cp L KALORİFER KAZANI MONTAJ VE İŞLETMELERİNDE BACA PROBLEMİ

KALORİFER KAZANI MONTAJ VE İŞLETMELERİNDE

BACA PROBLEMİ

Yük. Mak. Mühendisi Nurettin KIZILAY

Yanmadan hasıl olan sıcak gazları at-mosfere intikal ettiren baca aynı zamanda yanma havasında, yanma için lüzumlu çek-meyi de temin eder.

Kazanın randımanlı çalışması bağlı bulunduğu bacanın doğru olarak hesaplan-masına ve konstrüksiyonıına bağlıdır. Isıtma tesisi bacasına sadece kazanın bağlanması icabeder. Diğer bağlantıların bilhassa üst katlardakilerin yapılmaması lâzımdır. Kazan mümkün olduğu kadar bacaya yakın olarak monte edilmeli, ufkî baca irtibatlarından mümkün olabildiği kadar kaçınılmalıdır. Ufkî irtibat için bir mecburiyet olursa bu kısma uygun bir akıntı verilmeli ve istika-met değişiklikleri ile kesit küçülmelerine meydan verilmemelidir.

Aşağıdaki resimler normal orta ve bü-yük tip kazanlar için baca irtibat şekille-rini göstermektedir.

Baca çekmesi :

Baca çekmesi sıcak gazlar ile dış ha-vanın özgül ağırlıklarındaki farklar dolayı-siyle temin eder. Aşağıdaki şekilde hesap-lanır :

H = h (*, _il'/.) = h . c . (t. — t , ) _{v 1 < '}

H.

Burada :

mmSS olarak baca çekmesini

h m. » bacanın geometrik ı'rtifaını Yci Kg/nv* » dış hava özgül ağırlığını V-_{t I Kg/nv* » baca gazlarının özgül}

ağır-lığını

V C° » dış hava sıcaklığını t. c ° » baca gazı sıcaklığını c » baca yüksekliği ve kesitine

bağlı sabiteyi gösterir.

Yukarıdaki münasebetten baca irtifaı ne kadar fazla ve dış hava ile sıcak gazlar arasındaki sıcaklık farkı ne kadar büyük cliırsa baca çekmesinin de o kadar fazla clacağı anlaşılmaktadır.

Muayyen bir sıcaklıkta sevkedilmesi is-tenen gaz miktarı takip edeceği yolun özel direncine yani kazan iç direnci ile baca di-rencine baŞlıdır. Muayyen bir kazan için iç direnci takriben sabittir. Baca özel di-renci ise baca yüksekliğine, genişliğine, baca iç kısmının kaba veya inceliğine, istikamet değişikliklerine bağlı olarak değişir.

â/tâ,3h te&ToJMn sjğ fsy-f yûsj'/rctr/jâacJ /r.'jbâ, >

L

cp

Yukarıdaki mülâhazalar muvacehesinde baca konstrüksiyonlarında aşağıdaki hu-suslar gözönünde tutulmalıdır :

1 — Baca içerisindeki gazların fazla ısı kaybına mâni olunmalıdır. Bunun için mecburiyet olmadıkça bacalar dış duvarlar-da yapılmamalıdır. Bir zaruret varsa bacalar dıştan izole edilmelidir.

2 — Gaz akınıma karşı baca iç diren-cini azaltmak için bacanın iç kısmı müm-kün olduğu kadar pürüzsüz inşa edilmelidir. Bunıın için en iyi şekil bacanın içten sıvan-ması ise de ısı tesiri ile bu sıva bilâhare çatlıyabileceğinden tavsiye edilmez.

Pürüz-Şekil 1

süzlliğü en iyi şekilde temin için iyi kalite-de tuğlayı temiz kalite-derzle işlemek kâfi gel-mektedir.

3 — İstikamet değişikliklerinden müm-kün olabildiği kadar kaçınılmalıdır. Bir za-ruret varsa sapma açısının 30° yi geçme-mesi lâzımdır. Aksi takdirde resim 2 de gö-rüldüğü gibi kül toplanmalarına sebep olur.

4 — Her ne şekilde olursa olsun baca sonuna kadar ilk şekil ve kesitini mutlaka muhafaza etmelidir. Bu arada bilhassa baca şapkası ve taşıyıcı ayaklar konurken lü-zumlu serbest açıklık verilmelidir. Bu su-retle gelen gazlar rahatça atmosfere çıka-bilir.

Van/,t ûcğrv

Şekil 2

5 — Bacanın çatıdan itibaren yükseli-şinde hava cereyanları nazarı itibare alın-malıdır. Mecbur olmadıkça, şapka, yağmur-luk. baca çekmesini temin eder düşüncesiyle fırıldak v.s. kullanılmamalıdır.

6 — Baca çatıdan itibaren mahya sevi-yesini en az 50 cm. geçmelidir. Haricî hava cereyanlarının fazla olduğu hallerde bu mik-tar kâfi gelmiyebilir. Çatı dolayısiyle hava cereyanlarındaki çevrintiler baca çekmesine mâni olur.

Mahya seviyesinden itibaren maksatsız yapılacak yükseltmeler bacanın temizlen-mesi esnasında güçlük tevlid edebileceği gibi

bacanın çatıya iyice tesbit edilmesi zarure-tini de intaç eder.

7 — Resim 4 de görüldüğü gibi baca komşu bina mahya seviyesinin altında biti-rilmemelidir. Çünkü seviyeleri farklı iki bina arasında daha yüksek tazyikli hava yığıl-maları olıır. Bu yığılma basınçları baca çek-mesine mâni olur. Kazanın ateş kapısın-dan alev çıkmasının sebebi budur. Bu du-rumda fırıldak meseleyi halletmez. Bacanın komşu mahya seviyesini aşacak kadar yük-seltilmesi ioabeder.

İşletme arızaları:

En mühim işletme arızasına bacaya ci-darlardan veya başka sebepler dolayısiyle dışardan gelen kaçak hava sebep olur. Ka-çak hava hem sıcak gaz sütununun soğuma-sına hem de baca debisinin artmasoğuma-sına se-bep olacağından baca çekmesi azalır. Kaçak hava aşağıdaki sebeplerden dolayı olur :

1 — Baca temizliği için lüzumlu temiz-leme kapağının tamamen açık veya iyi ka-pıtılmamasından,

2 — Aynı bacaya irtibatlandırılmış ve işletilmiyen diğer kazanların kapılarının ve duman kanalı sürgüsünün açık bırakılması veya iyi kapatılmamışından,

3 — Bilâhare çatlamış veya iyi örül-memiş baca duvarlarından,

4 — Hasar görmüş veya iyi yapılma-mış baca irtibatlarından.

5 — Örülmüş fakat sıvanmamış tuğla aralarından.

(Baca inşaatında delikli tuğla sureti katiyede kullanılmamalıdır.)

Diğer işletme arızaları :

Resim 5 de görüldüğü gibi baca uzat-maları ve aynı bacaya yapılan muhtelif irti-batların yanlış yapılmasından ileri gelmek-tedir.

Baca inşaatından evvel gözönünde tu-tulması icabeden hususlar :

1 — Baca yeri inşaat tekniği bakımın-dan çatıda güçlük arzetmiyen ve basınç yı-ğılması olmıyan yerde intihap edilmelidir. En uygun yer bina orta aksı ve mahya al-tına relen yerdir.

2 — Gerek çatıda, gerek bodrumda ya-pılması icabeden temizleme kapaklarına rahatça girilebilmelidir.

3 — İmkân olduğu takdirde bacalar bir arada inşa edilmelidir .Bunun hem ısıtma hem de inşa tekniği bakımından faydaları vardır. Bacalar müşterek duvarları vasıta-siyle birbirlerini ısıtacağından baca çekmesi artar. Muhtelif çatı işleri yerine bir yerden açılan çatının kapatılması hem kolay hem de ekonomiktir.

4 — Yanyana inşa edilen bacaların kendi aralarında irtibat olmamalıdır.

5 — Bina bilâhare kat ilâve edilecek

Gjyfy^^fi 't/trecec/e /tayslandtr/Jmtş baca ucu A / V 8&cayt fdcayâ/i y&öünc/ rrjcc/c/e/er

) irsf h/zâs/fidâ/) &şağıy<9

Jfes/tfe c/c^rû/mcj YagbfJe&jıvnJ/) eJc'Mar GdtlâJcter Kesit//) c//rse4/er —A/er&/6t?ce?y' b/rJeşf/resj (e/z £>sr£><?c<3 fe/ntzteme 7İ>cr/f ec//'//T7€-mjf ç. fyi /)aval3ndtrt/n*jş 6âCc? ve t/

TeA/t/gf uygu/j Ae.s/t rec/vfcsfyo/yer

Cok cjç/k (fa/û) dirseMer

- tfusfakî/ÇöiM&ks/z. /y/ St/purme/S. pî/rft/Ars/Jz

/kcr/T et/t/mjş ç/J?jf>ts

Şekil 4

şekilde inşa ediliyorsa baca kesiti mutasav-ver bina irtifaına göre hesaplanmalıdır.

Kazan kapasitesine uygun baca kesiti hesabı:

Kok kömürü için F = 0.03

Q

Vh

Q

cm-V h

D İ N 4705

göre kazan kapasitesi bina yüksekliğine bağlı olarak hesaplanmış lüzumlu baca kesiti aşa-ğıdaki tabloda gösterilmiştir. Yukarıdaki for-mülde

F cm- olarak lüzumlu baca kesitini, Q K kal/saat olarak kazan kapasitesini, h m olarak bina irtifaını göstermek-tedir.

Kazan ısıtma kapasitesine uygun olarak baca kesitini gösterir tablo

Kalorifer kazanının montajı esnasında baca çekmesine mâni olabilecek hususlar aşağıda belirtilmiştir :

I — Kazanla birlikte gönderilen du-man kutusu her taraftan hava kaçaklarına mâni olabilecek şekilde monte edilmelidir.

yjn/v Doğru SMSu Doğ/-a Sei'/5t> Yon/,, Şekil 5

2 — Kazan duman kutusu temizleme kapakları her temizlemeden sonra sızdırmaz şekilde yerine konmalıdır.

3 — Alt yan kapakların üst kısmına mutlaka amyant fitil konulmalıdır.

4 — Kazan alt satıhları çimento ile sıvanmalıdır.

5 — Duman kanalı ön kapağının al-tına macun yoksa çimento sürülmelidir.

6 — Kömür kapısı yüklemeler hariç açık bırakılmamalıdır.

7 — Duman kutusunun kazana bağlan-dığı yer macun ile iyice sıvanmalıdır.

KAZAN ISITMA KAPASİTESİNE UYGUN OLARAK BACA KESİTİNİ GÖSTERİR TABLO

K ö s e l i k e s i t ö l ç ü l e r i c m . K e s i t k u t r u / c m . B a c a K e s i d i m a B A C A Y Ü K S E K L â l I K ö s e l i k e s i t ö l ç ü l e r i c m . K e s i t k u t r u / c m . B a c a K e s i d i m a 10 m 12 m 15 m 20 m 25 m • 1 30 m 20x20 23 0,040 50 000 50 000 55 000 20x27 23 0,054 70 000 75 000 80 000 90 000 S5 000 27x27 30 0,073 110 000 115 000 125 000 140 000 150 000 180 0C0 27x40 37 0,108 165 000 180 000 190 000 210 000 240 000 250 00C 40x40 45 0,160 250 000 280 000 300 000 320 000 360 000 380 000 40x53 52 0,212 — 400 000 420 000 470 000 500 000 550 000 53x53 60 0,28 — — 600 000 660 000 720 000 770 000 53x65 67 0,35 — — 800 000 870 000 950 000 1 000 000i 66x65 75 0,44 — — — 1 100 000 1 200 000 1 300 000 66x85 84 0,56 — — — — 1 600 000 1 700 000 72x92 92 0,66 — — — — 1 900 000 2 100 000 85x85 96 0,72 — — — — 2 200 000 2 300 000 Şekil 6