Hakem, Dördüncü Hakem ve Yard mc Hakem El Kitab

(1)

1923

Hakem, Dördüncü Hakem ve Yard›mc› Hakem

El Kitab›

TÜRK‹YE FUTBOL FEDERASYONU MERKEZ HAKEM KURULU

MHK - EPAK A⁄USTOS 2006

2006 - 2007

FUTBOL SEZONU

(2)

‹Ç‹NDEK‹LER

• ÖNSÖZ

• TÜRK‹YE FUTBOL FEDERASYONU MERKEZ HAKEM KURULU’NUN HAKEMLERE YÖNEL‹K UYGULAMA TAL‹MATI

• HAKEM 4. HAKEM VE YARDIMCI HAKEMLER‹N D‹KKAT ETMES‹ GEREKEN HUSUSLAR

• HAKEM - YARDIMCI HAKEM ‹ﬁB‹RL‹⁄‹

• HAKEMLER‹N DE⁄ERLEND‹R‹LME KR‹TERLER‹

(3)

ÖNSÖZ

Sevgili Hakem Kardeﬂlerim

Türk hakemli¤ini zorlu bir s›nav beklemektedir.

Hakemlik kurumunu ve h›zla geliﬂen futbolumuzu daha da yükseklere taﬂ›mak sizin elinizde.

Sizlerin, sportmence mücadeleye, oyuncular›n becerilerini sergilemeye yönelik hareketlere izin vererek, kas›tl› sert veya sportmenlik d›ﬂ› davran›ﬂ- lar› engelleyerek ortaya koyaca¤›n›z yönetimler, izleyen ve oynayanlara ke- yif verecektir.

Toplum sizden, kurallardan ödün vermeyen, adil, cesur ve objektif yöne- timler beklemektedir. Türk hakeminin de misyonu budur.

Profesyonelce haz›rlan›p ortaya koyaca¤›n›z üstün performans, sergile- yece¤iniz sayg›n kiﬂilik hepimizi mutlu edecektir.

Taraflar›n emek ve al›n terlerini kutsal sayan, oynayan ve izleyenlerin, hakk›n› teslim eden bir düﬂünceye sahip olmal›, bundan asla ödün vermeme- lisiniz.

Hakemli¤imizin dünya futbolunda sayg›n yer edinmesi, sizin çalaca¤›n›z objektif düdüklerin ucunda olacakt›r. Kiflili¤iniz, yönetici kimli¤iniz, sosyal ve kültürel özellikleriniz çevreye örnek olmal›, genç kuflaklara ›fl›k tutmal›- d›r.

Futbol alan›ndaki performans›n›z›n yan›nda sosyal hayat›n›z, aile ve iﬂ hayat›n›zdaki performans›n›z size ve kuruma olan sayg› ve güveni att›r›c› nitelikte olmal›d›r.

Türk futboluna emek veren, verecek olan herkese ve siz de¤erli hakem- lerimize yeni sezonda üstün baﬂar›lar dilerim.

Mustafa ÇULCU Merkez Hakem Kurulu Baﬂkan›

(4)

HAKEMLERE YÖNEL‹K

UYGULAMA TAL‹MATI

(5)

TÜRK‹YE FUTBOL FEDERASYONU MERKEZ HAKEM KURULU

2005 – 2006 FUTBOL SEZONU

HAKEMLERE YÖNEL‹K UYGULAMA TAL‹MATI

1. HAKEMLERDEN HERHANG‹ B‹R‹N‹N MAZERET‹

NEDEN‹YLE MÜSABAKAYA GELEMEMES‹

Futbol Müsabaka Talimat› uyar›nca hakemin, müsabaka saatinde gelmedi¤i veya müsabaka esnas›nda sakatlanarak oyunu terk etmek zorunda kal- d›¤› durumlarda;

Dördüncü hakem, hakemin yerini alacak ve müsabakay› tamamlaya- cakt›r. Boﬂalan dördüncü hakemlik görevine, orada bulunan gözlemci veya MHK bölge sorumlusunun yard›m›yla bir klasman hakemi atanabilir.

Dördüncü hakem atanmam›fl amatör veya di¤er müsabakalarda k›- demli yard›mc› hakem, hakemin yerini alacak, flayet müsabaka henüz bafllamam›fl ise, bir yard›mc› hakem bulunup hakem üçlüsü tamamland›ktan sonra müsabakaya bafllanacakt›r.

Dördüncü hakem atanmam›fl müsabakalarda, müsabaka bafllad›ktan sonra hakemin sakatlanmas› veya müsabakaya devam edememesi durumunda k›demli yard›mc› hakem, hakemin yerini alacak, boflalan yard›mc› hakemlik görevine gözlemci veya MHK bölge sorumlusunun, amatör müsaba- kalarda gözlemci veya ‹l Hakem Kurulu üyelerinin yard›m› ile bir yard›mc›

hakem bulunarak görevlendirilecektir. Bulunamaz ise, bir hakem ve bir yar- d›mc› hakem ile müsabaka tamamlanacakt›r.

K›demli yard›mc› hakemin kimin olaca¤›n› belirlemek için, önce klasman›na bak›l›r. Ayn› klasmanda iseler o klasmandaki k›demine, k›demleri de ayn› ise lisans numaralar›na bak›larak, numaras› küçük olan hakem k›- demli yard›mc› hakem olarak tayin edilir.

Gerekli durumlarda hakem, kimin k›demli yard›mc› hakem olarak göre- vi yapaca¤›na karar verebilir.

Müsabaka öncesi bir yard›mc› hakemin gelmemesi durumunda, varsa dördüncü hakem yard›mc› hakemin yerine görev yapacakt›r. Dördüncü hakem atanmam›fl ise, orada bulunan bir yard›mc› hakemin görevlendirilme- si ile hakem üçlüsü tamamlanacakt›r. Hakem üçlüsü tamamlanmam›fl ise, müsabakaya bafllanmayacakt›r. Türkiye Futbol Federasyonunun onay› ile baz› müsabakalar (amatör genç tak›mlar-y›ld›zlar-minikler gibi) tek hakem ile veya tek hakem ve yard›mc› hakemlik görevini yapacak olan lisansl› ve o y›l için vizesini yapt›rm›fl tarafs›z iki futbolcu ile oynat›labilir.

Müsabaka esnas›nda bir yard›mc› hakemin sakatlanmas› durumunda, dördüncü hakem yard›mc› hakemin yerine geçecek, dördüncü hakem atanmam›ﬂ müsabakalarda ise orada bulunan bir hakem, yard›mc› hakem olarak görevlendirilecektir. ﬁayet bulunamaz ise, bir hakem ve bir yard›mc› hakemle müsabaka tamamlanacakt›r.

Bu durumda hakem, diyagonalde gerekli düzenlemeleri yapacakt›r.

2. MÜSABAKANIN ZAMANINDA BAﬁLAMASI

a -Müsabakalar›n baﬂlamas›n› geciktiren kulüplere yönelik olarak, sorumluluk dördüncü hakemlerindir. Dördüncü hakem görevlendirilmemiﬂ müsabakalarda ise sorumluluk hakemlerindir.

b -Dördüncü hakem, müsabaka öncesi bu bölümün sonunda yer alan zaman çizelgesinin aksamadan yürütülmesi için gerekli faaliyetleri zaman›nda yerine getirecektir. Dördüncü hakem atanmam›fl müsabakalarda bu çizelge- nin iflletilmesini sa¤lamak için hakem, saha komiserleri veya TFF. temsilcisi ile iflbirli¤i yapacakt›r.

c -Türkcell Süper Lig, Lig A,Lig B ve Türkiye Profesyonel 3.Lig ile Fortis Türkiye Kupas› müsabakalar›nda (oyun s›ras›nda hakemin, oyunu tatil etme yetkisi istisna ) Federasyon temsilcisi ve / veya gözlemci ile iﬂbirli-

¤i kurarak gerçekleﬂen olay, erteleme ve tatil etme gibi durumlarda mutlaka;

MHK Raportörüne veya Hakem ‹ﬂleri sorumlusuna ya da MHK bölge sorumlusuna bilgi verecektir.

3. HAKEMLER‹N GÖREVE G‹D‹ﬁLER‹

Hakemler, görev yapacaklar› müsabaka yerleri ile bulunduklar› kent ara- s› 150 km. mesafeden uzak ise, bir gün öncesinden müsabakan›n yap›laca¤›

(6)

kente seyahat etmek zorundad›rlar. Özel araçla yap›lacak seyahatlerde, MHK bölge sorumlusunun onay› gerekir. Stada gelifl, tüm müsabakalarda ve her türlü hava koflulunda maç›n bafllama saatinden en az 2 saat (120 dakika) önce olmal›d›r.

4. MÜSABAKA RAPORLARI

a - Raporlar (hakem / dördüncü hakem) bizzat sorumlular taraf›ndan dol- durulmal›d›r (ihtar, ihraç, de¤ifliklik, tak›mlar, ad ve soyad ile dakikalar mutlaka do¤ru yaz›lmal› ve defalarca kontrol edilmelidir). ‹htar ve ihraç verilen oyuncular›n ad›, soyad›, forma numaras› ile lisans numaralar›, listeler- den dikkatlice kontrol edildikten sonra raporlara yaz›lmal›d›r. Bu ifllemler- den herhangi birinde yanl›fll›k yap›lmas›, öncelikle oyuncular›, kulüpleri ve federasyonumuzu çok güç durumda b›rakmaktad›r. Hakemler bu konuya hassasiyet göstermeli, aksi halde haklar›nda talimatlar çerçevesinde gerekli ifllemlerin yap›laca¤›n› bilmelidirler. Müsabaka sonras› ilgili formlar ve li- sanslar, imza karfl›l›¤› kulüp sorumlular›na verilir.

b - Müsabaka raporlar›, APS veya kargo ile talimatlar›n öngördü¤ü süre içinde ilgili birimlere gönderilmelidir.

c - Düzenlenecek olan ayr›nt› raporu ve/veya ek rapor, mutlaka daktilo veya bilgisayar ile yaz›lmal›d›r.

Raporlar›n fakslanmas›

d – Tüm müsabakalar›n hakem ve 4. hakem raporlar› ( olay ve ihraç dahil), isim listeleri, disiplin raporlar›, varsa ayr›nt› ve ek raporlar›, müsabaka- n›n ertesi günü saat 12.00'e kadar ( Ankara - 0 312 286 60 39 numaraya ) fakslanacakt›r.

e - Di¤er taraftan hakem ve disiplin raporlar›n›n orjinal ikifler sureti, ta- k›mlar›n isim listeleri, oyuncu de¤ifliklik kartlar›, varsa ayr›nt› ve ek raporlar›n orjinalleri ve 4. hakem raporu beraberce afla¤›daki adrese 24 saat içe- risinde APS veya Kargo ile gönderilecektir ( Türkiye Futbol Federasyonu Hakem ‹flleri - Konaklar Mahallesi ‹hsan Hilmi Alantar Sokak Otafl Apt. A Blok No:1 4.Levent – ‹stanbul).

Hakem Raporu Denetim Sistemi ve Ceza Puan Tablosu

1- Müsabaka hakemlerinin ad›, soyad›, lisans numaralar›, il kodu, maç numaras›, müsabaka tarihi yaz›lmam›fl, yanl›fl veya eksik yaz›lm›fl,

2- Tak›m ad›, tak›m kodu, stat ad›, ilin kodu, ligi, kategorisi veya grubu yaz›lmam›fl, yanl›fl veya eksik yaz›lm›fl,

3- Skor yaz›lmam›fl, eksik veya yanl›fl yaz›lm›fl,

4- ‹htar veya ihraçlar yaz›lmam›ﬂ ya da kodlanmam›ﬂ, eksik veya hatal›

yaz›lm›ﬂ,

5- Oyuncu de¤ifliklikleri yaz›lmam›fl, eksik veya hatal› yaz›lm›fl, 6- Oyuncu de¤ifliklik kart bilgileri ile isim listeleri birbirini tutmuyor, kontrolü tam yap›lmam›fl,

7- Maç›n bafllama saati, bafllad›¤› saat, zaman›nda bafllamam›fl ise nede- ni yaz›lmam›fl, olay / ihraç / anons olup olmad›¤› iflaretlenmemifl,

8- Gollerin hangi oyuncular taraf›ndan at›ld›¤›, türü, dakikas› yaz›lma- m›ﬂ,

9 - Sahan›n durumu ile ilgili bölüm iflaretlenmemifl, 10- Seyircinin tutumu iflaretlenmemifl,

11- Rapor zaman›nda ve prosedüre uygun gönderilmemiﬂ,

12- Disiplin raporlar› yaz›lmam›fl veya yaz›lm›fl, ancak zaman›nda fakslanmam›fl ya da hiç fakslanmam›fl.

13- MHK Bölge Sorumlusundan izinsiz özel araçla müsabakaya giden- ler.

Ceza uygulamas›na iliﬂkin kararlar, 10 gün içinde hakemlere tebli¤ edilir.

CEZA PUANLARI TABLOSU

HATA NO CEZA PUANI

1.2.7.8.9.10 0,3 PUAN

11.12 0,5 PUAN

3.4.5.6.13 0,8 PUAN

(7)

Hakemler ve dördüncü hakemler, yukar›da belirtilen her hata için, hata- n›n karﬂ›l›¤› olan eksi puanlar› al›rlar. Hatal› rapor dolduran hakemlere, yap- t›klar› hatalar bir yaz› ile bildirilir. Sezon sonunda toplam hata puanlar›, toplam puan ortalamas› hesaplamas›nda, eksi ( - ) olarak hesaba kat›l›r.

5. TAZM‹NAT YOLLUK ve HARCIRAHLAR

Lig A, Lig B ve Türkiye Profesyonel 3. Lig müsabakalar›na uçak ile seyahat için, mutlaka MHK Raportörüne müracaat edilerek izin istenmeli, al›- nacak cevaba göre hareket edilmelidir.

6. BASINLA ‹L‹ﬁK‹LER

Hakemler, bas›na “FIFA Talimatlar› do¤rultusunda” Merkez Hakem Kurulu'ndan izin almadan beyanda bulunmayacaklard›r.

‹zinli veya izinsiz beyanda bulunanlar, ilgili beyanlar›n›n içeri¤inden ﬂahsen sorumlu tutulacaklard›r.

Klasman grubundaki hakemlerin, ilk muhatap olacaklar› resmi kurum MHK bölge sorumlusu, il hakemlerinin ise ‹HK Baﬂkanlar›d›r.

7. DOKTORLAR - MASÖRLER

Oyuncular›n yaralanmalar› halinde, hakem gerekli görürse, yaln›zca 2 sa¤l›k görevlisinin sahaya girmesine izin verebilir. Tak›mlar istemedikleri takdirde, yerel spor teﬂkilat›n›n görevlendirdi¤i doktor oyun alan›na gire- mez.

Sakatlanan oyuncu (kaleci hariç), saha içinde tedavi edilemez, gerekli ise oyuncu sedye ile d›ﬂar› taﬂ›n›r.

Kanamal› yaras› olan oyuncuyu hakem, oyun alan›ndan ç›kartmak zorundad›r. Sa¤l›k görevlileri sahaya, sakat oyuncular› tedavi için de¤il, sadece sakatl›¤› de¤erlendirmek için girerler. Gerekti¤inde oyuncunun oyun ala- n› d›ﬂ›na taﬂ›nmas›n› sa¤larlar.

Bu konuda hakemler, müsabakay› durdurmamak için azami çabay› gös- termeli ve gereksiz yere oyun alan› içine doktor davet etmemelidirler.

8. SAKATLANMIﬁ OYUNCULAR

664 ve 807 say›l› F‹FA sirkülerlerinin "Sakatlanm›ﬂ Olan Oyuncular›n Sahay› Terk Etme Yöntemi" bölümü ile ilgili olarak hakemlerin izleyecek- leri yöntem aﬂa¤›daki gibidir.

a -Sahadan yürüyerek ç›kabilecek sakatlanm›ﬂ bir oyuncuyu, özellikle oyun alan› çizgilerine yak›n bir yerde ise, bu yola teﬂvik etmek gerekir. Bu tip durumlarda sedye kullanmak gereksizdir.

b - Ciddi sakatlanmalarda, hakem oyunu derhal durdurmal›, sa¤l›k gö- revlilerini sahaya davet etmeli ve oyuncu seri bir flekilde oyun alan› d›fl›na ç›kart›lmal›d›r. Sakatlanarak tedavi için oyun alan› d›fl›na ç›kan oyuncu, mü- sabaka yeniden bafllad›ktan sonra (top oyunda iken) sadece taç çizgilerinden oyuna dönebilir. fiayet oyun bafllam›fl ve tekrar durmufl ise, oyuncu hakeme müracaat ederek oyun alan›n› s›n›rlayan çizgilerin her hangi bir yerinden oyun alan›na dönebilir.

c - Oyunun durmuﬂ oldu¤u bir s›rada sakatl›¤› nedeniyle oyun alan›ndan ç›kart›lan oyuncu, henüz oyun baﬂlamadan oyun alan›na dönmek isterse, hakem bu oyuncunun taç veya kale çizgilerinden oyun alan›na girmesine izin vermelidir.

d - Ciddi sakatl›k d›ﬂ›ndaki sakatlanmalarda oyuncu, sa¤l›k görevlisi ta- lep etmesine ve hakemin ilgilileri oyun alan›na davet etmesine ra¤men, oyun alan› d›ﬂ›na ç›kmay› reddederse, oyuncuya sportmenli¤e ayk›r› hareketinden dolay› ihtar verilecektir. E¤er oyuncunun önceden ihtar› var ise, oyundan ih- raç edilecektir.

IFAB sakatl›¤› tedavi edildikten sonra oyuncular›n, mümkün olan en k›- sa sürede oyun alan›na dönmelerine izin verilmesi fikrindedir. Kanamal› yaras› olan oyuncular›n oyun alan›na dönüﬂünde 4. hakem, hakeme yard›mc›

olmal›d›r.

9. TEKN‹K ALAN ‹HLALLER‹ VE YEDEK OYUNCULAR Teknik alan ihlalleri, hakem ve dördüncü hakemin otoritesini sarsmakta ve oyunda disiplinin sa¤lanmas›na engel olmaktad›r.

(8)

Dördüncü hakem, müsabaka öncesi misafir tak›m›n hangi kulübeyi seç- ti¤ini ö¤rendikten sonra, ev sahibi tak›m› ve hakemi bilgilendirecek, müsa- baka öncesi teknik alandakilerin uymas› gereken kurallar›, nazik ancak kararl› bir ﬂekilde kendilerine hat›rlatacakt›r.

Teknik alandakilerden sadece bir kiﬂinin taktiksel talimat vermesine izin verecek, alan d›ﬂ›na ç›kan veya talimat› bittikten sonra yerine dönmeyenler ciddi bir biçimde uyar›lacakt›r. Uyar›y› dikkate almayanlar veya kurallar›

bilerek ihlal edenler hakeme bildirilecektir. Oyunculara, di¤er görevlilere veya seyircilere sportmenlik d›fl› davrananlar hakeme bildirilecek, hakemi küçük gören, afla¤›layan, alayc› davran›flta bulunanlar hakeme bildirilerek oyun alan›ndan ç›kart›lmas› sa¤lanacakt›r. Bu konuda gerekli disiplinin sa¤- lanmas›nda bizzat hakemin uyar›larda bulunmas›, buna ra¤men kurallara uymayanlar›n derhal alandan ç›kart›lmas› sa¤lanmal›d›r.

Bu konuda hakemin otoritesinin zedelenmemesine, hakemlik onurunun korunmas›na gereken özen gösterilmelidir.

Hakem, bir yedek oyuncu ile yer de¤ifltirip oyundan ç›kan oyuncunun, yedek kulübesinde oturmas›na izin vermelidir. Ancak bu oyuncular sorumlu davran›fllar içinde bulunmal›d›rlar. Oyuncu de¤iflikli¤i için haz›rlanan yedek oyunculardan her tak›mdan en çok üç tanesi, birinci yard›mc› hakemin arkas›ndaki bölgede oyunculardan ve hakemlerden farkl› giysi ile ›s›nma hareketleri yapabileceklerdir. Yedek oyuncular›n bunun d›fl›ndaki alanlarda

›s›nmalar›na izin verilmeyecektir.

Birinci yard›mc› hakemin arkas›ndaki bölgenin ›s›nma için uygun olma- d›¤› durumlarda, yedek oyunculardan en çok üç tanesinin uygun yerde ›s›n- malar›na hakem müsabaka öncesinde karar verecektir.

10. MÜSABAKA ÖNCES‹ HAZIRLIKLAR

Hakem, müsabaka öncesi aﬂa¤›daki haz›rl›klar› yapmak zorundad›r:

a - Müsabakan›n zaman›nda baﬂlamas› esast›r. Bunu sa¤lamak için hakem, zaman çizelgesini dikkatle uygulamal›d›r.

b - Hakem, müsabaka öncesi saha komiserlerinden veya 4. hakemden, müsabakan›n baﬂlama saatinden en az 60 dakika önce, her iki tak›m›n for-

ma, flort, tozluk ve kaleci kazaklar›ndan birer örnek isteyecektir (Eflgüdüm toplant›s› yap›lan müsabakalar hariç). Tak›mlar›n ayr› renkte ve statüye uygun (kulüp renklerini tafl›mak, numara standartlar›na uygunluk v.s. forma giymeleri esast›r. ‹ki tak›m oyuncular›n›n ayr› renkte forma, flort ve tozluk giymeleri konusunda ›srarc› olunmal›d›r.

c - Saha komiserleri veya 4. hakem arac›l›¤› ile taytlar ile ilgili husus, ta- k›mlara hat›rlat›lmal› ve buna yine de uymayan oyuncular giysi ve gereçle- rini düzeltinceye kadar oyuna al›nmamal›d›rlar.

d - Hakemler, tek tip k›yafetle sahada ›s›nmal›, en az 25 dakika önce soyunma odas›na geri dönmelidirler. Dördüncü hakem, tak›mlar›n forma renk- leri ile kar›ﬂmayacak bir k›yafet giymelidir.

e - Yumuflak ve hafif dolgu malzemesi ile yap›lm›fl bafl koruyucu, yüz maskeleri, diz ve kol koruyucular› gibi modern koruyucu gereçler tehlikeli gereç olarak kabul edilmemeli ve kullan›m›na izin verilmelidir.

f - Her türlü tak›,(kolye, yüzük,toka vb.) potansiyel olarak tehlikeli- dir.Her türlü tak›n›n kullan›lmas›na izin verilmemeli, oyuncular›n tak›lar›

kapatmas› için bant kullanmalar›na izin verilmemelidir.

11. MÜSABAKA SIRASINDA ‹ÇECEK KULLANIMI

Sa¤l›k için vücuttaki su dengesinin esas olmas› nedeniyle, oyun esnas›n- da s›v› içilmesine FIFA taraf›ndan izin verilmekle birlikte teﬂvik de edilmek- tedir. Sahada düzensizli¤in önüne geçmek ve yabanc› maddelerin f›rlat›lma- s›ndan dolay› meydana gelebilecek yaralanmalar› önlemek için, aﬂa¤›daki kurallara uyulmas› zorunludur.

1- ‹çecekler oyun durdu¤u anlarda sadece taç çizgilerinden al›nacakt›r.

2- ‹çecekler plastik ﬂiﬂede bulunmal› ve saha kenar›nda futbolculara el- den verilmelidir.

3- Oyun alan›na ﬂiﬂelerin veya di¤er kaplar›n at›lmas› yasakt›r.

4- Kaleci, kalesinin köflesinde ve oyun alan› d›fl›nda plastik bir flifle bu- lundurabilir.

(9)

5- Plastik flifleler, yard›mc› hakemlerin görevlerini engellemeyecek flekilde, taç çizgilerinden takriben l m. uzakl›kta oyun alan› d›fl›na yerlefltirile- bilir.

12. HAKEM -OYUNCU ‹L‹ﬁK‹LER‹ VE PROBLEML‹

OYUNCULAR

Hakemin, kurallardan ve objektiflikten ödün vermeden insani yönünü, yönetici kimli¤ini ortaya ç›karmas›, oyuncu ve di¤er görevlilerle iyi diyalog kurmas›, baflar›n›n en önemli anahtar›d›r. Yerinde ciddi bir görünüm sergilemek, yerinde gülümsemek oyunun kontrolünde hakeme avantaj sa¤lar ve ona olan güveni artt›r›r. Ancak, olur olmaz her fleye gülmek veya her defa- s›nda sert tav›rlar sergilemek, hakemin samimiyetinden flüphe duyulmas›na neden olacakt›r. Hakem, oyunculara hitap ederken sözcükleri özenle seçme- li, yanl›fl anlafl›lmalara asla izin vermemelidir. Hakem, oyunculara de¤er vermeli ve yeri geldi¤inde bunu taraflara belli etmelidir.

Oyuncularla iliflkiler eflit düzeyde olmal›d›r. Farkl› davran›fllar, farkl› yo- rumlara ve güvensizli¤e neden olacakt›r. Hakem, zorunlu haller d›fl›nda oyunculara dokunmamal›d›r. Karar›na itiraz etmek için kendisine dokunan oyunculara ihtar verecektir. Hakemleri sarsan veya tartaklayan oyuncular ise mutlaka oyundan ihraç edilecektir.

13. HAKEM‹ ALDATMAYA YÖNEL‹K HAREKETLER

Oyun alan› üzerinde hakemi aldatmaya yönelik yap›ld›¤› tespit edilen her türlü hareket sportmenlik d›ﬂ› davran›ﬂ olarak de¤erlendirilecektir.

Hakemi aldatmaya yönelik hareketlere örnekler ;

Sahan›n herhangi bir yerinde, hareket topa yap›lmas›na ra¤men kendisine hiçbir fiziksel temas, kayma, düﬂme gibi bir etken olmadan faul ya- p›lm›ﬂ gibi kendini yere b›rakmak,

Sakat numaras› yap›p, top kendisine geldi¤inde f›rlay›p kalkarak topa do¤ru koﬂmak,

Ceza alan› içinde aldat›c› ve abart›l› bir flekilde kendini yere atarak penalt› beklentisi içine girmek, rakibe ihtar veya ihraç verdirmek için hiçbir müdahale olmadan, olmufl gibi kendini yere atmak, yerde afl›r› k›vranma,

sonra da hiçbir fley olmam›fl gibi aya¤a f›rlamak ( Her düflme aldatma de¤ildir. Denge kayb›, kayma, fiziksel temasla oyuncunun düflmesi normaldir, al- datmaca olarak de¤erlendirilmemelidir),

Hakemin görmeyece¤ini varsayarak elle gol atmak v.b.

14. G‹YS‹ VE GEREÇLER‹N KONTROLÜ

Müsabaka öncesi hakem soyunma odas›nda tak›mlar›n giyecekleri formalar›n, kaleci kazaklar›n›n, ﬂortlar›n ve çoraplar›n renklerini kontrol etmelidir (Eﬂgüdüm toplant›s› yap›lan müsabakalar hariç).

Hakem, yard›mc› hakemlerinin gözetiminde maçtan önce, oyuncular sahaya ç›kmak üzere iken giysi ve gereçlerini (forma, flort, giyilmifl ise tayt, tozluk, tekmelik ve ayakkab›lar) Kural 4'te belirtilen flekilde kontrol etmelidir.

Oyuncular›n formalar›n›n d›flar› sarkmamas›na ve tozluklar›n›n çekilmifl olmas›na dikkat etmesi gereken hakem, ayr›ca tüm oyuncular›n tekmelikle- rini tak›p takmad›klar›n›, oyuncular›n kendileri veya di¤er oyuncular için tehlikeli olabilecek herhangi bir fley giymemelerini ve takmamalar›n› ( kolye, saat, metal bilezik,küpe, saç tokas› v.s.) da kontrol etmelidir.

Oyuncu de¤iflikliklerinde, oyuna girecek olan yedek oyuncular›n giysi ve gereçlerini 4. hakem, 4. hakemin kullan›lmad›¤› müsabakalarda ise, oyuncular›n oturdu¤u kulübenin taraf›ndaki yard›mc› hakem kontrol edecektir. Ha- kem oyunu, bu kontrol tamamlan›ncaya ve yard›mc› hakem görev yerini al›ncaya kadar bafllatmayacakt›r. Giysi ve gereçleri nizami olmayan oyuncu için oyun durdurulmayacak, fakat oyun ilk durdu¤unda oyuncu, giysi ve ge- reçlerini düzeltmesi için ikaz edilecek, gerekirse oyun alan› d›fl›na ç›kar›lacakt›r.

15. KALEC‹LER‹N KIYAFET‹

Hakemler, kalecilerin k›yafetlerinin her iki tak›m oyuncular›ndan, kendi k›yafetinden, 4. hakem ve yard›mc› hakemlerin k›yafetlerinden de¤iﬂik renkte olmas›na dikkat etmelidirler. Ayr›ca, yedek kalecilerin 12 numaral› forma ile sahaya ç›kmalar› gerekti¤i unutulmamal›d›r (Türkcell Süper Ligi ve Lig A da yer alan kaleciler hariç). E¤er iki kalecinin de formas› ayn› renkte ise

(10)

ve ikisinin de baﬂka formas› yoksa, hakem bu duruma izin verecek, müsaba- kay› baﬂlatacak ve durumu raporunda belirtecektir.

16. GOL KUTLAMASI

IFAB, bir golü kutlarken formas›n› ç›kartan oyuncuya, sportmenlik d›ﬂ›

davran›fl› nedeniyle ihtar verilip, sar› kart gösterilmesini emretmektedir. Bir oyuncu formas›n› bafl›n›n üzerinden ç›kar›r veya bafl›n› formas›yla sararsa, ihtar verilip sar› kart gösterilmelidir. Gol kutlamalar› rakiplerini veya rakip tak›m taraftarlar›n› tahrik edici, k›flk›rt›c› ve küçük düflürücü nitelikte ise, bunu yapan oyunculara ihtar verilecek, tahrikin a¤›rl›¤›na göre oyuncu ya da oyuncular gerekti¤inde ihraç edilecektir. Ayr›ca, gol kutlamas› bahanesiyle afl›r› zaman sarf eden ve tellere t›rmanan oyunculara da sportmenlik d›fl›

davran›ﬂlar›ndan dolay› ihtar verilecektir. Futbolcular e¤er slogan veya reklam içeriyorsa, formalar›n›n içindeki iç çamaﬂ›rlar›n› göstermeyeceklerdir.

Formas›n› ç›kararak slogan veya reklam gösteren oyuncular› hakem raporunda belirtmelidir.

PROFESYONEL L‹G VE KUPA MÜSABAKALARINDA UYGULANACAK ZAMAN Ç‹ZELGES‹

DAK‹KA UYGULAMA

Eﬂgüdüm Toplant›s› Yap›lan Müsabakalar

- 09.30 Dördüncü Hakemin stada geliﬂi, stad›n ve sahan›n denetlen- mesi

- 10.00 Eﬂgüdüm Toplant›s›, Tüm Müsabakalar

-120 Hakemlerin stada geliﬂi

- 90 Stadyum ve oyun alan›n›n kontrolü,

- 60 Dördüncü Hakemin her iki tak›mdan oyuncu isim listeleri, li- sanslar› ve forma, ﬂort ile tozluk örneklerini teslim almas›, Temsilcinin (veya gözlemcinin) her iki tak›m soyunma odas›- n› ziyaret ederek bir istek ve ﬂikayetleri olup olmad›¤›n› sor- mas›,

- 55 Hakemlerin ve tak›mlar›n ›s›nmak için oyun alan›na ç›kmas›, - 25 Hakemlerin soyunma odalar›na dönmeleri,

- 20 Tak›mlar›n soyunma odalar›na dönmeleri,

- 10 Dördüncü hakemin tak›mlar› sahaya ç›kmaya davet etmesi, - 7 Tak›mlar›n ve hakemlerin oyun alan›na ç›kmas›, giysi ve ge-

reçlerin kontrolü ve ‹stiklal Marﬂ›, iki tak›m oyuncular›n›n birbirleri ve hakemlerle tokalaﬂmalar›,

- 3 Kura at›fl›, yard›mc› hakemlerin kaleleri kontrolü ve dördüncü hakemin oyun alan› çevresini boflalt›p T2’ den, yoksa T1’ den veya gözlemciden “baflla” iflaretini almas›,

- 0 Müsabakan›n baﬂlat›lmas›.

(11)

HAKEM - 4. HAKEM VE

YARDIMCI HAKEMLER‹N D‹KKAT ETMES‹ GEREKEN

HUSUSLAR

(12)

1. SEYAHAT KONAKLAMA VE ÇEVRE ‹LE ‹L‹fiK‹LER Federasyonumuz, hakemlerimizin lay›k olduklar› en nezih yerlerde kal- malar›, en güvenli araçlarla seyahat etmeleri konusunda hiç bir fedakarl›k- tan kaç›nmamaktad›r. Bu konuda hakemlik kurumuna yak›fl›r tutum ve davran›fllarda bulunman›z›, en ufak bir flüpheye f›rsat vermemenizi titizlikle bekliyoruz. Spor kamuoyu ve bas›nla yararl› diyalog d›fl›nda sizi ve kurumu- muzu y›pratacak yak›nlaflmalardan kaç›n›n›z.

Otele yerleflmeden önce, herhangi bir tak›m›n oyuncular› veya yönetici- lerinin orada kal›p kalmad›¤›n› ö¤reniniz. E¤er kalan veya kalacak olan varsa, baflka bir otele yerlefliniz. fiayet o ilde kal›nacak baflka bir otel veya uygun yer yok ise; bölge sorumlunuz ile temasa geçiniz.

Müsabakan›n 2 saat öncesinden itibaren, müsabaka mahallinden ayr›l›n- caya kadar cep telefonlar›n›z› kapal› tutunuz. ÇOK ÖNEML‹..!

Hakem soyunma odas›na asla ziyaretçi kabul etmeyiniz.

2. SAHADA YER ALMA

Fizik olarak haz›r olmayan, bu konuda kendine güvenmeyen hakem, mü- sabakay› baflar› ile tamamlamakta zorlan›r. Buna karfl›l›k çok iyi bir kondis- yona sahip olmak da, baflar› için yeterli de¤ildir. Sahada yer alamayan, ge- liflecek pozisyonlar› önceden sezinleyemeyen hakem, pozisyonlar› de¤erlendirmede de zorlan›r.

Top gittikten sonra arkas›ndan depar atmak yerine, topun nereye at›laca-

¤›n› do¤ru tahmin ederek yer almak, bazen yürümek, bazen koflmak, bazen de durarak pozisyonlar›n geliflimini izlemek, hakemin futbol bilgisine ve sezgisine ba¤l›d›r. ‹ki ceza yay› aras›nda gidip gelmek, oyuncular›n koflu yollar›n› t›kamak, topun önünde kalmak, hakemlik için hiç de istenmeyen durumlard›r.

Tak›mlar›n oyunu nereden, kiminle ve nas›l bafllatt›klar›n›, kalecilerin topu nas›l oyuna soktuklar›n› göz önünde bulundurunuz. Pozisyonun içinde veya önünde kalmamak için, esnek diyagonale dikkat ediniz. Her zaman po- zisyonu sa¤›n›za, yard›mc› hakeminizi ise karfl›n›za al›n›z. Köfle yay› civa- r›ndaki sert müdahalelerde buraya yaklafl›n›z, gerekmedikçe ceza alan›na girmemeye özen gösteriniz.

3. DÖRDÜNCÜ HAKEMLER

Maç öncesinde, maç s›ras›nda ve maç sonras›ndaki her türlü idari görev- lerde, hakemin istedi¤i ﬂekilde ona yard›mc› olmak dördüncü hakemin asli görevidir.

Müsabaka öncesi tak›mlar›n zaman çizelgesi konusunda uyar›n›z. Oyun- cu ve kalecilerin giysi ve gereçlerinin kontrolü maç öncesi tamamlay›n›z.

Oyun alan›n›n yetkililer d›fl›nda boflalt›lmas›, bas›n mensuplar›n›n yerlerine al›nmalar› ve müsabakan›n zaman›nda bafllamas› için, önceden gerekli tedbirlerin al›nmas› konusunda titiz davran›lmas› dördüncü hakemlerden istenmektedir.

Dördüncü hakem, hakeme her zaman yard›m etmekle yükümlüdür. Yan- l›fl oyuncunun ihtar almas›, ikinci kez ihtar alan oyuncunun oyundan ç›kar›l- mamas›, hakem ve yard›mc› hakemlerin görüfl alan› d›fl›nda gerçekleflen flid- detli hareketler konusunda hakemi uyarmal›d›r.

Teknik Alan›n Kontrolü

Teknik alandakilerin kural d›fl› davran›fllar›na izin vermeyiniz. Kibar, ancak kararl› bir tav›rla bunu en baflta ifade ediniz. Kaba davran›flta bulunan, afl›r› itiraz eden, alayc› veya afla¤›lay›c› tav›r ve ifadeler kullananlar› derhal hakeme bildirerek, onun direktifi do¤rultusunda oyun alan›ndan uzaklaflt›r›- n›z. Misafir tak›m teknik alan›na yönelik rahats›z edici, buradakilerin görev yapmalar›n› engelleyici müdahaleler için, gereken tedbirleri titizlikle al›n›z.

4. ÖNDEN YANDAN VE ARKADAN YAPILAN MÜDAHALELER KURAL 12 IFAB Karar - 4’de belirtilen "Rakibin sa¤l›¤›n› tehlikeye so- kan müdahalelerin ciddi faullü oyun olarak de¤erlendirilmesi” konusundaki uyar›s› dikkate al›nmal›, standart bir biçimde uygulanmas› sa¤lanmal›d›r.

Önden, yandan veya arkadan rakibi sakatlamak, böylece oyun d›fl› b›rakmak amac› ile yap›lan teflebbüsler mutlaka cezaland›r›lmal›d›r. Hakemlerden, mümkünse hareketin sonucunu beklemeden bu tür davran›fllara karfl› enerjik davranmas› ve sakatl›klara f›rsat vermemesi istenmektedir.

Oyuncular›n, top oynuyor gibi yap›p rakip oyuncular›n ayaklar›na basmalar› (bilhassa top olmayan aya¤a basmalar›) dikkatle takip edilmeli, rakibi sakatlamaya yönelik ﬂiddetli hareketler ihraçla cezaland›r›lmal›d›r.

(13)

5. KAYBOLAN ZAMANIN EKLENMES‹

Oyunda kaybolan sürenin ait oldu¤u devreye eklenmesi, topun daha uzun süre oyunda kalmas›n›n temini, hakemin baﬂl›ca görevlerindendir.

Hakem her iki devrenin son dakikas› içerisinde, ﬂortunun üzerinden parmaklar›yla kaç dakika ilave edece¤ini dördüncü hakeme iﬂaret edecektir.

‹ﬂareti alan dördüncü hakem, ilave edilecek zaman› tabela ile seyircilere gösterecektir.

Dördüncü hakem kullan›lmayan müsabakalarda, hakem oyunun durdu-

¤u bir s›rada keskin bir düdük çalarak elini havaya kald›racak, kaç dakika ilave edece¤ini parmaklar› ile iki yard›mc› hakemin ve seyircilerin görebile- ce¤i bir flekilde iflaret edecektir. Elin 6 saniye kadar havada tutulmas› bu iflaretin net bir flekilde anlafl›lmas› bak›m›ndan önemlidir.

Zaman çalma amaçl› oyuncu de¤iﬂikli¤i, sakatl›k ve benzeri durumlarda, hakem saatini durdurdu¤unu herkesin görebilece¤i bir ﬂekilde göstermelidir.

Son dakikalarda oyundan kas›tl› olarak geç ç›kan ve rakibi tahrik edici davran›fllarda bulunan oyunculara karfl› hakemin, enerjik bir flekilde davranma- s›, bu oyuncunun alandan çabuk ç›kmas›n› sa¤lamas›, buna ra¤men gecikti- rici manevralara baflvuruyorsa, bu oyunculara ihtar vermesi gerekir. Hakem, uzatma dakikalar›nda herhangi bir nedenle oyun durmuflsa, bu duraklama sürelerini de uzatma dakikalar›na eklemelidir.

6. D‹S‹PL‹N KONTROLÜ

Bir hakemin baflar›s› disiplin anlay›fl› ile paraleldir. Hakemlerden istenen müsabakalar›n olays›z tamamlanmas›d›r. Hakem, oyunun bafl›nda tak›mla- r›n ve oyuncular›n niyetini sezmeli ve bu do¤rultuda önlemler almal›d›r.

E¤er hakem, baz› oyuncular›n kasti sert hareketlere baflvuraca¤›n› sezmiflse, önceden uyar›da bulunmal›, ancak kurallar›n emretti¤i ihtar ve ihraç kararlar›n› da tavizsiz uygulamal›d›r. Kas›tl› ve yaralay›c› hareketi bafllatm›fl bir oyuncunun, bu hareketini tamamlamas›na f›rsat vermemek, hakemin enerjik ve kararl› bir tutumu ile mümkündür. Ani geliflen kontra ataklarda, arka planda kalan problemli ve h›rç›n oyuncular›n davran›fllar›n›, zaman zaman geriye bakarak kontrol ediniz. 4. hakem ve yard›mc› hakemlerinize bu gibi konularda size yard›m etmesi ve uyarmas› için gereken talimatlar› eksiksiz veriniz. Kaleye yak›n serbest vurufllarda, bilhassa barajlarda, köfle vuruflla- r›n›n kullan›lmas› s›ras›nda savunma ve hücum oyuncular›n›n birbirleri ile

itiﬂmelerine asla izin vermeyiniz. Uyar›n›za ra¤men, itiﬂmeye devam eden oyunculara mutlaka ihtar veriniz.

Aﬂa¤›da belirtilen ihlallerin olmas› durumunda oyunculara mutlaka sar›

kart gösterilmelidir.

- Elini sallayarak kart iﬂareti yaparak, rakip oyuncunun kart görmesi gerekti¤ini hakeme anlatmaya çal›ﬂmak.

- Hakeme yap›lan toplu itirazlarda en az bir futbolcuya ihtar gösterilme- lidir. Bu oyuncu ilk tepkiyi gösteren oyuncudan farkl› bir oyuncu da olabilir.

- El-Kol iﬂaretiyle itiraz etmek veya hakemin üzerine do¤ru koﬂarak gelmek sar› kart› gerektiren bir ihlaldir. Ancak oyuncunun sald›rgan, taciz edici veya hakaret içeren dil ve/veya beden dili kullan›lmas›, durumunda kendisine k›rm›z› kart gösterilmelidir.

Hakemler yapay bir otorite sa¤lama yerine, yerinde ve zaman›nda verece¤i do¤ru kararlarla, kural d›fl› davran›fllara kim olursa olsun, izin vermeyece¤ini gösteren tutumuyla gerçek bir otorite sa¤lamal›d›r. Oyunun aniden gerilmesi, oyuncular›n sald›rgan davranmalar› durumunda pani¤e kap›lmamal›, gereksiz disiplin gösterisinden kaç›nmal›d›r. Bir hakemin oyunun bafl›ndan itibaren 'kartlar›m› konuflturay›m' veya 'bu müsabakay› ihtars›z, ih- raçs›z tamamlayay›m' fleklindeki ön yarg›lar› çok tehlikeli sonuçlar do¤ura- ca¤›ndan, hakemlerin bundan kaç›nmalar› flartt›r.

Avantaj, oyunu güzellefltirecek, oyuna h›z ve tempo katacak durumlarda uygulanmal›, oyunun sertleflece¤i veya oyuncular›n agresifleflece¤i durumlarda kullan›lmamal›d›r.

Bir oyuncu, yapt›¤› ihlal nedeniyle do¤rudan veya 2. sar› karttan ihraç edilecekse; avantaj (% 100 gol pozisyonlar› d›ﬂ›nda) uygulanmamal›d›r. Ek- siltilmesi gereken tak›m›n bir fazla oyuncu ile oynamas› risk taﬂ›r, problem- lere neden olur, ayr›ca ihlali yapan tak›ma avantaj sa¤lar.

Hakemlerin, tutma ve çekmelere karfl› gerekli önlemi almad›klar›, sportmenlik d›fl› bir flekilde yap›lan bu ihlallere gereken disiplin cezas›n› uygula- mad›klar› gözlenmifltir. Rakibi tutma, formas›ndan, flortundan çekme, topla bilerek elle oynama her zaman ihtar› gerektirmez. Çünkü bu ihlallerin ceza- s›, 12. Kuralda direkt serbest vurufl olarak tan›mlanm›flt›r. Ancak, bafllaya- cak güzel bir ata¤› önlemek, oyundan düfltükten sonra topla oynama flans›

kalmad›¤› halde rakibi tutmak, çelmelemek, elle gol atmaya çal›flmak, kaba ve sportmenlik d›fl› davran›flta bulunmak, ihtar› gerektirir. ‹hlal, bir oyuncu taraf›ndan kendi ceza alan›nda bir rakibe yap›lm›fl ise, penalt› vuruflu ile ce-

(14)

zaland›r›lacak ve sportmenlik d›fl› bu davran›fl›ndan dolay› da ihtar verilecektir. Oyuncular›n ceza alan›na ortalanan toplarda, bilhassa kafaya ç›karken ellerini kulland›klar›, haks›z gol atmaya teflebbüs ettikleri veya rakibin ata¤›n› kestikleri dikkatle takip edilmeli ve gereken ceza mutlaka uygulanmal›d›r. Bu konuda yard›mc› hakemlerden yararlan›lmas› hususunda, gereken memorandum çal›flmas› mutlaka yap›lmal›d›r. Oyuncular›n rakiple birlikte topa ç›karken, kas›tl› olarak dirseklerini kullanmalar›na izin verilmemeli, rakibi sakatlamaya yönelik kas›tl› dirsek vurmalar mutlaka ihraçla cezaland›r›lmal›d›r.

Kalecilerin topu oyuna sokmak için haz›rl›k yapmas› s›ras›nda (z›plat- mas› veya elinde tutmas›) rakip oyuncular›n topa müdahalelerine izin verilmemelidir.

Hakem devre aras› ve maç bitiminde tüm futbolcular› önüne almal› ve soyunma odalar›na gidiﬂleri kontrolü alt›nda tutmal›d›r.

Hakemin oyun alan›na ç›kt›¤› andan, maç›n bitiminde oyun alan›n› terk edinceye kadar disiplin cezas› uygulama yetkisi vard›r. Hakem, bu durumda sar› ve k›rm›z› kart›n› ilgili oyuncuya göstermelidir. Oyun alan›n› terk ettikten (koridor ve benzeri mekanlarda) sonraki disiplinsiz davran›ﬂlar için kart gösterilmeyip, sadece olaylar› raporunda belirtmelidir.

12.Kuralda belirtilen “‹hraç Verilecek Haller” le ilgili hükümler, tüm yedek oyuncular ve de¤iﬂiklikle oyundan ç›km›ﬂ oyunculara tereddütsüz uy- gulanacakt›r.

7. OYUNUN TEKRAR BAﬁLAMASI

Oyunu durdurdu¤unuzda, yeniden bafllatmak için verece¤iniz iflareti bel- le¤inize yerlefltiriniz. Mutlaka oyunu durduracak bir hatan›n ifllenmesi halinde, lehine karar verdi¤iniz tak›m›n avantaj›n›n kaybolmamas› için, oyunun hemen bafllamas›na yard›mc› olunuz. Futbolda sürat, en önemli unsur- lardan biridir. Oyunu hemen bafllatmak isteyen oyuncunun, haks›z bir avantaj elde etmeyecek flekilde topu ihlal yerine koyup kullanmas›na izin veriniz. Hücum eden tak›m›n, ihlal yerinin ilerisinden topu oyuna sokarak hak- s›z bir avantaj elde etmesine izin verilmemelidir.

‹hraç etti¤iniz oyuncu, e¤er sahadan ç›kma konusunda problemler yara- t›yor ise, bu oyuncu oyun alan›n› ve sahay› terk etmeden, asla oyunu baﬂlat- may›n›z.

8. OYUNA MÜDAHALELER

Müsabaka öncesi konfeti veya benzeri cisimlerin at›lmamas› ile ilgili saha görevlilerini uyar›n›z. Bu gibi cisimleri derhal toplanmas› konusundan gerekli koordinasyonu sa¤lay›n›z. Konfetilerin yan›p tutuﬂmas› konusunda itfaiye görevlilerinin haz›r bulunmas›n› sa¤lay›n›z.

Oyun alan›na, hakemlere, oyuncu ve tak›m görevlilerine yönelik müda- halelerle ilgili olarak al›nacak önlemler aﬂa¤›da s›ralanm›ﬂt›r.

1. Oyun alan›na at›lan cisimlerin (konfeti, yan›c› maddeler, tafl, k›r›lan koltuklar vb) yo¤unlaflmas›, oyuncu veya hakemlerin görev yapmalar›n› zor- laflt›rmas› halinde hakem oyunu durdurarak dördüncü hakem vas›tas›yla Fe- derasyon Temsilcisi (veya Gözlemci) ile ifl birli¤› içinde görevlileri önlem almaya ça¤›r›r, sahay› temizletir, gerekli emniyet tedbirlerini ald›rd›ktan sonra müsabakay› bafllat›r ve olaylar› raporunda belirtir.

2. Yukar›daki fiillerin tekrar› halinde hakem oyunu durdurur, Federas- yon Temsilcisi (veya Gözlemci) ve emniyet yetkilisi ile görüﬂerek müdaha- lelerin devam etmesi halinde müsabakay› tatil edece¤ini söyler, sahay› te- mizlettirir, gerekli emniyet tedbirlerini al›nd›ktan sonra oyunu baﬂlat›r.

3.Yukar›daki fiiller yine de devam ederse; hakem oyunu geçici olarak durdurur, soyunma odas›na gider, makul bir süre bekleyip gerekli uyar›lar›

yapt›ktan sonra tekrar oyun alan›na dönerek müsabakay› baﬂlat›r.

4. Yukar›daki tedbirlere ra¤men, cisimler yo¤un bir flekilde at›lmaya devam ederse veya sahaya at›lan cisimlerin yo¤unlu¤u ve süreklili¤i nedeniyle hakem yukar›daki tedbirleri alma imkan› bulamazsa, (oyun alan›na, oyunculara veya hakemlere arkas› kesilmeden gayet vahim ve yaralay›c› bir flekilde tafl ve benzeri cisimler at›lmas›) hakem yard›mc› ve dördüncü hakemlerini yan›na alarak soyunma odas›na gider ve Federasyon Temsilcisi veya Gözlemci eflli¤inde görevlileri ça¤›rarak müsabakay› tatil etti¤ini beyan eder. Olaylar› ayr›nt›l› bir flekilde rapor eder. Ancak as›l olan “Oyunun Ta- mamlanmas› ‹lkesi” içinde yukar›daki tedbirlerin bir veya bir kaç›n› uygula- mak hakemin takdirine ba¤l›d›r.

5. Hakeme, dördüncü hakeme, yard›mc› hakemlere yönelik oyuncular›n, teknik alandakilerin, seyirci veya di¤er görevlilerin fiili sald›r›lar›;

a - Bir oyuncunun, bir teknik adam›n, bir seyircinin veya bir görevlinin hakeme fiziki sald›r›s› olmufl, ancak hakem bundan etkilenmemifl ise, ilgili- yi oyun alan›ndan ç›kart›p gerekli emniyet tedbirlerini ald›ktan sonra oyunu bafllatmal›d›r.

b -Bu fiziki sald›r› sonucu hakem yaralanm›fl, tartaklanm›fl bunun sonucu bir travma geçirmifl veya psikolojik olarak çöküntü içerisine girerek oyunu yönetemeyecek hale gelmifl ise, hakem soyunma odas›na giderek oyunu tatil etmelidir.

(15)

c - Bir veya birkaç kiflinin fiziki sald›r› teflebbüsü olmufl ancak gerçek- leflmemifl ise, hakemler soyunma odas›na gitmeli, gerekli emniyet tedbirlerinin al›nd›¤›ndan emin olduktan sonra, oyun alan›na ç›k›larak müsabakaya devam edilmelidir.

d - Birçok kiflinin hakem veya hakemlere fiziki sald›r›s› olmufl, tartaklanm›fl veya yaralanm›fl ise soyunma odas›na gidilerek müsabakay› tatil etmelidir.

e - Oyunculara yap›lacak münferit fiili sald›r› sonucu oyuncu önemli bir darbe almam›ﬂ ise, hakem gerekli emniyet tedbirlerini ald›rd›ktan sonra mü- sabakay› baﬂlat›r. Ancak, bu fiili sald›r› sonucu oyuncular›n yaralanmalar›, tartaklanmalar› ve oyuna devam edemeyecek duruma gelmeleri halinde, hakem müsabakay› tatil etmelidir.

f - Oyunculara birden fazla kiﬂi taraf›ndan yap›lacak fiili sald›r›lar sonucu, oyuncu veya oyuncular›n yaralanmalar›, tartaklanmalar› ve oyuna devam edemeyecek duruma gelmeleri halinde, hakem müsabakay› tatil etmelidir.

g - Seyircilerin güvenlik önlemlerini, tel örgü veya kap›lar› aﬂmalar› sonucu oyuncular›n, hakemlerin veya di¤er görevlilerin can güvenliklerinin tehlikeye düﬂmesi halinde, oyun durdurulacak, soyunma odas›na gidilerek gerekli emniyet tedbirlerinin eksiksiz al›nd›¤›ndan emin olunduktan sonra (TFF temsilcisi, Müsabaka Gözlemcisi bu konuda hemfikir olmal›d›rlar) müsabakaya devam edilebilecektir.

Bu gibi durumlarda müsabakaya devam edip etmemek, hakemin takdi- rindedir.

h - Tribün olaylar›n›n, kavga ve kargaﬂan›n önlenemeyecek hale gelmesi veya ciddi yaralanma ve ölümlere yol açan kazalar›n meydana gelmesi halinde, hakem müsabakay› tatil eder.

Yukar›daki prosedürü uygularken hakemin sakin, olaylar› yat›ﬂt›r›c› ta- v›r sergilemesi, gerekli emniyet tedbirlerinin tam olarak al›nd›¤›ndan emin olmad›kça müsabakay› baﬂlatmamas› gerekir.

Dikkat edilmesi gereken husus, olaylar karﬂ›s›nda al›nacak ‘müsabakay›

tatil karar›n›n’ aﬂa¤›da belirtilmiﬂ olan ‘Futbol Müsabaka Talimat› hüküm- lerine’ uygun olmas›d›r.

TÜRK‹YE FUTBOL FEDERASYONU FUTBOL MÜSABAKA TAL‹MATI

“TAMAMLANMAYAN MÜSABAKALARIN SONUÇLARI:

MADDE 29

a - Kulübün futbolcusu, yöneticisi, teknik sorumlular› ve antrenörleri ile görevlilerinin ayr› ayr› veya birlikte hakeme fiili eylemde bulunmalar›, kav- gaya sebebiyet vermeleri ve bu eylemleri dolay›s›yla müsabakaya devam olunmas› olana¤›n›n kalmad›¤› durumlarda, hakem müsabakay› tatil etti¤ini ilan eder.

Bu halde, Federasyon Yönetim Kurulu, olaya sebebiyet veren tak›- m›n/tak›mlar›n hükmen ma¤lubiyetine karar verir, ayr›ca olay ve fiillerin niteli¤ine göre, Futbol Disiplin Talimat› hükümleri uygulan›r.

b - Seyircilerin taﬂk›n ve edebe ayk›r› hareketleri ile birlikte müsabaka- ya fiili eylemleri sonucu müsabakan›n devam ettirilmesine olanak kalmama- s› halinde, hakem müsabakay› tatil etti¤ini ilan eder. Bu halde Federasyon Yönetim Kurulu, tak›mlar›n birinin veya her ikisinin hükmen yenik say›lma- s›na karar verir, ayr›ca olay›n ve fiillerin niteli¤ine göre Futbol Disiplin Ta- limat› hükümleri uygulan›r. Federasyon Yönetim Kurulu, maddede öngörü- len tüm hallerde karar verirken, maç›n hakemleri, gözlemcisi, Federasyon Temsilcisi, Federasyon veya Merkez Hakem Kurulu Üyelerinin, Disiplin Müfettiﬂlerinin ve ilgililerin raporlar›n› göz önünde bulundurur. Yönetim Kurulu yapt›¤› de¤erlendirmede, maç›n tatil kararlar›n› uygun görmedi¤i takdirde, maç›n yeniden oynanmas›na veya yar›da kald›¤› zamanki sonucu ile tescil olunmas›na karar verebilir.”

9. MEMORANDUM

Ne kadar birlikte olursan›z olun, her müsabaka öncesi yard›mc›lar›n›z ve dördüncü hakeminizle memorandum yap›n›z. Müsabaka mahalline gelme- den önce, çok ayr›nt›l› bir çal›flma yaparak bir müsabakada olabilecek her ih- timali göz önüne al›n›z. Yard›mc›lar›n›za, hangi durumlarda hangi iflaretleri vereceklerini gösteriniz ve onlardan da göstermelini isteyiniz. Konuflulma- yan bir pozisyonun ortaya ç›kmas›, sizi zor durumlara düflürecek, yard›mc›- lar›n›zdan ve dördüncü hakeminizden gerekli yard›m› alamaman›za neden olacakt›r. Olabilecek idari ve teknik konularda arkadafllar›n›z›n size hangi iflareti vereceklerini ayr›nt›l› bir flekilde aç›klay›n›z. Oyun alan›n›, çizgileri, kale direklerini, köfle gönderlerini, reklam panolar›n›, kale a¤lar›n› müsaba- ka öncesi ve devre aras› titizlikle kontrol ediniz.

Soyunma odan›za o müsabakada görevli olan temsilci, gözlemci ve saha komiserinden baﬂka kimsenin girmesine izin vermeyiniz.

(16)

HAKEM VE

YARDIMCI HAKEM

‹ﬁB‹RL‹⁄‹

(17)

HAKEM - YARDIMCI HAKEM ‹ﬁB‹RL‹⁄‹

VE

D‹YAGONAL S‹STEM 1. MÜSABAKA ÖNCES‹ HAZIRLIK Görünüﬂ

Hakemler olarak, oyuncular ve yöneticiler üzerindeki ilk etkinizi, giyi- miniz ve görüntünüz sa¤layacakt›r. Olumlu bir izlenim b›rakman›z için, Merkez Hakem Kurulunun size önerdi¤i k›yafetlerinizin, temiz ve munta- zam olmas› gerekir.

Elinizde bulunan tüm renklerdeki hakemlik giysilerine ilave olarak, bir hakemin çantas›nda bulunmas› gereken malzemeler aﬂa¤›dad›r;

2 adet düdük, 2 adet Kronometre,

2 ﬂer adet sar› ve k›rm›z› kart, 2 adet kalem ve not defteri , 2 adet kura paras›,

Bir tak›m yard›mc› hakem bayra¤›,

Futbol Oyun Kurallar› Kitab› - Hakem, Dördüncü Hakem ve Yar- d›mc› Hakem ‹ﬂbirli¤i El Kitab› - Türkiye Profesyonel Lig ve Kupa Müsabakalar› Statüsü- Futbol Müsabaka Talimat›,

Gerekli Disiplin ve Hakem raporlar›, Is›nmak için TFF taraf›ndan verilen giysiler.

2. OYUN ALANINA GEL‹ﬁ

Oyun alan›na zaman›nda gelinmelidir. Bu müddet, tüm müsabakalarda hava flartlar›na bak›lmaks›z›n müsabaka saatinden en az 2 saat önce olmal›- d›r. Futbol Müsabaka Talimat›'na göre kötü hava koflullar›nda maç›n tehiri yetkisi 2 saat öncesine kadar Futbol Federasyonuna , iki saatten az bir süre kalm›fl ise hakeme aittir.

Oyundan Önceki Konuﬂmalar (Memorandum)

Oyunu yönetecek üç hakemin (varsa dördüncü hakem) soyunma odas›na girdikten sonra ilk yapaca¤› konuflma (Bu konuflma deplasmana giden hakemler için otel odas›nda ayr›nt›l› bir flekilde yap›lacakt›r);

Oyunun seviyesi, Oyunun önemi, Her iki tak›m›n stili,

Hangi diyagonalin kullan›laca¤›, gerekti¤inde nas›l de¤iﬂtirilece¤i, Oyuncular›n beklentileri,

Saha ve hava koﬂullar›,

Devre sonuna eklenecek sürenin nas›l iﬂaret edilece¤i ve dördüncü hakem taraf›ndan, ne zaman ve nas›l gösterilece¤i,

Oyunun durmas›, kavga ve benzeri olaylarda oyunun tekrar nas›l baﬂ- lanaca¤›,

Ofsayd›n nas›l de¤erlendirilece¤i, aktif, pasif ofsaytlar ve kaleciden dönen toplarda iletiﬂimin nas›l sa¤lanaca¤›,

Yard›mc› hakemlerin hangi faul ve fena hareketlerde nas›l yard›mc›

olaca¤›, elle oynama, yumruk vurma, dirsek vurma, tekme atma, rakibin kasten üstüne basma gibi ﬂiddetli hareketleri nas›l bildirece¤i, Oyun baﬂlamadan önce yap›lacak görevleri,

Yard›mc› hakemlerin verdi¤i iﬂareti gördü¤ünü, fakat kendisinin aksi fikirde oldu¤unu belirtir iﬂaretin nas›l verilece¤ini belirteceklerdir.

Diyagonal De¤iﬂikliklerini Gerektiren Durumlar

Anormal saha ve seyirci koflullar›nda, hakem s›rayla ve s›raya bak›lmak- s›z›n diyagonal de¤iflikli¤ine karar verirse, afla¤›daki tedbirlerden birini veya birkaç›n› uygulayacakt›r;

E¤er yard›mc› hakeminin arkas›ndan görev yapmas›n› engelleyen müdahaleler olursa, öncelikle ters diyagonali yani yard›mc› hakemlerin ayn› taç hatt›nda fakat di¤er yar› sahada görev yap›p yapamaya- ca¤›n›,

(18)

Ayn› diyagonalde kalarak, yard›mc› hakemlerin yerini de¤iﬂtirip de-

¤iﬂtirmeyece¤ini,

Her iki yard›mc› hakemini de ayn› taç hatt›na yerleﬂtirmek suretiyle, kendisinin di¤er taç hatt›na paralel ve yak›n bir hatta görev yapmas›

durumunu sa¤layacakt›r.

3. OYUN ALANININ KONTROLÜ

Hakemler oyun alan›n›n kontrolünü aﬂa¤›daki ﬂekilde sa¤layacaklard›r;

Oynanabilir durumda m›?

Oyuncular için tehlikeli mi?

Topun hareketine engel oluyor mu?

‹ﬂaretler görünüyor mu?

Standartlara uyuyor mu?

Kale ölçüleri do¤ru mu?

Kale a¤lar› emniyetle yere ve direklere tutturulmuﬂ mu?

Kale a¤lar›nda herhangi bir problem var m›?

Köﬂe gönderleri tamam m›? ve standartlara uygun mu?

4. SAHAYA ÇIKIﬁ

Yard›mc› hakemler, bayraklar› ellerinde sar›l› olarak hakemle birlikte sahaya ç›kacaklar ve oyun baﬂlay›ncaya kadar bayraklar›n› açmayacaklard›r.

Devre aras›nda ve maç bittikten sonra da, yine bayraklar sar›l› olarak hakemle beraber soyunma odas›na döneceklerdir.

Ç›k›ﬂta, sahalar›n konumuna göre seremoni s›ras›nda k›demli yard›mc›

hakem, hakemin sa¤›nda olacak flekilde yer alacakt›r. Seremoni, hakemler ve tak›mlar›n fleref tribünün oldu¤u taraftaki taç çizgisine yaklafl›k 7 metre mesafede, paralel hayali bir çizgi üzerinde dizilmeleri ile yap›l›r. Ev sahibi tak›m oyuncular›, hakemin sa¤›nda, misafir tak›m oyuncular› ise solunda di- zilirler.

Sayg› Duruﬂu

Müsabaka öncesi sayg› duruflunun yap›labilmesi için, ilgililerce mutlaka TFF Baflkanl›¤›ndan gerekli iznin al›nmas› gerekmektedir. Bu konuda, müsabakada görevli temsilci ve/veya gözlemci ile temasa geçilecektir. Ta- k›mlar seremoni için sahaya ç›kt›klar›nda, sayg› duruflunun, yap›laca¤› hakem taraf›ndan tak›mlara hat›rlat›lacakt›r.

5. SEROMON‹DE TOKALAﬁMA

Tak›mlar ve hakemler yüzleri tribüne dönük olarak taç çizgisine paralel yaklaﬂ›k 7 metre uzakl›ktaki hayali çizgi üzerinde s›ralanacaklard›r.

Milli Marﬂ›m›z›n çal›nmas›ndan sonra, misafir tak›m oyuncular› baﬂta ta- k›m kaptan› olmak üzere, önce hakemlerin ve daha sonra ev sahibi tak›m›n oyuncular›n›n elini s›kacaklar, sonra da ev sahibi tak›m›n oyuncular›, hakemlerin ellerini s›kacaklard›r.

Foto¤raf çektirmek için tak›mlara k›sa bir süre izin verildikten sonra her iki tak›m›n kaptanlar›, kura at›ﬂ›na kat›lmak üzere hakemin yan›na gidecek- lerdir.

•

(19)

Bu nedenle müsabakalar›n zaman›nda baﬂlamas› için, tak›mlar›n önce- den sahada haz›r bulunmalar› gerekmektedir. Hakemler, bunun için gerekli tedbirleri önceden ald›racaklard›r.

6. KURA ATIﬁI

Her üç hakemin de kura paralar›n›n ceplerinde olmas› gerekir. Hakem kendisini ve yard›mc› hakemlerini, tak›m kaptanlar›na tan›t›r. Daha sonra kura at›ﬂ›n› yapar. Özellikle çim sahalarda, kura paras›n›n avuç içinde kalmas› ve kura sonucunun her iki kaptana gösterilmesi gerekir. Kura at›ﬂ›n›

kazanan taraf, hücum edece¤i kaleyi seçecektir. Di¤er tak›m ise baﬂlama vu- ruﬂunu yapacakt›r.

7. BAfiLAMA VURUfiUNDA ‹fiB‹RL‹⁄‹

Hakem

Baﬂlama vuruﬂunu yapacak tak›m belli olunca, her iki yard›mc› hakem süratle görev yapacaklar› yar› sahadaki, kale a¤lar›n› kontrol edeceklerdir.

Daha sonra, son savunma oyuncusunun hizas›na gelip, kendi yar› alan›ndaki oyuncular› saymal›, sahay› son kez denetlemelidirler. Her ﬂey uygun ise

"Benim kontrol etti¤im yar› alanda her ﬂey tamam, oyunu baﬂlatabilirsin"

anlam›nda, bu ana kadar sar›l› olan bayraklar›n› açacaklard›r. Bu arada hakem de her iki tak›m oyuncular›n› sayacak, kalecileri kontrol ederek, bafllama vuruflu yapacak tak›m ve rakip oyuncular›n›n kendi alanlar›nda olmala- r›na dikkat edecektir. Hakem her iki yard›mc› hakemin bayraklar›n›n aç›k oldu¤unu görünce dördüncü hakemden (4. hakemin olmad›¤› müsabakalar- da ise k›demli yard›mc› hakemden), oyun sahas› d›fl›nda her fleyin talimatla- ra uygun oldu¤una dair iflareti al›r. Sonra düdü¤ünü çalarak oyunu bafllat›r.

Top vuruldu¤u anda her üç hakem, varsa dördüncü hakem de kronometrele- rine basacaklard›r.

Dördüncü Hakem

Baﬂlama vuruﬂundan önce dördüncü hakem, müsabakan›n oynat›lmas›

onay›n› temsilciden (veya gözlemciden) ald›ktan sonra hakeme iletir.

ﬁayet dördüncü hakem yoksa bu iﬂlemi bizzat hakem yapmal›d›r.

8. ZAMAN AYARINDA ‹ﬁB‹RL‹⁄‹

Hakem, eklenecek sürenin takdirine tek yetkilidir. Hakemler sahaya çift kronometre ile ç›kmak zorundad›rlar. Bunlardan birincisini oyun durakla- malar›nda durdurup yeniden baﬂlat›rken, di¤erini hiç durdurmadan süreyi saptayacakt›r.

Kronometreler veya saatlerde muhtemel bozulmalar meydana geldi¤inde, hakem oyunun uygun bir an›nda hiç kimseye belli etmeden k›demli yar- d›mc› hakemine, saatini eliyle kapatarak gösterecektir.

Bu iﬂareti alan yard›mc› hakem, art›k resmi zaman hakemidir. Hakem, onun zaman bak›m›ndan yapaca¤› gizli iﬂaretleri, di¤er yard›mc› hakemden de yararlanarak de¤erlendirecektir. E¤er yard›mc› hakemin saati de ar›zala- n›rsa, hakem bakt›¤›nda o da saatini kapatacakt›r.

Hakem, devre veya oyunun bitimine beﬂ dakika kal›ncaya kadar, yard›m- c› hakemlerden zaman için iﬂaret istememelidir.

Hakemler birinci kronometrelerini durdurmak suretiyle tespit ettikleri kaybolan süreyi, ait oldu¤u devrenin sonuna eklemek zorundad›rlar. Hakem- ler, her iki devre sonuna ilave edecekleri zaman›, dördüncü hakeme parmaklar›yla iflaret edeceklerdir. Dördüncü hakem kullan›lmayan müsabakalarda, hakem ilave edece¤i süreyi seyircilere ve yard›mc› hakemlerine parmakla- r›yla gösterecektir. K›demli yard›mc› hakem, hakem ile birlikte kendi krono- metresi ile sirkülerde belirtilen anlarda zaman› durdurarak süreyi saptayacak ve kalan süreyi bu zamana göre son befl dakikada hakeme iflaretleyecektir.

K›demsiz yard›mc› hakem ise, süreyi hiç durdurmadan saptayacak, son befl dakikada, kalan süreyi bu flekilde hakeme iflaret edecektir.

Bitime beﬂ dakika kaladan itibaren hakem, yard›mc› hakemlerden hangi- sine bak›yorsa, o yard›mc› hakem bayrak tutmayan elinin parmaklar›n› (5, 4, 3, 2, 1) rakam› halinde kullanarak ve ﬂortunun paças› üzerinde bast›rmak suretiyle hakeme gösterecektir.

Bir dakikadan az bir süre kalm›fl ise yard›mc› hakemler, bayrak tutmayan elini serbest b›rakarak flortunun paças› üzerinde sa¤a sola döndürmek suretiyle iflaret vereceklerdir. Oyunun bitifli ise gösterilmeyecektir.

(20)

9. OYUN ESNASINDA HAKEMLER Hakem

a) Hakem, her zaman için topu, kendisi ile yard›mc› hakem aras›nda tut- maya gayret sarf etmelidir.

b) Hakem, topa mümkün oldu¤u kadar yak›n olmal›, pozisyonun nas›l geliﬂece¤ini önceden sezerek uygun yer almaya özen göstermelidir.

c) Yukar›daki iki kurala ba¤l› kalarak diyagonale girmelidir.

d) Top ve oyuncular›n çarpmalar›ndan kurtulmak için, kendi diyagonal hatt›na riayet etmelidir. Hakem, koﬂan ve top süren oyuncular›n kendisini göremeyece¤ini unutmamal›d›r.

e) Oyunu hep kendi önüne alarak, oyuncular›n pas ve koflu yollar›n› t›- kamamal›d›r. Pozisyonun önünde kald›¤› durumlarda sa¤a sola koflarak oyuncular› flafl›rtmak yerine, durarak pozisyonun geliflmesini beklemelidir.

Yard›mc› Hakemler

Yard›mc› hakemlerin, kontrol ettikleri yar› alan› savunan oyunculardan, kendi kale hatt›na en yak›n sondan ikinci oyuncuyla ayn› hizada bulunmala- r› gerekir. Zira bu durumda ofsayt tespiti kolaylaﬂ›r. Bir de topun kale çiz- gisinden tamamen ç›k›p ç›kmad›¤›n› kontrol etmek için, yard›mc› hakemlerin topla beraber kale çizgisine kadar inmeleri gerekir.

E¤er herhangi bir sebeple hakem oyunda düﬂer, sakatlan›r veya bay›l›r- sa, yani oyunu yönetemeyecek duruma gelirse, en yak›n yard›mc› hakem varsa dördüncü hakem, sahaya girip oyunu durduracak ve hakemine yard›m edecektir. Hakemin oyuna devam edememesi durumunda dördüncü hakem onun yerini alacakt›r.

Yard›mc› hakemler, bayraklar›n› kald›rd›klar› zaman hakemi bekliyorlar demektir.

a - Hakem, bayra¤a ra¤men re’sen karar verdi¤i zaman, b - Bayra¤› görmesine ra¤men gol karar› verdi¤i zaman, c - Top rakip tak›ma geçti¤i zaman,

d - Veya bunlardan hiçbiri olmazsa 6-7 saniye sonra bayra¤›n› indirecek- tir.

Yard›mc› hakemlerin oyun s›ras›nda bayraklar›n› devaml› olarak sahaya ve dolay›s› ile hakeme bakan elinde tafl›malar› tavsiye edilir. Hakeme hemen iflaret verilmesi gereken durumlarda, bayrak de¤ifltirmeden beklenen iflaret hemen verilmelidir. As›l olan, zaman›nda ve do¤ru iflaretin verilmesidir.

10. TOPUN TAÇ HATTINDAN DIﬁARI ÇIKTI⁄I ZAMANLARDA ‹ﬁB‹RL‹⁄‹

Hakem

Taç at›ﬂlar›n›n yerinden kullan›lmas› konusunda gereken hassasiyeti gös- terecek, ancak milimetrik hesaplamalardan da kaç›nacakt›r.

Top taca ç›kt›¤›nda hakem topun ç›kt›¤› yere yaklaflacak, gerekiyorsa di- yagonalden ayr›lacakt›r. Taç at›lacak yeri eliyle aç›k bir flekilde gösterecek, gerekirse düdük çalarak oyuncuyu at›fl yeri konusunda uyaracakt›r. Taç at›- fl›ndaki el ile yap›lan ihlalleri hakem kendisi bizzat kontrol edecektir.

Yard›mc› hakemler, topun taç çizgisini geçti¤i anlarda bayra¤›n› kald›rarak topu oyun d›ﬂ› oldu¤unu iﬂaret edecekleridir. Her türlü kritik girdi ç›kt›

hallerinde bayrak zaman geçmeden dimdik kald›r›lacak, hakem bunu görün- ce hemen yön gösterilecektir. Hakemin pozisyona hakim oldu¤u durumlarda hemen iflaret verilmeyecek, hakemin bir iflaret verip vermedi¤i anlafl›ld›k- tan sonra yön gösterilecektir.

E¤er top yard›mc› hakemin sorumluluk alan›ndan (hatt›ndan) d›flar› ç›k- m›flsa, yard›mc› hakem at›fl yönünü göstermelidir. Top sorumluluk alan›ndaki tak›m oyuncular›ndan birine çarparak d›flar› ç›km›flsa, yüzü sahaya dönük olarak bayra¤› sa¤ eliyle yere paralel olarak tutmak suretiyle at›fl yönünü göstermelidir. Top sorumluluk alan›ndaki oyuncular›n rakibinden birine çar- parak d›flar› ç›km›flsa, karar›n› net bir flekilde yine yüzü sahaya dönük, bayra¤› süratle sol eline geçirerek yere paralel olarak tutmak suretiyle at›fl yö- nünü gösterecektir. Yard›mc› hakem taç at›fl›n› hangi taraf›n kullanaca¤› konusunda tereddüde düflmüfl ise yön göstermeden önce hakemiyle göz göze gelmelidir .

(21)

Yard›mc› hakemler, yak›nlar›nda yap›lan taç at›ﬂlar› s›ras›nda rakip oyuncular›n at›ﬂ›n yap›laca¤› yerden en az 2 metre mesafeye aç›lmalar› konusunda hakeme yard›mc› olmal›d›rlar.

Taç at›ﬂlar›n›n hepsinde, ayak hatalar›n› yard›mc› hakemler tespit etmelidirler.

11. KALE VURUﬁUNDA VE DEGAJLARDA ‹ﬁB‹RL‹⁄‹

Hakem

Hakem, top kale çizgisini kendi sorumluluk bölgesinden geçmifl ise, do¤ru karar› kendisi verecektir. Kale vuruflu için hafifçe öne e¤ilerek kale vuruflu iflareti yapacakt›r. Bu durumlarda yard›mc› hakemler, hakemin ifla- retinden sonra ona uyacaklard›r. Topun kimden ç›kt›¤›ndan emin de¤ilse hemen yard›mc› hakemi arayacak, yard›mc› hakemin iflaretine göre karar verecektir. Topun auta ç›k›fl›nda, hakem geri geri giderek sahadaki yerini al›r- ken, yard›mc› hakem ceza sahas›n› kontrol edecek flekilde yan yan koflmal›- d›r. Bir kale vuruflundan, do¤rudan do¤ruya rakip tak›m›n kalesine bir gol kaydedilebilir.

Top, kendi sorumluluk alanlar›ndan d›flar›ya ç›kt›¤› her durumda, vücu- dunu kale çizgisine paralel hale getirerek bayrak kald›racak ve kale vuruflunun yap›laca¤›n› iflaret edeceklerdir..

Hakem pozisyona hakim ise yön gösterilmeyecek, hakemin bir karar verip vermedi¤i anlaﬂ›ld›ktan sonra iﬂaret verilecektir.

Kale vuruflu yap›laca¤› zaman yard›mc› hakemler, uygun durumlarda topun kale alan› içine konup konmad›¤›n›, vuruflu oyuncu kullan›yor ise,kale çizgisine paralel kale alan› çizgisi hizas›nda durarak, oyuncu kullan›yor ise kale çizgisine paralel ceza alan› çizgisi hizas›nda durarak kontrol edecekler, top nizami olarak yerine konmufl ise h›zla son savunma oyuncusu hizas›nda yerlerini alacaklard›r. Top nizami olarak yerine konmam›fl ise, bayra¤›n›

kald›rarak hakemi uyaracaklard›r. Her defas›nda kale alan› çizgisi hizas›nda durup beklemek, olas› bir pozisyonda ofsayd›n do¤ru tespit edilmeyece¤ine neden olabilir. As›l olan, yard›mc› hakemin ofsayt için hizadaki yerini alma- s›d›r.

Kale vuruflunda topun, yard›mc› hakeme yak›n ceza alan› çizgisini, nizami olarak terk edip etmedi¤ini o yar› alandaki yard›mc› hakem kontrol edecek, flayet terk etmemifl ise bayra¤› ile hakemi uyaracakt›r. Topun, ceza alan› uzak çizgisini nizami olarak terk edip etmedi¤ini ise; di¤er yar› alan›

kontrol eden yard›mc› hakem kontrol edecek, ﬂayet terk etmemiﬂse, bayra¤›- n› kald›rarak hakemi uyaracakt›r.

Kaleci Degajlar›nda ‹ﬂbirli¤i

Aynen gol kararlar›nda oldu¤u gibi, kaleci degajlar›nda da hakemle, ilgili yard›mc› hakem göz göze geleceklerdir. Degaj ceza alan› içinden yap›l- m›ﬂ ise yard›mc› hakem, son savunma oyuncusunun hizas›n› almak üzere di- yagonaldeki yerine do¤ru koﬂacakt›r. Degaj s›ras›nda topun elle ceza alan›

d›fl›na bariz bir flekilde tafl›nmas› durumunda, yard›mc› hakem bayra¤›n› kal- d›rarak elle oynand› iflareti yapacakt›r.

E¤er bir kaleci topu 6 saniyeden daha fazla bir süre elinde tutarsa, hakem bu hareketi vakit geçirme olarak de¤erlendirmeli ve endirekt serbest vuruﬂa karar vermelidir.

12. TOPUN KORNERE ÇIKIﬁINDA ‹ﬁB‹RL‹⁄‹

Sorumluluk alanlar› aynen kale vuruﬂlar›nda oldu¤u gibidir. Top en ya- k›n korner bayrak dire¤inin yan›ndaki köﬂe yay›n›n üzerine veya içine ko- nur. Top vuruldu¤u ve hareket etti¤i anda oyundad›r.

Hakem

Köfle vuruflu hangi taraftan yap›l›rsa yap›ls›n hakem, FIFA' n›n tavsiye etti¤i yeri göz önüne alarak, pozisyonun gerektirdi¤i en uygun yerde bulu- nacakt›r. Oyuncular›n aras›na girip, kendi görüfl alan›n› k›s›tlamaktan kaç›- nacakt›r.

Topun aç›kça kornere ç›k›fl›nda, kale vuruflunda oldu¤u gibi hareket edilecektir. Ancak kritik hallerde, özellikle hakemin uzakta bulundu¤u zamanlarda, derhal bayrak havaya kald›r›lacak ve hemen köfle gönderi iflaret edilecektir. ‹flaretten hemen sonra, süratli ad›mlarla köfle gönderine gidecek ve at›fl› yapan oyuncuya engel olunmadan köfle gönderi hizas›nda duracakt›r.

(22)

Köﬂe gönderi hizas›nda duran yard›mc› hakem;

a - Topun köfle yay›n›n içine veya üzerine konulup konulmad›¤›n› kontrol edecek, konmam›fl ise oyuncuyu uyaracak, topa ve oyuncuya asla dokun- mayacak, gerekti¤inde hakeme topun yerine konmad›¤›n› bayrak kald›rarak iflaret edecektir.

b - Topun yerinde sabit durup, durmad›¤›n›,

c - Topun yerden veya havadan d›flar› ç›kt›¤›nda kale vuruflu mu, yoksa yine köfle vuruflu mu oldu¤unu,

d - Vuruﬂtan sonra, top baﬂka bir oyuncu taraf›ndan oynand›¤› takdirde, ofsayd›n meydana gelip gelmedi¤ini,

e - Savunma oyuncular›n›n 9.15 metreye riayet edip etmediklerini bizzat kontrol edecek, zorunlu hallerde oyun alan›na girip topun oldu¤u yerden bu mesafeyi açt›racak, oyunculara fiziki temastan kaç›nacakt›r.

f - Vuruflu kullanan oyuncu vurufltan sonra topa bir baflkas› dokunmadan ikinci kez topa dokundu¤unda, bayrakla hakeme iflaret edilecektir.

Topun d›flar›dan içeriye girmesi durumunda zaman geçirmeden bayrakla hakem ikaz edilecek, düdükten sonra standart iflaretlerle kale vuruflu veya köfle vuruflu için iflaret verilecektir.

13. FAULLER VE FENA HAREKETLERDE ‹ﬁB‹RL‹⁄‹

Yard›mc› hakemler, hakemin karar›na ba¤l› olarak kontrolle görevli bulunduklar› yar› alanlar›n sorumluluk bölgelerindeki kural d›fl› davran›fl ya da di¤er olaylar› hakeme iflaret edeceklerdir. Ciddi bir ihlal yap›ld›¤›nda, yar- d›mc› hakem pozisyona hakemden daha yak›nsa ve hakem bu ihlali görme- miflse (bu, özel hallerde ceza alan› içerisinde ifllenen kusurlar› da kapsar, topun bilerek elle kesilmesi, dirsek vurma, yumruk vurma, tekme atma gibi) hakemi uyaracaklard›r. Hakemler, bu gibi durumlar için memorandum ya- parken, iflbirli¤i konusunda ayr›nt›l› çal›flmalar yapmal›d›rlar. E¤er yard›m- c› hakemler, ceza alan› içerisinde bir penalt› verilmesi gereken ihlal konusunda % 100 emin iseler, yerlerinde sabit kalarak bayra¤› çapraz olarak gö-

¤üslerine götürüp hakemi uyarmal›d›rlar. ﬁayet ihlal d›ﬂar›da ise, hakem kendisine bakt›¤›nda orta çizgiye do¤ru 5 - 6 ad›m kadar yürüyeceklerdir.

Bariz gol flans›n›n engellenmesi durumunda yard›mc› hakemin, nas›l bir iflaret verece¤i (bayrak tutmayan elin, flortun arka cebine götürülerek k›rm›z›

kart›n iflaret edilmesi gibi) oyunun bafl›nda yap›lacak memorandumda karar- laflt›r›lmal›d›r.

Faullerin iflaret edilmesinde hakemle göz göze gelme durumu dikkatle takip edilmelidir. At›fl e¤er endirekt serbest vurufl ise, bayrak tutmayan elini havaya kald›rmak suretiyle bu durumu belirtmelidirler. Yap›lan ihlal e¤er bir ihtar› gerektiriyorsa yard›mc› hakemler, hakem kendisine bakt›¤›nda eliyle sol üst cebini gösterecektir. E¤er yap›lan ihlal bir ihrac› gerektiriyorsa; yard›mc› hakemler bayraklar›n› kald›rarak hakemi yanlar›na ça¤›rarak ihlali hakeme k›saca anlatacaklar, ancak durumla ilgili karar› yine hakem verecektir.

Kart Gösterme Prosedürü 1 - Sakin olunuz,

2 - Tart›ﬂma ortam›nda hemen kart göstermeyiniz. Bir an ortal›¤›n yat›ﬂ- mas›n› bekleyiniz,

3 - Yerde yatan oyuncuya kart göstermeyip, kalkmas›n› bekleyiniz, 4 -Sedye ile giden oyuncuya kart göstermeyip, tak›m kaptan›na bu oyuncuya kart gösterdi¤inizi bildiriniz,

5 - Kalabal›k içerisindeki oyuncuya kart göstermeyiniz, 6 - Kart gösterece¤iniz oyuncuyu di¤erlerinden ay›r›n›z, 7 - Oyunculara kaba davranmay›n›z,

8 - Oyuncuyu ça¤›r›rken, siz de ona do¤ru yöneliniz,

9 - Bir ad›m sporculardan, di¤er ad›m›n da sizden oldu¤unu, unutmay›n›z, 10- Sahan›n bütünlü¤ünü görebilecek bir konum al›n›z,

11- Sporcular›n surat›na vurur gibi kart göstermeyiniz,

12- Dakika - neden - tak›m ve forma numaralar›n› mutlaka not ediniz, 13- Sar› ve k›rm›z› kartlar›n›z› birbirine kar›ﬂt›rmayacak ﬂekilde cepleri- nize koyunuz.

Yard›mc› hakemler ihtar ve ihraçlar› not alacaklar, devre aras›nda ve maç sonras› hakem raporu doldurulurken, hakemle bunlar› karfl›l›kl› teyit edeceklerdir. Yard›mc› hakemler, hakemin daha önce ihtar alan bir futbolcuya, bir ihtar daha vermesine ra¤men ihraç etmedi¤ini fark ettikleri an, (sahaya da girmek dahil) her türlü flekilde oyunu bafllatt›rmay›p, hakemi uyaracaklard›r.

(23)

Ayr›ca bir ihtar› olan oyuncu, bir ihtarl›k harekette daha bulunursa, oyundan ihraç edilirken hakem önce sar› kart› hemen ard›ndan da k›rm›z›

kart› gösterecektir. Yard›mc› hakemler, hakemin görmedi¤i bir pozisyonda

‹HRAÇLIK bir ihlal söz konusu oldu¤u takdirde, hakemi bayrak kald›rarak yanlar›na ça¤›racaklar, durumu yüzleri sahaya dönük bir ﬂekilde, elleriyle a¤›zlar›n› kapatarak k›sa ve öz bir biçimde aktaracaklard›r. ‹hlal için uygulanacak cezaya hakem karar verecektir. Top di¤er yar› sahada oynan›rken, yard›mc› hakemin önünde ihrac› gerektiren bir durum olursa, bayrakla di¤er yard›mc› hakeme iﬂaret edilecek o da hakemi uyaracakt›r.

Serbest Vuruﬂun Derhal Kullan›lmad›¤› Durumlarda Hakem, Baraj› Temin ‹çin ﬁu Prosedürü Uygulayacakt›r

a - Top ihlal yerine konacakt›r.

b- Topun önüne gelerek bulundu¤u yerden baraj› açt›rmaya çal›ﬂacakt›r.

c- fiayet baflar›l› olamazsa, ihlalin oldu¤u yerden at›fl› kullanacak oyuncuya ve di¤erlerine görülebilecek flekilde eliyle düdü¤ünü göstererek iflare- timi bekle diyecek, gözünü toptan ay›rmaks›z›n geri geri giderek 9.15 metreye gelecektir. Baraj mesafesini belirlerken, ölçü olarak ad›mlar kullan›la- bilecektir.

Hakemler, antrenmanlarda 9,15 metre olan baraj mesafesi için ad›m (düz, geri geri, yan yan) egzersizi yapmal›, ad›mlar›n› büyülterek veya kü- çülterek bu mesafeyi do¤ru tespit etme al›ﬂkanl›¤› kazanmal›d›r. Barajdaki- ler bu mesafeye aç›lm›yorlarsa, düdü¤ünü kesik kesik çalarak, oyuncular›

gereken mesafeye çektikten sonra, topun bulundu¤u yeri de kontrol ederek, vuruflun yap›lmas› için uzun bir düdük çalacak ve koluyla da oyna iflareti vererek oyunu bafllatacakt›r.

Hakemin eliyle düdü¤ünü göstererek, “baraj› açt›raca¤›m” iﬂareti- ne ra¤men serbest vuruﬂun daha erken yap›lmas› durumunda;

Hakem, hücum eden tak›m oyuncular›n›, serbest vurufl için kendisinin iflaretini beklemeleri konusunda aç›kça uyar›rsa ve daha sonra oyunculardan biri serbest vuruflu kullan›rsa; izinsiz vuruflun sonucu ne olursa olsun serbest vurufl tekrarlan›r, vuruflu yapan oyuncuya sar› kart gösterilir.

14. PENALTI VURUﬁLARINDA ‹ﬁB‹RL‹⁄‹

Hakem

Hakem penalt› karar›n› verdikten sonra, süratle yüzü oyunculara ve sahaya dönük olarak, gol hatt›na do¤ru gidecektir. Gelebilecek itirazlar› berta- raf ettikten sonra, penalt›n›n kullan›labilmesi için gerekli koflullar› sa¤laya- cak ve düdük çalarak penalt› vurufl iflaretini verecektir. Oyunculara ilgili po- zisyonu, uzun uzun izah etmeye kalkmak hakemi zor duruma düflürecektir.

Hakem, penalt› vuruflu kullan›lmadan önce ceza alan›na girebilecek oyuncular için tedbirli olmal›d›r. Oyun kurallar›na göre, bu kusuru iflleyen oyuncuya ihtar vermek gerekmemekle birlikte, hakem vuruflun uygun koflul- larda tekrarlanmas›n› sa¤lamal›d›r. Tekrarlarda ihlale izin vermeyece¤ini aç›k aç›k ifade etmeli ve penalt› vuruflunun kurallara uygun yap›lmas›n› sa¤- lamal›d›r.

Hakem penalt› karar›n› verdikten sonra, o yar› sahay› kontrol etmekte olan yard›mc› hakem, hiçbir iﬂaret vermeden kale çizgisinin ceza alan› ile birleﬂti¤i yere gelecektir.

Kale çizgisi ile ceza alan›n›n birleﬂti¤i noktada duran yard›mc› hakemin görevleri;

Kalecinin topa vurulmadan ileri ç›k›p ç›kmad›¤›n›,

Top çizgiyi geçtikten sonra, kale vuruflu, köfle vuruflu veya gol olup olmad›¤›n›, iflaret edecektir.

15. GOLLERDE ‹ﬁB‹RL‹⁄‹

Hakem

Gol karar› vermeden önce, yard›mc› hakeminin herhangi bir iﬂaret verip vermedi¤ini (ofsayt, elle gol atma, topun d›ﬂar›dan gelmesi vb.) kontrol edecek.

Gol iﬂaretinden sonra topa arkas›n› dönmeyerek, orta sahaya geri geri gelecek.