Derivasyonlarında P Dalga Süresi Dispersiyonunun Analizi

Tiirk Kardiyol Dem

Arş

2000:28:427-431

Elektriki Kardiyoversiyon ile Sinüs Ritmine

Dönen Atriyum Fibrilasyonlu Hastalarda Nüksün Yüzeyel EKG ile Tahmini: Standart ve Sağ Göğüs

Derivasyonlarında P Dalga Süresi Dispersiyonunun Analizi

Y. Doç. Dr. B. GÖRENEK*, Y. Doç. Dr. Y. ÇA VUŞOGLU *, Prof. Dr. B. TİMURALP*, Dr. Ş. ALPSOY**, Doç. Dr. A. ÜNALIR*, Doç. Dr. N.Ata*

*Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakiiliesi Kardiyoloji Anabilim Dalı, Eskişehir ** Pamukka/e Üniversitesi Tıp Fakiiliesi Kardiyoloji Anahi/im Dah, Denizli

ÖZET

Çalışmamızda

etektiriki kardiyoversiyon ile siniis rifmin e dönen

atriyunı

fibrila syonlu (A F) hastalarda AF niiksii- niin

talımininde

P dalga siiresi dispersiyonilliilli önemi

araştırıldı.

Atriyum fibri/asyonwwn transtorasik kardiyoversiyonla

si1ıiis

rifmin e

çevrildiği

fakat 6

aylık

takiplerinde tekrar AF'nun meydana

geldi_~

i tespit edilen,

yaş ortalamaları

49

± 1 (SE) olan 12'si kad m 20 olgudan grup A,

yaş

ortala-

nıaları

51 ± 2 (SE) olan ve transtorasik kardiyoversiyon

sonrası altı aylık

izlemlerinde siniis ritminin sebat

elliği

gö:lenen hen:er etyolojik özellikteki 13'ii kadm 20 olgu- dan da grup B

oluşturuldu.

Araştırmaya dalıil

edilen

lıastaların

kardiyoversiyon

işle­

mi

sonrası

çekilen EKG'Ierinde P dalga siireleri ölçiildii ve herbir EKG için P

dalgasının

maksimum (P

111

aks) ve mi- numum ( Pmill)

değerleri

belirlendi. Bu

değerler

kullamla- rak

lıer

standart 12 derivasyon EKG için P dalga siiresi dispersiyonu (Pel) Pel= Pmaks - P

111;

11 , ilave olarak çekilen

sağ

derivasyonlm·daki (VJR-Vrfi) P dalga siiresi dispersi- yonu

(sağ

Pel)

sağ

Pel=

sağ

Pmaks -

sağ P

111

;"şeklinde

he-

saplandı. Ayrıca,

standart derivasyon/ar ve

sağ

derivas-

yonların

birarada

değerlendirilmesi

ile tespit edilen en uzun P dalga siiresi Pmaksrowt, en

kısa

P dalga siiresi ise

Pmi11roıa/

olarak

tamm/andı.

Pmaksrowl ve Pmi11towl

arasın­

daki fa rk ise D.p

şeklinde

ifade edildi.

A ve B

gruplarımn karşılaştırılması yapıldığında,

Pmaksto- wl ve

sağ

Pmaks

değerlerininA

grub unda

(sırası

ile 125,3

± 0,7 (SE) ms'ye

karşılık

12 1,8 ± 0,6 ms ve 123,8 ± 0 ,7 ms'ye

karşılık

121 ,O ± 0,6 m s p<0.01, p<0.01 ), P mi11

değe­

rinin ise B grubunda daha yüksek

olduğu

bulundu

(sırası

ile /09,1± 1 ,O ms'ye

karşılık

ll 1,6 ± 0,5

nıs

p<0.05). P dalga siiresi dispersiyonuna ait

paranıe/relerden

Pd ve

sağ

Pel'nin A

grubımcla

B

grubıma

göre daha yüksek oldu-

ğu

d ikkat çekerken

(sırası

ile 14,0 ± 1,3

nıs'ye karşılık

9,7

± ^{0,9 ms ve 13,3} ± ^{0,9 ms'ye}

^karştlık

^10,0 ± ^0,9

^nıs

p<0.05, p<0.05 ). iki grup

arasındaki

en bar iz

farklıfığ

m D.p diizeylerinden

kaynaklandığı

göriiic/ii

(sırast

ile 17,1 ± 1 ,O

nıs'ye karşılık

12,0 ± 0,8 ms p<O.OOJ).

Alındığı

tarih: 28 Ocak , revizyo n 2

Mayıs

2000

Yazışma

adresi: Dr. Bülent Görenek, P.K:80 Gar,

Eskişehir

Tlf: (0 542) 431 2483 Faks : (0 222) 239 5370

e-posıa:

gorenek@superonline.com . Bu

çalışma kısmen

XV. Ulusal Kardiyoloji Kongresi -

ızmir'de

sözlü bildiri olarak

sunulmuştur.

Sonuç olarak, elek11·iki kardiyoversiyonla siniis rifmine dönen AF'Iu hastalarda niiksiin önceden belirlemnesinde

yiiıeyel

EKG'de P dalga analizinin ve dispersiyonwt ince- lenmesinin önemli

oldu,~u

göriildii. EKG

değerlendirmele­

rine V3R- V6R

derivasyon/arın

da

katılması

ile niiksiin ön- ceden

talımini lıakkmda dalıa

fazla

ipuçları

elde edilebil- mektedir. Ö:ellikle D.p yüksekliğinin gözlendiği olgularda AF'un yineleme

şanst

yiiksek olmaktachr.

Anahtar kelime/er: Atriyum fibrilasyonu , elekiriki kardi-

yoı•ersiyon,

P dalga siiresi dispersiyonu

P dalga süresi dispers iyonu, intra atr ial iletidek i dü-

zensizliğin

bir gös tergesidi r.

Çeşitli

hasta

grupların­

da atri yum fibrilasyonunun (AF)

gelişeceğinin

önce- den belirle ne bitmesi iç in son

yıllarda çeşitli çalışma­

lar

yapılmaktadır.

Bu tür

çalışınaların

en

sık yapıldı­ ğı paroksisınal

AF' lu (PAF) olgularda sinyal ortala-

malı

EKG ile tes pit edi len P dalga s üresi ne ait d is- persiyonun fazla

olduğu bulunmuştur (I).

Yine bu ol- gularda repolarizasyon d is persiyo nunun

(2)

ve P dal- ga süresi di spersiyonunun daha be lirg in

olduğu

orta- ya

konmuştur (3),

Sinyal

ortalamalı

EKG, kardi yoversiyon

sonrası

s i- nüs

ritınine

dönen AF'Iu hastalarda nüks risk inin be- lirlenmesinde de

değerli

bir yöntem olarak kabul edilmektedir

(4).

Ancak bu

tekniğin

uygu lanabilmesi için özel ekiprnana ve bu a landa yeterli tecrübeye sa- hip pe rsonele ihti yaç

vardır.

B u nedenlerle pek çok kardiyoloji

kliniğinde

AF nüks ünün tayininde sinyal

ortalamalı

EKG ana liz inin rutin

kullanımı

mümkün

olmamaktadır. Çalışmamızda

etektiriki kardiyoversi- yon ile s inüs r itmine dönen AF'lu hasta la rda AF nüks ünün tahmininde ni speten daha basit ve kolay uygulanan bir yöntem olan yüzey EKG'deki P dalga süresi analizinin

değerini araştırmayı,

bunu gerçek-

leştirirken

de daha fazla bilgi elde

edebileceğimiz

düşüncesi

ile standart derivasyonlara ilave olarak çe-

Tiirk Kardiyol Dem

Arş

2000: 28: 427-43 1

k ilen

sağ göğüs

deri

vasyonları nın

da anal izini yap-

mayı amaçladık.

Standart derivasyonlara

sağ

pn:kor- diyal

derivasyanlarını

ilave ederek , daha fazla

sayıda

ve daha

farklı

bölgelerden

yapacağımız

P dalga ana- lizinin AF nüksünün önceden tahmininde ne derece

yararlı olabileceğini araşıırdık.

Kardiyoversiyon ile sinüs ritmine dönen hastalarda P dal ga anali zinin y üzey EKG'ye yeni

derivasyonların

ilavesi ile ger-

çekleştirilmesi

evve lce

bildirilmemiş

bir ince le me

şeklidir.

YÖNTEM ve GEREÇLER

Çalışmamızda

kronik AF nedeni ilc transtorasik kardiyo- vcrsi yon

işlemi yapılan

ve

işlem

sonunda s inüs ritminin el-

de

^edildiği

olgular ince lendi. Kronik AF

^tanısı

için I ay -

dan daha uzun süreli sebat eden APunun

varlığı arandı.

Atriyum fibri lasyonunun transtorasik kardiyoversiyonla si- nüs

ritıninc çevrildiği

fakat 6

aylık

takiple rinde tekrar AF'nun meydana

geldiği

tespit edilen.

yaş ortalamaları

49

± 1 olan 1 2's i

kadın

20 olgu A grubuna dahil celileli.

Ayrıca yaş ortalamaları

51 ± 2 olan , transtorasik karcli yoversiyon ile sinüs ritminin elde

edildiği

ve kardiyoversiyon

sonrası altı aylık

izlemlerinde sinüs ritminin hala scbat

ettiğinin gözlendiği

benzer etyo lojik özellikteki 1 3'ü

kadın

20 olgu- dan da B grubu

oluşturuldu.

Hipertiroiclisi tespit edilenler,

kareliıli

hastalar, tromboemboli öyküsü olanlar, son 6 hafta içinele miyokard infarktüsü

^geçirmiş

olanlar, elektrolit

dengesizliği

saptananlar ve düzenli olarak takipiere gele- mcyccek olan olgular

çalışınaya alııınıadı.

Çalışmaya

dahil edilen tüm olgulara kardioversiyon

işle­

minden önce en az bir hafta s üre ilc protrombin

^zamanını

kontrollin iki

katında

tutacak

şekilde

warfarin tedavisi uy-

gulandı.

Kardiyov ersiyon

işlemi

öncesinde,

sonrasında

v e takipler

sırasında

antiaritmik ilaç

kullanılmadı.

Tüm hasta-

ların işlem

öncesi transtorasik ekokardiyografi incelemelc- ri

gerçekleştirildi.

Olgulara in travenöz yolla verilen

nıida­

zolom anestezisini takiben sinüs

ritnıine dönüş

elde edilin- eeye dek 1 00-200-300-360 J enerji ile transtorasik kardi- Tablo L

Grupların

klinik özellikleri

Yaş

Cinsiyel Ety oloji

Miıral Darlığı Kardiyoıniyopaıi

Koroner

arıer hastalığı

Lo n e

Ortalama sol atr iyum

^çapı

(mm)

Ortalama sol ventrik ül ejeksiyon fraksiyonu Kardiyoversiyon

sonrası

orta l ama ka lp

hızı

(/dak)

yov crsiyon

^işlemi uygulandı. Altı aylık

izlem süresi bo- yun ca

aylık

EKG takipleri

gerçekleştirilen hastaların

al- makta

oldukları

warfarin tedavi si birinci

ayın

sonunda hala siniis ritminde

oldukları görülmüş

ise kesildi, izlemlerinde AF' nun nük s

ettiği

tespit edilen hastalarda warfarine tekrar

başlandı.

Araştırmaya

dahil edilen

hastaların

kardiyovcrsiyon

işle­

minelen sonra 50 mm/sn

^hızla

çekilen standart 12 eleri vas- yon EKG'leri ve ilave olarak çekilen

sağ clerivasyonları

(V3R- Y6R)

tarayıcı yardımı

ilc bilgisayara

aktarılclı.

Tüm dcrivasyonlarclaki P dalga sürel eri

bilgisayaı·cla

ölçül- dü. Her deri vasyoncia en erken P dalga aktivitesinin

başla­

dığı

nokta ilc en son P dalga aktivitesinin

görüldüğü

nokta

arasındaki

mesafe P dalga süresi olarak

alındı <H•l.

Çekilen her EKG'clc P dalga süresini n en uzun

olduğu

ölçüm

değc­

ri

Pınaks,

en

kısa olduğu

ölçüm

değeri

ise Pmin

şeklinde

ta-

nımlanclı.

Bu

değerler kullanılarak

her standart 1 2 eleri vas- yon EKG için P dalga süresi clispersiyonu (Pel) Pd=

Pıııaks­

Pıııin,

ilave olarak çe kil en

sağ clerivasyonlarların

(V3R- V6R) P dalga süresi clispersiyonu ise

(sağ-Pel) sağ-Pel=

sağPrnaks

-

sağPnıin şeklinde hesaplandı. Ayrıca

standart deri vasyonlar ve ilave

^{sağ de}rivasyonların

bir arada

^değcr­

lendirilmesi

yapılarak, toplanı

1 6 derivasyonun incelenme- si ilc tespit eelilen en uzun P dalga süres i

Pıııaksıoıal,

en

kısa

P dalga s üres i ise

Pıııinıoıaı

olarak

taııımlanclı. Pııı:ıksıoı:ıl

ve

Pnıinıoıaı arasındaki

fark ise "en

^geniş

P dalga süresi disper- siyonu"

(tıp) şeklinde

ifade edildi. Tüm ölçüm ve hesapla-

ımılar

iki karcliyoloji

uzmanı tarafından gerçekleştirildi.

İstatistiki değcrlendirınele rde ı-testinden yararlanılclı. "p"

değerinin

0.05'den küçük

olduğu

duruml ar istatistiki ola- rak

anlamlı

kabul edildi. Ortalamalar ± standart hatalar ile verildi .

BULGULAR

A ve B grubunun sol atriy um

çapları,

AF süresi, sol ventrikül ejeksiyon

fraksiyonları,

AF e tyolojileri , kardiyoversiyon

işleminden

sonrak i ka lp

hızları arasında

istatistiksel olarak

anlamlı

fark yoktu (Tab- lo-!).

Grup A Grup B

(N:20) (N:20)

p

49± 1.5 5 1 ±2.2 AD

1 2

kadın

13

Kadın

3 3

5 4

7 8

5 5

51±2.2 54± 1.8 AD

%53 %56 AD

68±1.4 64± 1.2 AD

AD: is10tistiksel olarak onlamit

de.~il,

Ortalamalar ± standarr haralar ile

verilmiştir.

428

B. Görenek

ı•e

ark.:

Elekıriki

Kardiyoversiyon ile Siniis Ritmine Dö11en Atriywn Fibrilasyolllu 1-/asra/arda Niiks iin Yii:eyel EKG ile Taltmini : Standart ve

Sağ Gö,~iis

Deriva.lyonlan nda P Dalga Süresi Dispersiyonunun Analizi

Pnıaksıoı

al ve sağ Pnıaks, değerlerinin A gru bunda B grubuna göre daha fazl a oldu ğu bulundu (s

ırası

ile

ı

25,3 ± 0,7 ms'ye karşılık ı2 ı

,8

± 0 ,6 ms ve ı 23,8 ± 0,7 ms'ye karşılık

ı

2 l ,O ± 0,6 m s; s

ırasıyla

p<O.O l , p<O.OI ).

Pnıin

değeri ise A grubuna göre B grubunda daha yüksek tespit edi ldi

(sırası

ile

ı09,

l ±

ı

,O ms'ye

karş

ıl

ık

l

ı ı

,6 ± 0,5 ms; p<0.05). P dalga süresi di s- pe rsiyonuna ait parametre lerden Pd ve

sağ-Pd

A gru - bunda B grubuna göre da ha yükse kti (s

ırası

ile 14,0

±

ı

,3 ms'ye

karşılık

9,7 ± 0,9 ms ve 13,3 ± 0 ,9 ms'ye karş ılık 10,0 ± 0,9 ms; p<0.05, p<0.05). İki grup ara-

sındaki en l.Jari z farklılığ

ın

~p dü zeyle rinde n kay-

naklandığı görüldü (s

ırası

ile

ı

7,

ı

± 1 ,O ms'ye karşı­

lı

k l 2,0 ± 0 ,8, p<O.OO l ).

Pınaks değerinin

A grubunda bir miktar fazla o lm as ı­

na k arşı

lık

bu farkın istatistiksel öneminin bulunma-

dığı gözle ndi. Ay rıca sağ Pınin değerinin B grubunda daha yüksek olm asına rağmen bu y üksekliğin de an-

lamlı olmadı

ğı tes pit edi ld i (Tablo-2, Şekil- ı ).

TARTIŞMA

Paroksisnıal

AF'nun önceden tahmininde standart yüzey EKG 'nin verebileceği

ipuçları

son yıllarda ba-

z

ı

çalışmalarl a in cele nmiştir (7), Her ne kadar bizim

a raştırmamızd a PAF'I u olgula r değ

il

, kardiyoversi- yon

işl

emi sonras ında AF'nun nüks ettiği kro nik AF'Iu vakalar e le alınmış ise de, P da lga süresi di s- pe rsiyonun un varlığı intJ'a atri al iletide he teroje nitey i göstermes i bakımından iki hasta grubu için de önem- lidir.

Daha önce y apılan bazı çalış mala rda, ç eş

itli

hasta

gruplarında

AF geli

şiminin

tahmininde standart yü- zey EKG'sinin ö nemi araştırılmıştır. Örneğin , Bux- ton ve Josepson ameli yat ö ncesi çekile n yüze y EKG'lerinde P dalga süresinin uzun olduğu vaka lar- da korone r arte r köprüleme a me li

yatını

takiben AF ve diğer atrial aritmi lerin daha sı k görüldüğünü tes-

pit e tmiş

lerdir (5).

Başka bir çalı şmada ise yine ame-

li yat sonrası döne mde ortaya ç ıkabilecek AF'nun tahmin inde 12 de rivasyon EKG'nin değeri araştırıl­

mış ve AF geli şen ha staların P dalga süre lerinin AF'nun olu şmadığı o lgulara göre daha uzun oldu ğu

dikkat çekmiştir. Bunun la birlikte ay nı çalışmad a P dalga dispersiyonunun AF geliş

imi

için önemli bir prediktör olmad ığ ına da d eğinilmiştir

(8).

Hiperte nsit hastalarda bilg isaya r yardımı ile 12 de rivasyo n

Tablo 2.

Gruplarının

P dalg a analiz

sonuçları

Değerler (ıııs)

Grup

A

Grup B p

(N:20) (N:20)

P maks

123.2±1.2 121.3±0.7

AD sağ P nıoks,

123.8±0.7 121.0±0.6 <0.01

P ın~ıkstot:ıl

125.3±0.7 121 .8±0.6 <0.01

Prn in 109.ı±ı.o ı ı ı.6±0.5

<0.05

sağ

P

ınin ı ıo.s±0.9 ı ı ı.0±0.9 AD Pnıin

total

ıo8.ı±ı.O ıo9.8±0.7 AD

Pd

ı4.0±1.3

9.7±0.9 <0.05

sağ-Pd ı3.3±0.9 ıo.0±0.9

<0.05 6p

17.ı±l.O ı2.0±0.8 <O.ooı

AD: Fark istatistiksel olarak

mı/omlt de,~il

Pm(lıs:

P dalga süresinin standart 12

deriı•asyon

EKG'de en tt:ttn

olduğu değer

Saif

P,aıs:

P dalga süresinin ilave olarak çekilen

sağ

derimsyan- larda (V3R- V6R) en uzwt oldu,qu

değer

Pmaksrowı:

P dalga süresinin tüm dcril'asyonlar dikkare

al/1/dtğuı­

da deril'asyon en uzt/11

oldu,~

u

de,~

er

P,;,: P dalga süresinin standart 12 derivasyon EKG'de en ktsa

o/du,~u

de,qer

Sağ Pmaıs:

P

dal~:a

süresinin ilave olarak çekilen

sa.~

dnil'asyon- larda (V3R- V6R) en kt. w

oldu,~u de.~er

Pııwüıowf.'

P dalga siiresinin tüm deril'asyon en kt.W

oldu,~

u

de,~er

Pd: Pmaks - Pmin

Sa,~

Pd:

Sağ

Pmaks -

Sağ

P,;, 6.p:

PmaJ..:aora/ • Pmimora/

Onalamolar ± standart !ta ta/ar ile

rerilmiştir.

EKG'de P dalga anali zin in yapıl dığı bir

başka a

raş­

tı rmada ise P da lga süresi dispersiyonun un PAF geli-

ş imi iç in b ağıms ız bir risk faktörü o

lduğu

beli rtil-

miştir (9) . Standart 12 derivasyon yüzey EKG kulla-

nılarak ülkemizde yapıl an bir

çal

ışınada ise, en uzu n P dalga süresi ve P da lga süresi dispers iyonunun idi- yopatik P AF'u olan has ta

l

arın bel irlenmesinde kulla-

nılabilecek basit d eğişkenler o ldu ğu

saptanm

ıştır

(ı

O),

Çeşitli klinik durumlar için AF'nun önceden tahmi- ninde yüzey EKG'nin yanı sıra sinyal o rtalanıa

l

ı

EKG'den de yararl anıl nıaktad

ı

r. Sinyal ortalama lı

EKG y ardımı ile hesaplanan P dalga süresi dispersi- yon indeksinin PAF nüksü için öne mli bir belirleyici

ol duğu gösterilmi ştir

(3),

Yanıada'nın bir çalışmasın­

da da sinyal orta

lanı

alı EKG'de P da lga süresi d is- pe rsiyonu ile PAF gelişim i arasında ki bir i lişk

i

nin varlığına d ikkat çekilmektedir. Bir başka araştı rma­

da ise ko rone r arter köprüleme amel iyatın ı tak iben

gelişebilece

k AF'nun önceden tahmini nde sinyal or-

ta

lamalı

EKG'den faydal

anılını

ş ve bu tek n iğin stan-

dart EKG ve hatta ekokardiyografik verilerden daha

Tiirk Kardiyol Dem Arş 2000:28:427-431

ms 20

i'

g

<ll J:

t::

<ll

"C ı:

<ll

§.

t

~

>Cl

c

Cil

.6p grup A

18

16

f

p<0.001

14

.6p grup B

12

10

8

6

4

2

o o

2

ll.p :Tüm derivasyonlardaki P dalga süresi dispersiyonu dispersiyonu

Pd grupA

3

Pd : Standart derivasyonlardaki P dalga süresi dispersiyonu

Şekil

I.

Grupların

P dalga süresi

dispersiyoııu

değerli olduğ

una değinil

miştir (l

ll.

Ancak, benzer hasta popUlasyonunda sinyal ortalamalı EKG'nin

kullanıldığı başka bir araştırmada AF

gelişiminde

P dalga nıorfol

ojisi

ve süresinin d

eğil,

ileri

yaş

ve art-

mış

vücut

ağırlığının

öne mli

olduğuna işaret

edil- me ktedir

(12).

Az

sayıda araştırmada

P dalga

sı

analizinden kardi - yoversiyon

işlemi sonrası

AF nüksünün tahmininde

yararlanıl m

ıştır.

Bu tür

çalışmalardan

biri Srafford ve arkadaşl

arı tarafından sunulmuştur.

Söz konusu

araştırınada

AF'lu olgularda

başarılı

kardiyov ersiyon

işlemini takiben seri olarak

yapılan

sinyal ortalamalı

EKG incelemelerinden elde edilen bul gular ile sinüs ritminin devaınının iliş ki

si araştırılmıştır (13).

Ayıe­

mir ve

arkadaşlarının

bir

çalışınalarında

ise kardiye- versiyon

sonrası

sinyal

ortalamalı

EKG veri lerinin AF rekürensini

nasıl etkilediği incelenmiştir (4).

Ya- zarlar filtre

edilmiş

P dalga süresinin uzun

olduğu

hastalarda rekürens

şansının

daha fazla

olduğunu

be- lirtmi şl erdir. interna l kardiyoversiyon sonra sı , P-A intervalinde (P dalgasın

ın başl

angıcı ile His deme- tindeki elektrot kataterden

alınan

A defleksiyonu

arasındaki

mesafe) dispersiyonun belirgin

olduğu-

430

Sağ-Pd

grup A

P<0.05

f

^p<0.05

Pd grup B

Sağ-Pd

grup B

1

4 5 6 7

Sağ-Pd: ilave çekilen sağ derivasyonlardaki P dalga süresi

nun izlendiği olgu larda da AF nüks ihtimalinin

arttı­

ğı gösterilmiştir (14).

Yukarıda bahsedile n çalışmaların önemli bir

kısmı göstermiştir

ki , özellikle PAF

geliş

iminin önceden tahmininde stand art 12 derivasyon EKG ve sin yal

ortalamalı EKG

yardımı

ile

yapılacak

P dalga anali- z inin önemi büyüktü r. Ancak, yine değinilen bazı

çalışmalarda görüldüğü

gibi , bu te knikler her zaman AF

gelişim

riskini belirlemede yardı mcı olamamak-

ıadır. Bizim uyguladığı mız yöntemle, daha faz la e lektrot kullanarak kardiyoversiyon

sonrası

AF nük- sünün tahmininde standart 12 derivasyon y üzey EKG analizinden kapsanı

lı

bi lgiler edinmemiz müm- kün

olmaktadır. Eğer

I 2 derivasyonlu d

eğil

de 16 derivasyonlu EKG kayıtl

arını

kull anarak farklı böl- gelerden elde

edeceğimiz

daha fazla

sayıdaki

P dal-

gaları

nı

n

analizini

gerçekleşti

rirsek, AF nüksünün tahm ininde

başarı şansımız

da fazla

olmaktadır.

Araştı

rınaınızda

standart EKG derivasyon

ları

ile bir-

likte 4 adet

sağ

derivasyonun değerlendirilm

esi

ile A

grubunda daha yüksek P dalga süresi dispersiyonu

ve daha en uzun P dalga süresinin tespit edilmesi

önemli bulgu

lardı

r.

B. Görenek ve ark.: Elek11·iki Kardiyol'ersiyon ile Siniis Ritmine Dönen Atriyum

Filırilasyonlu

Hastalarda Niiksiin Yüzeyel EKG ile Tahmini:

Standart ve

Sağ Göğiis

Derivasyon/amrda P Dalga S

ii

resi Dispersiyonunun Analizi

Yöntemimizin sinya l

ort

alamalı EKG'ye alternatif metod olduğunu söy lemem iz mümkün değil dir, çün- kü

çalışmamız

bu

farklı

iki

tekniğin etkinliğinin

kar-

şılaştırılması maksadı

ile

planlanmamıştır.

Bununla birlikte, daha ucuz

ol

uş

u

ve uygulama

kolaylıkları

sinyal

ortalamalı

EKG incelemes in e göre avantaj

teşki

l

etmektedir.

Çalışmanın sınırlılıkla

rı

Olgu

sayım

ızın değiş

ik

AF etyolojileri için subgrup ana lizine imkan vermemesi , her ne kadar iki kardi- yolog

tarafından gerçekl

eştiril

se

de ö lçümlerde bi- reysel hata risklerinin olabilmesi, P dalga analizinin daha uzun EKG kayıtlarında yapılmaması, P d alga morfolojilerinin ve a mplitüdlerinin incelenmemesi

çalışmamızın s

ınırlılıklarındandır. Bununla birlikte, mitral darlığının bazı olgu lardaP dalga süresi ni etki - leyip

çalışma s

onuçlarımızı bir miktar değiştirebiie­

ceği düşü

nülebilir. Ancak, A ve B

gruplarında

mitral kapak hastal arının az ve aynı oranda

olması,

sol atri- yum

çaplarının

iki g rup

arasında farklı ol

maması ve mitral darlıkl

ı

has talardaP dalga d ispersiyonunun az bir o randa değiştiğ in

in gösterilmiş olması

sebebi ile

(15) araştırmaya

mitral

darlıklı olgul

arın dahil edil- mesinin

sonuçları etkilemiş

olma

şansı düşüktür.

Sonuç olarak,

çalışmamızda

el ektriki kardiyovers i- yon ile sinüs ritmine dönen AF'lu hastalarda nüksün ö nceden belirlenmesinde,

sağ

prekord iyal derivas-

yonların

da d

eğerlendirmeye

ilave

edildiği

EKG'ler- de

gerçekleştirilecek

P dalga süres i analizinin, özel- likle deP dalga s üres i dispersiyonunun önemi ortaya kondu ve elde edilen bu bilgilerin

yukarıda

değinilen

sınırlılıklan

büyük oranda ortadan

kaldırabitecek

ye- ni

çalışmalarla geliştiril

mesinin gerekli

olduğu

kana- ati ne

varıldı.

KAYNAKLAR

1.

Yanıada

T, F uk una m i M, Shimo n agata T, et a l: Dis- persion of signal- averaged P wave duration on precordial body surface in patients with paroxysmal atrial fibrillation.

Eur Heart J 1999: 20:2 1 1-20

2. Diker E, Özdemir M , Aydoğdu S, et a l: Dispersio n of repolarization in paroxysmal atrial fibrillation. Int J Cardi- ol 1998;28:28 1-6

3. Viiia ni GQ, Pie poli M, Rosi A, Ca pucci A: P-wave dispersion index: a marker of

patienıs

with

paroxysnıal

at- rial fibrillation. Int J Cardiol 1996; 55:169-75

4.

Ayteınir

K, Aksöyek S,

Yıldıı·ır

A, et al: Prediction of atrial fibrillation recurrence

afıer

cardiovers ion by P wave sig nal-averaged e lectrocardiography. Int J Cardiol

1999;70: 15-21

S. Buxton AE, Josephson ME: The ro le of P wave dura-

ıion

as a predictor of

posıoperativ.e aırial arrhythınias.

Chest 1981 ;80:68-73 ·

6. Morris JJ, Estes EH, Wha len BE, et a l: P-wave analys is in valvular heart disease. Circulation 1964;29:

242-52

7. Dilaver is PE, G ia lafos EJ, Sideris SK, et a l :

Sinıple

electrocardiographic marke rs fo r the prediction of paroxy-

snıal

idiopathic atrial fibrillation. Am

Hearı

J 1998; 135 :733-8

8. C hang CM, Lee SH, Lu MJ, et al : T he role of P wave in

predicıion

of atrial fibrillation after coronary arte ry su r- gery. Int J Cardiol 1999; 15:303-8

9. Dilaveris PE, G ilaafos EJ, Chrissos D, et a l: Detecti- on o f hypertensive patients at risk for pa roxysmal atrial fibrillation during sinus rhythm by

conıpuıer-assisted

P wave analysis. J Hypertens 1999; 1 7: 1463-70

10. Ayteınir K, Sade E, Özer N ve ark: Paroksisnıal aıri­

yal fibrilasyon lu hastalarda P dalga dispersiyonu. XV.

Ulusal Kardiyoloji Kongresi Özet

Kitabı,

1999-İz mir (özet).

ll. Stafford P J, Kolvekar S, Cooper J, et al: Signa l ave- raged P wave compared with standard e lectrocardiography or echo cardiography for dctection of atrial

fibrillaıion

after coronary bypass grafting. Heart 1997;77:417-22

12. Re-evaluation of the role of P wave duration and morp- hology as predictors of atrial fi brillat ion and

flutıer

after coro nary artery bypass s urgery. European

Hearı

Journal 1996; 17: 1065-7 1

13. Stafford PJ, Kaınal vand K, Tan K, et a l: Pred icıio n of

mainıenance

of sinus

rhythın

after cardioversion of atri- al fibrillatio n by analysis of serial signal-averaged P wa- ves. Pac ing Cl in Electrophysiol 1998;2 1: 1387-95

14. Görenek B,

Çavuşoğlu, Çavuşoğlu

Y, Timuralp B, et a l: Predic tion of atrial fibrill ation recurrence by analysis of dispersion of P-A

iııterval

after internal

cardioversioıı.

Europace

(Abstracıs

of 2000 Future of Arrhythmology, Maastricht )

(Baskıda).

lS. Aytemir K , Sad e E , Can İ ve ark : Çeşitl i ka rdiyak

hasta

gruplarında

ve

sağlıklı

bireyle rde P dalga dispersiyo-

nu. XV. U lusa l Ka rdiyoloji Kongres i Özet Kitabı. 1999-

fznıir

(öze t).