ANONİM ŞİRKETLERDE UMUMİ H E Y E T
o m . p r o ç D r , H a i n A R S L A N M
/ Anonim y'ketin organları.
Ticaret Kanun-j anonim rirkerte, idare y e d i s i , murakıplar ve u m u
mi heyet olmak ürere üç organın mevcudiyetini şar! kılmış ve şirketin teşkilâtım bu üç orçanda temerküz ettirmiştir1, ( T T K . m . 317 ve müL.
347 ve rafit,, 360 ve müt.) Lâkin esas mukavele ile başkaca orfjanlpr da ihdas olunabilir2.
Umumî heyetle pay sahipleri, organların tâyini, hesapların tasdiki ve kazançlarır darılması gibi şirket işlerine müteallik ha İd ar. m kulla
nırlar. ( T T K m. 3 6 0 ) Umumî heyet anonim şirketin en yükf-k karat organı olup it, münasebette (aaliyet gösterir.
İdare meclisi anonim şirketi idare vc temsil eder. ( T T K . rı. 3 1 7 ) Anonim şirktim kanuni mümessili idare meclisidir, tdare meriist "iş sa
hibini" kanunen temsil, iş sahibi namın? bütîjn haklan istimal v c borçla¬
n iltizam eder*
Murakıpların vazifeleri şirketin iş ve muamelelerini murakabe et
mektir. ( T T K . m. 3 5 3 ) . Murakıplar yalnız istisnai hallerde sirkeli tem
sil edebilirler.
1) M u r a k ı p l a r ı n organ sıfatı m ü n a k a ş a l ı d ı r , U'ieland, zgc. I I s. 91 tel
iniz.
Mi'denî K a n u n u n 47 ve 48 inc-l maddeleri a n o n i m $irk(*U«T h a k k ı n d a dn c a r i d i r . I T T K m. A n o n i m şirketin h ü k m i şahıs o l a r a k doftuhilmesi İçin o r g a n l a r ı n ı n t â y i n e d i l m i ş o l m a s ı s a r i d e l i l d i r . Anemim şirket 1ı*cil Vf i l â n l a h ü k m i şahsiyeti dolayısiyle h a k l a r d a n ist ifrınY ,'hhycıini ihraz oder. H a k l a n k u l l a n m a k y*-1 kiM için de b ü t ü n o r g a n l a r ı n mevcudiyeti s a r ! d e l i l d i r . H ü k m î şa
hıs mevrut o r g a n l a r ı n s a l â h i y e t i hududu i ç i n d e h a k l a r ı n ı k u l l a n a b i l i r . B u k a n a a t t e E g g e r . ZG*- I- 191*
2) E g g e r zgc. s. 191. Wieland. z £ e . I I . s, 90 b a k ı n ı z .
3 i W i e l a n d , zı-e I I . s. 92, H . A r s l a n l ı . U m u m i H ü k ü m l e r , t.-ksiı\ S. 195.
A N O N İ M Ş t l l K E T L K R O E ITML'MÎ İ\K\KT 205
¡1. Umumî heyetin mahiyeti oe salâhiyetlerinin hududu.
K a n u n v e e s a s m u k a v e l e h ü k ü m l e r i n e g ö r e t o p l a n a n h i s s e d a r l a r , u m u m i h e y e t i tenkil e d e r l e r v e b u h e y e t i ç i n d e »ir k e l i ş l e r i n e m ü t e a l l i k h a k l a n n ; , h u s u j i y l e r e y h a k l a r ı n ı k u l l a n ı r l a r , k a r a r ittihaz, e d e r l e r , Hisae- d a r l a r ı n u m u m i b e y * l h a l i n d e k u l l a n d ı k l a r ı h a k l a r , ş a h ı s ş i r k e t l e r i n d e İ d a r e h a k k ı n - n h u d u d u n u a s a n m u a m e l e l e r d e i d a r e h a k k ı n ı h a î z o l m a y a n o r t a k l a r a t a n ı n a n h a k l a r a b e n z e t i l e b i l i r i
U m u m i h e y e t a n o n i m s i r k e l i n e:ı y ü k . e k i r a d e o r g a n ı d ı r . U m u m i b e y e l k a r ^ r l a r i y l e ş i r k e t i n İ r a d e s i n i i z h a r e d e r . B u k a r a r L r a i d a r e m e c l i s i v e m u h a l i f k a l a n h i s s e d a r l a r u y m a ğ a m e c b u r d u r l a r . ' T T K . m . 336. 4, 3 7 9 ) . Y a l n ı z u m u m i h e y e t i n k a r a r l a n k m ü n a s e b e t t e tesir i c r a e d e r , i s t i s n a e n o r g a n l a r ı n İ n t i h a b ı n d a » o r g a n s ı f a t ı , re s e n k a r a r ile t e e s s ü s e t t i ğ i n d e n ş i r k e t i l e m s i l e n h a r e k e t e t t i ğ i k a b u l o l u n u r1 \ A n o n i m ş i r k e t i n k a n u n i m ü m e s s i l i i d a r e m e c l i s i d i r - i T T K . m . 3 1 7 ) , U r n u m İ h e y e t k a r a r l a r ı i d a r e m e c l i s m t e i c r a e d i l m e k l e dış m ü n a s e b e t l e nah"? o l u r . A n c a k b a z ı m u a m e l e l e r e u m u m î h e y e l;n d e i ş t i r a k i n i k a n u n e m r e l m i s s eh h u g i b i h a l l e r . 4 e m e z k û r ı m a m e l e i d a r e m e c l i s i n c e u m u m i h e y e t k a ' a r : olmak¬
s ı z ı n y a p ı l a m a z v e y a p ı l m ı ş s a dıs m ü n a s e b e t t e şirketi i l z a m e t m e z , m*-*
selâ t a s f i y e d * a k t i f l t r i n t o p t a n s a t ı l m a s ı i ç i n u m u m i h e y e t i n k r r a n lâ
z ı m d ı r . ( T T K . m . 443. 2 ) 311 i n c i m a d d e ç e r e i i n c e d e v i r a l ı n a n is
l e t m e t e s i s a t , m a l v e h a k l a r a m ü t e d a i r s ö z l e ş m e u m u m i h e y e t ç e t a s d i k e d i l m e d e n n v ı t e b e r o l m a z7.
U m u m i h e y e t o r g a n s ı f a t ı n ı h a i z o l m a H a b e r a b e r k a r a r l a r ı i c r a y a
4> A y n ı k a n a a t t e W i e l a n d . ıw- I I I- R9-
5* İ B K m. G9S. Y I V l a n d . zge. I I . s. 89 no. 4. S t a u b , zgr, T L s. 433; no 2.
G l e r k o , zge. S. 343. S t e i R e ı . zge. S, 191, V i v a n t e , ı g e . I I s. 303. no, 493 îyon- C a e n . zge. I I . a 310. no. 843. Hir$H fttffc D e r s K i t a b ı , s- 2BT. no. 300 aksi k a n a a t l e d i r . B u m ü e l l i f e göre u m u m i hey* i hissedarın b ü t ü n ü n ü tebarüz ettiren niş Şekildir. İsviçre Medeni K a n u n u n u n B4 ı hızde 531 ü n c ü maddesi d r u m u m î he
yeti c e m i y e t i n e n yüks< k organı olanak v a s ı f l a n d ı r ı r .
İsviçre H u k u k u n d u m ü d a f a a edilen f i k r e göre b i r şahsın efali şirkete kondi
*>fali Klbi »zar? ••dllebMiyorsa. hu şahıs o r c a n d ı r . Effger, *ge. s. I 9 0r W i » I a n d zge. H . s. 91 U m u m i heyet gerçi bir iç o r g a n d ı r . l a k i n iç m ü n a s e b e t t e iradeni şirketin iradesi sayı k ı ğ ı n d a n bu b a k ı m d a n u m u m i he>vte de organ sıfatı t a n ı n m a l ı d ı r .
6 ) S t a u b zge. I I , s. 434, no. 5. U V l a n d . zge, I I . • . 93. no. 2. s. 89. bu m ü e l l i f e göre idare meclisi a z a l a n ile hizmet a k d i n i n yapılması teknik mAna¬
da temsil d e b i d i r , h l f s e d a r l a r u m u m i heyette kendilerine nıt h a k l a n k u l l a n m ı ş o l u r l a r .
71 T T K . m, 311 de hakiniz. S t a u h , v:ge. I I . s 309. no. 10.
m ü t e v a k k ı f o l d u ğ u n d a n h a k s ı z fiil i k a e d e m e z , m e ğ e r ki b i z a h h r k a r a r h a k ı ı z fiilin d o ğ u m u n u i n t a ç etsin4 1 1.
U m u m i h e y e t , heyet olPrak. o r g a n v a k f ı m h a i z d i r . D i ğ e r bir s ö y l e yişle» u m u m i h e y e t i n o r g a n s d a t i y l e v a z i f e " ö r m ü ş s a y ı l m a s ı i r i n k a n u n ve e s a s m u k a v e l e n i n e m r e t t i ğ i u s u l v e n i s a b a g ö r e t o p l a n m a s ı v e k a r a r a l m a s ı ş a r t t ı r
U m u m i h e y e t a n o n i m . ş i r k e t t e l ü z u m l u btı o r g a n d ı r . E s a s m u k a v e le ile u m u m i h e y e t i n f o n k s i y o n l a n h a z f o l u n a m a z1 1. M u a y y e n h u s u s l a r h a k k ı n d a m ü n h a s ı r a n u m u m i h e y e t k a r a r v e r e b i l i r . U m u m i h e y e t i n bu v a z i f e l e r i e s a s m u k a v e l e ile d i ğ e r b i r o r g a n a teffiz e d i l e m e z1* ' .
2, a . U m u m i h e y e t a n o n i m ş i r k e t t e üst o r g a n d ı r . I s v i ç n " B o r ç l a r K a n u n u n d a b u e s a s a ç ı k i f a d e s i n i b u l m u ş t u r . B u k a n u n u n 698 i n c i m a d d e s i n e g ö r e " a n o n i m ş i r k e t i n e n ü s t o r g a n ı h i s s e d a r l a r u m u m i h e y e t i d i r . "
B u ü s t l ü ğ e b i n a e . ı u m u m i h e y e t a n o n i m ş i r k e t i n f a a l i y e t i n e b i l â v a sıta v e y a b i l v a s ı t a1 1 h â k i m d i r . K u r u l u ş s ı r a s ı n d a , e s a s m u k a v e l e ile t â y i n h a l i m ü s t e s n a ' i d a r e m e c l i s i u m u m î h e y e t t a r a f ı n d a n i n t i h ı p ve a z i o l u n u r , ( T T K , m , 312, 3 1 6 ) . A n o n i m ş i r k e t t e i d a r e m e c l i s i i d a r e s a l â h i y e t i n i b i l v a s ı t a i k t i s a p e d e r . Ş a h ı s ş i r k e t l e r i n d e h i l â f ı n a m u k a v e l e v e y a k a r a r y o k s a , o r t a k l a r d a n h e r b i r i i d a r e h a k v e v a z i f e s i n i kanunen h a iz i k e n . ( T T K . m . 1 6 0 ) , i d a r e m e c l i s i b u h a k k ı r e s e n i h r a z e t m e z . İ d a re m e c l i s i u m u m i h e y e t t a r a f ı n d a n s e ç i l i r . D i ğ e r b i r s ö y l e y i ş l e , i d f t i e m e c lisi i d a r e h a k k ı n ı u m u m i h e y e t k a r a n i l e a h r . İ d a r e m e c l i s i n i n k a n u n e n şirketi i d a r e v e t e m s i l s a l â h i y e t i v a r d ı r , ş a h ı s ş i r k e t l e r i n d e o l d u ğ u g i b i o r t a k l ı k t a n d o ¿ a n i d a r e h a k k ı y o k t u r1- . L â k i n u m u m i h e y e t i d a r e
8>l t s v i ç r * H u k u k u n d a u m u m i heyet Medoni K a n u n u n 47 ve 4K inci mad
deleri gereğince haksız fiilden ûr mesut t u t u l m u ş t u r , E g g e r . zge. s. Ifî haki
niz. T T Kr 295 inci maddesi gereğince k u r u l u ş u m u m i heyeti a y n i lefiısle hllir- kişi raporlarını inceledikten s o n r a Izahnamedekl değerlerin a y n e n k a b u l ü n e k a r a r v e r i r K e n a n ayın nevinden sermayı-nln deg*-r M ç ü m c s i n d c k u m c u l a r hile k u l l a n m ı ş ve u m u m i heyet hu hileye v â k ı f olarak i z a h n a m e d e k ı defterleri t a s d i k etmişse, hileye i ş t i r a k o l m l s s a y ı l a b i l i r . I T T K . m. 307". B T l . a t ı f 151 a.
y a da b a k ı n ı z W l e l a n d , IT, ¿ge. s, 93 a l ı f no. 21.
9> İsviçre H u k u k u n d a a n o n i m ş i r k e t l e r h a k k ı n d a a y n ı k a n a a t t e Effgrr.
zge. s, 217. V í v a n t e , zge, I I . s. 308. no. 495. İsviçre B o r ç l a r K . eski G42 nci mad
desine de b a k ı n ı z ,
10) \BK. fi98 inci maddesine de b a k ı n ı z .
T T K . 435 m gereğince u m u m i heyet toplarramazsa. şirketin feshi islene
ni İL r
111 A k s i k a n a t t a H i r s . zge. D e r s K i t a b ı , s 212-214. ne.. 224 - 225.
121 B u k a n a a t t e W i e l a n d , zge. 11. s. 97, atıf no. 16. 1. s. 476.
A N O N İ M Ş t K K K T L K f t D E L ' M U l t i H E Y E T 207
m e c l i s i n i n i d a r e h a k k ı n a da m ü d a h a l e edebilir. Kanunen i d a r e m e c l i s i n e t a h s : s e d i l e n muayyen v a z i f e l e r m ü s t e s n a umumi heyet i d a r e h a k k ı n ı b i z z a t d a k u l b n a b i l i r1* ' , Hattâ m u k a v e l e d e h ü k ü m bulunmasa d a h i umu
m i h e y e t i d a r * haklan s a h a s ı n d a i d a r e meclisine talimal verebilir. Gerçi
m û t a d m u a m e l e l e r d e i d a r e h a k k ı i d a r e m e c l i s i n d e d i r . ( T T K . m 336.
4 ) . Umumi h e y e t , velevki m û t a d m a h i y e t t e olsun, muayyen b»r mua
m e l e n i n i f a s ı n a k a r a r verirse i d a r e m e c l i s i bu karan icraya uıechıırdur.
L â k i n k a n u n v e y a *»sas m u k a v e l e g e r e ğ i n c e idare meclisinin &*lâhiyetli
b u l u n d u ğ u s a h a l a r d a 6a umumi heyet d i l e d i ğ i şahıslan tâyin ve azletmek
s u r e t i y l e b i l v a s ı t a h-çir imkânına m a l i k t i r1' .
M u r a k a b e de umumi heyete t â b i d i r . M u r a k ı p l a r ı n raporuna müste
n i d e n i d a r e f a a l i y e t i n i n takdiri umumi h e y e t e aittir. Murakıplar kuruluş
u m u m ! h e y e t i v e s e n r a d a n u m u m î heyet t a r a f ı n d a n seçilir, t l T K . m.
3 4 7 ) v e h e r v a k i l f z i l o l u n a r a k y e r l e r i n e diğer k i m s e l e r l â y i n o l u n a b i l i r .
( T T K . m. 3 S 0 ) . Umumi heyet b a z ı m u a y y e n h u s u s l a r ı n t e t k i k ve tef
tişi i ç i n h u s u j: m u r a k ı p da l â y i n e d e b i l i r . ( T T K , m. 3 4 8 ) ,
b . H â k i m o l a n k a n a a t e g ö r e , u m u m i h e y e t , h u k u k i f o n k s i y o n u ile k a b i l i telif o l m a k v e k a n u n e n y a h u t e s a s m u k a v e l e ile m u a y y e n o r g a n l a r a leffrz e d i l m i ş o l m a m a k k a y d ı y l e . b i l û m u m s a l â h i y e t l e r i ş a h s ı n d a top
l a y a b i l i r1 0.
H u k u k i f o n k s i y o n u i c a b ı u m u m i h e y e t n s a l â h i y e t l e r i iki h a k ı m d a n t a h d i d e u g r a ı U m u m i h e y e t k a r a r l a r i y l e m ü e s s i r o l u r . Umumi h e y e t k a r a r l a r ı iç m ü n a s e b e t l e tesir i c r a e t t i ğ i n d e n ( T T K . m. 3 2 1 . 4 ) dış m ü n a s e b e t t e u m u m i h e y e t şirketi t e m s i l e d e m e z "1. A n o m m ş i r k e t i n ü ç ü n c ü ş a h ı s l a r l a o l a n m u a m e l e l e r d e t e m s i l i i d a r e m e c l i s i n e a i t t i r . U m ı t t n i h e y e t
131 Mesela ticaret defterleri idare m e c l i s i t a r a l ı n d a n tutulur, ( T T K , m 325, 326», b i l a n ç o n u n tanzimi idare meclisin-» a i t t i r ( T T K rrt 3251. u m u m i heyet idarb meclisi ve m u r a k ı p l a r t a r a f ı n d a n t o p l a n t ı y a davet edilir *TTK m 365. 324», tescil im itan vazifesi idare m*«cl is indedir. U'ıeland, zfie 11 s. 90 ve 98. atıf no. 20. Schuearty, i f a , s. 160. ne. 1 hakiniz E t B K m. 63** G i e n k e . zge. s. 369
141 M u l l e r - E r z n a c h , ZRe. s. 276, S t a u b . zpe U . s. 434. no. 6, F i c k . z«-.
n l . 178. no. fc
15) S t a u b , z g e I I . p 434 no. 7. W i e t a n d , zge. I I . s. 98. 93. C o s a c k . Zfrc
*. fTI. no. tT, M ü l l e r - E r z b n c h z g e s. 27B, Env&r, zRe. s. 219, F l e k . zgo. s. 172.
hu m ü e l l i f e cön» esas m u k a v e l e Ba başka bir o r g a n a tahsis edilmiş olan sala- h l y e t l e r i u m u m i heyet k u l l a n ı r s a , k a r a r k ı b i l i i p t a l d i r , Vivmntc, zjte. İT. i. 303 no. 493.
16l 6 ve 13 n u m a r a l ı atıflara b a k ı n ı z , H i r s . i p D e r s K ı i a b ı s., 212. no 224, I I tetkik ediniz.
şirketin İç nizamını, şirketle şerikler ve organlar arasındaki müı hsebet- leri tanzim edebilir,
I
Umumi heyetin icra fonksiyonu da yoktur Meselâ şirket muamele
lerini bizzat murakabe edemez, murakabeyi bir heyete veya bir şahsa tevdi ederek murakabenin neticeleri hakkında karar verebilir Kezalik :dare hakları sahasında da umumi heyet kararlarının icrası idare organ
larına a i t t i r1 7. U m u m i heyet icra organlarının icraya taalluk elen vazi
felerini bizzal ifa edemez, aksi takdirde mesul bir organ yerine gayn me
sul bir organ kaim olmuş o l u r1 9.
Kanunun mınyyen organlara va?İfelcrinin mahiyeti icabı tahsis et
tiği salâhiyetleri de umumî heyet üzerine alamaz. Ticaret Kanununun 317 nci maddesi pereğince anonim şirket idare meclisi tarafından idare ve temsil olunur1-1. Şirket işlerinin teaviri ve üçüncü şahıslarla yapılan muamelelerde şirketin temsili idare meclisine ait'.İr. Umumi heyet karar
lan ile idareye talimat verebilir. Lâkin bu kararlar İdare meclîsi tarafın
dan icra olunur. Kezalik lüzumlu defterleri tutmak* muayyen müddet içinde bilançoyu tanzim ( T T K . m. 325, 3 2 6 ) umumi heyeti içtimaa ça
ğırmak ( T T K . m. 3 6 5 ) vazifeleri idare meclisine terettüp eder. Ticaret Kanununun murakıplara tanıdığı vazifelerin ifasına da umumi heyet müdahale edemez. ( T T K m, 353)*°.
Bundan başka umumi heyetin salâhiyetleri üçüncü şahıslnnn hak
lan ile de tahdide uğrar. Umumi heyet üçüncü şahısların haklan üzerine kararları ile müessir olamaz, meselâ yapılmış olan bir mukaveleyi mün*
fesih addedemez. Hissedarların şirkete karşı hakları alacak vasbnı ikti
sap etmişse, bunlar da umumi heyetin salâhiyeti dışına çıkar Kezalik umumi heyetin, ekseriyet kararlarına tâbi olmayan müktesep haklar ( T T K . m. 3 8 5 ) üzerinde tasarruf yetkisi yoktur umumi heyelçe esas mu
kavelenin tadiline dair verilen karar imtiyazlı bitte senetleri sahiplerinin haklarını ihlâl edecek mahiyette ise bu nevi kararlar da imtiyazlı pay sahipleri tarafından tasdik olunmadıkça nafiz olmaz. ( T T K . m. 3 8 9 ) . Nihayet umumi heyetin salâhiyetleri hükmi şahsın haklardan istifade
17) Y u k a r ı d a verilen i z a h n i ı tetkik ediniz, 381 M ü l l e r - E r z b a c h , zge. s. 276 bu fikirdedir.
191 Telkin bu s a h a d a da i d a r e o r g a n l a r ı n ı t a y i n ve a z i l s a l â h i y e t i n e h!na- ı n u m u m î heyet bilvasıta tesir- i m k â n ı n a m a l i k t i r .
201 S t a u b . zpe. I I . s. 435. no. 7 b a k ı n ı z .
îstlsriai hallerde m u r a k ı p l a r da u m u m î b i y e l i i ç t i m a a ç a ğ ı r a b i l i r l e r ı T T r C m. 353. S, 3551
A N O N İ M Ş İ R K E T L E R D E U M U M İ H E Y E T SÛ9
ehliyetinin hududu ile de tahdide uğrar. Hükmi şahıs gibi. umumi heyet de, işletme mevzuu dışında karar salâhiyetini haiz delildir, meselâ şir
ket mallarını ahere teberru edemez. Ancak umumi heyet T i c a e t Vekâ
letinin tasdikine vabeste olmak üzere ( T T K . m 386) esas mukaveleyi tadil ederek mevzuunu tevsi edebilir-1.
c. Sayılan haller dışında umumi heyet her sahada salâhiyet sahi*
bidir, meğer ki yetkileri kanun veya esas mukavele ile tahdİd edilmiş olsun. Umumi heyet iç münasebette şirketin iradesini izhar ed»r üst or
gandır. Şirketin mukadderatına umumi heyet hâkimdir. Umııı. İ heyet şirketin mevzuunu, nev'inî tadıl edebildiği gibi, müddetten ü n e feshe de karar verebilir. ( T T K . m. 388. 434. 9 ) . Hatta Ticaret Kanununun muayyen organlara tanıdığı bir kısım haklan da umumi heyet alabilir, meselâ e?as mukavelede aksine hüküm vok-*aP müdürler idare meclisin
ce tâyin ve azlolunur. lâkin tâyin salâhiyeti esas mukavele İle umumi heyete verilmişse, idare meclisi müdür nash edemez ( T T K . m. 342.
3 4 3 ) . Memur ve müstahdem tâyin salâhiyetini de umumi heyet idare meclisinden tılahilir. ( T T K . n.. 3 2 8 ) . Medeni Kanunun 58. inci mad
desinde de bu prensip açık ifadesini bulmuştur. Bu maddeye frbre umumi heyet cemiyetin dieer bir uzvuna tevdi edilmemiş olan iş
leri tesviye ^der. Kaideten kanun ve esas mukavelede hilâfına hüküm olmadıkça u/numi heyet daima salahiyetlidir. Yalnız bazı hallerde umu
mi heyet reser. kar.ır ittihaz edemez. Karar salahiyeti esas mukavele ile umumi heyete veri L niş olmak lâzımdır meselâ memur ve müstahdemle
rin tâyininin r m u m ' heyete ait olduûuna dair esas mukavelede bir kayıt yoksa bu salâhiyet idare meclisindedir. Umumi heyet idare meclisinin bu salâhiyetine hot be hot tecavüz edemez, ancak esas mukaveleyi tadil ederek bu salahiyeti islirdat edebilir. Bazı hallerde de karann mevzuunu teşkil eden muamele esas mukavelede tanzim edilmiş olmalıdır, meselâ idare meclisine kazançtan hisse verileceği esas mukavele ile kabul edil-
21 i U m u m i hp\vl $irkM m ü n a s e b e t l e r i n i tanzimi- s a l a h i y e t l i o l m a k l a be
raber, bu m ü n a s e b e t l e r d e h a k e m olamaz, Kezalİk bir k a r a r l a şeriklerin maiı- kcme>v m ü r j c a a t h a k l a n işkal edileniı-z. ekseriyi*! k a r a r ı ile şirket m a l l a r ı n ı a h w I d n n f l rdemez, ü ç ü n c ü m\ s a h s a jUt borcu üzerine a l a m a z . S t a u b . ZRC.
n . s. 435. no. 8, no. 7*. V l v a n t e . zge. II. s. 307. no. 494. G i e r k e , «Vfc s . 370.
F : M
m i s s e , u m u m i heyet bu kazancın dağıtılmasını kararlaşhrabİlir. Hazırlık devresi faizinde de vaziyet böyledir. ( T T K . m. 4 7 1 , 4 7 2 ) -a.
3. Umumi heyetin kanunen haiz «Iduğu salâhiyetlerin bazıları diğer bir organa Uffiz yahul M ! .' edilebilir
a. Fikrimizce anonim şirkette de idare haklan mûlad ve fevkalâ
de muamelele» olmak üzere ikiye ayrılmalıdır. Hilâfına mukavelede sa
rahat yoksa idare meclisinin idare hakkı, şahıs şirketlerinde olduğu gibi, şirket maksal ve mevzuunun istihsali emrinde mutad muamelerden iba
rettir-^. Fevkalâde muameleler hakkında k a r a r yetkisi umumi heyette
dir-'1. Lâkin esas mukavele ile idare meclisinin idare haklan tevsi edile
bileceği £İbi fevkalâde muameleler hakkında karar yetkisi hususi bir or gana meselâ b î r komiteye de tevdi edilebilir. ( T T K . m. 319.
Bazı h-llerde Ticaret Kanunu umumi heyete tanınan salâhiyetin tahdîd edilebileceğini sarahaten kabul etmiştir. Meselâ idare metlisi âza
larının ücreti kaideten umumi heyet tarafından tesbit olunur. ( T T K , m.
3 3 3 ) , ancak ücret esas mukavele ile tâyin edilmişse- umumi heyetin ter-
22i H i r ş . zger D e r s K i t a b ı , s. 2Ä7. no. 300, E g g e r . z g e s. 211) W t r l a n d . zjçe, I I . s. 98. S t a u b , zpe. I f . s. 43-İ. no. 7.
23i H . A r s l a n l ı . K o l l e k l i f ve K o m a n d i t Ş i r k e t l e r . I. zgc. sr 192 \> mut.
Z ı m n e n a y n ı kanaatte. W i e l a n d , zge. I. s 476.
24i Ticari-1 K a n u n u idare h a k l a n sahasında u m u m i heyetin s a l â h i y e t leri Ne İdare mı-cliamin s a l â h i y e t l e r i n i t a n z i m e t m e m i ş t i r . T i c a r e t K j n u n u n u n 13S, inci maddesi .•• ı -rırı. ^ u m u m i h ü k ü m l e r f a s l ı n d a h U k ü m b u l u n m a y a n h u s u s l a r h a k k ı n d a T" • K a n u n u n u n â d i ş i r k e t l e r h a k k ı n d a k i maddeleri tatbik o l u n u r . Â d i şirketlerde de koLJeklEf w komandit çlrketh-rde o l d u ğ u gibi. ida
re h a k k ı m haiz olan şerikler a n c a k m ü t o d m u a m e l e l e r i i f ı yeikisİnİ h a i z d i r i B K . m. 525. S i e p w a r t . zge. s. 132. no. 6 ) . H â k i m olan k a n a a t e Bön» idare mec- Jislne u m u m i h e y e t talimat v e r e b i l i r . iMÜller-Erzbach, zge, s. 276, W i e l a n d , zge, n. s. 89. S t a u b , zge. I I . s. 434. no, 6, 7. V l v o n l e , zge. I I . s . 303. n o . 493*
T T K . 336 ncı maddesinin 4 ü n c ü bendi gt-regince de u m u m i heyetten ç ı k a n k a r a r l a r ı n sebepsiz y e r i h e Re t İri İrme m e ş i n d e n Idan» meclisi m e s u l d ü r , tdnj'o h a k l a r ı s a h a s ı n d a en üst organ u m u m i heyettir. U'.ierke, zge. s. 370. A T K . m.
250. E İ B K . m. 639 da b a k ı n ı z . )
2 5 ; H ı r ş . z g e l>*-rs K i t a b ı , a. 287. uo. 300. J i m n e n a y n ı k a n n . t n v l â k i n hangi m u a i w ' c l e r i n t'evir edilebileceğini t a s r i h e t m e m i ş t i r , S c h u c a n . . . zge. a.
156. no. 3, M '. m. 712. 7214 l i m i t e d ş i r k e t l e r h a k k ı n d a , J a n g R e n . zg.-. s. 1R3 b a k ı n ı z A l m a . ı H u k u k u n d a s a f i k â r ı n s a r f s a l â h i y e t i diğer bir organa tefti/, edilebilir (Wi-.'and. z c c . I I . s. 99) İsviçre H u k u k u n d a delegasyona ( f t t l l W f >
nV f S c h u c a n y . z*e s 1G0. no. 2).
A N O N İ M Ş İ R K E T L E R D E U M U M İ H E Y E T
bit salâhiyeti kalkarca Bazı hallerde tahdid imkânı zımnen hükmün mahiyetinden çıkarılabilir, meselâ idare meclisi azalan umumi heyetten izin alarak şirket mevzuuna piren bir isle iştigal edebilirler ( T T K . m.
3 3 5 ) . Bu mezuniyet esas mukavele ile dc verilmiş olabilir. Mukavelenin tanzimi sırasında şiıket menfaatlerini kurucular takdir eder. Tedrici te
sisti iştirak müteahhitleri iştirak taahhüdünde bulunmakla mukavele esaslarını kabul etrrs* olurlar-'1. Sarahat olmıyan hallerde umumi heyete tanınan salâhiyetleri diğer bir organa teffir veya tahdid edilejilip edite- miyeceği hü;mün i y e s i n d e n hissedarlara umumi hpyelte b?h;edilen hakların koruduğu menfaatlerin mahiyetinden istihraç ediİm*Jioir Kai- deten umumi heyete kanunen tahsis edilen salâhiyetler hilâf-na bir hü
küm varsa ttffiz veya tahdid olunabilir. Asıl olan umumi hevr lm hai*
olduğu saUuYyetlerin gayn kabili tahdid ve devir olusudur-*"*.
Aşağıda sayıl? 11 salâhiyetler sırf umumi heyet taralından h ı l l a n ı h i -
ilir.
a. Esas mukavele, hu meyanda sirkelin tabi yel i, âtffL mevzuu münhasıran umumi heyet tarahndan değiştirilebilir. ( T T K . i 3 8 5 ) . Esas mukavelenin tadilini intaç eden muamelelerde de salâhiyetti organ umumi heyettir. Esas sermayenin tezyidi veya tenkisi ( T T K . m, 3 9 1 , 396)» 324. üncü maddedeki halde bu sermayenin tamamlanması veya üçte bir ile iktifa şirketin müddetinden Önce feshi ( T T K . m. 434. 9 ) . anonim şirketin d'ger bîr şirketle birleşmesi ( T T K . m. 14S, ¿51 ve
25aJ Ticaret Kanununun 4S9 uncu maddesi gereğince umumî heyet k a
nun ve r-sas mukavelede zikredilenlerden baskı yedek akçası ayrılmasına ve bunların kanu.ı ve esas mukavele ile muayyen haddjnin artırılmasına k a r a r
verebilir. I-Akiı. umumi heyetin bu salâhiyeti esas mukavele ile tahdid edile- biliı. Umumt htyet PSSS sermayenin artırılma-i ma mütedair karacında hisse
darların yeni pay alma hakkını şirketin -ihtiyaçlarına tin ' • . ı -: edebUlr.
iTTIC m. 3941. Ancak yeni pay alma hakkı esas mukavele ile hissedarlara tanınmışsa, umumî heyet paylar OzerindV tAsarruf yetkisini haiz »lobidir. ( T
TK. m. 3H5), Hisse senetlerinin itibari klinetlerinden yüksek bir b-'deil»* çıka
rılmasına umumî heyet karar verebilir, esas mukavelede bu hususta bir hü
küm mevcutsa, umumi M M de bu hükme uymak mecburiyetindedir. <TTK
m. 2 8 6 h
261 Fikrimizce bu mezuniyet esas muk&\etı» İle verilmişse, idare mecli
si a z a l a r ı bakımından müktesep bir bak teşkil rtnvz. Umumi heyet esas mu
kaveleyi tadil rderek mezuniyetten rücu edebilir, Müktesep hakla? münferit
p a y sahiplerine pay sahihi sıfatiyle t a n ı n m ı ş t ı r . Î T T K . m, 3851
26a) Cemiyetlerde aksi kanaatte. E g g r r . z^v s. 217. Î B K . m. bakı
nız. Gterke. zge. s. 370,
müi.) hakkındaki kararlar umumi htyet tararından verilebilir^7. Hisse senetlerinin bölümü veya bir teşt irilmesi de esas mukavelenin tadili ile mümkün olduğund?n, bu bak.mdan da karar yetkisi umumi heyettedir.
( T T K . m. 4 0 1 ) . İntifa senetleri kuruluş sırasında esas mukavele ile ih
das edılmem-şse, umumi heyet esas mukaveleyi değiştirerek [fit1?* şenel- leri ihdasına harar verebilir. CTTK. m. 4 0 1 ) . Kezalik İmtiyazlı paylar da umumi heyet tarafından esas mukavele tadil edilerek tanınabilir. ( T T K . m. 4 0 1 ) .
b Tahvil ih:dcı yetkisi de umumi heyettedir. Hattâ esas muka
vele tahvil ihracına müsait bulunsa dahi bu hususta umumi höyet tara
fından karar verilmelidir. ( T T K . m. 4 2 3 ) .
Ci Kuruluş sırasında esar mukavele İle tâyin hali müstesna- ida
re meclisi azalarını umumî heyet intihap eder. Lâkin idare meclisi aza
lan esas mukavele i'e ı n n edilmiş olsalar dahi umumî heyet tarafından her zaman azi! olunabilirler ( T T K . m. 312, 3 1 4f 3 1 6 , 360, 3 6 4 . 4 ) . Her iki halde azil karan ekseriyetle verilir ve ekseriyet nisabı esas mukavele
İle ı rîml:HM,ı/ f
Murakıplar ya kuruluş veya adi umumi heyet tarafından seçilir ( T T K m. 347, 369. 4 ) , ve umumi heyet tarafından azil ve yerlerine ûiger kimseler tâyin olunabilir, ( T T K . m. 3 5 0 ) .
İdare meclisi azalan ile murakıpların ibrası da umumi heyete aittir.
( T T K . m . 380)™. \ Umumi heyet her zaman hususi murakıp tâyin edebilir. ( T T K . m .
348) ve tâyin için kanunun emrettiği nisab artırılamaz"0.
Tasfiye memurianmn azil salâhiyeti umumi heyettedir, hlsas mu
kavele ile tâyin edilmiş olan tasfiye memurları veya bu vazifeyi ifa eden idare meclisi âzası umumi heyet tarafından her zaman azil ve yerlerine yenileri tâyin olunabilir. ( T T K , m. 4 4 2 ) .
Umumİ heyetin idare meclisi aleyhine dâva açtırmak hal,ki bu he-
21) VViH'mtL I g e . I I . s. 98. G i e r k e . w. s. .1B9, H i r s Kgfc Dert K l i s b ı , s, 288. no. 300.
28) S r a u b zge. I I . s. 279. no 16.
29) Î B K . m . 69& 4. A A Ş l t m. 104. Hİr$, zg*\ D e r s K i t a b ı , s. 2fi8. no. 300, VVİeland. zge. n s. 99.
30ı Gfrrfco, zge. s. 371. S t a u b . zgı». I I . s, 6f.3. no. 2.
yelten alınamıyacaöı gibi ekseriyet nisabı da tezyid edileme/. ( T T K m.
3 4 1 ) = ' .
d. Şirketin bilanço, kâr ve zarar hesabının ve kazancın dağıtdması hakkındaki tekliflerin tasdiki* veya tadilen kabul yahut reddi umumi he
yettedir. ( T T K . m 369. 2 ) « *
Tasfiyede aktiflerin toptan satılmasına umumi heyet karar verir.
( T T K . m . 443. 2 ) .
Anonim şirketin mallan devlet, vilâyet belediye gibi bi, âmme hükmi şahsı tarafından devir alınırsa, umumi heyet tasfiye yapılmama
sına karar verebilir ( T T K . m. 4 5 4 )3 S.
///. Umumi heyeti toplantıya davet.
1. a. Umumi heyet usulü dairesinde toplanarak karar ittihaz edebilir, cemiyetlerde olduğu gibi, ( M K , m. 59) hissedarların yazılı ola
rak iltihak ettiği bir teklif karar vasfım iktisap edemez: : ı. Hissedarlar şir
ket islerine müteallik haklarını "ezcümle rey haklarını*' ancak umumi heyet toplantılarında kullanabilirler. ( T T K . m. 360Î. Pay d i p l e r i n i n umumi heyet halinde toplanmaksızın reylerini beyan etmeleri Kanunim emrettiği merasimi yerine getirmez. Umumi he>et muayyen esaslar dai
resinde toplantıya dâvel edilmeli ( T T K . m. 3 6 8 ) ve Ticaret Kanunu
nun 378 ve 297. nci maddeleri gereğince de müzakereler Vekâlet Komi
serinin huzurunda yapılmalıdır. Bunun İçin toptandsız karar ittihazı hu
kuken mümkün delildir. Tsplanîı icrası, tâbir caizse, bir sıhhat şartıdır.
Umumİ heyet toplantıya rağınlmadan veya salahiyetli organ yahut az
lık tarafından dâvet edilmeden hissedarlar karar itlihaz etmişlerse, umu-
31) S t a u b . zge I I . sr no. 3.
32) Y u k a r ı d a 2^ n n m a r a i ı a t l a b a k ı n ı z , Y i v a n t e , zge. T l . s. 320. no. 51)8.
33» K u r u ' u ş U " i u m î heyetini1 t e r e t t ü p erten bazı salâhiyetler de m ü n l ı r .
* u a n bu h e y e l Tarafından k u l l a n ı l a b i l i r . T T K , m 289. 1, 3 w 5 n u m a ' u l ı bent
lerle 295. inci maddeye bakınız.
34) İsviçre H u k u k u n d u da vaziyet böyledir. H i s s e d a r l a r ı n ynzılı mu\M- Î a k a t ı a l ı n m a k s u r e t i y l e k a r a r i t t i h a z ı n a m ü t e d a i r muk.ıvvU- h ü k n u batıldır.
I B G E . 67,. 1. 3<7) Steiper. zge, s. 192 d*' z i k r e d i l m i ş t i r . B ü r g i , zge. s. 350. no.
fi. StfuüVe gör - zge, I I . s. 356. nn. 4. 433, no. 2. b ü t ü n hissedarların i l t i h a k et
tiği b i r teklif k a r a r vasfını haizdir, a k s i k a n a a i t e Gû-rke, zpe. s. 343. Vivan- tc, zge. U . S. S08. no 495. H i r ç zge. Der*. K i t a b ı , s. 290. no, 3ffl 4e b a k ı n ı z T ü r k T i c a r e t K a n u n u n d a yalnız idare meclisi y a p ı l a n teklife a z a l a r ı n yazılı muvafakalL a l ı n m a k s u r e t i y l e k a r a r verebilir ' m . 3301.
214 H A L İ L A R S L A N L J
mî heyet karan yoktur, alman karar keeıilcmyekûndur1 5, (*TTK. m.
365- 3 6 7 )
b. A n o n i m şirket teşekkül ettikten sonra, umumi heyetler âdi ve
fevkalâde olarak içtimaa davet edilir. ( T T K . m, 364)™
1 A d i toplantı her hesap devresi sonundan itibaren üç ay içinde ve en az yılda bir defa" yapılmak lâzımdır^7.
3 5 i Aynı k a n a a t t e S l a u b . ı g e . I I . s, 489. no. 9, s. 682. no. 3. c e m i y e t l e r d e
»ynı fikirdi- E R g r r , i ç e . s. 220a.
î d û r e m e c l i s i a z a l a n a z i l edilnus olup h e n ü z aztl k e y f i y e t i tescil v e i l â n
"dilmeden u m u m i he>et m a z u l i d a r e m e c l i s i t a r a f ı n d a n İçtimaa ç a ğ r ı l m ı ş s a , u m u m i heyet toplantısı h ü k ü m s ü z d ü r , S t a u b , zge. I I . s. -464. no. 2. ı. 306. no.
9. a. 387. no. 2 İ d a r e m e c l i s i ile h i s s e d a r l a r a r a s ı n d a k i m ü n a s e b e t l e r d e tes
c i l ve i l â n bir rol o y n a m a z . U m u m i heyet i n t i h a b ı n a itiraz edilmiş olan idare m e c l i s i t a r a f ı n d a n t o p l a n t ı y a ç a ğ r ı l m ı ş s a . < T T K . m. 381 > bu heyetin verdiği
k a r a r l a r muteberdir. Y a l n ı z seçim m u t l a k m â n a d a l*âtılsa. bu hatd? d e u m u m i heyet şeklen t o p l a n t ı y a davet i-dilmig oimaz, S t a u h , zEe* H . s. 702, no. 16, s, 464. no. 2.
• 36l A n o n i m ş i r k e t i n lesis sırasında toplanan k u r u l u ş u m u m i heyetleri k u r u l u ş h a k k ı n d a k i h ü k ü m M e ( a b i d i ı . T T K . m . 289 ve mut. b a k ı n ı z .
37* T K . n u n " h e s a p d e v r e s i " h ü k m ü İle hanisi d e v r e y i k a s d e t ü g i a ç ı k değildLr. T T K . 364. ü n c ü m a d d e s i n i n 1 inci f ı k r a s ı K T K . 361 inci maddesinden a l ı n m ı ş t ı r . B u h ü k ü m de eski İ t a l y a n T i c a r e t K a n u n u n u n 154 Üncü maddesin¬
den i k t i b a s e d i l m i ş t i r . Manasse. zge. s. »7, m. 3 6 t . İ t a l y a n K a n u n u u m u m i he
yetin sirkt'l f a a l i y e t i n i n k a p a n m a s ı n ı t a k i p eden ü ç a y i ç i n d e t o p l a n m a s ı n ı
« p m d a r , V i v a n t e . ztre. I I . s, 320. no. 508. tsviçre CorçJar K a n u n u " I J , y ı l ı " t â birini k u l l a n ı r i m 6991. T T K . 7 2 ıw1 m a d d i s i de ''iç y ı l ı " tabirini k u l l a n ı r , l-âkin b u r a d a da İş yılının mebde ve m ü n t e h a s ı t a n z i m ı-dilmemiştir. İş yılı t a k v i m yılı İle tevem değildir. ( S t a u b , Z R O . I. sr 282. no. 3.1 A l m a n I i c a r e t K a n u n u n u n 260 ınct m a d d e s i n e »»tire i d a i f m e c l i s i İ5 y r l ı n m İlk Üç ayı İçinde ge
cen iş yılına ait b i l a n ç o y u . . . u m u m i heyete a r z eder. B u h ü k m e Ribv rtc iş jn- İl t a k v i m yılı değildir, S t a u b . z « e . I I . s. 508. no. 1«. V e r g i U s u l K a n u n u n u n 165 inci maddesi tfprı»£lnce " h e s a p devresi " n o r m a l o l a r a k t a k v i m yılıdır, Ş u k a d a r k i t a k v i m yılı donemi iviahyetı ve muamelelerinin m a h i y e t i n e uygun bulunmayanla-: i ç i n b u n l a r ı n m ü r a c a a t ı ü z e r i n " M a l i y i ' B a k a n l ı ğ ı 12 s e r aylık hesap d ö n e m i m i belli edebilir. Y e n i d e n içe b a s k ı m a veya içi b ı r a k m a h a l l e r i n de hesap d ö n e m i içinde bir yı1d:m e k s i k obın faaliyet süresi hesap d ü n * m i s a yılır. G e l i r VeiKİsi Ke.nunu-ıun 77 nel maddesine i c v t i k a n m ü k e l l e f t i h l r tak¬
v i m y ı l ı n a ait yıllık c c l i r b e y a n n a m e l e r i n i m ü t e a h l p yılın M a H ¡\\inda ver
m e c e v e y a y o l l a m a ğ a m e c b u r d u r l a r . K u r u m l a r V e r d i s i K a n u n u n u n 21 ;n c i mad
desine göre riV b e y a n n a m e hesap döuemin*n k a p a n m a s ı n ı t a k ı n üfcfl d ö r d ü n c ü a y ı n sonuna k ıdai' Yctfîi D a i r e s i n e v e r i l i r ve hu hesap d ö n e m i n i n neticelerini ihtiva eder, Verjfl K a n u n l a r ı hı-sap d ö n e m l e r i n i I t ı k v i m yılı ü z e r i n e bluıı e t m i ş h u l u n d u ğ ı ı n d a ı . tatbikatta a n o n i m girketb-rin u m u m i heyeti ocak ayı İle m a : t içinde i n p l u n m i f k l a d K .
A N O N İ M S i R K K T L - E R Ü E U M U M İ K E Y E T 215
Anonim şirkel yılda birkaç kere k a z a n ç dağıtıyorsa, her dağıtım için umumi heyet toplantıya çügıntmalıdır i T T K . m. 3 6 4 )a*
 d i umumi heyet toplantısı Türk Ticarel Kanununa göre her tene tekerrür eden bîr toplantıdır. Fevkalâde toplantılar "lüzumu halinde1 yapılır. Aralarındaki f a r k bundan ibarettir. Bizde 364. üncü maddeye mehaz teçkil eden İtalyan Kanununda olduğu gibi âdi umumi heyet top- lantılannın gündemi tâyin ve tahdid edilmiş olmadığından tavilfde gün
demin esaslı bir rolü yoktur** 369 uncu maddeye yapılan atfa binaen, müzakeresi mecburi olan maddeler dışında, "lüzumlu görülen sair hu
suslar'1 d a âd= umumi heyet toplantısının gündemine ithal edilebilir. ( T T K . m. 369. 5) h l. Hakikati halde fevkalâde umumi heyet toplantısı âdi toplantılar haricinde yapılan bilûmum toplantılardır1 1. Lâkin tatbikatta 369. uncu maddenin 1 ilâ 4 üncü bendinin lesbil ettiği gündem madde
leri dışında bir hususun müzakeresi istense, b u husus ancak fevkalâde umumi heyet toplantısında müzakere edilebilir, velevki aynı g i ' n d e ol
sun iki ayrı trvplantımn icrası lâzımdır Bizce Ticarel Kanununun 369.5 madde hükmüne tevfikan âdi umumi bevet toplantısında d a 'lüzumlu sair hususlar", meselâ mukavelenin tadili hakkında k a r a r verilebilir. M u kavelenin tadillerinde mevsuf bir nisabın aranmış olması, "tadil maddesi
n i n " âdi umumi heyet toplanhsı gündemine ithaline mâni delildir me
ğer ki k a n u n veya esas mukavele sarahaten fevkalâde bîr toplantının ya
pılmasını emretsin4 1*.
381 T T K 45?, nel maddesinden ç ı k a n m a n a y a gftı* a n o n i m sirkatlerde safî k a z a n ç yıllık bilançolara göre tv-sap olunmak l â z p n d ı r B . Y . atıf 74 d*
veri'en i z a h a t a tıakınız. H a l b u k i 3ft4 ü n c ü maddi- h ü k m ü yılda b i r k a ç k e n ka- ı j ı n ç d i R i t - l m ı s ı n a reva,* vt ren bir mani» ı a c ı m a k l a d ı r A n o n i m ; <ketlordp
biîânço r m k k m d n k i h ü k ü m l e r a m i r mahiyr-1 taşır. Staub. z e r . I I . s. 5.16, n a 1 B i l a n ç o l a r ı n yıllık p- ı y o d l a i a e b r f tanzim* ü ç ü n c ü şahıslara vr his- -darlara Şirketin mali d u r u m u n u m'iknyes** i m k â n ı n ı verir. Er-ki T i c a r e t K-munundan a l ı n a n bu h ü k m e J a p o n K a n u n u m e h a i teşkil Mmistir. (Manasa-. zg*> *. HT
m. 3 6 3 ı . Y e n i Japofl K a n u n u n u n 243 Ünrü maddı-sı d r aynı h ü k m ü ihtiva H- '
mı-kb^di r.
391 b v f t f e H u k u k u n d f aynı k a n a a t t e S c h u c a n y . zge. s. 1!M, no. 4, Vi¬
vante, zge. I I . « 320 no. 50fi.
401 369 uncu madoVnin B inc| nendi h ü k m ü A r j a n t i n K a n u n u n u n 317 ncı
maddemden « H l h a s e d i l m i ş t i r " 3 . Traİ^e- t o u l e HStüC fiueslion que'conqur mrnfionnce dans la M t re d*- convocation".
411 Hlrfl rte. D e r s K i l A b ı . 9. 289. n n 102. bu kanaati*' o l m a k l u be
raber, her iki t o p l a n t ı y ı G ü n d e m bakımından da a y ı r ı r
42i T T K . m. M î b a k ı m / . Stvuıb. zge n s. 499. no. 5 " L ü z u m l u ?örüh-n
sair hususlar" hükmü ilk dört Gündem maddesin*- matuf olarak M s . ı edile-
H A L İ L A R S L A N L I
Lâkin günden bakımından âdi umumi heyet toplantılarım fevkalâ
de u m u m i heyet toplantılarından tefrikte (ayda vardır. Fevkalâde umu
mi heyet toplantısının İlânı hissedarların alâkasını celbecîer. Kanunumu
zun halihazır sistem:ne göre 309. uncu maddenin 5. inci bendi tay edil
medikçe âdi Jmoriîi heyet toplantılarını sırf gündem bakımından ayırma
ya hukuken imkân yoktur.
c. A d i umumi heyet toplantılarında 364 üncü madde gereğince 369 uncu maddeye yapılan atfa binaen:
1. İdare meclîsi ve murakıplar tarafından verilen raporların okun
ması
2. Şirketin bilânco ve kâr ve zarar hesabı ve kazancın dağıtıl
ması hakkındaki teklifler.
3. Esaa mukavele ile muayyen değilse, idare meclisi azaları ile murakıpların ücret ve aidattan,
4. Müddetler* sona ermiş idare meclisi âzalariyle murakıplann tekrar seçimi veya tebdili
5. Lüzumlu görülen sair hususlar gündeme konularak müzakere edilir
Fevkalâde umumi heyet toplantılarının gündemi ihtiyaca göre tes- bit olunur.
2t a. Umumi heyeti âdi toplantıya davet idare meclisine fevkalâ
de toplantıya davet hem idare meclisine hem de 355 inci madne gere
ğince murakıplara a i t t i r .n. ( T T K . m. 3 6 5 ) .
İdare meclisi "lüzumu halinde1' ( T T K . m. 3 6 4 . 3 ) umumi heye
ti fevkalâde toplantıya davet eder. Davet idare meclisince yapılacağı için, bu organın, hzyel halinde, karar vermesi lâzımdır, "Lüzum hali"
şirket menfaatlerine göre idare meclisince takdir olunur. S"ke1in mak
sat ve mevzuu, is hacmi bakımından fevkalâde mahiyet ve ehemmiyet taşıyan muamelelerde umumi heyetin fevkalâde olarak içtimaa çağıra
bilir. M e h a z û l m A r j a n t i n K a n u n u n d a d a bu h ü k ü m fr-nis hır m â n a tnşır, 40 n u m a r a l ı a t f a b a k ı n ı ? ,
43l B u h ü k ü m d ı n ç ı k a n m a n a y a çön» m u r a k ı p l a r u m u m î heyeti a n c a k f e v k a l â d e t o p l a n t ı y a ıtavet edebilirler. H a l b u k i 353. 8. m. perefcino m u r a k ı p l a r d a u m u m i heyeti adi t o p l a n t ı y a ç a ğ ı r a b i l i r l e r .
A N O N İ M Ş İ R K E T L E R D E U M U M Î H E Y E T 217
m a s ı gerekir. Kaideleri 'fevkalâde idari muamelelerde" idar.- meclisi
u m u m i heyeti fevkalâde toplantıya çagırmalıdır. İdare meclisi bu vazi
fesini kasden veya hmal neticesi yapmazsa mesul olur i T T K m 336
Zaruri ve müstacel sebepler çıktığı takdirde, murakıplar d a umu
mi heyeti (evkalâd- olarak toplantıya dâvet edebilirler. Murakıpların da
vet salâhiyeti idare meclisine nisbetle daha dardır. Davet için şirketin ciddi bir tehlikeye t İ û ç a r olduğunu gösteren emareler bulunnıciı^ır. ( T T K . m . 3 5 5 ) . tdarr> meclisi fıbi murakıplar dn davete, h e y e t halinde karar verirler1"1.
İdare nu-clisinin davet hulusunda ihmali varsa Ticaret Kanununun 353. $ üncü maddi- i gereğince murakıplar u m u m i heyeti âdi \ç fevka
lâde olarak toplantıca davete yelkili sayılmalardır1*!.
44i A y n ı k a n a a t t e Glorke, zge. s, 344. A l m a n T e m y i z Mahk'-m-vamn bir k a r a r ı n a gön- I R G 12. 971 m ü h i m masrafJı V« rizikolu v * İ t i b a r l a hisse
d a r l a r ı n m e n f a a t l e r i n e tesir eden tesebbüsLerd- i d a r e metlisi u m u m i heyetin m u v a f a k a t i m l e m i n etmelidir. Hu k a r a r A l m a n D o k t r i n i n d e tenkid q0Bta.
S t a u h , z«e. E L s 465. no. 4. idare mBCtH ile u m u m i heyel a r a s ı n d a k i mimime, bete vekâlet h ü k ü m l e r i n i t a l b i k ederek idare m e c l i s i n i n sayrı m ü ' ^ l ve fev
k a l a d e muamelelı-rde umumi fı< • • : i ç t i m a a ç a ğ ı r m a k l a m ü k e l l e f o l d u ğ u n u b e y a n eder. 27 nci A l m a n H u k u k Kongrvsının v a r d ı ğ ı neticeye H Ö I C u m u m i heyeti i ç t i m a a davet İdare meclisine t e r e t t ü p «-den idari bir muam^b'di r. S a n İdari muamelelerde o l d u £ u H"bi idare meclisi m ü d e b b i r t a c i r Kİbi u m u m i heye~
t ı n i ç t i m a a davnt ed Lip •<rtılmıyo<vĞini k a r a r l a ş t ı r ı r , aynı eberde /ıkn-dılmiş- Hr, I I . s. 466, s 467. no. 5 de bakınız.
İ d a r e meclisi yaptıeı m û t a d idari m u a m e l e n i n u m u m i heyetçe tasvip edıi- miyerpgi k a n a a t i n d e İse. u m u m i heyel i i ç t i m a a davet etmelidir, bu fikirde S t a u b , zee, 11. s 467, no. 6T s. 415. no. 9. S c h u c a n y . z « e . s . 134, no, 1, P i c . z « c . I I I . s. W no. 1284 b a k ı n ı / .
U m u m i heyeiî davete salahiyetli olan m a k a m aynı usul dairesinde lop- Lnntıdau sarfı n a / a r edebilir, S t a u b , . 11 fj. Ltiti iıo. 7.
451 P l c , zge. I I I s. 236. no 1536, T T K , m. 347 de b a k ı n ı z , s, 234. no.
1530. R, 23H, no. J536 T T K . 355. m. h ü k m ü bizce F r a n s ı z T K . 3 2 . m. Iktliıas e d i l m i ş t i r . Miinasse, Ege. s. Bti. m. 357. mehaz o l a r a k A l m a n T K . 236, m 2. f ı k l a s ı n ı gösterir, B u fıkraya g ö ı e m u r a k ı p l a r şirket menfaatlerinin uerekllrdiifi hallerdi' u m u m i heyeti toplantıya ri;ı\ı<ı e t m e k l e muk'-lleMırleı, H a l b u k i FYan- sız T i c a r e t K a m ı m ı T T K , da oldufcu Ribi " ü r k e n c e " t â b i r i n i kullanır. T i c a r e t K n n u n u n u n ifade t a n ı Fransız K a n u n u n a d a h a uygundu*.
16i Hu h ü k ü m A r j a n t i n K a n u n u n u n 340. m. 2. f ı k r a s ı n d a n iktibas edil
m i ş t i r . M a n a s svn i n , zge. s. R5 m. 354. 8. zuhuleu iVıehaz olarak g ö s t e r d i ! Mek
s i k a T . K a n u n u n d a tıöyle bir h ü k ü m y o k t u r A r j a n t i n K a n u n u n d a murakıplardı
KaidettM ilintimi heyeti fevkalade içtimaa davet idare meclisinin takdirine ballıdır Muayyen bir hususta idare meclisi umumi heyeti içti
maa davete .üzüm görmezse, r.ıurakrpîar "davette ihmal vardır" mülâ hazası ile umumi heyeti fevkalâde toplantıya çağıramazlar, aksi takdir de idare meclisinin takdir hakkına müdahale edilmiş olur. Ticaret K a nununun 365 inci maddesi murakıpların davet yetkisini 355. inci mad
de hükmü ile takyid etmiştir. Murakıplar ancak zaruri ve müstacel s bepler varsa umumi heyeti re'sen dâvet salâhiyetini haizdirler. Kezalik, 367 nci maddedeki halde de azlığın davet talebi idare meclisince nazaıa alınmadığı takdirde " 3 5 5 inci madde gereğince'*, yani zarurî A müsta
cel sebepler varsa, murakıplar umumi heyeti içtimaa davet edebilirler.
Bu itibarla ihmal yalnız âdi toplantılarda bahis mevzuu olabilir'". M u rakıplar ancak kanunun tâyin etliği hallerde ve muayyen şarllar altında umumî heyeti fevkalâde toplantıya davet salâhiyetini haizdirler.
Azlığın talebi üzerine idare meclisi veya murakıplar umumi heyeti içtimaa davet etmezlerse, 367 nci madde gereğince mahkeme de azlığı davete salahiyetli kılabilir
Ticaret Kanurunun 389 uncu maddesi gereğince toplanacak hu
susi heyetleri İdare meclisi veya murakıplar toplantıya çağırmaya mec
burdurlar Heyet âzasından herhangi birisi de hususi heyeti toplantıy dâvet edebilir.
Anonim şirket infisah etmişse, tasliye işlerinin icaplarından olan hususlar hakkında karar vermek üz.ere umumî heyet tasliye memurla tarzımdan toplantıya davet edilir. ( T T K . m. 440. 2 ) .
1927 tarihli Yerli Anonim, Limited ve Kooperatif Şirketlerin Sureti Murakabesine Daİr Talimatname gereğince Ticaret Vekâleli idare mecli
sinin imtinaı halinde şirketlerin senelik umumi heyetlerini ve iüzum gör
düğü ha! ve zamanlarda fevkalâde umumi heyetlerini toplantıya çağı mağa yetkilidir (m 9 )1 1*
b. Ticaret Kanununun 369 uncu maddecinin son hkrasma levfi kan umumi heyette gündemde göslerilmiyen hususlar müzakere oluna
idare meclisi adi u m u m i heyeti i ç t i m a a d a v e t l e i h m a l gosterrilfii hallerde da
vet y e t k i s i t a k ı n m ı ş t ı r .
471 E T K . 354. m. S. bendine m e h a z teşkil eden A r j n n l i n K a n u n u n d a da vaziyet b ü y ' e d i r . -iti n u m a r a l ı rAia b a k ı n ı z .
4fO B . V . de azlık h a k l a r ı n a m ü t e d a i r verilen i z a h a t ı t e t k i k edin!.:. T a h v i l s a h i p l e r i n i n umurr.i heyeti h a k k ı n d a 429 uncu maddeye h a k i n e ,
491 H i n i . Kge. Deva K i t a b ı , s. 2ST. no. 299.
A N O N İ M Ş İ R K E T L E R D E U M U M İ H E Y K T
mazf dolayısiylt Ica^ar da ittihaz edilemez. Bu hüküm muvacehesinde bizzat umumî heyetin ikinci bir toplantı akdine karar verebilip veremi- yecegi sonılafciür. Bazı kanunlar bizde olduğu gibi (İBK. m. 700 A T K . m. 2 5 6 , A A Ş K m.. 108, Avusturya T K . m 238) gündemde gösteril¬
meyen hususta r hakkında karar itlihazım mer etmiş olmakla beraber, bu kaideye bir ijlisna vaz'etm islerdir. Velevki gündemde beyan edilmemiş olsun, hissedarlar umumi heyetin fevkalâde tnpkntıya çağırılmasına mü
tedair teklif hakkında karar verebilirler. Türk Ticaret Kanununda mü
masil bir hüküm bulunmadığı gibi müzakere salâhiyetinin günoemle tah
didi de âmir bir vasıf taşıdığından, umumi heyet fevkalâde toplantı icra
sını kararlaştırana* Ancak azlık gibi ekseriyel de idare meclisinden ge- reklirici sebenteri bildiren yazılı bir taleple umumî heyeti fevkalâde top
lantıya dâvet etmesini istiyebilir. ( T T K m. 366) ve bu hakkını umumi he
yette de kullanabilir"''\ Bu talep yerine getirilmediği takdirde, umumi he
yet kararından hahsedilemiyeceginden idare meclisinin mesuliyeti de yoktur. ( T T K m. 336. 4 ) . Ancak umumi heyetin fevkalâde toplantıya cağınlmasını gerektiren sebepler mevcut olup idare meclisi kanunun kendilerine yüklediği bir vazifeyi yapmamışsa i ' T K . m. 336. h) mesul tutulabilir.
Türk Ticarel Kanununa göre hissedarlar ancak 367. nci madde
deki şartlar dairesinde umumî heyeti toplantıya davete salahiyetli kılın
mıştır*1. Azlışra tan>nan bu h;>kkt ekseriyel evfeviyetle haizdir Yalnız bütün pay sahipleri hazır olun içlerinden biri itirazda b u l u n m a ğı tak
dirde umumi beyci ikinci bir toplantının akdine karar verebilir.
( T T K . m. 370):'- Bu kararın icrası, yani umumi heyetin uru'ü daire
sinde toplanlıva daveti vazifesi vfne idare mec!i*indedrr':"h l.âki.ı. umu
mi heyet, davet edildiği toplantıda, ilân ve tehl»ö edilen iiündcr< madde
leri hakkında karar vermek mecburiyetinde değildir. Umumî heyet gün
demde gösterilen hususlar hakkında karar vermiyerek toplantıyı tâlik edebileceği gibi bazı hallerde lalİk kendiliğinden meselâ nisabın temin edilememesi yüzünden hâsıl olur. f T T K , m. 388) Bilançonun tasdiki
hakkımdaki müzakerelerde talik salâhiyeti sarahaten lanınmıst- Sair hallerde de umumi heyet lalikt mezundur. U m u m i heyet top.arlısı tali
ke uğrarsa, yeniden kanun ve esas mukavele hükümleri dairesinde iç-
30) Vivftnte. IJTA I I . s. 312. no, 199 h a k i n i z 51) A y n ı k a n a a t t e S t a u b . z g e I I s. 467. no. 5.
:>2) S c h ı ı e a n y . z p e s, 137. np. 3, S t a u b , agft, n . s. 4S3 no. 9«.
3 3 " S l r i e e r , zge s. 192. S U u b . z p e s. 441. no. 15, 4H1. no. 4,
rimaa davet olunur. Umumi heyet toplantı gününü de tesbit edebilir. A n cak ilân ve sair davet merasiminden sarfı nazar olunamaz, r , 3 a.
3. Hissedarlaı umumi heyet toplantısından kanun ve esaı muka
vele hükümleri dairesinde haberdar edilmelidir.
Umumi heyet toplantısı hissedarlara ilân ve mektupla duyurulur a, Ev/olemirde umumi heyet toplantıya ilânla dâvet olunur. Bu ilân her halde 37 nci maddede beyan edilen gazete ile yapılmak lâzım
dır. Sicil gazetesi ile ilân kanuni bir şarttır. Esas mukavele aynct günlük gazetelerle ilânı veya âdi yahut taahhütlü mektupla ihbarı emretmiş ola
bilir. ( T T K . m 279. 9( 300. 9 ) .
388 inci maddedeki halde ise ilk toplantıda müzakere nisabı ha sil olmadığı takdirde müteakip toplantıların biri resmi sicil gazetesi ol
mak üzere ( T T K . m. 3 7 ) en az iki gazetede ilânı şarttır. Kurulu?
umumi heyetleri ise gazetelerle ilân ve taahhütlü mektup gönderilerek toplantıya dâvet olunur ( T T K , m. 2 8 9 ) .
İlân topianlı vaktinden en az iki hafta önce yapılmalıdır. İlân ve toplantı günü hu müddete dahil değildir II' rt müteaddit gazetelerle yapılmasa, müddet son ilân tarihinden itibaren cereyana basUr- meselâ ilân 2 mart pazartesi neşredilmişse, müddet 3 mart sah günü yürümeğe başlar ve ikinci haftanın salı günü biter. Bu itibarla umumi heyet 17 mart
arçamba gününden Önce içtima edemez, ( B K . m. 76. 2 )
Gerek âdi gerek fevkalâde umumi heye: toplantıları toplantı günün
den en az yirmi gün evvel Ticaret Vekâletine de bildirilmelidir. ( FVMÖ.
m. 19)
İlândan gayrı tebliğlerde ihbarnameler umumi hevel toplantısından iki hafta önce irsal, meselâ postaya veva notere tevdi edilmişse müddete riayet edilmiş olur. Ticaret Kanunu İlân ve toplantı gününü yalnız Uântc>rda müddete ithal etmemiştir.
İki haftalık müddet hissedarlara âdi veya fevkalâde um\ımi heyet toplantılarına hazırlık Kin tanınmış olduğundan, âmir mahıvel taşır»
esas mukavele veya umumî heyet kararı İle alzaltılamaz. Yaliıiz 370.
inci maddedeki halde umumi heyet iki haftalık müddete riayjt etmek-
53«<> S i a u b , zgv- I I , s. 487. no. 14. s. 64R. no 2. s. 4 8 1 . n o . 4.
A N O N İ M Ş l R K K T L E R D E U M U M Î H E Y E T * SEM
sizin t u p l a n a n i l i r ' U m u m i heyet t o p l a n l a talike uğramış olsa d^hi i k i n ci toplantı İçin i k i haftalık müddete riayet şarttır, meğer k i idate meclisi, h i n n c i içitm.ıda müzakerenin tamamlananıryacağrnı düşüner -k ikinci toplantıyı da aynı zamanda ilân ve b u ilânda ikinci toplantı gürwnü tes
h i l etmiş olsun Bu halde ikinci toplantı bir hafta sonra, hattâ ertesi günü yapılabilir. A n c a k bilânçonun tasdiki hakkındaki mü/akere ekseriyet ve
ya azlığın talebi üzerine talik edilmişse1' ( 1 T K . m . 377) İkin-İ toplan- Iı bîr ay sonraya bırakılabilir, daha önce yapılamaz.
388 inci maddedeki halde de İlk toplantıda müzakere nisabı hâ
sıl olmazsa keyfiyet onbeş gün ara ile i k i kere ilân edilmek şartiyle m ü teakip toplantılar yapılabilir.
b. N a m a yazılı hisse senedi sahiplerin- toplantı günü aynça t a ahhütlü mektupla da tebliğ edilmelidir. ( T T K . m 3 6 8 P " . Paylann bir kısmı veya tamamı için nama yazılı senetltr çıkarılmışa t o p t a n günü hem sicil gazetesi i lL ilân hem de senetleri nama yazılı pay r Aîplerine taahhütlü m e l tup şünderilmek suretiyle bildirilir. ( T T K . m . ¿26. 2 ) Ke/al-k u m u m i hevel toplantısından önce şirkete bir hisse senedi tev ederek i k a m t t g â h h nı b-ldiren pay sahiplerine de înplantt vünü taah
hütlü mektup'^ i h b a r edilmelidir, ( T T K . m .
3 6 4 ) . " .
Henüz M M senedi veya ilmühaber nkanlmamı^sa» toplantı ciinü pay defterinde kayıtlı bulunan hissedarlara bildirilir
K u r u l u ş umumi heyetlerinde m ü d d e t 15 ç ü n d u r T T K . m. "zW*. Vi¬
vante, zge, I I . s. 311. no. 498. Staub. zp» I I . s . 476. no. \. S c h u c mv ı g e , s . 136. no. 2.
, 55) lTm u m i heyet l o p t a n h s ı her ne sebeple o l u r s a olsun, i n k ı t a a uftrıiti?., T r K . 368. m. â m i r h ü k m ü n e t e v f i k a n iki h a f t a l ı k m ü d d e t e riayet şa-tıyle i k i n ci bir t o p l a n t ı y apı labilir. J > P ItfB fetvnd», b i r i n c i t o p l a n t ı için gereken hazır
lık m ü d d e t i verilmiş o l d u ğ u n d a n ikinci t o p l a n t ı n ı n d a h a kısa bir z a m a n a t a l i ki tecviz edilebilir. K s k i İ t a l y a n n e a r e t K a n u n u n d a İkinci u m u m i heyet s*'ki/
« ü n içinde i n i k a d edebilir, m. 157, Vivonte, zge I I . s. 312. no. 49R. i t a l y a n Me
deni K . 2366 BCJ maddpsine de İKikınız. S t a u h , zpr- I I , s. 487. no. 1 \
Tıfil T a a h h ü t l ü m e k t u p pay d e f l e r i n d e k a y ı t l ı olan h i s s i ' d a r l a n gönde
rilir. R u h ü k ü m şirketin henüz lıisst* senedi ç ı k a r m a d ı ğ ı hallerde n a m a m u h a r r e r ilmühat>erler h a k k ı n d a da c a r i d i r . «TTK. m. 4 1 1 ) . P a y l a r &ı*H»ftY ba£ian- m a m ı ş s a . nama yazılı Maili ffniıfll v e y a i l m ü h a b e r i n d e o l d u ğ u gibi şirket pay defterinde k a y ı t l ı h i t i ı d a r l a r a davet g ü n ü n ü tebli» e t m i s s * İdare m e c l i s i v a zifesini ifa e t m i ş olur.
57) B u h ü k ü m daha ziyade h a m i l e m u h a r r e r hisse senedi sahiplerini is- lıhdHİ edı-r. N a m a m u h a r r e r hisse s e n r d i sahiplerine t o p l a n t ı , ; J n ü e s a s e n m e k t u p l a da i h b a r edilmelidir. S t a u b . zge. I I . s 4R9. no. 2 de l ö k
c. Umumi heyet toplantısına davet usulü dairesinde yapılmamıs- ı meselâ esss mukavele gereğince tebliğ edilmemiş yahut müddete ria
yet olunmamışsa, umumi heyet kararlan 381 inci madde hükmü daire
sinde kabili iptaldir'"*. Ancak umumi heyet bir gûna davet yapılmaksızın toplanmış meselâ toplantıya davet 37 nci maddede beyan edilen sîcil gazetesi üe dv ilân olunmamışsa, umumi heyet şeklen toplanmış sayıl
maz, bu itibarla umumi heyet kararı da yoktur, meğer ki 370 inci mad
dedeki hal buluntun**9.
d. Ticaret Kanununun 370 inci maddesi gereğince umumi he
yette bütün hissedarlar veya mümessilleri hazır olup toplantının da ve;
merasimine riayet edilmeksizin icrasına itiraz edilmezse, umumi heye:
merasimdeki noksana rağmen karar verebilir.
Lâkin umumi heyetle hazır bulunan bütün hissedarlar veya mümes
silleri itiraz etmezlerse» davet merasiminden sarfı nazar edebilirse de*10 umumi heyet toplantılarına mütedair diğer hükümlere riayet şarttır, ( T T K . m. 3 7 0 ) , meselâ Ticaret Vekâletinin komiseri bu nevi toplantı
larda da hazır bulunmalıdır, toplantı gününün Ticaret Müdürlüğü de
laletiyle Ticaret Vekâletine bildirilmesi de şarttır"0".
4. U m u m i heyeti toplantıya davet eden İlân ve mektuplarda gündem de gösterilmelidir, ( T T K . m. 3 6 9 ) . ilân hakkındaki hüküm gün
dem hakkında da caridir. Gündem aynca Ticaret Vekâletine de bildiri
lir. (TVMÖ. m. 1 9 ) .
U m u m i heyetin toplantıya daveti için gerek ilân gerek gündem bi
rer unsurdur. Gündemin ilân ve davet mektuplarından ayn olarak beya
nı caiz olmadaki gibi ilâr. ve dâvet mektuplannda da gösterilme
si mecburî olduğundan; gündem bakımından müddete riayet de bir unsurdur. Ancak h*nüz iki haftalık müddet dolmamışsa, idare meclisi toplantı günü tekrarlanmak kaydiyle ek gündem yapabilir. Gündem ge
reği gibi ilân veya tebliğ e dilmem isse, umumi heyet kararı kabili iptal
dir. Buna mukabil umumi heyet gündem ilân ve tebliğ edilmeden top-
58i Shaube gtfre, zge, I L s. 489. no. 3. hissedar urnumi heyet toplanlı- sında hazır olup bir pûna itirazda bulunmazsa zımnen iptal hakkında-ı feragat etmiş sayılır.
591 Staub. zee. TL s. 483. nor 9b, aynı neticeye, usulü daircsinıîe hlr da
vettim bahsedilemediği, meselâ toplantı gününün veya mahallinin îıânda be
yan olunmadığı veya davetin esrıF mukavelenin emrettiği şekilde yanılmadıih hallerde de varır.
60) Schucony. zge. E. 136. no. 1 ve 2.
€0a> TV. tanzim olunan mukavele Örneklerinin 19 uncu maddesine ba
kınız.
