YENi ZELANDA TAVŞANLAR ı N DA ARKA BACA K ARTE iA'LAR I ÜZERiNDE MAKROANATOMiK VE SUnC ROS ARAŞT IRM ALAR
t.
Hnkk,NURI
Höseyin KARADACI H,HüseyinAR
I' Zckcriyn ÖZÜOOGRU:, Ynır,ııcil Yıl Olıil
...
"TSiı .... ~i. Veı .. ";11('f Fu~ııııcsı. Anatomi B,hm Dalı Vurı·Tilr~i,·": YlI7iI,ıçU Yıl OIıın:rsIICSI. &ıt;h~ Biliııılcri En.'IIWsıı V~I1-T(lr~""e -
The Ma"roanılloıııicııl and Subgros In"esıigaıiol1s on ıhe AI'lerinl Supply
to
ıhe Pelvic Liıııbof the New
ZellandRabbi! .).
Summ~ry :Ten Ne\\" Zeltnıı(] Rııbbiıs
\\cre
ıı,;;:d, L:ııe~ II"IIS IIlJcctC<llrolı!lhIhe .. bdmIl1l1 ..
ıaor1ae,
a,lIl ılıe rolloll'il1ll"':lS (]etemıinnıcd.
'Ilte
coınmım Hipcnrt .. "1'ics. teon;nal branclus ol"
Ihe1I00to,
Sl.ıXımıe jl1S1bdo\\" the
inı"oıır 11l\:sı"nıcne, fiililaternil)'
aloııg ıhe boıuıdııry bcııwcn
Ihe lisoos
a,lII tlıe '·~ııtml aıııd11 musck, miLLdil·ilk
iııto cxtLnı.aı ili~e and hH~~ıric am,TIL-ıı;.ılle ~kıııal
iHac artcry, i$
thı; (:()Iılinution orthc comrnoıı ılı:ıc 1ıc;o00ıılIhe
hYJ1l~asırie ıoııli:llıe
(emornl
arıc!}·is Ihe
coıııinıııioıı orıhe (:()ııımon ıhac 001111,hc 111 .. ,\1,;,1
sıdc or ılıe IhlJ!lIh pa"--.... '"
hcı,weıı mkhıctor brel'ls aılll emıdoıi..ıııomhs ıo'he
poplııcal ıilSS:'where
ii is ~I\Uii ıhc 1'0plı'e;,1 m'eı~The .. merior
lıbi~1;'"CL)
nuı, ıhe<kcl'
ın'he I'oplit .. ·"s """,dc
uııdhc'\'e!:" the
ı,h'il"nd
1i1>lıl" ci"",-·to
11ı.!lr ıırtıeıılmion.'Ille ııeııicnlıır supr
..
,na "rıc,,", lin".:" In'ııı,hc .10. ....
1> s1l1'lrıcc of ılıc I"nınmlh:ry \\'onı.:
11le cxlcnml
ılHOC arı.. ·!}. l'el\·"·
Innı.,I{lıl>hlı.llm,'OIl1\Öıeı
:Bu
un,şunnnıJ.1 Aıı~nl1l Eth~ l'I:ı)I·Ul1 ll:ıs'"It~I"rı Anı~'mım I·:ııstı,nsfııı'ıku IC111111..
...ııl ..·u
ın ;KlcıYem
ZcllmııJ.ı TD"'io"!nt ),;lll1mlıldl. Materyalıemı nTD)lırılnm~nııJ.1 1;,'1:.\'·c "rt"T1 ..
~r.ıI)h,·dclı ır,nlalıınılıl,.A. ıli;ıı;a
e."tLTIIlI, a.
ilincıı nııen~l ilc bırlı~ıc H.ılı"",;ı o;olıılılunl<ıL" çı~nrA. @e!1U
sııpn:mıı, Il. fcınom\i!<'ten diz eklenılUın hLıne" proı.nrnıliııı!cn crımwl nl~m~ çı~ıırii. Clr(':lıl1lflcxn ilinın profilııda. n.ili~cn cXlcn~,·ulıı cnlı(~ıllIld
..
ıı ~ıkMA
ıliohıml",lts.u.
ıli;ıç;, ı;oılıılı\lnl,'~11 ayrılır.n.iltohıınbnlis. ,ltııe i·c 111111h.11
diyc
i~idala
")Tllurı.~ S(~ılllllır,\n"ht~r h:climclcr: Ancria illacıı c."ıcnııı, Tı"·ş;.ın. Aı);,tıım'
(;jri~
Dolıışım si$teıni. old,,~ç;ı ı.."ıııı,,~ık
)
apısına rağmcngiiniimii7.c1c
geliştirilcnb.17J
ınCtodl;trl~b.ışMllt
bir
şekildc incclcnınckıedir. Bıımclodlarla.
hcm diğcr ıiirlcrlc anısındaki liırkltltkları hem dc n)'ııı ıüıiln bj~"1cri arasıııdnki \'m)'lls~·oııl~rd.1 ortayıt koıııılabihnektedir. Lıbıırmul"lır lınyvanlarm b.1Şlııd~
yer
:ılan lavŞoll1. aynızam
.. ıııda gıda ol;ırak bü~'lkbir
Oııcmi ı'ardır. Bu ncdcnle ı~\·ş.ınl;ıfln çeşitli sisıcııılcrineyönc
lik birçok
çalışma ıncrcııllıır (6.21.22.25).13u
araştırınailc YClll
Zclanda Tl\IŞolllliırlıılııarkn
b.ıcıık
nnerlcn
Ö/.cnııde ülkenıi/.de ~a)"IııI;ullnış bır çnhşıııaya rnslmııııadığıiçin
bıı ılının s;ıbll annıonıık f~rklılıklannıorta),n
çık:ırmak am:ıçl;ınm,şıır.A.
ilineıı cxtcrnıl.a. ilitlca
intenıailc
birlikıca,
ıhacıı COl11ıııunis'lcn çıkıır(5.12),
A.i1iolumb.1Iis. r.lIlardn. aortn
abdoıııillnlts'dcn(13).
b..1l.-Cn lal"Şoınlıırdn
oldugu
gibi n.iliaca coınııııınis'tcn,kedi
lerden.
ilinCol ;nıcm:ıdnıı çıknr(5).
Acircunıfie."n iliunı
proflUlda.
Çakır (Gragörc
tarşanlardaaorta
abdominnlis'ıen. Boı'cırc
nrk. (I).Collin
(J)\'e
Koch ı'e ;ırk. (16)'lıagöre
köpeklerde.Doguer ('n. Dursun ('l) ,·c Millc
r i'c nrk (ll()'ntl görc CI'eilmCnH;liIcrdc. Grccn (Urc
görc RnılnrdnGhoshnl i· c
~rk. (l1)'q;ore koylinVC kcçilerdc
ililiaca
e.~ıcnın·daıı ayrılır.
A.i
liilcn c.~lcrna. SJliııilılH feıııonılc'dcnsoma
".fcıııomlis ,ıdmı ~hr.
A.profıındn
rcmons.
a.i1iac;1 C,\tCrna'lıl1l sp.ıliunıfcmor.
,lc·yc girmeden öııetki ktsnıınd:ıııcnndal olarnk çtknr (·U.13)
Truneııs pııdendocpigasırieııs i'c
il.ci
rcumncsa fcıııoris ıııcdiiılis'e ~yrılır. Truııeııs pudendocpigasırieus.a
pııdcııın extemn. a cpıg.1sırlea C<lUdalis'i (12). a~'rıcaGrccn
(13)'c görer;nlardn a,
spernıııııca cxıcrna'~'ı ı'crirAJeıııoralıs.
lt
.iliaca
cxıema'nut spaıiumfcmoralc'dcn
sonrnki del"nııııdır(12) FCl1111ruıı cltııdtll~ılııl11dc. poplııcill
bölgedc a.
ıxııı1iıcao
lnrak devameder
(2.·ts.
i 7).A.
rcmonılis. rCnlttrıın craninl'iııde. ın.rcelUs
reıııoris
i·c
111, l'ilS1US medialis'i donaınn a. fcmoriscrnnialis'i
(2·1). m, rccııısmedilis. vc musculus
ı·astııs I~tcralis'i besleycn ~.circumnexa
Imeralis'iverir (12)
Y.nJ. Veı.Fık.l)eri-1995. 6(1.2): 38.45
A. saphena. a.
fenıoralis'in nıcdialyüzünden
çıkar(12). Tuber
calı;am:iiçin
fi". ıımııcohın:~ ıılt.""Ili;ıli~'i \'t:Tr.
calcanei')'i ,'erir
(S).A.genus
desccndeııs.a.
s,1phenanın dist;ılinde a.feınoris'inerania l yOzünden
çıkar( 12.
18). Diz eklemini besler ( 17,18) \'e d iz
eklenıiııdebir
reıe p.1teııa yap.ır(16) .
A.
genu suprcma, koyun ve kcçide
3. fcınomlis'incra niomedial )ilzilnden
çıkar(12).A. JXlplitea, a. fenmra1is'in
disı.ıl yöııdeki dt\'anndır(8,9.10,1 1.12.1-4).
M.popliıcus\'e m.
gasırocnemius
için dizin
ardınaa. genus caudalis. ve r.
muscula rif ; vcrdikten sonra a, libialis
craııialisve caudaHs olmak Ü7..ere iki uç dnla
ayrılır{19.2..\).
l\Iat eT)'1I1 I'e ]\IcWt
Bu
çalışm.1d.ıAnkara Etlik
H.1~"\"an Hnsı.ıhkları AraştırmaEnstitüsü'nden temin edilen
Lo adeı ergınerkek Yeni
ı.clanda Tavş.11l1 kullanıldı. Usııl(iııe u:--g11lı şekildeöldiiruldOkten sonra
dolaşım sisıemine Lııexvcrildi.(20)
Çalışmada araştırma
içi n ikinc; bir
metoıolarak artcriogrn ridcn
faydalanıldı(6.2 I).
Arteriognıfiiçin
111ııteryalin dolaşım sistemiııc b.uyııın sıımıı
I'erildikten sonra
Phıhpsmarka alenen
fa~'dalruııldı.Bu amaçla 05..\
Kw 8
ınmA004 sn
ışındozu
knllaıııldı. AHıeasistemin corrosion
casl'ını çıkıntın,ıkiçin
piyaSoı adı "ıakilon" adlımadde
kullanıldı(20).
Bu
çalışmadabilim
dalında dermnlıolarak
kullanılnn.
pens.
bisıiiri. ımık;ıs.hemostatik pcns gibi malzemelerden
fayruılanıldı.Araştırmada.
te rimierde birlik
s,1~I;ınnmsl amael~l;ı1983
)'llınd.1 yayınlananNom ina
An,110nıica Yeteıineria (lo5)esasalıl1dl.IJulgullır
Aona Abdominali s.7. (son
hımbalomur),un hemen ventmlinde
Soıg ı'esol a. ilinea collll1lunis'lc re
,ıyrılırHer bir a. iliaea eommunis.
ea\'uııı ıx:1\'ise do~nı ılerlerPeh is
girişindea. ihaca c."ternn
LOCa.
ilıaca inıcrn:ı'ya(Tr.
h~·JXlg.ıstrieııs)ait onak köke
n~'rıl;ırak sonlanır (Şekil1.2.3( 1).
A. il iaea commun is
(Şekil1.216). a.iliaca extema I'e a.
iliacıı inıerna'yaait ort ak köke
a.ı'rılıncayakadM ki sey rinde orijiniilden
yaklaşıkO,5cm ionr,.
ıl.iliolumbalis'i verir. Bi r
pi~'esdea. mnbilicalis'i
\'erdi~itesbit edil di.
A.i1iolunıb..ılis (Şekil 1.2.513).
a.iliaca col11l1l11nis'tcn
çıkar.
Laterale dO!1ru ilerler. M.
pso;ısmajor ile LLL.
psoas minor'un lateralinde
sonlanır.Seyri
sırasındaeranial
(r.lıınıb.1lis)\'e eaudnl (r. ilinCllS) diye iki
dal:ı ayrılır.i) r.
luınbıılis (Şekil 1.2.51~). ll.iliolunıbalis'in dalı ol:ırak çıkar.CraniolateraJc
doğnı"
crani,ı!
ilerlcr.
1.11. NUK. llJl.J\IU. z.OzODOOIIu. JI ı-.:ARAD .. \(;
M.gıı.1traıııs lunıbonım. Ill.pso.ıs ınajor,
m.abliquus imcrnus abdomlnus lll. transversus 3bdol11inus vc
ıııııı.spin.1Iis'e d.ı!1llarak sonlanır.
2) r.
iliaeııs (Şekıl1'2.:'i/o5). a-iliolumbalis'in caud,ll
dnlı
olurak
çıknr. M. iliaeııs'a da!1ılarak sonlanır.A. uıııbilicalis. çalışına piyeslcriınizin
bir wnesinde
,ı.iliaca
coınmunis'ten çık:ır.ldrar kesesi nin
erııııiolmeral'ine dog:nı
ilcr1cr. Yene. " l'eSic,1'du
dug:ll<ırak
sonlmm.
Dımmrseyri
sırasıııdaa,
prosımic.-ı.3. dılCIUS dcm~rcns ''C 3. ureterica}'ı
\'erir.
A.iliac..1 e."terna
(şekil1.2.5/8). a.iliaca internu
(tr.h~ıxısastricus)
ile birlikte
orı.ıkkök halinde a. iliaca
coınınıınis'ıen çıkar.
A.
iliııea comınunis'inçap
itib..ıriylede\'am eden
kısmıdır.A. ilincu externa.
feıııurunmedinI yüzüne geçer \'e spatiull1 femoralc'de a.
fenıoralis
olarak devam eder.
Ailiaea c."terna. a. femom lis olnneaya kadarki
seyıi sırasında a.cireuıııne:.:ıı illıımprofunda.
trulıcuS pııdcııdocpiş<lstricııs. ,1.eplg.1suic;ı caııd.ılis. a. \·esic.11 iS media (a.
,"CSıea sfıpcrıor)ile a.
sperınaııen e.-.:tern.1'~·a aııortak
bırkök ,"erir.
A.
eircumnex~ iliınıı profunda,(Şekil119).
çalışııııı Ilıaıery,ı!lerininS'i nde H .Iliacil
exterııan'ınLig. inguinale
sel'i~'Csindc
LLL. pSQ;ls
Ill,ıjorI·C mi nor
Masındnngeçen bi r
dalı
olarak
çıkar. Diğcriki pi\'csdc ise
ırııııcus pııdcndocpigasıricus 'd,ın çıbr.Orjininden hemen
sonrıı kfıçOkbir d.11
olunıka
pubica'yıverir. A. circumne.-.:a
iliunı
profunda.
nıp50.1S
nı,ıjor ıe ıniııor'da d.1~llanık sonlanır.Tnıııeus plldcııdocpig.ıstriclıs {Şekil
1.2.5/ 1O).a.
eireıımnexıı iliııııı prorundıı 'nın
hemen
hiz.,1$ındıı <1.iliaea e."terna'mn cnndal
dUI'lırından çıkM.Orjini nden hemen sonra
cmıdtıled0!101 ilerler
i"cn.
pııdenda e:.:ıcrnaprofunda
adını alır. A.pııdendacxterna profunda
(Şekil2/16).
truııeus pudendocpig.1stricııs'uneaudalc
dog:nı dCI"1lmıdır.Anus'c
do/1nıilerler I'e anus için bir dal .
seroının
için a.
seroınlis emııinlis'i\'erir.
Dal1lur seyri
sırasındn,derin iiiilC
kasları.LLL.
seınitendinosus'un
I'e semi
membranosııs'u bcsle~'endallar
ı-erir.A. epignstriea caudalis.
Tnıııcuspııdendocpig.1striclıs'lul
hemen
karşısında ii.iliaca
C."ıcrna'ııın
emnial
dlll',ırından çıkar. Karnııı eraniOl"Cııtnıl'ine do~nıilerler. M
ablıqunsimcrnus
nbdoıııiııis
I'e
11\.obliquus externus
nbdonıiıııS"e
nı.transvcrsus
abdonııuis'e d.ığılarak sonlanır.A. \'csicalis media
(Şekil1.2/11).
a.cpignstricıı cr:ıııialis'inI'entmlinde a.iliaea exterlla'lUn medial d.w,mndan
(l. spcrııııııicn c.-.:ıcrııaile
birlikıcorl1lk bir kök
halındc çık,ır.Yesic.1
üriııari;ı'nın\'entraline
dOğruilerler. Vesica
ürinariıı'nınapex'inde
u.ı·esıc.1inferior ile
<ıııastoıııozrapo1rak
sonlnnıLA
spermaticıı e.~ıerna (A,crcnı;ısterıea) (şekıl1,2/1 I).
a iHaca
e:.:terııa'ılIl1 ıncdial dlll'arıııdana. \-esiealis media ile birlikte onnk bir kök halinde
çıknr.A.
\'csiealis media'dan
ayrildıktal1sonra lll.
addııetores'lerin başlangıç kısnıını
çapwzlayarnk testise
,.
doğru
ilerler.
M,eremasıer sonlanır.e . ..
ıernus 'd:ı dağılar:ıkA.circuııınexa
femoris
laıemlis. a.feınonılis'in emıdal dııl':ınndnıı çıknr. M.nddııeıores'lerilı ıııedialiııdengeçer. M,WISIlI$
ınıcriılisI'e m.
I'nsıusmedialis'e
dnğılnmk sonlnııır.
A. fcmora lis
(Şekil ı.ı.5f1~),n. iliaca e . ..
ıermı.femurun medial
~iizüııdcl'Cnlmlc
doğruilcrler.
Sp.ııiııııı feıııoralc'dea. femomlis ismini nlnmk
dev;ımeder. A.
ferlloralis. m.
nddueıorbrCI'is I'e lll. eaudofemorali s
,ırasındnn
geçer.
Foss.ı popliıea'd,ıa.
l)OpliıeniSI111111
nlır.
A.
feıııofnlis. a.popliıenismini
alıııe;ıy;ı k:ıdıırki SC~Ti sırasındaa.
cireıııııne."ıı iliııııı sııperlicialis.n.
profund a ferllori s.
n,circııııınC,",1 feınoris l:ııer;ılis.a, gCllllS desccndens
(,i.bcnus suprellla). a .
epıg;ısırie,ı superliciı:ılisI'e
a.s.ıp1ıen:ı ııı:ıgn:ı'~ i ıwirA.
circuııınexa Hiımı superlicı:ılıs (Şekil21 17 ). :1
feınomlis'in
hemen
başlangıcınd:ıcmninl
duvarındaıı çıkar. M.ilineııs'ıın venırohıleml keıınnndn scıredcr.
M.pso.1S mnjor. m. pso.1S ıııiııor. m . ili:ıcıı$. ın . 1~lInelıs.
m.
l'ııslUS Imcrıılis\"c
ın msıllS nıedi;ılis'e d:ığıl:ımk soıılanır.A. profiliıda
fCllIorls
(Şekıl ı.ıf12).:ı cırCıılııne\i1 iliııııı sııpcrfieinlis'in heıııeıı disl:ıliııdctı il.iii:ic:i e . ..
ıern,ı'nııı medi:ıl dııı ,lnııd;1ı1 çık;ırM.
:ıddııclor bıeı·is. nı. addııcıor l1I:ııııısı'e iii peı.:ıiııeııs':ı dağılarak sonlanır.A. epigasırieıı sııpcrfieı;ılıs (Şekil 1.2.;11.~). fcnııır'11I1 pro:..:iııı:ıl
1 \3'iinde a. rClIIomlis'i n
crııııial dııl"arıml:ın çıkar. M.ı'nsıııs ıııedialisvc III rcclus fcmoris
Iı~criııdeıı bw:ını hi:wsıııa kııd:ırSel ir i"e
burad,ık,lflIl
dul"arıııd"ki nı. obliquııs :ıbdoıııinis c:..:ıerııııs·ıı \"C
dcriyi besler.
A.
geııu SlııırClıııı (Şekil2,511'.1).
femıır'lı11di sw l
l r.rOnde a. femomlis'in
craııi:ıI dlll'arındaıı çıbrCr:miodisıale doğrıı sc~rcder
,'c di,,:
cklcllIiııe d;lğılll1'ak sonlaııır.A.
saphcna
magn:ı (Şekıl2J,5/211).
feımır'ıııı(li sl;11 i [-'linde a.
fenıor;ılis'iıı c;IıI<1:11 dlll';ırıııd:ııı Çıka!' eıı kalııı ı'een uzun
d:ıldır.1 ... 1
:ıddııcıorcslcr. iii scıniıcndinos\lsI'e ILI
SCl1lllııeıııbr,moslıs'lıııdi sl:ll
bölfımlcrini ç:ıımıl.l:ıy,ır:ık ıibi:ı'nııı ııı;ıllcolııs medı:ıhs'ı Iızcrinc
gelir. i'c ,I.
pl:ıııwrıs laıeralis ye:ı pl:ını:ıris rncdüılis ol:ır;ıkiki IIÇ dnla
:ıyrılırA. sapheım m:ıgıın.
a
ıılaııı:ır;s l:ııerahsw a
pl:ııııaris ınedi:ılis ol:ırak
iki
d:ıl:ı ;ı~rılıne;ıy;ıkadarki seyri
sırasıııdamaHcohl.
laıcr;ılisSCI
ı~esıııde laıemle dOğnlr.
c;lıld;llıs'i verır.R.
caııdalis.os
I;ılııs':ı dogrıı ılerler, 'e
ı:ıhıs ılc caleııııeııs arıısıııd"ııdistale
do~rıı ıı/.:ıııır. Bıımda lıir reıe c:ılcaııenııı'ıı ~':ıparBu
rcıeye :ı sııphcıı:ı p;ırl"a'd;ı katılır.A. plnnıar;s laıcmlis.
a.
s:lphcııa'lllıı reıe eilleancımı'ıı o[uşııırdııkı::ınsonraki
laıeml ol:ırakdcmm eden
dalıdır. A~·:ı.!;ııı laıeral ken.arıııd:ıki nıOc-"sor digitorium brevis
kaslnnııı geçtikıensonm
:ı.40
"''",1 I' .. d~ı>da ·hl,.IıII.rıııda ,ın.a.hıı
...
~ı< M .. -ria·loın~Ia"''''ın'''',.,,,k i\:
s"IIb"';'" '\'-'\111'1>"10,
pl:ıılıaris
Imernlis
sııperfıeinlis ı'e profilııdııs olııı:ıkii/,ere iki dala
iI\"fllır.A.pl:ınıaris
!mcralis
sııperlieinlis.dcriye giderek
bıır:ıd:ı dağılır.
A. pl:ını;ıris laıeralis profuııdlıS. Iırıı;ıgın
ÜSl
t:ımrlllil
ilerler I'e burada bir
:ırcııs pl:ııııaris yap.ır . Bıı"reusdaıı çıkan dalhırla p.1rnı:ıkl:ır
beslenir.
A. plantaris
medi,ılis.n
s,1phcn;ıJ1lagnn'mn
ıibi:l'ııııı nı.ıl1colus
11IOOi"li5'i
scıiyesindeki Ilıcdialolarak
del':ınıedCIl
dalıdır.A. plaıııaris lIledi,ılis lI~',lğlıı IllllŞılgıııdn n.pl:ını:ıris ıııedi;ılis pmrundııs oltırıık
iki dala
:ı~ rılırpbııııar ~ll/..ııııe sııperfıci;ılis
ve
A. pl;ıııı;ıris Hlediiılis
sl1pe rfi ci'llis.
Iıleı:ıı:ırslıslılı Iıemen medialiııdci!erler dcriyc dallar
ı-erirI· C
ıı.planlııris mcdi:ılis profııııdus
ile
:ın"sıomo/.ynp"r.
Apıanıaris nıcdblis profilildııs.
m nc. "sor
digiıi-I!lıeı
iS
kasıliili ınediıı[inde oııa pmıılciolarak ilcrlcr
Arcııs pl:ıııınris'i ohışııırnıak içiıı
ll.
plııııwris I;ııer;ılisilc :1II;ISIOIlIO/ .
ynp;ır.A poplilC'i1
(Şekil ı..
~A5J1K). ,ı. feıııorııli'sinrcgio
llOpliıe:ıd:ıki del'nmıdır Foss:ı popliıe:ı'dalll.
addııcıor.III
gasır:ıcncmiıısve
nı sclllltcııdılıoslıs'lın ıımsıııdaıı ıioıa ı'e fibıılay:ı dognıilcrler.
Tıbi;ı\·c
fibııla lIrasıudaki llOşlııkıalı (spaıiııııı iıııerosscıım)"d:ıubeçer \'e
lı:ıcagıııÖLL
~ii
diııe 1ı1:lşır Bıır;ıd:ı :ı. Iıbıalis cr:ıııi:ılis adıııı ,ılır.A.
poplil~;1.;1 .
libi:ılıs cr:ııli:ılis admı n!ıııc;ıy:ı kııd<ırki sc~rı sımsıııd,ıa.
Iııl1scul;lri5 sııı>erior. ;1. ıııııscularis :ııııerior.a.
gcnııspro . ..
im;ıliS I:ııer:ılis.:ı sıırııec . ..
ıcrımC I
iıııernn.
ll. tibialis
cmıd:ılis.n.
geıııısmedia. ll.
geııııs disı:ırislalCTillis I'e iI.genus diSlalis
IIıOOi"lis'i ıcrir.A.
ııllısclıl:ırlS sııpenor (ŞekilJA12I).
femıır'uııdislnl 1\.1
hi/asında ross.ı l)Opliıcn'd:1a.
poııliıca'nın caud:ıl dU\'arıııd:ın :ıyrılır.D,llllnr LLL.
bıccpsfcmons.
iii scıııimcmbr:ıııoslıS
\'C
nı.gasırocncıııiııslarııı arkasıııda b;ıc;ıgıııarka yiiziinc
doğnı ilericı've: bu k;lsl;lnt
da~ll;ır:ık S(lıılaııır,Scyri oo)III1C;1 r,
Iııl1scııl;lris. ;ı.feıııoropopliıea i e;ı s;ıplıeııil p,ııya\ı ı·erir.R
ıııııscııl;ıris (Şekil ~.4122).:ı1II11scul;lris
sııperior'uıı doı'~11 dll\:ırınd:ııı Çıkar.M. bicep$
fcnıoris'e d:ığılır.A.
reıııeropopliıen (ŞekilJ A12;)
n.mııscıılaris sulX'rior'd,ııı ;1. s:ıphcn:ı p:ırnıilc
bırlikıc orıııkbir kök
h;ıliııde çık;lr.M.
bicrps
rcıııorisile
iii, scnıiıendinosus nmsındaıı\ .
s,ıpheımilc birlikte
bacıtğııı :ırka kcnarıııd,ııı~ \lk,ın doğnı ılerler
M. biccps
fenıorisi· c m.
scmiınenıbrıınosus';ı dağılıımk sonlilıur
A
s;ıphen;ı p:ııy:ı (superfıei:11 sıır:ıl arıcr) (Şekil~..ı12").
;1.
nıuseııl:ıris sııperıord:ın;1. fcmoropopliıe;ı ılc lıirlıkıeortak bir kö)..
1ıaliııde çıbr.Ç:Q) itibari.ılckökiili
dCI':lııı1 dıınıııııınd:ıdır.
M
g;lslroctlelııilıS 1,llcr;ılis'ilın/crin de
disı:ıle dOğruyO/.tek olarak scyredef.
M
gnsırocnemius laıenılis'in ıibian:
libul;ı'ııın ol'1:lslııdan b:ıcagıııI;lle r;11 yOzOne geçer
ıc bacağın laıer:ılindcki ın gıısırocııcıııiııs Inıcmlisi·c deridc
d:ığıl;ır:ık sonranır.
,
A.muscularis eranialis
(ŞekiIJA/23).a.
popiitcanıneranial
duvarından çıkar.feınunınlatcralindeki Ill.\"astns lateralis ve di z eklemi nde
dağılarak sonlanır.A.geııus
proximalis latemlis (.l/28), dizin
eaııd:ılindea,
popliıca'nınemnia l
duvıırındmı ayrılırye diz ekleminc
dagılarak sonlanır.
A.surae externa ct interna (.l 126), dizin ekleminin eaudalinde
a.poplitea'nıncaudal
duvarından orıakbir kök olarak
çıkar,M, gastrocnemius,
nı.soJc:us
ı'e bacağınflexsor
kaslarında dağılır.A.ıibialis
caud.1 lis
(Şekil.l.5(27), a. su rae externa ct
intema'nın
hemen distalinde
.1. poplitea'nıneaudal
dl1\"arıııdan çıkar,
Diz eklemine. m. flexor hallieus longus. m.flexor
digitorıını longııs, ın. gastrocnemiııs'unmedini
kısmıve
nı,fibulnris longus'u besler.
A. gen us media. diz ekiciilinin
caud,ılinde .1,poplitea'dan
çıkar.Diz
eklenıiııe dağıhırııksonlm11r.
A. genus diswlis lateralis
(Şekil.l /2'): diz ekleminin eaudalinde a. genus
ıncdiailc
a~111 dii/.c)·de ,1.
peplitea'dnn
çıkar,Diz eklemini besler.
A. gen us
disıalis ıııedialis.di L ekleminin
e,ıud,ılindea.
popIiıen'dan çıkar.Dizekleminibesler.
A. tibialis c ranialis (
Şekil.l,513U).
a.popliıe;ı'nııı tibıaI'C fibula
ar.ısındaki boşlukıan(sp.1tium
inıerosscum) geçikıensonraki
adıdır.A.tibialis
eraııialisregio
ıars..1lis'e
kada r 117 ...
ıııır,Buradaa.
saplıcna magIHı'danbir da! alarak bir
arcııs dors:ılis ohışıunır.Areus dOrs.1Iis'ten öncelikle. aa.
nıet.1tilfscaedOi'S<1Iis'ler
çıkar.Bunlarda
1:ı.1rınaklarıııbeslenmesini
s,1ğ:layan dal\ar.ı a~'rılarak
sonl'1I11 r. A.libialis eranialis.
arcus dors..1Iis'i
ohışlUnınea.\"a k:ıdara.fibulari s.
:t.reeeurens tibialis eraniali s
ı-e a.fibul,ıris erani;ılis'i ı-erir.A.
fibul,ıris. .1 .
ıibioılis crilnialis'iıı ı'erdiğiilk dalchr.
Bıı
dal
ıibiave
fibııla arasındakioluk tan distale
dOğru uz:ıııır.M fibıılarisbrcvis I'C m.fibularis long1l5't<1
da~ılarak sonlanır.
A rceçurens libialis eranialis,
a.fibul:ırisorjin
aldıkıan soııra ıı. fibilioıris
anterior ile birlikte orta\.: bir kök halinde
çıkar.A.
ıibialiseranialis'in
del'anıı durumundadır,Seyri
sırasındarr, musculares'lcri \-erir.
Rr. musculares,
Ill.exteıısor digitonım longııs. ın.extensor
digiıi halıneis longııs. nı.e:.:tensor
digiıorıımlateral is ve LLL.
ıibi,ılise ranialis'i beslcr.
A. fibularis crnnialis. a.
ıibinlis cr;ıııialistcn:ıtibialis
recıırens
ile birlikte ortak bir kök olarnk
çık;ır. Ilac;ığın laıeral ~iizflnde}iizlek olarak
bulıınur. M.fibıılnris breıis ve m. fibularis longus'a
dağılarak sonl;ıııır.Tartışııııı
A.
ıibinliseaud.1Iis. Yeni
ıellaııd:ı Tal'şoııılarmdaa.
poll1iıea'nın
hemen
emıd,ılindenorjin
aldığı So:1pıanmışıır.Bu bulgu Croueh (5) kedi. Grccn (1])'nin rat. Nicel I'e ark.
(19)'nınevci l memeliler içi n bildirdik!erine uygun
olduğu ıesbit edilmiştir.A.ilioluınba1is
ral (13) anatomisinde
aorıa alxlominalis'ıcn b..ızende a.
iliaeıı eommıınis'ten.kedi
I. H . NUI!..
ıt H.ARt.l.ö;:üı:ıoGRu.1lK-\RAD,IO
(5) anmomisinde , a, iliaea intenladan.
Yaptığımız çalışmada .1, iliohıınb,tlis'in tal'şan (ol)ve ratlH (13) içi n
bildirildiğigibi
:ı.iliaea eoııınııınis'den ayrıldığıs,1ptannıışıır,
Çakır
(22). Yeni Zell anda
TaI"Ş..1Illarlnda yaptığı ç;ılışnıada.Me Clure ve ark.
(17)'nıııkedi için bildirdiideri gibi
a.cireuınflexailium
profuııda'nınaorl<1 abdomiualis'den
ayrıldığını belirımişdir.Yaptığımız çalışmada
a.
eireuınne.... a
iliıını prorundıı'nıııa. iliaea e . ...
terım'dan ayrıldığıtesbit
edilmiştir.
Bu
bulgunıuz liter.ıtür(.l .IJ)'On bi ldi rdikleri ile
U~'umiçinde
olduğu tesbiı edilmiştir,Popesko (B)'nun
t:ıl'şaniçin çizi minde. Sing ve ark. (2S )'11.1 göre
I:ı\"$,ıııl,ırda.1 . i1iaea
exıernn6.
hıınb.11
omurun erania l
sınırındanaona
abdomiıı:ılis'ten
orijin
aldığını bildirmiştir. Yaptıgımı7.ç;ılışmad"
tüm [rmterya llerde .1.
iliacıexteTlla_
ıl.iliaea imerna
ılcbi rlikte
bırkök
hıllinde. Crııige(.l)'nin
ım'$<1n
.G rten
(1J )rat için bildi rd ikleri gibi a. iHaca
coml11lınis'den orijiıı aldığı saptanmıştır.
Tnıııeııs pııdendocpigıısırieııs, liıerııtürde
(L2)
<1.eircıımne.~ıı
ilium
proCımda'~1 \-erdiğibildi rilmesi ne
k;ırşılık.
bu
damıırııı ç:ılışııı<ımızdaa,iliaca
externa'd;ın ır. pııdendocpigastricus'ıınhemen
yanındilli a~TıldııılgôriilıııOşlıir,
.
Cmige
(ol )tıl1'ş"niln:lIolnisinde.
rı.s.1phena(a.
So:1plıeııa
magna
)'uına. fcmomlis'i diz eklemin in
heınen cmıdillinde u.ı:ıııı
bir
dalı ol,ıT;lk çıklığınıvc
tibia'nııı
hemen caudalinde
a.tıbialiscaudalis
olanıkdel',un
eııiııiııi. Grccıı(I 3)
rattıı bildirdiğınegöre ise .
.1.s:ıpheıı:ı'nın tibia'ııın arkasındil
malloolu5 medialis'e
kad:ır ımıdığı. bıırada
a.
planı:ırisImewlis \'e medinlis
ol:ırOlk
ikiye
a~"TIldıgıııı bildirmiştir.Biı
de
ıımştırnıaml71la,a. s..1phcna'mn
Cr<ıige(.l)'ni n
IiII"ş;ııı.
Grccn (I)'nin
mıiçin bildirdiklcri gibi a.
Cemoritlis'in bir
dalı olduğu saı»anmışıır.Filkill.
ıl.s,1phena literatürlerde (5,12)
bildirildiğigibi malloolus
ınedialis scı·i~'esinde:1. pl:ıntaris
lateral is i'c medial is'e
,ı~rıldıgı
tesbit
edilmiştir.Wılkens
ve ark, (26)'na göre a.tibialis eaudalis'in
alkıtomika! liıcr<ıtılrlerde tanışm:ılı olduğunu_
fakat
çoğu araştırmaeıya
göre de m.
popliıeus'ııncaudnl
yı1/,iiııe yerleşen
1 1.
poplite:ı'nınküçük bir
ıırteriolarak (al'ir
etmişıir. Çalışına Inateryıı!iıııı7.dede
<i.tibialis
eaııdalis'iu. ıı poplltea'nın
eanda!
dıı\;ırından çıktığı sapı" nınışı ır.Yeni
Zellaııd.ı Tal·~111Iaflnd;ı.a
s,1phena'ııınr.
caııdalis dalı c.1\cancııs Im'~1sıııda
bir rete
ealc;ıneum'u ohışturduııutesbit edildi.
Bıı bıılgularıll\ı~ Siıııons'un (29 ) köpek. Grccn (13
)'ıııııral için
buJchıldarı.\"lauyum içindedir.
A. tibialis
rcccıırens.D"llamal1
ı'e :ırk.(7)'na gö re
a.tibi;ılis
eranialis'in bir
dalı olduğu bildirihmştir.Yaptığımız çalışmada
.
.1. ıibiıılisernnialis'i n bu
dalı olduğıı saptanmıştır.A.gemı sııpremn. çalışmil re1l\Qr,ılis'in
eraniillindcn dize
çıkıığı belirlenmiştir,
A.
materyalle rimizde a, giden bir dalolara k
genıı supreıııa
tflm
41
maıer)'al1erde
dizde bi r
reıe1).,lel1ae
oluştudugu belirlenmiş\'e bunun d a Grcçn (13) rm, Koch \'e
:ırk,(Hi)
köpek için
bildirdikıcriyleuygun
olduğugörülmüş1iir,
Sonuç olarak: A iliac.' e .... lcrna \'C
d.,I1~n ılLerindc~'aı>ııllımız
bu
çalışmadagenelolarnk
liıeralfirbilgilerle
l1~'1IIn
iç inde oldullu
s.1pıanmış.f.1kal bu lilre has
ba!.ı flırklılıklann olduıl'U göriilıııüştiir,1.80"el, D" Vt'1inc, C"
Vcuıe,H .. (I%9),
I\ıı.1101111C Angıogmphiquedu chien_
Viı.ı0l l'rı'Ss_ 23,nı~ I~olc nıe\lieiuc75. Poris.
1.80\'d, 1.S.,
P3Icrsmı.C.,M~)',A.Il.(1991
).Clilııwl Aııııı01l1~'of
ıhe Doı.ı ımd C:ıl. Wol~e
l'ııbhshillf:Lld.London
3 Collin. B.
(197~): AıIas[y
Aıı.110111ie Dtı Chı~~ı FlI<:lIlı~dc
Mcdccuıı: V~t,,~·ınajro. IJıhumıoırc 1)'Aıııılol11'".ıS nıe
des
I'eıeriıı~ır~s1070.
13nı:ı.eltes... Cmiqe, H.( 19(9):
I'nıcıi~:,1AnIllOHl\' of
ıhe Ilııhhıl.U"i\'Crsity of
Toroı,tnl'res,s.
Tııroııw..
5.Croııı:h,
J E.(
i9(9). T
exı Aıh,~of CAT
Aıı:ııOl"~1.,."
fchigı'T
Ph,laddphia
ıı..,~,z ı'crdi~i 6Çııkır,A(I99I)'Ycrli h-d,ı'c t:,\'şmnUlII lIQruı ı,lxIonııı,,,lis'l
"c
~nrşllııştınn3l' millıiliilik Su~lık.Bililıı.Eııs.Doklom
tezi.
AnkanıYeni
i.'.cl:ıııd:,koll:'r IIzerinde
~al,ş,m,I:ıı·,A.ü.
7,lAıllaıııml,
M S, pnd Mc C!nre,
i~C_
(l'1iI):
-Ilıe ıırı~rıcl$Uppl) of Ihe pelvie
hnıbof
ıhe Drn\\e.sıi~ C,ı1.hl
V~ıM .. -d. A 18,15-16
8.~Iıc:r,S
(1970). E,'cil
Hııy"mılarm SisıemikAnalomisi
(Dola~ını Sıstemı)Ynl'.150.Dcrs
ki1:lbı.IS1.ANKAHA
Komp:.nıııf
A.O I"C1
i:.),:9.DuTSIIIl, N.(I'>9-I).
V~ıerinı:r·Am.tomi
il Medi:;",ı Yoyıııcı'i.ANKARA
10GIıoshaI,
N G.,
G..~ı~, i~,( 197Q).Co1Up:'r:tlll"e
l1lof]1hologic.ıl stud~
of
Ma~'or Ancrı~1 suııply ıo ıhc Lımpof Ihe
DoıncsticAnimals.
ıbl.Vel.IIII:d. A.17"'5_1 ... flll II.Ghoshal ,N.G.,GcllY R.(I%R) ..
'nıc ıırlcrialsu[lply to
ılıı'
Appcndages of
sh~'Cp Ioıı-aSIHlc
jouıııalof &:,ensc. Vol ... 1 NO.3, 1 1 5-144.
11
Gırgirı,A,BiI~lç,S .Karad,,~,II.(19R'l):
At),::'J";.)l\:ın k~ınııı i\' kılk ..
:çısindc ark~ tı.ıc:ık :'rl~naıan ıv.crımlc J,.aı,ılııştrnııalı mıatolıı,J,. arıı.~unn.alıır Do~:,TU
ı'cıi·c
II:,~D i ~ 1
13.GrL'Cllc,
E.C(ı%.~)A":'lUm,\' of
ıhe mı Ilaliıe!"ı>ııhlıshıııg Coınpııııy
Ne\\
York-I,oııdon1.ı.Hazcl,E.F.,Tn)lor,M
t _ (1%9 ) All
~ii~s nı'(m
Ana1oıny. TIıe Uıu\'ersıl~
of
dncııı;oI'TI:ss
("hıc~ı:'"Loııdon.
ı ~.Inı~maıionıtl
.,
Vcıt.,.iıınnCiros ..
iAnnrOlnieal Nomenelature
"NO,lılna A,ı:,ımnıc:, Veıeri1Hlfül".(1983).
Ithacıı.Ne\\' York,
16. Koch,T.,l3crg,E.(1993)_
(..chrhn~1ı dı'r Veı",riIlHT- Aıı.110Iııi"" BmıdLu Gustav Fischcr
Verl;ı~ Jcııa, Suıt1~,rı17 Mc
Cınre,R C" !)allaman, M.I_.
Garı-c:ıı. i'D ( 1973 ) Cm
Anmoın)'.l..ea Fehigcr-
Phil<'1ık:lpllııl.IS.Millcr,
M.E.,Ghistrcnsı.'n.G C ..
E,·mıs.l1E,(I<)6..I)
AI\JIOlıı~'
of the Dog. Sounders
enmparıı.l'hIHdelph,l- London.
42
y",i z",l;ıooa 1'.'ı&,ılannda ,UlYıt...k Ar1ma'lo"
Mak ... ,,.,.,,,,,,k
i" Subı;roı< .-\rı4-I,"".lM1'1.N,~kcl,R_. Schııın'l1",r. 1\..Sı.:ll<."rl~.
E_ (1 9lll ).
nı..:mıaımn~'
of
ıh~ Doıııesl,~ Aııi1l\;'I'. 3.ı:n-I~.ıVcrl;'g
Pın,l P:ırlcıBerlin
~iı:Nur,ı.ı l.,DılfSUII. N .( 1991). Aıık:ıw k~'Çık.,.lndc ArIL'Tıa
Caro\'s EXI~'llla I'C
LJ<;
1);1111.n OZ\.'riııde Mncroo,ı;ıIOlni1;i'c
Sul~rt". ÇalışIMIM.
Y Y O l·ct.fnJ,.
3{ 1-2).~09-~261
I.Nıır.I.I i (I<J95). Y~ııi Zc!l;ıı\d.ı Tnı~ul1ıırıııda Ven.ı Pnr1;,mlı Oluşumu,);, KUlıbn Diıll"r Ozcrııl<lc M,,~rrn'llnın,nikIlir
ÇUIı~1l1llYYÜ. Vet. I'uk.
Derg:(B;ıskıda).21.0/er.M (1'19! ):
Y",rlı k~-d,i'c Yeni
Zcl"ııd~ l;ıl'ş.ııımııı ACuro\i~ (.:oııınıııııı,;·ı Ü'I.\;TI,K!", KOIIII~1I1ıtif Mııcro-ıııı.l101l1ik Aroşl'nılJA
Ü_S;.ğlık ııııını En$.[)n~loru teıı Aııkam1. ' I·opesko. P. (19!!-1),
Aıla~ dı" toporoplncıılAnmOlnyof
'nıc Dnııı~:;.[,e
A"im:,ls
Vohııııc3_ W.B.
S.1'ıders C0ı1I1).Phiıadc!ııhi~ı. ı'ondnn- Totonıo.
2".Siıııocns,
P.,De Wos.
N.R.,u,lıwer.d-!(1979).ııılı~lr;ıIL'(1 Aıwtonıieal Noıııeııclııhırc
of Ihe
Mıcri~s lif tlıeAbokilIlen.
ıI", P~"'i,;"ud
I'cl\'l~ Liıııhin
ılıcDomCSllc
nı(lmn1.'I$. Sı~,ıc Onıı''''TSII~<lh":,,t
1~ SIıı~h.A l' ,Sinıth,(: lt ,SlıanınD_N .NI~;'f,J
M
,Btı.1nJll1" .A
ii; (1'Jl(2):l\ııen'''Ir.,l'lnc:'11:'10111) of
ıhc Abdomlıı~1Aml,,1 111
ılı" G"lıı.I~,I·,g.""d
(~uhhıl.Vct. Radinlop.y
1.1Jı.17'}.2KI,
~(,.W,ll~ıı~.
ii. uml
W.MRıısk'T(1976 ): ArlL'Ticn in:
k.,.hh"rh
.ıcr A,);Iı01I11Cd.'r
IImıstiere (l1;-ıııd111 ) Von R
Nı~J,.cl. 1\ ıochıımlıı.'T u,ıd
E
<eıtiTIc. V,,·I'IIıg.,B<.'TIUI uud
Iluınhl,I)t 7~
1-'0'1'0(; it \F ,'c
~ı:I..:il.J ,t:H(l:xplalılılımlur "·i;.:urcs)
I-Aorta
abdoıııinıılis. 2-A.nıcscıııcricaca udalis . 1-A. il iOI umb.11 is
4-A.iliolulIIb.1Iis cranin lis
(r,lııııınalis) dalı;-A.i1iollılıılxllis
cm,d alis
(r.iliacııs) dalı(,.-A. il iaca
coııınıııııis.7-A. iliaca
inlCrllılX . A
iliae<ı c.'\ıcrn;ı9-A
circıınıne.'\a iliııın ı)rofııııda ltı-Tnlrlcı's putcııdocpig;ısıricı,sII - A, \"csicalis
mccli,ı"ca.
spcrnınıica e.~ıcrnn'mn orınkkökii
12·A
prorıındarcmoris D-A.
cpigasırica sııpcrlicüılis 14-A.rcnıora1is15- A. S.1Cm1iS mcclia
ır.-A.pııdcnd:ı c.'\tcrn;ı
profilIId;'
i7-A.
circıınıne.x;ı iliıını sııpcrficinlisIX-A.
poplilC~1i '1-A gcllt'
slıprCll1a 211-A.s.1phcn:ı m;ıgna!l -A.
musculııris sııı>erıor22-A.
muscıılaris supcrio(uııbir dal,
olnıır.
musculııris2].A.
ıLlııscul;ıris craııia1isH·A.
sııphcııaJ)lIT"I"a.
2~-A. fcıııcropopliıea26 -A. sil me c.xlc rna C t
ınterna 27-A.ıibialis c:\ııdalis!X·A.
geııııpro.'\imalis
lnıeralis2')-A.
gcmıdistalis
laıcroılis30·A. 1ibi:lli s cranin lis
v.\'.o.
Vee.F_k. Ocr,"I99~. 6(1-2)· 18"'~"
"
,,-->'/
Şekil
_\ : Aorta
Abdoıııinalisve son kolIInn.
Lıı NlIR. H.H.ARI.l..ÖZOOOORU. II.KARADAD
43
vs.o.
Vet. Fak. o.:rg.I99~. 6(1·2): 38·4~ I.H. "üK. H.H .. -\.KI. Z.ÖZOı:xx";KU. H.KARADAÖ11
\--_-17
Şekil
-2 : A.i1iaca
exıernave
dııllıırı." i
Şekil -J: A.poplitea'nın
regio
poplite.1·d:ıki dagılımı44
iYS.O. V"t.Fık.I)cr,. 1995. 6( 1.2): 3~.~~
ı
Şekil·~ : A.popliıea'dan
çtktp
pmell;I'~'a gönderdiğidallar
$ck;I.5 : Yen; Zelanda
Ta\"şal1ına u~'sulatlananeriographi
,","ıo /...:I""ct .. T",~."lnr"ld~ Atk.ı...c"k AJ'"ri~'I"ro
~I.k"","<>to",ik '" S"I'1t"'" A'~~1n"'al'"
• • _.,J,<OO;
,,..--ıı