retmen aday›n›n yeterlik- lerini de¤erlendirmek de¤il, bu yeterlikleri edinme sürecindeki gözlemleri s›ras›n- da ona yard›m ve k›lavuzluk ederek örnek olmakt›r. Bu nedenle, yetifltirme ve ge- lifltirmeye yönelik de¤erlendirme esast›r. Bu de¤erlendirme uygulama ö¤retmenin- ce afla¤›daki gibi yap›l›r:
• Uygulama ö¤retmeni, ö¤retmen aday›n›n gözledi¤i etkinliklere ait raporlar›- n› Aç›kö¤retim Fakültesi s›nav takviminde belirlenen s›nav tarihlerinde por- tal üzerinden inceler ve de¤erlendirir. Ara s›navda, yukar›da s›ralanan et- kinliklerden 1., 2., 3., 4., 5., 6., 7., 8. ve 9. etkinliklerve bunlara ait ra- porlar ile dönem sonu s›nav›nda di¤er etkinlikler ve bunlara ait raporlar de-
¤erlendirilir. Etkinliklerle ilgili tüm belgelerin portala yüklenmifl olmas› ge- rekmektedir.
• Uygulama ö¤retmeni Okul Deneyimi dersi ile ilgili baflar› notunu belirleme- de, ö¤retmen aday›n›n k›lavuzda istenen biçimde haz›rlam›fl oldu¤u rapor- lar› ve uygulama okulunda gerçeklefltirmifl oldu¤u di¤er etkinliklerini temel almakla birlikte, derse devam›n› da göz önünde bulundurur. Uygulama ö¤- retmeni de¤erlendirme s›ras›nda EK 1 ve EK 2 ’de yer alan de¤erlendirme ölçe¤inden yararlanmal›d›r.
• Ö¤retmen adaylar›n›n portala yükledikleri raporlar›n özgün olmas› de¤er- lendirme sürecinde göz önünde bulundurulacak önemli bir ölçüttür. Bu ne- denle, etkinlik raporlar›n›n di¤er ö¤retmen adaylar› ile benzerlik gösterme- mesi yada farkl› kaynaklardan al›nm›fl olmamas› gerekmektedir. Özgün ol- mad›¤› belirlenen etkinlik raporlar›n›n de¤erlendirmesinin farkl›
bir biçimde yap›laca¤› unutulmamal›d›r.
• Uygulama ö¤retmeni taraf›ndan portal arac›l›¤› ile de¤erlendirilen raporlar Aç›kö¤retim Fakültesi’nce tekrar de¤erlendirilir. Bu de¤erlendirmede uygu- lama ö¤retmeninin, ö¤retmen aday›n›n raporlar›na verdi¤i notun %50’si ile Aç›kö¤retim Fakültesi taraf›ndan verilen notun %50’si al›n›r.
OKUL DENEY‹M‹ DERS‹NDE UYGULAMA ETK‹NL‹KLER‹
Etkinlik Raporlar›n›n Yaz›lmas›
Okul Deneyimi dersi etkinlikleri; gözlem, görüflme ve de¤erlendirmeye dayal› et- kinliklerdir. Uygulamalar s›ras›nda ö¤retmen adaylar›ndan beklenen, etkinliklere yönelik aç›klamalar› temel alarak gözlem ve görüflmeleri gerçeklefltirmeleri ve ra- porlaflt›rmalar›d›r. Raporlar; gözlem ve görüflme ile ilgili notlar› ve bu konuda ö¤- retmen aday›n›n kendi düflünce ve yorumlar› olmak üzere iki ana bölümden olufl- mal›d›r. Yaln›zca gözlemler ya da görüflme sorular› ve yan›tlar›n› aktaran raporla- r›n yetersiz olaca¤› unutulmamal›d›r. Önemli olan gözlem ve görüflme verilerine dayanarak ö¤retmen aday›n›n ç›kartt›¤› sonuçlar ve de¤erlendirmeleridir. Bu ne- denle, raporlarda etkinlikler ile ilgili bilimsel ve kitaplarda yer alan bilgilere de ge- reksinim bulunmamaktad›r.
Raporlar yaz›l›rken, yaz› dili kullan›lmas› ve rapor haz›rlama ile ilgili temel ilke- lere uyulmas› gerekmektedir. Bu nedenle raporlar Microsoft Word dosyas›nda yaz›lmal›, bafll›k ve gerekli yerlerde alt bafll›klar kullan›lmal› ve etkinliklerle ilgili tüm sorular›n yan›tlar›na yer verilmelidir.
Ö¤retmen aday›, gerçeklefltirdi¤i her etkinli¤in raporunu Aç›kö¤retim Fakültesi taraf›ndan belirtilen tarihler içerisinde portala yüklemelidir. Haz›rlanan her bir ra- pora iliflkin etkinliklerin k›lavuzda belirtilen haftalarda, s›ra numaralar› do¤rultu- sunda ve isimleri belirtilerek portala yüklenmesi önemlidir. Ö¤retmenlerin günlük planlar›nda çok s›k yer almayan Alan gezisi gibi etkinlikleri çal›flma plan›nda yer alan haftada gözlemek bazen mümkün olmayabilir. Bu gibi durumlarda, ö¤retmen aday› uygulama ö¤retmeninin alan gezisi etkinli¤i yapt›¤› bir baflka hafta gözlem- lerini gerçeklefltirebilir, Raporunu daha önce haz›rlayabilir. Ancak gözlem raporu portala belirtilen haftada yüklenmelidir.
Uygulama ö¤retmeni, ö¤retmen aday›n›n çal›flmalar›n› inceleyerek dönüt ver- melidir. Dönütler ö¤retmen aday›n› gelifltirmeye yönelik, aç›klay›c› ve detayl› bir biçimde verilmelidir. Ö¤retmen aday› ald›¤› dönütlerle çal›flmalar›n› tekrar göz- den geçirerek gelifltirebilir, portala tekrar yükleyebilir. Uygulama ö¤retmeni de-
¤erlendirme s›ras›nda ö¤retmen aday›n›n kendisine verilen süre içerisinde porta- la yükledi¤i raporun son k›sm›n› esas al›r. Okul Deneyimi dersi sürecinde etkin- likler gerçeklefltirilirken ö¤retmen adaylar› afla¤›da verilen yönergeyi dikkate al- mal›d›rlar.
Etkinlik 1. Okulöncesi Ö¤retmeninin Okuldaki Bir Gününün ‹ncelenmesi
Okul Deneyimi Dersinin 2. haftas›nda ilk olarak alan›n›zda çal›flan ö¤retmenin okuldaki bir günlük zaman›n› nelere ve nas›l harcad›¤›n› ö¤renmeye çal›fl›n›z. Bir gün içinde, ö¤retmenin mesle¤i ile ilgili olarak yapt›¤› tüm iflleri, bunlara harcad›-
¤› zaman› gözleyerek not etmeye çal›fl›n›z. Bu amaçla:
• Okuldaki bir gün boyunca, ö¤retmenin s›n›f içinde ve d›fl›nda yapt›¤› tüm ifllerin bir listesini yap›n›z. Listeye yazd›¤›n›z ifllerden her biri için harcanan zaman› tahmin etmeye çal›fl›n›z. Bu size, ö¤retmenin bir günde okulda yap- t›¤› ifllerin çeflitleri ve bunlar›n günlük ifller aras›ndaki a¤›rl›¤› hakk›nda bil- gi verecektir.
• Elde etti¤iniz sonuçlar› raporunuza not ediniz ve günün sonunda bu notla- r›, gözledi¤iniz ö¤retmenle birlikte gözden geçirerek de¤erlendiriniz.
• Gözledi¤iniz ö¤retmene, bu günün onun okulda geçirdi¤i günleri temsil eden iyi bir örnek olup olmad›¤›n› sorunuz. Ayr›ca, ö¤retmene, okuldaki görevi ile ilgili olarak akflamlar› ya da hafta sonlar›nda yapt›¤› baflka ifller bulunup bulunmad›¤›n› da sorunuz ve ald›¤›n›z yan›tlar› not ediniz.
• Ö¤retmenin okulda bir günde gerçeklefltirdi¤i çal›flmalar› hakk›ndaki kendi düflüncelerinizi de k›sa k›sa not ediniz. Bunlar›n sizin görmeyi umdu¤unuz çal›flmalara ne kadar benzedi¤ini düflünerek yaz›n›z.
• Yukar›da s›ralanan dört bölümün her birine ait gözlem ve görüflme sonuç- lar›n›z› raporlaflt›rarak portala yükleyiniz.
Etkinlik 2. E¤itim Etkinliklerinin Yönetimi ve S›n›f›n Kontrolünün ‹ncelenmesi
Okul Deneyimi dersini gerçeklefltirece¤iniz s›n›fta bir günlük e¤itim etkinliklerinin tümünü izleyerek, ö¤retmenin etkinliklerin yönetimi ve s›n›f›n kontrolüne iliflkin
ald›¤› önlemleri ve bunlar› nas›l gerçeklefltirdi¤ini gözleyiniz. Gözlemden önce ö¤- retmenle görüflerek nelere dikkat edece¤inizi aç›klamay› unutmay›n›z. Gözlemi- nizde afla¤›daki noktalara dikkat ediniz:
• Ö¤rencilerin sabah s›n›fa gelifllerinde, etkinlik seçmede ve bafllamada, ö¤- retmen kontrolü nas›l sa¤l›yor?
• Etkinlikler s›ras›nda ö¤rencilere nas›l hitap ediyor? Yönergelerin aç›k ve an- lafl›l›r olmas›n› nas›l sa¤l›yor? Ö¤rencilerle konuflurken nas›l davran›yor (Yüzlerine bak›yor mu ya da onlar›n boy olarak düzeylerine iniyor mu vb.)?
S›n›f›n tümünü görüfl alan› içinde nas›l tutuyor; s›n›f›n her köflesinde olup bitenden nas›l haberdar oluyor? Ö¤retmenin rutin etkinlikler, bireysel etkin- likler ve grup etkinliklerinde ö¤rencileri ve etkinlikleri kontrol ve yöneti- minde farklar var m›?
• Stratejiler; ö¤retmen stratejileri nas›l kullan›yor? S›n›fta ö¤retmene yard›mc›
olmak için her çocu¤un sorumluluk alabilece¤i haftal›k görev da¤›l›m› yap- ma, her çocu¤a ad› ile hitap etme, günlük yap›lan etkinlikler için çocuklar›n da anlayabilece¤i zaman çizelgesi haz›rlama, dikkat çekmek için el ç›rpma,
›fl›¤› aç›p kapama gibi iflaretler kullanma, yüzünü s›n›fa dönük tutma, hare- ketli olma ve s›n›f içinde dolaflma, vb. önlemleri nas›l al›yor? Etkinlikler ara- s›ndaki geçiflleri nas›l sa¤l›yor? Özellikle, grup etkinliklerinde tüm ö¤renci- lerin ilgisini toplamak için nelerden yararlan›yor? Övgü ve cesaretlendirme- leri nas›l kullan›yor?
• Etkinliklerin sonunda, ö¤rencilerin toparlanmas› ve araç-gereçlerin yerlerine yerlefltirilmesini nas›l sa¤l›yor? Ö¤retmenin bu konuda kulland›¤› özel tek- nikler var m›? Çocuklar›n okuldan ayr›l›fllar›nda kontrolü nas›l sa¤l›yor, ne- lere dikkat ediyor?
• Yukar›daki tüm bölümleri ve sorular›n yan›tlar›n› içeren gözlemlerinizi raporlaflt›r›n›z.
Etkinlik 3. Ö¤retmenin Kulland›¤› Yöntemler ve ‹letiflim Biçiminin ‹ncelenmesi
Bu etkinlik kapsam›nda, ö¤retmenin uygulad›¤› etkinlikler s›ras›nda kulland›¤›
yöntem ve teknikler ile iletiflim biçimini incelemeniz gerekmektedir. Bunun için uygulama ö¤retmeninizin etkinlikler s›ras›nda kulland›¤› yöntem ve teknikler ile iletiflim biçimini gözlemlemeye çal›fl›n. Gözlemleriniz s›ras›nda:
• Uygulama ö¤retmeninizin o gün boyunca yapt›¤› e¤itsel etkinlikler ile her bir etkinlikte kulland›¤› yöntem ve tekniklerin bir listesini yap›n›z.
Örne¤in; Fen ve matematik etkinli¤i: Aç›klama yapma, soru sorma, analoji- lerden yararlanma, e¤itsel oyun
Türkçe etkinli¤i: Aç›klama yapma, soru sorma, drama, grup çal›flmalar›
Sanat etkinli¤i-Okuma-yazmaya haz›rl›k çal›flmalar›: Proje çal›flmalar›, e¤itsel oyun vb.
Ayr›ca, bu etkinlikler ve etkinliklerde kullan›lan yöntem ve tekniklerin uy- gulanmas› s›ras›nda ö¤retmenin nelere dikkat etti¤ini ve ö¤rencilerin neler yapt›klar›n› da belirtiniz.
• Uygulama ö¤retmeninin e¤itsel etkinlikleri uygularken kulland›¤› özel bir iletiflim biçimi olup olmad›¤›na dikkat ediniz ve bu konuda notlar al›n›z.
Günün sonunda gözlemlerinizi uygulama ö¤retmeniniz ile gözden geçirip varsa eksiklerinizi tamamlay›n›z ve gözlemlerinizi raporlaflt›r›n›z.
