DERS 3

 Bilimsel bulgulara, gerçeklere karşı

gösterilen toplumsal tepkilerin kaynağını oluşturan üç temel değer ve inanç vardır.

 Etnosantrizm (biz merkeziyetçilik)  Homosantrizim (insan merkeziyetçilik)

 Bütün toplumlarda kendi toplumunu

yüceltme, önemseme ve merkeze koyma şeklinde genel bir eğilim olduğundan söz edilebilir.

 Bu eğilimin sürdürülmesindeki temel

amaçlardan biri toplumsal birliğin ve dayanışmanın kuvvetlendirilmesidir.

 Fakat bazen daha ileri gidilerek başka

toplumları ve onların üyelerini aşağı



İnsanın yeryüzündeki varlıkların en

değerlisi, şereflisi, ruh ve zekasıyla en

seçkini olduğunun kabul edildiği

görüştür.



Sadece kendi toplumunu, kültürünü ve

tarihsel mirasını değil, genel olarak

insanı, insanlıkla ilgili her türlü varlık

alanında en yüksek yere koyma



Bu görüş insanı gereğinden fazla

yücelterek, insanın incelenmesini,

biyolojik, psikolojik kapasite ve

özelliklerinin bilinmesine yüzyıllarca

engel oluşturmuştur.



İnsanın bir biyolojik varlık olarak

incelenmesi ve araştırılması ancak

Rönesans ile birlikte



Evrendeki tüm yıldızlar, gezegenler

ve güneş, dünyanın etrafında

dönmektedir.



Yunanlı coğrafyacı Batlamyus,

üzerinde yaşadığımız dünyayı evrenin

merkezine koymuştur.



Yıllar boyunca, kilise ve

Orta Çağ’da yapılmış olan coğrafi

keşiflerin temel amacı, yeni ticari alanlar ve Hindistan’a ulaşan deniz yolunu

bulmaktır.

Gidilen yerlerde yaşayan değişik

görünüm ve davranış özelliklerine sahip insanların varlığından da haberdar

olunmuştur.

15. ve 16. yüzyıllarda artan keşiflere

göre yeryüzünde, “beyaz tenli”

Hindistan aranırken Amerika kıtasına

ulaşılmış ve Kızılderililerin Avrupalılardan farklı olan görünümleri dikkat çekmiştir.

Dünyada, değişik insan gruplarının varlığının

tespit edilmesi insanla ilgili birçok yeni soru ve cevaba neden olmuştur.

Homosantrizm, etnosantrizm ve geosantrizm

görüşlerinin yüzyıllar boyu savunulması ve gündemde kalmasının en önemli

 Orta Çağ boyunca Avrupalıların dünya

görüşünün tek baskın özelliği tüm yaşam formları ve birbirleri ile olan ilişkilerini

içeren doğanın tüm yönleridir, ki bu durum asla değişmemiştir.

 Bu görüş kısmen yüzyıllarca değişmemiş

Görüş, tek bir “doğru”ya tutunan güçlü dini

sistemle Hristiyanlığın modern öğretilerinden etkilenmekteydi.

Sonuç olarak dünyadaki tüm yaşamın Tanrı

tarafından yaratıldığı kabulü ve bu inancın yaşam formlarının ve türlerin sabitliği olarak bilinmesi durumunun değişmediğidir.

 Sabitliğin sorgulanması ile, özellikle 15. ve

16. yüzyıllarda Tanrının mükemmelliğine

meydan okumakla suçlanmak kaçınılmazdı.

 Suç olarak görülen bu durum sıklıkla



17. yüzyılda bilimsel faaliyetleri

destekleyen önemli kurumlardan biri

bilim akademileridir.



Bu akademiler, hem üniversitelerin

faaliyetlerine hem de gerçek çağdaş

bilim adamlarını desteklemişlerdir.



18. yüzyılda bugünkü anlamda doğa

Carl Linnaeus (1707–1778)

 Taksonominin babasıdır. Linnaeus ilk kez

canlıları iki isimle adlandırmıştır. Örneğin bugünkü insan Homo sapiens olarak

isimlendirilir.

 Böylece bugün kullanılan ikili adlandırma

(binaminal) sisteminin ve bitki ile

hayvanların sınıflandırılmasının temelini atmıştır.

 Linnaeus’nin yaptığı sınıflamada tüm

 Ancak türlerin yok olmasını mümkün

görmemiştir.

 Buna karşın doğa dengesinden bahsederken

yaşam mücadelesi vurgusu ile doğal seçilime kavramsal arka plan hazırlamıştır.

 İnsan ırklarını ilk tanımlayanlar arasında olan

Linnaeus insanları dört ırka ayırmıştır.



Avrupa-Beyaz,

Asya-Sarı,

Georges-Louis Leclerc de Buffon

(1707-1788)

Fransız bir doğa bilimci Buffon dış çevre ve

canlı formları arasındaki dinamik ilişkiyi kabul etmiştir.

Doğal Tarihi adlı eserini ilk kez 1749’da

yayınlanmış, farklı bölgelerin günümüzde

biyocoğrafyada önemli bir kavram olan eşsiz bitki ve hayvanlara sahip olduğunu kabul

Ayrıca, hayvanların “menşe

merkezinden” geldiğini vurgulamışsa da zaman içinde yaşam formlarının

çeşitliliğini hiç tartışmamıştır.

Buna rağmen Buffon iklim de dahil olmak

üzere dış ortamdaki değişikliklerin

türlerdeki değişimin aracıları olduğunu kabul etmiştir.

Bu nedenle evrim biyoloğu Ernst Mayr

Thomas Malthus (1766-1834)

İngiliz ekonomist Malthus 1798’de

Nüfus İlkesi Üzerine Bir Deneme

eserini yazmıştır.



Bu önemli makale, hem Charles Darwin

Malthus insan nüfusunun büyümesinin

sınırlı olduğunu çünkü doğada nüfus artış eğiliminin sürekli olarak mevcut

kaynakların kontrolünde olduğunu belirtmiştir.

Besin kaynakları nispeten istikrarlıyken

nüfus büyüklüğü katlanarak artmaktadır.

İnsanlar daha fazla gıda üreterek nüfus

büyüklüğü üzerindeki kısıtlamaları azaltsa da, Malthus kaynak sayısının artmasıyla kaynak eksikliğinin her zaman sabit bir “sefalet” kaynağı ve

Hem Darwin hem de Wallace, Malthus’un

ilkelerini sadece insanları değil tüm organizmaları kapsayacak şekilde genişletmişlerdir.

Her ikisi de nüfus büyüklüğünün mevcut

kaynaklarla sınırlı olduğunu, gıda ve su için sürekli bir rekabet durumunun

olması gerektiğinin gerçeğini kabul

Georges Leopold Cuvier (1769-1832)

Karşılaştırmalı anatomi, paleontoloji ve

omurgalılar konularında çalışmıştır.



Cuvier, Linnaeus’nin sadece yaşayan

canlıları kapsayan sınıflandırmasına

fosilleri, yani yok olmuş canlıları da

eklemiş, sınıflandırma biliminin



Cuvier, fosillerle temsil edilen

hayvanların ortadan kaybolmasını

açıklamak için nesli tükenme

kavramını ortaya koymuştur.



Parlak bir anatomist olmasına

 Fosil formları ve canlı türler arasındaki

benzerliklerin evrim ilişkilerini

gösterdiğini varsaymak yerine felaket olarak bilinen bir doktrin çeşidini

önermiştir:

 Katastrofizm

 Yaşam birkaç kez yok olmuş ve daha sonra

yeniden yaratılmıştır.

 Karşılaştırmalı Anatomi Dersi, Fosil

Jean Baptiste Lamark (1744-1829)

 Dönüşümcülüğün kurucusudur.

 Canlıların yaşaması esnasında kazandığı

özelliklerini, kalıtım yoluyla sonraki

kuşaklara aktarması ve böylece türlerin birbirine dönüşmesi.

 Lamarck’ın teorisinin en sık kullanılan

örneği, tüm yaprakları bir ağacın alt dallarından (çevresel değişim) üst

 “Hayati güçler” boyundaki dokulara

hareket ettikçe boynun biraz uzadığını ve zürafa daha yükseğe ulaşabildiğini öne sürmüştür.

 Uzun boyun daha sonra yavrulara iletilir,

sonuçta tüm zürafaların öncekilerden daha uzun boyunları vardır.

 Bu teoriye göre, bir hayvanın yaşamı



Varsayımları:

 Kullanılan organlar büyür ve kuvvetlenir,

kullanılmayanlar zayıflar, küçülür ve körelir.

 İhtiyaçlar yeni organların meydana

gelmesine sebep olur ve böylece canlının ortama uyması mümkün olur.

 Sonradan kazanılan bu karakterler dölden

 Elbette bu teori yanlıştır, çünkü sadece eşey

hücrelerinde (yumurta ve sperm) bulunan genetik bilgiden etkilenen özellikler kalıtsal olabilir.

 Lamarck’ın tür değişiminin açıklaması genetik

olarak doğru olmadığı için günümüzde geçerliliğini yitirmiştir.

 Yine de Lamarck evrim sürecinde

organizmalar ile dış çevre arasındaki etkileşimin önemini farkında olmadan vurgulamıştır.

 Ayrıca, biyoloji terimini canlı organizmaların

çalışılmasında yararlanılması için kullanmıştır ve bu yeni disiplinin merkezi özelliği tür