TARİHİ:
NO : Sayfa 1 / 8
KİMYASAL MADDELER TALİMATI
1) AMAÇ.
………işyerinde çeşitli birimlerde kullanılabilecek olan çeşitli kimyasal maddelerle yapılan çalışmalara ait genel iş güvenliği kurallarını tespit etmek ve ilgililere tebliğ etmektir.
2) KAPSAM:
İşyerlerinde kullanılacak olan her türlü kimyasal maddeleri, alınacak tedbirleri ve bu maddelerle çalışanları kapsar.
3) İLGİLİ PROSEDÜR:
Bu Talimat , “Riskli İşler Prosedürü”’ nün bir ekidir.
4) KISALTMALAR:
İSG: İş Sağlığı ve Güvenliği,
İSGOŞ : İş Sağlığı ve Güvenliği Organizasyon Şeması, İSGK: İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu
İGU: İş Güvenliği Uzmanı İ.K : İş Kazası,
M.H: Meslek Hastalığı,
5) İLGİLİ MEVZUAT:
5-1) 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası,
5-2) İş Güvenliği Uzmanlarının Görev, yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik, 5-3) Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik,
5-4) Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik, 6) KİMYASAL MADDELERİN MALZEME GÜVENLİK BİLGİ FORMLARI:
6-1) İşyerinde kullanılmakta olan bütün kimyasal maddelerin MSDS (Malzeme Güvenlik Bilgi Formları) tedarikçi veya imalatçıdan temin edilecek ve ayrı bir dosyada bulundurulacaktır.
6-2) Bu formlardan faydalanılarak, bu kimyasal maddelerin özgün iş sağlığı ve güvenliği talimatları hazırlanacak ve ilgili personele imza karşılığı tebliğ edilecektir.
TARİHİ:
NO : Sayfa 2 / 8
KİMYASAL MADDELER TALİMATI
6-3) Bu talimatlar, kimyasal maddelerin depolandığı ve kullanıldığı yerlere ayrı ayrı asılacaktır.
6-4) İşyerinde kullanılmakta olan kimyasal maddeler ve “Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık Ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik” başta olmak üzere bu konudaki mevzuat hakkında çalışanlar bir eğitime tabi tutulacaktır. Eğitime katılanların ad, soyad ve imzaları bir katılım belgesine alınacaktır.
7) BİRBİRLERİYLE UYUMLU VE UYUMSUZ OLAN KİMYASAL MADDELER:
7-1) Her kimyasal madde birbiriyle uyumlu değildir. Bunun anlamı uyumsuz maddeler bir araya getirilirse, kendiliğinden reaksiyona girerek, ortama daha tehlikeli başka maddeler yayarlar. Bu bakımdan birbirleriyle uyumlu ve uyumsuz olan kimyasal maddeler için aşağıdaki tablodaki kurallar uygulanacaktır.
TARİHİ:
NO : Sayfa 3 / 8
KİMYASAL MADDELER TALİMATI
6-2) Yukarıdaki tabloda genel formülasyonları verilen kimyasal maddelerin aşağıdaki tabloda isimleri verilerek birbirleriyle uyumlu ve uyumsuz olan kimyasal maddeler daha açık bir şekilde izah edilmiştir.
KİMYASAL ADI BİR ARAYA GETİRİLMEMESİ VE TEMAS ETTİRİLMEMESİ GEREKEN KİMYASAL MADDELER AMONYAK (SUSUZ) Civa, Klor, kalsiyum Hipoklorit, İod, Brom, Hidroflorik Asit
AMONYUM NİTRAT Asitler, Metal Tozları, parlayıcı sıvılar, Kloratlar, Nitritler, Kükürt, İnce bir şekilde bölünmüş olan Organikler veya
Yanıcı Maddeler ANİLİN Nitrik Asit, Hidrojen peroksit
ALKALİ METALLER Su, Karbon Tetra Klorür ve öteki benzer klorlu hidrokarbonlar, Karbon Dioksit, halojenler ARSENİK MADDELER Herhangi bir indirgeyici ajanlar
ASETİK ASİT Kromik Asit, Nitrik Asit, Perklorik Asit, Peroksitler, Permanganantlar ve benzeri oksitleyici maddeler ASETİLEN Klor, Brom, Bakır, Florin, gümüş, civa
ASETON Konsantre Nitrik ve Sülfürik asit ve karışımları, ve kuvvetli bazik maddeler
AZİDLER Asitler
BAKIR Asetilen, Hidrojen Peroksit
BROM Amonyak, Asetilen, Butadien, Bütan, Methan, Propan ( ve diğer petrol gazları), Hidrojen, Sodyum Katrbür, Turpentin,
Benzen, Çok iyi bölünmüş metaller CİVA Aetilen Fulminik Asit, Amonyak FOSFOR (BEYAZ) Hava, Oksijen, Alkaliler, İndirgeyici Ajanlar
GÜMÜŞ Asetilen, Oksalik Asit, Tartarik Asit, Amonyak Bileşikleri, Fulminik Asit
HİDROKARBONLAR Flor, Klor, Brom, Kromik Asit, Sodyum Peroksit
HİDROSİYANİK ASİT Asitler
HİDROFLORİK ASİT Sulu veya Susuz Amonyak, Bazik Maddeler, Slika (Silis) HİDROJEN PEROKSİT Bakır, Krom, Demir, Çoğunlukla metaller ve Tuzları, Alkol,
Aseton, Organik Maddeler, Anilin, Nitrometan, Parlayıcı
TARİHİ:
NO : Sayfa 4 / 8
KİMYASAL MADDELER TALİMATI
KİMYASAL ADI BİR ARAYA GETİRİLMEMESİ VE TEMAS ETTİRİLMEMESİ GEREKEN KİMYASAL MADDELER
Sıvılar
HİDROJEN SÜLFÜR Nitrik Asit Dumanı, Öteki Asitler, Oksitleyici Ajanlar, Asetilen, Amonyak (sulu veya susuz, Hidrojen HİPOKLORİT Asitler, Aktif Karbon
HİDROPEROKSİT Organik veya İnorganik Asitler
IYOD Asetilen, Amonyak( sulu veya susuz) , Hidrojen
KALSİYUM OKSİT Su
KARBON (AKTİF)) Kalsiyum Hipoklorit, Bütün oksitleyici ajanlar
KARBON TETRAKLORÜR Sodyum
KLORATLAR Amonyak Tuzları, Asitler, Metal tozları, Kükürt, Çok iyi bölünmüş Organik ve Yanıcı Maddeler
KROMİK ASİT VE KROM
TRİOKSİT Asetik Asiti Naftalin, Kafur, Giliserol, Gliserin, Turpentin, Alkol, Parlayıcı sıvılar
KLOR Amonyak, Asetilen, Butadien, Bütan, Methan, Propan ( ve diğer petrol gazları), Hidrojen, Sodyum Katrbür, Turpentin,
Benzen, Çok iyi bölünmüş metaller KLOR DİOKSİT Amonyak, Metan, Fosfin, Hidrojen Sülfür
NİTRATLAR Sülfürik Asit
NİTRİK ASİT ( DERİŞİK)
Asetik Asit, Anilin, Kromik Asit, Hidrosiyanik Asit, Hidrojen Sülfür, Parlayıcı Sıvılar, Parlayıcı Gazlar, Bakır, Pirinç,
Herhangi bir ağır metal
NİTRİTLER Asitler
NİTROPARAFİNLER İnorganik Bazlar, Aminler
OKSALİK ASİT Gümüş, Civa
OKSİJEN Yağlar, Gres Yağı, Hidrojeni Parlayıcı Sıvılar, Katılar veya gazlar
PARLAYICI SIVILAR Amonyum Nitrat, Kromik Asit, Hidrojen Peroksit, Nitrik Asit, Sodyum Peroksit, Halojenler
PERKLORİK ASİT Asetik Anhidrit, Bizmut, ve Alaşımları, Alkol, Kağıt, Ahşap, Gres Yağı, Yağlar
PEROKSİTLER(ORGANİK) Asitler (organik veya mineral), Sürtünmeden kaçınınız, soğuk yerlerde depolayınız
TARİHİ:
NO : Sayfa 5 / 8
KİMYASAL MADDELER TALİMATI
KİMYASAL ADI BİR ARAYA GETİRİLMEMESİ VE TEMAS ETTİRİLMEMESİ GEREKEN KİMYASAL MADDELER POTASYUM Karbon Tetraklorür, Karbon Dioksit, Su
POTASYUM KLORAT/
PERKLORAT
Sülfürik Asit, Öteki Asitler, Alkali Metaller, Magnezyum, kalsiyum
POTASYUM
PERMANGANANT Gliserin, Etilen Glikol, Benzaldehit, Sülfürik Asit SELENİDLER (SELENYUM
BİLESİKLERİ) İndirgeyici Ajanlar
SİYANÜR Asitler
SODYUM Karbon Tetra Klorür, Karbon Dioksit, Su SODYUM NİTRAT Amonyum Nitrat ve Öteki Amonyak Tuzları
SODYUM PEROKSİT Etil veya Metil Alkol, Buzul Asetik asit, Asetik Anhidrit, Benzaldehit, Karbon DiSülfür, Giliserin, Etilen Glikol, Etil
Asetat, Metil Asetat, Furfural
SÜLFÜRLER Asitler
SÜLFÜRİK ASİT Potasyum Klorat, Potasyum Perklorat, Potasyum Permanganant ( Sodyum ve Lityum gibi hafif metallerle
yapmış olduğu bileşikler) TELLÜRİDLER (TELLURİUM
BİLEŞİKLERİ) İndirgeyici Ajanlar
7) ASİDİK MADDELERİN TANIMI :
pH değerleri 7 nin altında olan kimyasal maddeler, asidik maddelerdir. Bunların başlıcaları, Sülfürik Asit, Hidroklorik Asit ve Nitrik Asit’ tir. Aşağıda belirtilen bazik maddelerle birleşmeleri halinde nötr hale gelirler.
8) BAZİK MADDELERİN TANIMI :
pH değerleri 7’ nin üzerinde olan kimyasal maddeler, bazik maddelerdir. Bunların başlıcaları Sodyum Hidroksit, Potasyum Hidroksit ve Kalsiyum Hidroksit‘ dir.
8) ASİDİK MADDELERLE YAPILAN ÇALIŞMALARDA İŞ GÜVENLİĞİ TALİMATI:
TARİHİ:
NO : Sayfa 6 / 8
KİMYASAL MADDELER TALİMATI
8-1) Asidik maddeler, hermetik kaplarda saklanacak ve taşınacaktır. Kaplarda yeterli hava payı bırakılacaktır.
8-2) Asidik sıvı kapları, doldurma ve boşaltma işlemleri dışında, devamlı suretle, kapalı tutulacaktır.
8-3) Asidik sıvıların doldurulduğu, boşaltıldığı ve benzeri bir işlemin yapıldığı işyerlerinde, yere dökülen sıvının yayılmasını önlemek için döşeme mümkün olabildiği kadar kuru tutulacaktır.
8-4) Zemine kaçak yaparak dökülmüş bulunan asitlerin üzerine basılmayacak ve tehlikeli olan bu bölge uygun şekilde ikazlandırılacaktır.
8-5) Dökülmüş olan asitler hiç bir zaman odun, talaş, üstüpü, kumaş ve diğer organik maddelerle silinmeyecek, su ile yıkanacak ve tebeşir, karbonat, kireç veya benzerlerine emdirilerek temizlenecektir
8-6) Asitlerle yapılan her türlü çalışmalarda, işçiler lastik veya kauçuk eldiven, önlük, gözlük veya yüz siperi ve lastik çizme giyeceklerdir.
8-7) Çalışma yerinde bir günlük asit ihtiyacından daha fazlası bulundurulmayacaktır.
8-8) Sulandırılırken, asitler suyun içine yavaş yavaş dökülecek ve bu sırada karışım sürekli ve uygun şekilde karıştırılacaktır. Hiç bir şekilde ve nedenle, asitlerin içine su dökülmeyecektir.
8-9) Asitlerle karşılaşılan herhangi bir kaza halinde şunlar yapılacaktır:
8-9-1) Asitle temas eden kısım bol su ile yıkanacaktır.
8-9-2) Sonra %5’LİK bi karbonat çözeltisi ile yıkanarak nötralize edilecektir.
8-9-3) Tekrar bol su ile yıkanıp, sterilize vazelin sürülecektir.
8-9-4) Elbiselere sıçrarsa, elbiseler derhal çıkarılacak ve vücuda temas eden yer yukarıda izah edildiği gibi temizlenecektir.
8-9-5) Asitler kazaen içilirse, şuur açıksa bol su içilecek ve kusulmayacak veya kusturulmayacaktır. Derhal tıbbi yardım istenecek ve sağlık kuruluşuna gidilecektir.
8-10) Asitlerin depo edildiği yerlerde, sigara içilmeyecek ve açık alevli araçlar kullanılmayacaktır.
TARİHİ:
NO : Sayfa 7 / 8
KİMYASAL MADDELER TALİMATI
8-11) Asitler aside dayanıklı özel kaplarda veya cam damacanalarda bulundurulacak ve taşınacaktır. Sepetsiz, yastıksız ve koruma tertibatı iyi olmayan damacanalar çok doldurulmayacak, yerleri değiştirilirken, kırılma tehlikesi düşünülerek, boynundan tutulmayacaktır. Taşınmalarında tekerlekli özel araçlar kullanılacaktır.
8-12) Damacanaları boşaltmak için kauçuk sifon borusunun havası emilmeyecek, otomatik çalışan sifon , pompalar veya devirme araçları kullanılacaktır.
9) BAZİK MADDELERLE YAPILAN ÇALIŞMALARDA İŞ GÜVENLİĞİ TALİMATI:
9-1) Bu maddelerle çalışan işçiler lastik veya kauçuk eldiven, çizme, önlük ile gözlük veya yüz siperi kullanacaklardır.
9-2) Bu malzemelerin vücut ve elbise ile temasa gelmemesi sağlanacaktır
9-3) Elbiseye bulaşırsa, elbise derhal çıkarılacak, deriye temas eden kısım bol su ile yıkanacak ve bilahare %1’LIK borik asit veya %5’ lık asetik asit veya bunlara tekabül etmek üzere sirke veya limon sürülecektir.
9-4) Göze kaçarsa, bol su ile yıkamayı müteakip %1’LIK borik asit çözeltisi ile nötralize edilecektir.
9-5) Kazaen yutulursa önce bol su ve tercihan limon ve sirkeli suyu içilecektir. Akabinde derhal tıbbi yardım istenecek ve en yakın sağlık kuruluşuna f-gidilecektir.
9-6) Bu malzemelerin zemine dökülmemesine dikkat edilecektir. Aksi taktirde, zemin çok kaygan hale gelecek ve düşmelere neden olabilecektir.
10) TALİMATIN İLGİLİ ÇALIŞANA İMZA KARŞLIĞI TEBLİĞ EDİLMESİ:
Bu talimat, kimyasal maddelerle çalışanlara ve bunların amirlerine imza karşılığı tebliğ edilir. Bu tebligat belgesi ile bu talimat ayrı bir dosyada saklanır.
11) TALİMATIN İŞYERİNİN GÖRÜNEN BİR YERİNE ASILMASI:
Bu talimat, asidik ve bazik maddelerin bulunduğu, kullanıldığı ve depolandığı yerlerde görünen bir yere asılır.
12) TALİMATIN UYGULANMA SORUMLULUĞU:
Bu talimatın uygulanmasından, kimyasal maddelerle çalışanlar ile bunların amirleri ve İş Güvenliği Uzmanı sorumludur.
TARİHİ:
NO : Sayfa 8 / 8
KİMYASAL MADDELER TALİMATI
13) TALİMATIN UYGULANMASININ KONTROLÜ:
Bu talimatın uygulanıp uygulanmadığı, bu maddelerin bulunduğu, kullanıldığı ve depolandığı yerlerin yetkili amirleri ile İş Güvenliği Uzmanı tarafından kontrol edilir. Uygulanmadığının tespiti halinde ilgili disiplin işlemi yapılır.
14) ONAY VE YÜRÜRLÜK TARİHİ:
Bu talimat İşveren veya Vekilinin onayını takiben yürürlüğe girer.
