TEPEBAŞI RAM. TEPEBAŞI REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ e-dergisidir. *Çevr m İç Rehberl k - Ps koloj k Danışmanlık *Salgın Sürec

TEPEBAŞI RAM

TEPEBAŞI REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ e-DERGİSİDİR

*Çevr m İç Rehberl k -

Ps koloj k Danışmanlık

*Salgın Sürec

İçindekiler

ÖNSÖZ

Yücel BERAL

1

OKUL PSİKOLOJİK

DANIŞMA VE REHBERLİK SERVİSLERİNDE DİJİTAL İÇERİK HAZIRLAMADA KULLANILABİLECEK UYGULAMA/ARAÇLAR

Onur İnan SÖNMEZ

2

KRİZ ZAMANLARINDA ÇOCUKLARDA

PSİKOLOJİK SAĞLAMLIK Özgür TANRIVERDİ

6

ÇEVRİMİÇİ

DANIŞMANLIK Melike DOĞAN

9

ÇEVRİM İÇİ / UZAKTAN REHBERLİK VE

PSİKOLOJİK DANIŞMA HİZMETLERİ

Fikret KONCA

19

FOMO “FEAR OF MİSSİNG OUT”

Ziya Yalvaç

30

PANDEMİDE ÖZEL EĞİTİM

Ali KAYMAK

33

COVID-19 SALGINI DÖNEMİNDE ÖZEL EĞİTİM

ÖĞRENCİLERİNİN UZAKTAN EĞİTİM SÜREÇLERİ Aslı ŞEN SÖNMEZ

39

Rehberlik Araştırma Merkezleri çalışma bölgelerinde rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin eşgüdümünde, rehberlik hizmetlerinin niteliğini arttırmada önemli işlevlere sahiptir. Bu işlevlerden biri de rehberlik ve psikolojik danışma alanı ile ilgili araştırmalar yapmak, bilgi toplamak ve bu bilgileri yaymaktır. Merkezimiz bu işlevi yerine getirmek amacı ile belirli bir tema etrafında e- dergi çıkarmaktadır.

E-dergimiz bu sayısında “Çevrim İçi Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık – Salgın Süreci” teması etrafında hazırlanmıştır. Eğitimde teknoloji kullanımı, eğitim ile teknolojinin kaynaşması, “tekno- pedagoji” eğitimcilerin çok da hazır olmadığı bir paradigma kaymasıdır. Salgın hastalıkla birlikte öğrenme süreçlerinin dijital ortamlara kaydırılması ile fark edilir hale gelmiştir. Ancak salgın süreci sonrasında dijital teknolojilerin eğitim süreçlerinde kullanılmaya devam edeceğine hep birlikte tanık olacağız. Eğitimcilerin eğitimdeki dijitalleşmenin tek sebebini salgın hastalık sürecine özgü geçici bir durum olarak değerlendirmeleri hatalı olur. Dijital çağda eğitimdeki dönüşüm dördüncü sanayi devrimine paralel gelişen yeni eğitim paradigmasının bir parçasıdır.

E-terapi, e-danışmanlık, çevrimiçi terapi, teleterapi, telepsikoloji veya siber danışmanlık olarak da bilinen çevrimiçi danışmanlık, internet üzerinden ruh sağlığı hizmetleri vermeyi içerir.

Çevrimiçi olarak sağlanan psikolojik destek, bilgi, terapi ve diğer yardımlardır. E-posta, metin mesajlaşma, video konferans, çevrimiçi sohbet, mesajlaşma veya mobil cihaz uygulamaları yoluyla gerçekleşebilir.

Rehberlik ve Araştırma Merkezi olarak her geçen gün deneyimlerimizi zenginleştirerek rehberlik ve özel eğitim alanında yapılan çalışmaların etkililiğini artırma çabamıza devam ediyoruz. Bu süreçte birlikte çalıştığımız çalışma arkadaşlarıma, İl Milli Eğitim ve İlçe Milli Eğitim Müdürlüklerimize, ilçemizde başta ilçemiz eğitim yöneticileri, okul yöneticileri, okul psikolojik danışmanları ve özel eğitim öğretmenleri olmak üzere alana katkı ve destek veren herkese teşekkür ederim.

Yücel BERAL

Tepebaşı Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürü

1

ÖNSÖZ

OKUL

PSİKOLOJİK DANIŞMA

VE REHBERLİK SERVİSLERİNDE DİJİTAL

İÇERİK HAZIRLAMADA KULLANILABİLECEK

UYGULAMA/ARAÇLAR

GÖRSEL ^SUNUM/AFİŞ

BROŞÜR VİDEO

Hazırlayacağınız her türlü

materyal için

görsellere nasıl ulaşabilirsiniz?

Uygun görseller kullanarak afiş,

broşür, sunum vb.

nasıl

hazırlayabilirsiniz?

Hareketli

animasyon, video vb. içerikleri nasıl hazırlayabilirsiniz?

TEPEBAŞI REHBERLİK ARAŞTIRMA MERKEZİ

ONUR İNAN SÖNMEZ

REHBERLİK HİZMETLERİ BÖLÜMÜ

2

İndirilen tüm fotoğraflar

istenilen internet sitelerinde ve sosyal medya

hesaplarında rahatlıkla kullanılabilmektedir.

Sosyal medyada kullanılabilir

Telifsiz

Pixabay internet sitesi, kullanıcılara ticari anlamda

kullanabilecekleri

fotoğrafları telifsiz bir şekilde sunmaktadır.

Pixabay sitesine girdikten sonra istediğiniz görseli aratmalı ve bulduğunuz fotoğrafın hemen sağ

tarafından bulunan ücretsiz indirme butonuna basarak, istediğiniz çözünürlükte

fotoğrafı bilgisayarınıza indirebilirsiniz.

Nasıl indirebilirim?

Video indirebilirsiniz

Pixabay internet sitesi,

kullanıcılara sadece ücretsiz fotoğraf sunmamaktadır.

Pixabay sitesinde aynı zamanda telifsiz video

hizmeti de bulunmaktadır.

Psikolojik Danışma ve Rehberlik Servisi!

Sunum, broşür, tanıtım gibi çalışmaları sıklıkla yapan okul PDR servislerinin bu

çalışmaları daha iyi

yapabilmesi için görsellerin yadsınamaz bir önemi

bulunmaktadır. Çevrim içi aktivitelerin arttığı

günümüzde doğru görsel ile bilgi aktarımının öneminin de arttığı gözlemlenmektedir.

Pexels

Alternatif olarak ücretsiz

kullanabileceğiniz pexels sitesini

inceleyebilirsiniz.

TEPEBAŞI REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

Ücretsiz

İnternet sitesi,

kullanıcılara milyonlarca fotoğrafı ücretsiz bir

şekilde sunmaktadır.

Çalışmalarınızda kullanab leceğ n z görseller P xabay https://p xabay.com/tr/

s tes nden nd reb l rs n z.

1-GÖRSEL

3

Paylaş butonu ile tasarımınızı sosyal medya hesaplarınızda paylaşabilirsiniz.

İndir butonu ile görselinizi PDF ya da PNG olarak bilgisayarınıza kaydedebilir, mail, mesajlaşma uygulamaları aralığı ile de paylaşımını gerçekleştirebilirsiniz.

Nasıl paylaşabilirim/indirebilirim

Nasıl kullanılır?

Ana ekranda tasarım türlerinden ihtiyacınızı

karşılayanı seçin. Hazır bir şablon kullanmak sol tarafta birçok şablona erişebilirsiniz. Bileşenler sekmesi sizi tasarımınıza görsel, şekil, satır,

grafik, çerçeve vb. gibi eklentiler ilave edilmesi için yönlendirecektir. Metin sekmesinden

metin ekleyebilir ve çeşitli yazılar ve farklı stiller ile metin kutularına ulaşabilirsiniz. Arka plan

sekmesi, tasarımınıza şık bir plan katmanız için size seçenekler sunacaktır. Yüklemeler sekmesi ile bilgisayarınızda bulunan görsellerinizi

yükleyebilirsiniz, bunun için görseli tutup çalışmanızın üstüne bırakmanız yeterli olacaktır. Görseli İstediğiniz gibi

boyutlandırabilir ve konumlandırabilirsiniz.

Psikolojik Danışma ve Rehberlik Servisi!

Sunum, broşür, tanıtım gibi

çalışmaları sıklıkla yapan okul PDR servislerinin bu çalışmalarını daha etkili yapabilmesi için Canva basit, ücretsiz ve hızlı bir çözüm

sunmaktadır. Çevrim içi

aktivitelerin arttığı günümüzde etkili bir uygulama olarak Canva ve benzerlerinin kullanımında PDR servislerinin yetkin

olduğunu/olacağını öngörmekteyim.

Her yerde canva

Üye olduğunuz için yarım kalan işleriniz sisteme kayıt edilir.

İstediğiniz her yerde çalışmanıza devam edebilirsiniz.

TEPEBAŞI REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

Ücretsiz

Canva’nın resmi internet adresine giriş yapmalı.

Karşınıza çıkan üyelik bilgilerini girmeli ve

ardından üyelik kimliğinizi oluşturmalısınız. Üyelik

ücretsizdir.

Canva, ücretsiz web tabanlı tasarım uygulamasıdır. İnfografik, poster,

sunum, afiş, dergi, logo ya da sosyal medya gönderileri gibi birçok görseli profesyonel bir şekilde hazırlamanıza yardımcı olur.

https://www.canva.com/tr_tr/

2-SUNUM/AFİŞ BROŞÜR

4

1- Üst menüde bulunan önizleme sekmesine tıklıyorsunuz

2- Ücretsiz ön izlemeyi seçiyorsunuz.

3- Videonun hazırlanması biraz zaman alabilir.

4- Video hazır olunca indir seçeneği ile bilgisayarınıza indiriyorsunuz.

5- Üyelik kısmınız da bulunan videolarım bölümünden

de indirebilirsiniz.

Nasıl paylaşabilirim/indirebilirim

Nasıl kullanılır?

Ücretsiz üye olduktan sonra video

oluşturmak için video oluştur sekmesine tıklıyorsunuz. Bir çok hazır şablon önünüze geliyor, buradan sahne sayısını göz önüne alarak seçim yapıyorsunuz. Şimdi oluştur butonuna tıkladıktan sonra; sahne ekleyin seçiyorsunuz. Sol taraftan istediğiniz

sahneleri seçip sağ altta bulunan ekle

butonuna tıklıyorsunuz. Sayfalara tek tek eklemek istediğiniz yazıları ekleyip varsa resimlerinizi yüklüyorsunuz. Üst menüde bulunan müzik sekmesi ile istediğiniz

müziği seçebilirsiniz.

Psikolojik Danışma ve Rehberlik Servisi!

Her geçen gün dikkat süresinin kısaldığı

günümüzde okul PDR

servislerinin aktarım yapma amaçlı hazırlayacağı

animasyon, video ve hareketli sunumları için kolaylaştırıcı ve basit ara yüzü ile Renderforest etkili bir araç olacaktır.

Her yerde kullanım

Üye olduğunuz için yarım kalan işleriniz sisteme

kayıt edilir. İstediğiniz her yerde çalışmanıza devam edebilirsiniz.

TEPEBAŞI REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

Ücretsiz

Sınırsız sayıda kaliteli video

oluşturabilir, bunları indirebilir ve sosyal ağlar veya web üzerinden paylaşabilirsiniz. Kişisel kullanımınız için; çevrimiçi animasyonları, slayt gösterilerini, eğitim videolarını,

mevcut şablonlar kullanarak

hazırlayabilirsiniz. Tanıtım videoları, kinetik tipografi, açıklayıcı videolar, referanslar ve daha pek çok

seçeneğe kolayca ulaşabilirsiniz.

Renderforest, bireylerin ve şirketlerin özel veya ticari amaçlı videoları

oluşturmalarını sağlayan bir çevrimiçi video üretim platformudur.

https://www.renderforest.com/tr/

3-VİDEO

5

KRİZ ZAMANLARINDA

ÇOCUKLARDA PSİKOLOJİK SAĞLAMLIK

Ö Z G Ü R T A N R I V E R D İ

R E H B E R L İ K H İ Z M E T L E R İ B Ö L Ü M Ü

Mevcut salgın nedeniyle çocukların güvenli ve öngörülebilir bir yer olarak dünya hakkındaki inançları değişti. Okullar kapatıldı, etkinlikler iptal edildi ve anne ve babalar bu “yeni normale”

ayak uydurmak ve uyum sağlamak zorunda kaldılar. Çocuklar daha çok kendi başlarına kalmak zorunda kaldılar.

Aşağıdaki, New York Üniversitesi Çocuk Merkezi Çalışması, Travma, Afet ve Ölümden Sonra Çocuklara Bakım: Ebeveynler ve Profesyoneller için Bir Kılavuz (2006) ' dan bir alıntıdır ve çocuklarda direnç oluşturma ve güçlendirme ile ilgili özelliklerin bir rehberini sunar.

Çocuğunuzun dayanıklılığını geliştirmesine ve başa çıkmasına yardımcı olabilmek için çocukların aşağıda listelenen tüm faktörleri sergilemesine gerek yoktur.

Bazı çocuklarda istenmeyen yaşam deneyimlerinden sonra, çeşitli güçlü yönler veya dirençli nitelikler ortaya çıkabilir. Dayanıklılık, çocukların ve yetişkinlerin zorlu ve tehdit edici deneyimleriyle baş etmede farklı yollar bulmasına neden olabilir.

Unutulmamalıdır ki, güçlüklerle etkin bir şekilde baş edebilme ve yaşananların sonuçlarına başarılı bir şekilde uyum sağlama, zorlukları izleyen bir dizi inanç, duygu ve davranıştır. Dayanıklılık, bireylerin sahip olduğu veya sahip olmadığı bir özellik değildir. Deneyimlerle beslenebilir, öğrenilebilir ve şekillendirilebilir. Yakın çevrenin bireysel farklılıkları ve iyileşme tepkileri ile şekillenir.

İyi ilişkiler: Aile üyeleri ve arkadaşlarla ilgili, destekleyici ve güçlü ilişkiler, çocuklarda dayanıklılığı artırır.

Olumlu bakış açısı: Gelecek hakkında ümitli ve olumlu bir bakış açısına sahip çocukların güçlüklerle etkili bir şekilde başa çıkma olasılıkları daha yüksektir.

İyimserlik: Zorluklarla baş edebilen çocuklar iyimser bir bakış açısına sahiptir.

Özgüven ve olumlu benlik görüşü: Dirençli çocuklar kendilerine, becerilerine ve yaşamlarını ve durumlarını kontrol etme yeteneklerine inanırlar.

Belirleyici: Esnek özelliklere sahip çocuklar proaktif olma ve durumlarının kontrolünü ele alma eğilimindedir. Kendileri için kararlar alırlar ve bunları gerçekleştirmek için adımlar atarlar.

TEPEBAŞI REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

ÇOCUKLARIN PSİKOLOJİK DİRENCİNİ ARTTIRMAK İÇİN İPUÇLARI

Aşağıda, bir kriz olayının ardından çocukların ve ergenlerin üstesinden gelmelerine yardımcı olacak yetişkinler için bazı ipuçları verilmiştir:

Güvenli ve öngörülebilir bir ortam sağlayın.

Çocukların güvenliğini sağlamanın yolları ile ilgili olarak uzmanlarının tavsiyelerinden haberdar olun. Güvenli ve öngörülebilir ortamlar, çocukların zamanlarını çocukluğun temel görevleri olan oynamak, öğrenmek ve büyümek için harcamalarını sağlayacaktır.

Çocukların bir yetişkinle yakın ilişki kurmalarına ve sürdürmelerine yardımcı olun.

En zor koşullar altında bile çocuklar, kendileriyle sık sık zaman geçiren destekleyici, şefkatli ve kabul eden en az bir yetişkinle ilişki kurduklarında başarılı olurlar.

Sarılmalardan sonra, çocuklara ne olduğu hakkında ne anladıklarını ve hangi soruları veya endişeleri olduğunu sorun. Olası yanlış anlaşılmaları dinleyin. Durumla ilgili tartışmanızı uygun şekilde çerçevelemek ve korkutucu veya gereksiz ayrıntılardan kaçınmak için önce endişelerini dinlemelisiniz. Konuşmayı bitirdiklerinde, nasıl yaptıklarını ve onlara nasıl yardımcı olabileceğinizi sorun.

Hedef odaklı: Dayanıklı özelliklere sahip çocuklar gerçekçi hedefler geliştirebilir ve hedeflerine etkili bir şekilde ulaşabilirler. Hedeflerine ulaşmak için adımlar atma konusunda proaktiftirler.

Kalıcı: Görevleri yerine getirmek ve hedefleri tamamlamak için çok çalışan çocukların stresli zamanlarda dirençli olma olasılığı daha yüksektir.

Hayal kırıklığına tolerans: Dirençli çocuklar, sinir bozucu durumlarla başa çıkabilir ve sinir bozucu ve üzücü durumlara tahammül edebilir. Güçlü duyguları ve dürtüleri yönetebilirler.

Geçmişin Kabulü : Dayanıklı çocuklar geçmişteki olayların değiştirilemeyeceğini kabul edebilirler.

Gerçekçi: Stresli bir olayla karşı karşıya kaldıklarında bile, dirençli çocuklar stresli durumu bağlam içinde değerlendirir ve olayları orantısız bir şekilde patlatmaktan kaçınırlar. Bu çocuklar işleri perspektif içinde tutabilirler.

İhtiyaçlarına ve duygularına dikkat edin: Yardım isterler ve duyguları ve deneyimleri hakkında konuşurlar. Ayrıca keyif aldıkları ve rahatlatıcı buldukları aktivitelere de katılırlar.

TEPEBAŞI REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

Çocukların ve gençlerin kendilerini sakinleştirecek teknikleri bildiklerinden emin olun.

Çocuklara ve ergenlere oyun, tartışma, sanat etkinlikleri, müzik veya fiziksel rahatlama ve egzersiz yoluyla rahatlama fırsatı verin. Egzersiz, kas gevşetme teknikleri, derin nefes egzersizleri ve sakin zihinsel imgeler kullanmak stresi azalttığı kanıtlanmış tekniklerdir.

Bazen bir resim çizerken veya oyuncaklarıyla oynarken onlarla birlikte oturmak, kendilerinin tam olarak farkında olmasalar bile, hissettiklerini iletmenin bir yolunu bulmalarına yardımcı olur.

Küçük çocuklar

• Küçük çocukların, hissettiklerini ifade edecek kelimeleri bulmak için yardımınıza ihtiyacı olabilir. Üzgün veya kafası karışmış hissetmenin normal olduğunu söyleyerek onlara aralarından seçim yapabilecekleri kelimeler sunun. Nasıl hissettiğinizi paylaşarak ve kendinizi daha iyi hissetmenize yardımcı olmak için ne yaptığınızı açıklayarak iyi bir rol model olun. Oyun, çizim, hikaye anlatımı veya diğer yaratıcı etkinlikler yoluyla duygularını ifade etmeleri için onları cesaretlendirin.

7

Olumsuz tepkileri izleyin ve müdahaleler sağlayın.

Orijinal bir olay geçmiş olsa da, psikolojik tepkiler gecikebilir. Aslında, insanlar genellikle bir olaydan üç ay sonrasına kadar sorunlu tepkiler yaşamazlar. Öfke ve saldırganlık ya da kronik sinirlilik şeklinde kendini gösteren anksiyete reaksiyonları, kendileri ve başkaları için güvenlikle ilgili ısrarcı endişeler, kaygı uyandıran durumlardan kaçınma ve olağan faaliyetler üzerindeki konsantrasyonun azalmasına karşı tetikte olun.

Çocukları bilgilendirin, gerçekleri tartışın ve haber kapsamını sınırlayın.

Bilgi, okul öncesi ortamlarda bile, kulak misafiri olan konuşmalar, haberler ve daha büyük çocuklar arasındaki tartışmalar yoluyla çocuklara süzülür. Çocuklara temel gerçekleri sağlamak, felaketin gerçek istatistiksel olasılığını anlamak ve güvence vermek, çocukların korkutucu ve potansiyel olarak travmatik zamanlarda başa çıkmalarına yardımcı olmanın yollarıdır.

Çocukların eylemlerine rehberlik edecek bir dizi değer oluşturmalarına yardımcı olun.

Eylemlerini değerlere dayandıran çocuklar, diğerlerinden daha az depresyon ve anksiyeteden muzdariptir.

Daha büyük çocuklar ve ergenler

• Daha büyük çocuklar ve ergenler, başkalarının ne düşündüğü hakkında konuşmayı daha kolay bulabilir.

-"Arkadaşım Deniz, asla ayrılmayacaklarından emin olmak için annesini takip edip durduğunu söyledi. O bir ucube değil mi?" Böyle bir durumda,

-"Bahse girerim sen de gerçekten bunu hissediyorsundur" diyerek maskeyi çıkarmayın . Bunun yerine, Deniz'in ne hissettiği ve bunun nasıl anlaşılabilir olduğu hakkında konuşun. Çocuğunuza Deniz'in annesinin kendisini daha güvende hissetmesi için ne yapabileceğini sorun. Daha büyük çocukları soru sormaya ve duygularını paylaşmaya teşvik edin. Sorularına sakin, yaşa uygun yanıtlar verin ve duygularını küçümsemeyin. Çocukların trajedi ve felaketin istatistiksel olasılığını anlamalarına yardımcı olun.

Hayatlarımız üzerinde büyük etkisi olan olayların gerçekte olduğundan daha sık gerçekleştiğine inanma eğilimindeyiz. Örneğin, Kovid 19 salgınının gerekli önlemler alındığında riskin azaldığı, korunmayı büyük bir oranda gerçekleştirebileceğimizi anlatın.

TEPEBAŞI REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

Çocukların gelecek için olumlu bir bakış açısı geliştirmelerine yardımcı olun.

Olumsuz olayların geçici olduğuna inanan çocuklar, geleceklerini daha iyi hale getirmek için adımlar atabilirler. Bakım verenlerin, çocukların stresle etkili bir şekilde başa çıkma yeteneklerine dair bir öz yeterlik duygusu ve inanç geliştirmelerine yardımcı olmaları önemlidir.

Kendi fiziksel ve zihinsel sağlığınıza dikkat edin.

Çocukların ulaşılabilir, destekleyici, sakin ve olabildiğince zihinsel ve fiziksel olarak sağlıklı yetişkinlere ihtiyacı vardır. Çocuklar destek, rehberlik ve güvence için yetişkinlere bakıyor.

KAYNAKLAR

1.L.Draugh Krystal (2020), Fostering Resilience in Children During Times of Crisis.

(https://www.hattiesburgclinic.com/fostering-resilience-in-children-during-times-of-crisis/

,erişim:04.05.2021)

2.How to Support Your Child’s Resilience in a Time of Crisis(2020).

(https://www.healthychildren.org/English/healthy-living/emotional-wellness/Building- Resilience/Pages/How-to-Support-Your-Childs-Resilience-in-a-Time-of-

Crisis.aspx,erişim:04.05.2021)

8

ÇEVRİMİÇİ DANIŞMANLIK

MELİKE DOĞAN

REHBERLİK HİZMETLERİ BÖLÜMÜ

E-terapi, e-danışmanlık, çevrimiçi terapi, teleterapi, telepsikoloji veya siber danışmanlık olarak da bilinen çevrimiçi danışmanlık, internet üzerinden ruh sağlığı hizmetleri vermeyi içerir. Çevrimiçi olarak sağlanan psikolojik destek, bilgi, terapi ve diğer yardımlardır. E-posta, metin mesajlaşma, video konferans, çevrimiçi sohbet, mesajlaşma veya mobil cihaz uygulamaları yoluyla gerçekleşebilir.

Çevrimiçi danışmanlık bir danışman ve danışan arasında devam eden çevrimiçi etkileşimler için resmi bir terim haline geldi: Danışan ve danışman ayrı veya uzak konumlardadır ve birbirleriyle iletişim kurmak için elektronik araçlar kullanırlar (Bloom, 1998; Ainsworth, 2000 ve Manhal-Baugus, 2001’den akt. Moore, C. 2021).

Sucula ve arkadaşları (2012’den akt. Moore, C. 2021) benzer bir tanım veriyor: E- terapi, e-posta, video konferans, sanal gerçeklik teknolojisi, sohbet teknolojisi veya bunların herhangi bir kombinasyonu yoluyla ruh sağlığı hizmetleri sunan lisanslı bir ruh sağlığı uzmanlığı olarak tanımlanmaktadır.

Bir danışman çevrimiçi uygulama yaparken, profesyonel bir danışmanlık ilişkisi oluşturmak için iletişim yoluyla sürekli danışanla aktif olarak ilgilenir (Ainsworth, 2001; Postel, de Haan ve De Jong, 2008’ den akt. Moore, C. 2021):

·Eş zamanlı - aynı anda gerçekleşen (örneğin, canlı sohbet);

·Eş zamansız - bir süre boyunca ileri geri gerçekleşen (örneğin, e-posta)

·İkisinin bir kombinasyonu.

TEPEBAŞI REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

Eş zamanlı ve eş zamansız danışmanlık- terapi yöntemleri arasındaki ayrıma ek olarak, danışmanlar danışanlarını desteklemek için karma yaklaşımın bir parçası olarak çevrimiçi yolları seçebilirler. Karma yöntem, çevrimiçi ve yüz yüze danışmanlığın bir karışımını ifade eder. Bunun temelini oluşturan mantık, psikolojik yardımın en azından bir kısmını çevrimiçi olarak sunarak daha erişilebilir hale getirilebilmesidir.

9

ÇEVRİMİÇİ DANIŞMANLIĞIN- TERAPİNİN TARİHÇESİ

Bir terapist ile danışan arasındaki uzaktan iletişim yeni bir kavram değildir. Örneğin, 20.

yüzyılda Sigmund Freud ve diğer akıl sağlığı uzmanları, bakımları altındaki insanlara mektuplar gönderdiler. Bu mektuplar sayesinde terapistler, danışanlara psikolojik destek sundular ve geri bildirim alabildiler.

20. yüzyılda kişisel bilgisayarlar ve internet kullanımı yaygınlaştıkça uzaktan danışmanlığın popülaritesi ve etkinliği artmıştır. Başlangıçta ruh sağlığı hizmetleri kendi kendine yardım kitapları ve çevrimiçi destek grupları şeklinde verildi. Kendi kendine yardım grupları 1982'nin başlarında internette ortaya çıkmaya başladı.

Teknoloji ilerledikçe, danışmanlar yardım vermek için web sohbetleri, anlık mesajlaşma, metinler, e-postalar, video konferanslar ve mobil uygulamaları kullanmaya başladı. Bugün, ruh sağlığı bilgileri sunan çok sayıda site ve özel e-terapi klinikleri var. Akıllı telefonların yaygınlığı, erişilebilir ve genellikle oldukça uygun fiyatlı bir dizi uygulama tabanlı seçeneğe yol açmıştır. Kanıtlar, bu tür seçeneklerin bazı insanlar için etkili bir tedavi seçeneği olabileceğini de giderek daha fazla göstermektedir (Morin, A. 2020).

Çevrimiçisağlık hizmetlerinin mevcudiyetindeki bu çarpıcı artış, internet üzerinden ruh sağlığı hizmetleri almak isteyen danışanlar için bilgi ve yönergelere ihtiyaç duyulmasına yol açmıştır.

ÇEVRİMİÇİ DANIŞMA GÜVENLİĞİ, ETİK VE YASAL SORUNLAR

Çevrimiçi danışmanlık, yüz yüze etkileşimler yerine bilgisayarlar veya mobil cihazlar aracılığıyla danışan-danışman iletişimini içerdiğinden, güvenlik sorunları devreye girer. Ek olarak, bazı etik ve yasal endişeler ortaya çıkar.

Güvenlik

Çevrimiçi danışmaya katılan danışmanların ve danışanların, aşağıdakiler dahil, verilere ve özel bilgilere yönelik potansiyel güvenlik tehditlerinin farkında olması gerekir:

Bilgisayar virüsleri Hackerlar

Cihazların hasar görmesi veya çalınması Yetersiz güvenlik sistemleri veya yazılımı Teminatsız elektronik dosyalar

Kimlik dolandırıcılığı

TEPEBAŞI REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

Bankacılık veya alışveriş gibi dijital çağda çevrimiçi hale gelen diğer yaygın uygulamalarda olduğu gibi, güvenlik ve mahremiyet, tüm e- sağlık hizmetleri için en önemli öncelikler olmalıdır. Bu potansiyel mahremiyet ihlalleri nedeniyle hem danışmanların hem de danışanların, kullandıkları teknolojinin ve sahip olabileceği olası sınırlamaların farkında olmaları gerekir. Her iki taraf da çevrimiçi danışmanlık ilişkisinin, güvenlikle ilgili herhangi bir kaygıdan etkilenmesini engellemek için ellerinden geleni yapmalıdır.

Gizlilik ihlali riskini azaltan güvenli, güncel yazılım ve uygulamaları kullanın. Bu çabada size daha iyi yardımcı olabilecek yeni teknolojilerden veya çevrimiçi programlardan haberdar olun.

Herhangi bir çevrimiçi etkinlikte olduğu gibi, kişisel bilgilerinize karşı son derece koruyucu olmalısınız. Danışman ve danışan güvenli bir program kullandığından emin olmadığı sürece özel hiçbir şey paylaşmamalıdır.

Yönergeler

Amerikan Psikoloji Derneği, aşağıdaki önlemleri içeren, çevrimiçi yardım hizmetlerini kullananlar için geçerli olabilecek önerilerde bulunur:

·Gerekli güvenlik önlemleri dahil, kullandığınız teknolojiyi anlamak için elinizden gelenin en iyisini yapın.

·Sosyal medyayı kullanırken dikkatli olun ve arama geçmişinizin bile potansiyel bir güvenlik riski olduğunu unutmayın.

·Elektronik iletişimin halka açık olma riskinin daha yüksek olduğunu bilin.

·Sağlam parolalar, veri şifreleme ve diğer benzer güvenlik önlemleri kullanın

·Danışmanların-terapistlerin, uygun olduğunda verileri ve diğer özel bilgileri güvenli ve emniyetli bir şekilde imha etmeleri de teşvik edilir.

Bilgilendirilmiş Onam

Çevrimiçi danışmanlık ile ilgili ilk etik kaygı bilgilendirilmiş onamdır.

Bilgilendirilmiş onam, bir hastanın veya danışanın yardım için izin vermeden veya bilgilerini ifşa etmeden önce kullanılan yasal bir prosedürdür. Bilgilendirilmiş onamın unsurları danışanı, terapinin doğası, olası alternatif yardımlar ve yardımın potansiyel riskleri ve yararları hakkında bilgilendirmeyi içerir. Bunlar, yüz yüze terapilerde- danışmanlıkta olduğu gibi çevrimiçi olarak da yapılır.

Çevrimiçi uygulayıcılar danışanları ile fiziksel olarak etkileşim kuramadıklarından bilgilendirilmiş onamı elde etmek daha zordur. Bu sorun, dijital olarak gönderilen çevrimiçi yardım onay formları kullanılarak çözülebilir. Böylelikle uygulayıcılar daha iyi dokümantasyon ve kayıt tutmayı kolaylaştırabilirler. Ayrıca, danışanların da süreç başlamadan önce terapinin önemli unsurları ile ilgili bilgileri özümsemelerini sağlar.

Terapistler-danışmanlar, tüm danışanlarından bilgilendirilmiş onay aldığından emin olmalı ve profesyonel sınırlara saygı gösterme konusunda dikkatli olmalıdır.

TEPEBAŞI REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

Eğitimsiz Uygulayıcıların Riski

Kolaylığı sayesinde çevrimiçi terapiye-danışmanlığa talep olduğunda, bu ihtiyacı karşılamak için bir dizi uygulayıcı da olacaktır. Çevrimiçi danışmanlıkla ilgili en önemli endişelerden biri, uygulayıcıların yeterli ve doğru eğitim alıp almadığıdır. Çevrimiçi tüketicilerin internetteki vasıfsız uygulayıcılara yönelebilmeleridir (Childress, 2000’ den akt. Moore, C. 2021).

Bazı siteler terapi sunduklarının reklamını yapar, ancak bu iddialar yanıltıcı veya yanlış olabilir. Örneğin, uygulamaların arkasındaki kişiler psikolojik yardım vermek için lisanslı veya nitelikli olmayabilir. Yani herhangi biri bir terapist-danışman olduğunu iddia edebilir ve yardım olarak görünebilecek hizmetler sunabilir. Kanıta dayalı psikoterapi aldığınızı bilmek her zaman kolay olmayabilir. Herhangi bir Web hizmetine kaydolmadan önce, kiminle çalıştığınızı, onun bir lisansı olup olmadığını, bu lisansın nereden alındığını öğrenin.

Profesyonel hizmetler verilecekse, bu nedenle, modern teknolojiyi benimseyerek bu ihtiyacı karşılamak için adım atmak esas olarak uygulayıcıların sorumluluğundadır. Çevrimiçi terapist-danışman seçimi konusunda özenli davranmak da kullanıcının sorumluluğundadır (Barak, 1999’ den akt. Moore, C. 2021).

COVID-19 pandemi sürecinde gerekli olan sosyal mesafe önlemleri karşısında, birçok yüz yüze psikolojik yardım zorunlu olarak çevrimiçi hale geldi. Bunun bazı avantajları ve dezavantajları vardır. Çevrimiçi danışmanlığın geleneksel danışmanlık biçimine kıyasla avantajları aşağıdaki gibidir:

Ulaşılabilirlik

Çevrimiçi danışmanlığa herkes tarafından kolayca erişilebilir. Uzak ve kırsal alanlarda ikamet edenlerin, bölgelerinde uygun danışmanlık hizmetleri imkânı olmayabilir.

Fiziksel engelliler, kronik hastalar araba kullanamayabilir veya evlerini kolayca terk edemeyebilir. Bu durumlarda çevrimiçi danışmanlık, yardım için tek seçenek olabilir ve kolayca erişebilirler.

Satın Alınabilirlik- Maliyet

Çevrimiçi danışmanlık internet üzerinden yapıldığı için hem danışman hem de danışan için daha ekonomiktir. Çoğu zaman bir danışman ticari alan kiralamayı göze alamayabilir veya bunu yapmaya istekli olmayabilir. Maliyeti düşük olduğundan danışman genellikle uygun fiyatlı çevrimiçi seçenekleri sunabilir. Geleneksel danışmanlık hizmetlerine kıyasla işe gidip gelme ve diğer yönetim prosedürlerini de azaltır. Bazı çevrimiçi terapi-danışmanlık programları ve hizmetleri, halka açık web sitelerinde ücretsizdir. Bir ücret öderseniz başka yardım seçenekleriniz de olabilir.

ÇEVRİMİÇİ DANIŞMANLIĞIN AVANTAJLARI

Kolaylık

Çevrimiçi danışmanlık hem danışmana hem de danışana tercih ettikleri zaman aralıklarına göre danışmanlık seansını yapma fırsatı verdiği için çok esnek ve kullanışlıdır. Uzun mesafeler kat etmek ve yardım almak için yoğun bir programdan önemli ölçüde zaman ayırmak, yardıma ihtiyacı olan birçok insan için bir yük olabilir. Güvenilir bir internet erişiminiz varsa, çevrimiçi danışmanlık nispeten hızlı ve kolay erişim sağlar. Oturum işten sonra, gece geç saatlerde, çocuklar uyurken veya hafta sonları sizin için en uygun zamanlarda ve rahat olduğunuz her yerde gerçekleşebilir.

Danışmanlarla randevular da potansiyel olarak 7/24 planlanabilir, böylece geleneksel ortamlarda daha yaygın olan randevu planlama ve ayarlama zahmetini azaltır.

Sosyal Damgalanma

Çevrimiçi danışmanlık, danışanın danışma merkezini ziyaret etmesine gerek olmadığı için daha fazla rahatlık ve mahremiyet sağlar. İnternet, ruh sağlığı hizmetlerini daha erişilebilir hale getiriyor. İnsanlar fiziksel sağlık sorunları hakkında arkadaşları ve aileleri ile konuşurken kendilerini rahat hissedebilirler, ancak aynı derecede önemli olan ruh sağlığı endişelerini tartışırken aynı şekilde hissetmeyebilirler. Çevrimiçi erişim, geçmişte ruh sağlığı sorunlarıyla ilgili damgalanmanın üstesinden gelmeyi kolaylaştırır.

Danışanın, bilgisayar aracılığıyla kendi evinden katılması, onu rahatsız eden sorunlarını paylaşmaktan rahatsız olmamasına, kendisini daha rahat ifade etmelerine yardımcı olur.

TEPEBAŞI REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

Anonimlik

Çevrimiçi danışmanlık yüz yüze görüşme içermediğinden, danışanların ırk, cinsiyet, yaş, beden veya fiziksel görünüm konusunda herhangi bir önyargı olmadan daha açık bir şekilde iletişim kurmasını sağlar. Bu nedenle, danışanın dürüst olma şansı ve dolayısıyla kendini ifade etme durumunda daha yüksek geçerlilik vardır.

Çeşitli iletişim biçimleri

İnternet üzerinden iletişim çoğunlukla sohbetler, e-postalar ve anlık mesajlaşma hizmetleri gibi yazılı formlardadır. Duygusal iyileşme için önemli bir yaklaşım sağladığından, sıkıntılı zamanlarda yazmanın özellikle danışanlar için yararlı olduğuna inanılmaktadır. Bu nedenle etkileşimli bir terapötik yazı biçimidir. Terapötik yazı yoluyla yapılan müdahaleler, danışanları kendilerini daha düşünceli, öz-yansıtıcı ve anlayışlı bir şekilde ifade etmeye teşvik etmede oldukça etkilidir. Aynı zamanda, danışanın kendisini gözden geçirmesinde, değişimini ve ilerlemesini değerlendirmesinde bir referans noktasına sahip olması için yazılı bir kayıt yararlıdır. Çevrimiçi iletişim birçok kişi için, özellikle genç yetişkinler veya teknolojiyi sık kullananlar için çok rahattır.

Daha fazla insan iletişim kurmak için e-posta, web seminerleri ve metin mesajlarını kullanıyor.

Bu, özellikle kişisel veya özel bilgileri ifşa ederken biriyle yüz yüze konuşmaktan daha rahat veya daha kolay görünebilir.

Çevrimiçi danışmanlık, belirli durumlarda insanlar için potansiyel olarak çok yararlı olabilirken, bu noktada, geleneksel danışmanlık seçeneklerine göre bazı riskler veya dezavantajlar barındırıyor.

Ekipman kullanımıyla ilgili sorunlardan kaynaklanan gecikmeler

Yaygın olarak danışanlara sunulmakla birlikte, çevrimiçi danışmanlık hala bilgisayarlara ve internete erişimi olanlarla sınırlıdır. Aynı zamanda, yalnızca dijital teknolojiyi belirli bir yeterlilik seviyesinde kullanabilenler için gerçekçidir (Oravec, 2000’den akt. Gans, S. 2020). Teknolojiyle ilgili beceri eksikliği, hassas bilgilerin uygun şekilde depolanmaması veya ekipmanın doğru kullanılmaması durumunda gizlilik sorunlarına yol açabilir.

Sınır Sorunları

Sınır sorunları, uygulayıcılar için potansiyel olarak bir endişe kaynağıdır. Belirlenmiş bir buluşma zamanı ve yerinin mesleki sınırları olmadan, bazı araştırmacılar danışmanların aşırı mesajlaşma veya taciz konusunda daha yüksek bir riskle karşı karşıya olduğunu iddia etmektedir (Hunt, 2002’

den akt. Gans, S. 2020).

Sözel olmayan iletişim eksikliği

Sözel olmayan ve bağlamsal ipuçlarının yokluğunda, internet üzerinden yapılan metin tabanlı iletişimlerde yanlış iletişim daha olasıdır. Video konferansla bile, danışman genişleyen gözbebekleri, gergin ayağa vurma veya seğirme gibi belirtileri fark edemeyebilir. Çoğu durumda, çevrimiçi danışmanlar yüz ifadelerini, ses sinyallerini veya vücut dilini göremezler. Bu sinyaller genellikle oldukça açıklayıcı olabilir ve danışmana duygularınızın, düşüncelerinizin, ruh halinizin ve Gizlilik Sorunları, Mahremiyet ve Güvenilmez Teknoloji

Çevrimiçi danışmanlık, gizlilik, bilgilendirilmiş onam ve veri sızıntısı gibi daha etik konularda riskleri beraberinde getirir. Bir kişinin e-postası saldırıya uğrayabilir veya yanlış kişiye bir mesaj gönderilebilir. Ancak bunların üstesinden gelmek için ilerlemeler kaydedilmektedir.

Gizlilik, çevrimiçi danışmanlıkta daha geleneksel yardım verme biçimlerinde olduğu kadar önemlidir. Bilgi çevrimiçi olarak iletildiğinden, durum gizlilik sızıntılarına neden olur ve daha fazla endişe yaratır. Teknoloji sorunları, gerçekten ihtiyacınız olduğunda tedaviye erişmeyi de zorlaştırabilir.

TEPEBAŞI REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

ÇEVRİMİÇİ DANIŞMANLIĞIN DEZAVANTAJLARI

13

Şiddetli veya karmaşık ruh sağlığı sorunlarını ele almada zorluk.

Çevrimiçi danışmanlar danışandan uzak olduğu için, bir kriz olduğunda hızlı ve etkili bir şekilde yanıt vermek zordur. Bir danışan intihar düşüncesi yaşıyorsa veya kişisel bir travma yaşadıysa, danışmanın doğrudan yardım sağlaması zor hatta imkânsız olabilir.

Çevrimiçi danışmanlık, çeşitli durumlarda yararlı olabilir ama yakın ve doğrudan yardım veya yüz yüze müdahale gerektiren ciddi psikiyatrik hastalıklara uygun değil.

Örneğin, ciddi bir bağımlılığınız varsa veya bir ruhsal durumun daha şiddetli veya karmaşık belirtilerine sahipseniz, çevrimiçi danışmanlığın kapsamı sınırlı olabilir. Bu nedenle genellikle bu tür durumlarda etkili değildir.

Bazı insanlar çevrimiçi ortamda kendilerini daha rahat hissedebilirler.

Özellikle de bu tür iletişim yöntemlerine daha yakından aşina olan genç insanlar. Ancak bazıları daha doğrudan insan teması kullanan danışmanlıktan daha fazla yararlanabilirler.

Çevrimiçi danışmanlık herkes için doğru değildir ve belirli durumlar için uygun bir seçim olmayabilir. Bir kişinin ciddi bir zihinsel rahatsızlığı olduğunda veya intihar ya da kendine zarar verme düşüncesi yaşadığında çevrimiçi danışmanlık önerilmez. Ciddi bağımlılıkları olan veya bir psikolojik rahatsızlığın daha şiddetli semptomları olan kişiler, muhtemelen çevrimiçi seçeneklerin sağlayabileceğinden daha yoğun yardıma ihtiyaç duyar.

Bununla birlikte, çevrimiçi ve yazılı danışmanlık bazen geleneksel danışmanlık için yararlı bir tamamlayıcı olabilir. Bipolar bozukluk, bağımlılıklar, TSSB ve şizofreni gibi bazı durumlar yalnızca çevrimiçi yardım için uygun olmayabilir, ancak geleneksel yardımları destekleyen çevrimiçi hizmetlerden yararlanabilirler. Örneğin, araştırmalar, metin yoluyla verilen yardımın şizofreni hastalarının ilaç planlarına uymalarına yardımcı olabileceğini öne sürüyor (Block D.B. 2020).

Kanıtlar ayrıca, çevrimiçi danışmanlık kullanmanın, bir kişinin fazladan yardıma ihtiyaç duyması halinde yüz yüze danışma arama olasılığını artırabileceğini göstermektedir. Örneğin, bir çalışma, çevrimiçi danışmanlığın sağlayabileceğinden daha yüksek düzeyde bir yardıma ihtiyaç duyan üniversite öğrencilerinin, çevrimiçi bir programa zaten katılmış ve çevrimiçi bir danışmanla çalışmışlarsa yardım alma olasılıklarının daha yüksek olduğunu buldu (Block, D.B. 2020).

Çevrimiçi danışmanlık her durum için tek yardım olarak her zaman uygun olmayabilir, ancak daha yoğun bir yardım biçimine doğru ilk adım olarak yararlı olabilir.

TEPEBAŞI REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

ÇEVRİMİÇİ DANIŞMANLIK NE ZAMAN KULLANILMAMALIDIR?

ETKİLİLİK

Çevrimiçi terapi-danışmanlık bazı zorluklar sunsa da, çevrimiçi ruh sağlığı hizmetlerini kullanan birçok kişiden destek görmüştür. World Journal of Psychiatry dergisinde yayınlanan çalışmalar gözden geçirildiğinde, video konferans yoluyla ruh sağlığı hizmeti alan kişiler "yüksek düzeyde memnuniyet" bildirdi (Akt. Morin, A. 2020).

Araştırmalar ayrıca çevrimiçi danışmanlık-terapinin kaygı, depresyon, doğum sonrası depresyon, yeme sorunları, ilişki sorunları, ebeveynlik sorunları, panik atak, travma sonrası stres bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk gibi bir dizi ruh sağlığı sorununda etkili olabileceğini öne sürüyor.

14

Araştırmacılar, çevrimiçi Bilişsel Davranışçı Terapi uygulamalarının (BDT'nin) depresyon, anksiyete ve hastalıkla ilişkili duygusal sıkıntılarda etkili olduğunu bulmuşlardır. Bazı durumlarda sonuçlar, bazı hastaların çevrimiçi yardım ile geleneksel yüz yüze BDT kullananlara göre gerçekten daha iyi sonuçlara sahip olduğunu gösterdi. 2017'de yapılan çalışmaların bir incelemesi, çevrimiçi BDT'nin ruhsal sağlık sorunları için uygun fiyatlı ve etkili bir seçenek olduğu sonucuna varmıştır (Akt. Block, D.B. 2020).

COVID-19 salgını temelde ruh sağlığı hizmeti verenlerin çoğunu danışanları uzaktan görmeye zorladı. Ancak uygulayıcıların hizmetlerinin çevrimiçi olması hakkında endişeleri ve soruları var.

Örneğin, teknoloji terapötik iş birliğini nasıl etkileyebilir? Ruh sağlığı bakımı, tanımı gereği, güçlü bir duygusal boyuta sahiptir. Bu gerçekten çevrimiçi yapılabilir mi?

Batastini ve arkadaşları (2016), yakın zamanda video konferans yoluyla sunulan klinik müdahaleleri ve değerlendirmeleri yüz yüze yapılanlarla karşılaştıran büyük bir meta-analitik çalışma yayınladılar. Genel olarak, yüz yüze ve sanal müdahalelerin benzer sonuçlar ürettiğini gördüler. Batastini, bu çalışmanın, psikologların sanal hizmetler hakkında sahip olabileceği endişeleri gidermeye yardımcı olacağını umuyor. “Bence çevrimiçi danışmanlık-terapi kalıcıdır ve bizim için direnmek değil uyum sağlamak önemlidir” diyor.

Yetişkinler gibi, çocuklar ve gençler de bir halk sağlığı acil durumu olan COVID-19 sırasında psikolojik hizmetlere erişmeye ihtiyaç duymaktadır. Amerikan Psikoloji Derneği’nin (APA) COVID- 19 sürecinde çocuk ve ergenlerle çalışan uygulayıcılar için yayınladığı kılavuzda çevrimiçi oturumlara yönelik öneriler sunulmaktadır.

TEPEBAŞI REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

COVID-19 SIRASINDA ÇEVRİMİÇİ YOLLARLA ÇOCUKLARLA VE ERGENLERLE BAĞLANTI KURMA

Çocuk ve ergenlerle çevrimiçi danışmanlık yapmak yetişkinlerden farklıdır.

Hem psikoloğun hem de çocuğun çevrimiçi psikolojik hizmetleri planlarken, çocukların daha az formaliteyi tercih edebileceğini ve çevrede yetişkinler için dikkat dağıtmayacak öğelerden rahatsız olabileceklerini göz önünde bulundurun. Küçük çocukların çizim veya oyun gibi faaliyetlere katılmak için daha fazla alana ihtiyacı olabilir. Psikolog, çevrimiçi oturumu çocuğa gelişimsel olarak uygun bir şekilde açıklamalı ve soru sormak için pek çok fırsat sunmalıdır.

Evdeki nesneleri veya fotoğraf makinesindeki çizimleri paylaşarak çocuklarla ilişki kurmayı düşünün. Ayrıca, çocuğu, özellikle de küçük bir çocuğu çevrimiçi oturumda tutmak için, etkinlikleri değiştirmeyi veya etkileşimli çevrimiçi özellikleri kullanmayı düşünün.

Belirtilerin daha da kötüye gidebileceğini bilin.

COVID-19 nedeniyle ailelerde artan anksiyete ve stresle birlikte, psikologlar çocuklarda belirtilerin şiddetlendiğini görebilir. Halihazırda anksiyete veya depresyon ile mücadele eden çocuklar, bir bütün olarak toplumda artan anksiyete ve fiziksel mesafe nedeniyle artan izolasyon göz önüne alındığında daha yüksek düzeyde semptomlar yaşayabilir. Davranışsal güçlükleri olan çocuklar, daha yüksek stres seviyeleri nedeniyle artan olumsuz davranışlar sergileyebilirler.

Travma öyküsü olan çocuklar için, mevcut sağlık krizi onları tetikleyebilir ve daha önceki travma semptomlarını yeniden harekete geçirebilir. Psikologlar, bu sorunları çocuklar ve ebeveynlerle konuşmalı, değerlendirmeli ve empati kurmalıdır. COVID-19'un semptomlar üzerindeki olası etkisi hakkında uygun şekilde psikoeğitim yapmalıdır.

15

İstismar ve ihmal belirtilerine dikkat edin.

Aileler üzerinde artan stres, okulların kapanması ve çocukların tam zamanlı olarak evde olmaları nedeniyle, çocuk istismarı ve ihmalinin potansiyelinin farkında olmak önemlidir. Çocukların öğretmenler okul psikolojik danışmanları gibi olası ihmal ve istismarı fark edebilecek kişilerle etkileşimi daha sınırlıdır. Bu nedenle psikolojik yardım verenlerin olası istismar ve ihmal belirtilerine karşı tetikte olması kritik önem taşır. Çocuklar aile içi şiddetin mağduru ya da tanığı olabilir.

Aynı zamanda, istismar belirtilerini fark etmek normalden daha zor olabilir. Örneğin, çocuklar istismar eden kişiyle aynı ortamdaysa kulak misafiri olabilecekleri korkusuyla çevrimiçi oturumda ifşa etmekten endişe duyarlar. Bu nedenle bir çevrimiçi oturumda istismarı veya ihmali açıklamaları daha zor olabilir.

Bununla birlikte psikologların, ebeveynlerin çocuklarını denetlemek için ellerinden gelenin en iyisini yapmaya çalışırken, aynı zamanda aile için yiyecek ve malzeme alırken ya da çalışırken onları ihmal etmiş olabileceklerini akılda tutmaları önemlidir. Şüphe duyduğunuzda, çocuktan veya ebeveynden daha fazla ayrıntı isteyin.

Savunmasız çocuklara ve ailelere özel ilgi gösterin.

Ebeveynler, COVID-19 sırasında çocuklar için genel bilgilerle boğulmuş olsa da; engelli çocuklar, tıbbi ihtiyaçları, dil engelleri, düşük gelir ve daha fazlası gibi özel ihtiyaçları olan çocuklar için daha az kaynak vardır. Her çocuk ve ailesi için çevrimiçi uygulamaları nasıl uyarlayacağınızı düşünün. Örneğin, internet erişimi olmayan bir çocuk oturumlara telefonla devam edebilir. Otizm spektrum bozukluğu olan bir çocuk, yüz yüze seanslar yerine çevrimiçine uyum sağlamak için daha fazla zamana ihtiyaç duyabilir. Yüz yüze yardım rutinlerini olabildiğince benzer bir şekilde yeniden oluşturmaktan yararlanabilir.

Psikologlar, yeni ev içi rutinlerini geliştirmek için bir çocuğun ailesiyle geliştirebilecekleri pratik uyarlamaları düşünmelidir. Örneğin, engelli bir çocuk normal koşullarda, özel ekipman olmadan veya fiziksel olarak uzaktayken evde alamayacakları terapileri ve destekleri okulda alabilir. Ancak salgın koşullarında alamayacağı için, bu hizmetlerin en azından bazı faydalarını elde etmeye çalışmak için evde denenebilecek yeni rutinler düşünün.

Ebeveynlere / bakım verenlere ekstra destek sağlayın.

Olağan stres faktörlerine ek olarak, ebeveynler iş / gelir güvensizliği veya kaybı ile karşı karşıya kalıyor. Onlar çalışırken çocukları evde ebeveynlik yapıyor olabilir. Aileleri için yiyecek ve erzak gibi potansiyel olarak kıt kaynakları elde etmeye çalışırken çocuklarından uzun süre uzak kalabilirler. Bu stres etkenleri, bir ebeveynin kendi iyi oluşuna ve ruhsal sağlığına zarar verebilir.

Bu nedenle psikologlar çocukların ve ergenlerin ebeveynlerini kontrol etmeli ve onlara ekstra destek sağlamaya çalışmalıdır. Ebeveynleri gerektiğinde kendi ruhsal sağlığı için yardım almaya teşvik edin.

TEPEBAŞI REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ¹⁶

Bir salgının ortasındayken, telekonferans teknolojisi terapötik ilişkilerde hem istikrarın hem de güvensizliğin kaynağı olabilir. Bir yandan bulaş açısından güvenli bir mesafede kalma olanağı verirken, diğer yandan aynı odada birlikte ve yüz yüze olmak gibi psikolojik yardımın temel koşullarını altüst eder.

Yüz yüzeden çevrimiçine geçiş için çabalarken, olası bir yanlış, yardım hizmetinin sözlü unsurlarını korumak ve geri kalanını görmezden gelmektir. Bu durum hizmetin sözel olmayan yönlerinin danışanlar üzerinde tartışmasız daha büyük bir etkisi olduğundan ve onlarsız sözler etkisiz olabileceğinden, ters etki yaratır. Danışanlarda güven oluşturan ve yardımın etkili olmasına izin veren sözel olmayan koşullara terapötik çerçeve denir.

Aşağıdaki ipuçları, özellikle fiziksel mekândan ekrana geçişin olduğu bu tehlikeli dönemde terapötik çerçevenin korunmasına yardımcı olmayı amaçlamaktadır.

ÇEVRİMİÇİ TERAPİDE- DANIŞMANLIKTA ÇERÇEVEYİ KORUMAK İÇİN YEDİ İPUCU

1

Tanıdık ve rahat bir çerçeveyi korumanın bir yolu, kişisel alanı ofiste olduğu gibi çevrimiçi olarak gözlemlemektir. Bir danışandan dört km uzakta oturup ofiste bir saat doğrudan yüzüne bakmak tuhaf, müdahaleci ve yorucu olabilir, ancak bunu düzenli olarak çevrimiçi yapıyoruz.

Ekstra alan, her iki tarafın da daha rahat hissetmesine ve terapiye daha fazla odaklanmasına izin verebilir.

2

İşte kameradan biraz uzaklaşmak için başka bir neden: Görüş alanını genişletmenin sadece yüz ifadelerini değil aynı zamanda üst vücut dilini (örneğin, el hareketleri, duruş, mesafe) de içerecek şekilde genişletilmesinin empatiyi artırdığı gösterilmiştir (David T. Nguyen ve John Canny'ye göre "Yüz Yüze Daha Fazlası: Video Çerçevelemenin Empati Etkileri" adlı makalede).

Arkanıza yaslanın, görsel çerçeveyi genişletin, şahsen yaptığınız gibi hareket edin ve jest yapın.

Kamera mesafesine ek olarak açı da önemlidir.

Lens gözlerinizden daha alçak bir yüksekliğe yerleştirilmişse, danışanlarınız aşağıya baktığınızı görebilir. Küstah veya uzak olma izleniminden kaçınmak için monitörünüzün altına birkaç kitap yerleştirin.

3

Kameranızdan uygun bir mesafede net bir şekilde görmek ve duymak için bazı küçük teknolojik iyileştirmeler gerekebilir. Dahili mikrofona sahip kulaklıklar, her aralıkta ses seviyesini ve doğruluğu korur. Yüksek tanımlı bir kamera ve geniş bir monitör, özellikle uzak mesafelerden daha net görüntüler sağlar. Bir dizüstü bilgisayar kullanıyorsanız, uygun bir mesafeden çalıştırmak için bir klavye ve mouse takmanız gerekebilir. Zayıf internet bağlantıları bugünlerde hayatın değişmez bir gerçeğidir. Ancak diğerleri için aylık biraz daha fazla ödeme yapmak çok daha sorunsuz bir bağlantıyı satın alabilir.

4

TEPEBAŞI REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ¹⁷

ÇEVRİMİÇİ TERAPİDE- DANIŞMANLIKTA ÇERÇEVEYİ KORUMAK İÇİN YEDİ İPUCU

Profesyonel ofisten ev ortamına geçişte fiziksel koşulları ve çerçeveyi de düzenlemek gerekir. Ofis ortamı, çevrimiçi ortamda kaybolabilecek iyileştirici bir formaliteyi yansıtır. Uygun miktarda formalite, mesleki sınırları işaret edebilir ve sürdürebilir. Bu da istikrarlı ve güvenli beklentiler çerçevesi oluşturur ve nihayetinde güven doğurur. Danışanlarınız (veya siz) pijama giymek ve yatakta kalmak isteyebilir. Ancak profesyonel yetkiniz dahilinde uygun bir dille uyarın. Giyinin ve oturun. Arka plana dikkat edin. Evdeki diğer bireyleri dışarda tutun. Saate sadık kalın. Danışanlarınızın da aynısını yapmasını teşvik edin.

5

O T O R İ T E N İ Z İ U Y A R L A Y I N :

Profesyonel ortamın bir başka işlevi de liderlik rolünü açıklığa kavuşturmaktır. Ofis çerçevesi sizin alanınız ve ayrıcalığınızdır. Çevrimiçi ortam ofis kadar size ait değil. Danışanlar evde olduklarında dinamik nasıl değişiyor? Belki de daha az liderlik olduğu hissi yaşayabilirler. Bu iyidir ancak aksi de olabilir. Sizin otoritenize daha az güven duyabilirler. Sizin gibi profesyonel biri tarafından desteklenmediklerini düşünebilirler. Oturumlarda kendinizi daha fazla zorlanmış ve bitkin hissediyorsanız, değişen otorite dinamiğinin terapötik çerçevenin bir parçası olup olmadığını düşünün. Terapötik otoritenin iyileşmede ne kadar yararlı olacağının farkına varın.

Ç E R Ç E V E O L U Ş T U R U N :

Çevrimiçi terapötik çerçeveyi etkileyen teknolojik, sosyal, düzenleyici birçok faktör, özellikle kriz zamanlarında sürekli değişim içindedir. Bu ipuçlarından bazıları birkaç ay veya yıl içinde önemsiz hale gelecektir. Uyum sağlamak için kolektif bilgiye bağlı kalın. Aynı zamanda gelecekteki koşullara uygun kendi çerçevenizi de oluşturun. Terapi için hangi unsurların temel oluşturduğunu kendiniz netleştirin (örneğin güven, güvenlik). Hangi çerçeve koşulların onları doğurduğunu fark edin (örneğin, kolay iletişim, resmi ipuçları, terapötik otorite). Yeni çevrimiçi ortamın yollarını yakından inceleyin.

6

7

KAYNAKÇA

1- Arnold, C. ve Franklin, T. (2020). Seven Tips For Mainting The Frame İn Online Therapy.

www.psychnews.psychiatryonline.org 2- Batastini, A. (2016).

www.batastiniforensicpsych.com

3- Block, D.B. (2020). What Conditions Does Online Therapy Treat. www.verywellmind.com 4- Gans, S. (2020). Online Therapy Security, Ethics and Legal Issues. www.verywellmind.com 5- Gans, S. (2020). The Pros and Cons of Online Therapy. www.verywellmind.com

6- Moore, C. (2021). What is e-therapy? A Definition, Rewievs and How it Works.

www.positivepsychology.com

7- Morin, A. (2020). What is Online Therapy?

www.verywellmind.com 8- www.goodtherapy.org 9- www.healthdirect.gov.au 10- www.yourdost.com

11- Guidelines fort he Practice of Telepsychology.

(2013). www.apa.org

12- What You Need to Know Before Choosing Online Therapy. (2015). www.apa.org

13- Connecting With Children and Adolescents Via Telehealth During Covid-19. (2020).

www.apa.org

TEPEBAŞI REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ¹⁸

ÇEVRİM İÇİ / UZAKTAN REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA HİZMETLERİ

FİKRET KONCA

RPD HİZMETLERİ BÖLÜM BAŞKANI

Eğitimde teknoloji kullanımı, eğitim ile teknolojinin kaynaşması, “tekno-pedagoji”

eğitimcilerin çok da hazır olmadığı bir paradigma kaymasıdır. Salgın hastalıkla birlikte öğrenme süreçlerinin dijital ortamlara kaydırılması ile fark edilir hale gelmiştir. Ancak salgın süreci sonrasında dijital teknolojilerin eğitim süreçlerinde kullanılmaya devam edeceğine hep birlikte tanık olacağız. Eğitimcilerin eğitimdeki dijitalleşmenin tek sebebini salgın hastalık sürecine özgü geçici bir durum olarak değerlendirmeleri hatalı olur. Dijital çağda eğitimdeki dönüşüm dördüncü sanayi devrimine paralel gelişen yeni eğitim paradigmasının bir parçasıdır.

Dijital çağ tüm çalışma alanlarını etkilemeye devam etmektedir. Bu değişim okul psikolojik danışmanlığı üzerinde de etkili olmuştur. 21. yüzyılda teknoloji, küreselleşme, meslekte çok kültürlülüğün yanı sıra çevrimiçi danışmanlığın ortaya çıkması rehberlik ve psikolojik danışma alanını etkileyen en temel etmenler olmuştur. Yine salgın hastalık sürecinde uzaktan, sanal, çevrim içi rehberlik ve psikolojik danışma, öğrenci ve velilere ulaşmak için çevrim uygulamaları kullanma zorunlulukları bu etkinin fark edilir biçimleridir. Okul psikolojik danışmanları ve rehber öğretmenlerin bu değişime çok da hazırlıklı oldukları söylenemez. Ancak Beidoğlu, Dinçyürek ve Akıntuğ’un (2015) tespitlerine göre okul psikolojik danışmanlığında dijital dönüşüm çok önce başlamıştır ve hızla devam etmektedir.

Salgın hastalık sürecinin yüz yüze rehberlik ve psikolojik danışma süreçlerini kısıtlaması bu dönüşümü daha da hızlandırmıştır.

TEPEBAŞI REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

Okul psikolojik danışmanlığında dijital dönüşüm konusunda en önemli nokta, Crandall, v.d. (2020) göre “teknoloji kabulü”dür. Okul psikolojik danışmanları kullanıcı olarak teknolojiyi kabul etmeden dijital dönüşüm gerçekleşmesi zordur. Ancak gözlemlerimiz “teknoloji kabulü” konusunda okul psikolojik danışmanı ve rehber öğretmenlerinde üç temel belirleyici dikkat çekmektedir. Bunlardan biri dijital uygulamaların okul psikolojik danışmanlığı süreçlerinin doğasına uygun olup olmadığı, ikincisi okul psikolojik danışmanlığında teknoloji kullanımı ile ilgili etik kaygılar, üçüncüsü ise okul psikolojik danışmanlarının kullanılabilir dijital araçları bilme, tanıma ve kullanma becerileri ile ilgili yeterliklerdir.

19

Çevrim içi danışmanlık Türkiye okul psikolojik danışmanları için salgın hastalık sürecinde gündeme gelmiş olsa da dünyada 2010’lu yıllardan beri açılmaya başlayan “çevrim içi okullar” ile birlikte kullanılmaktadır.

Dünyanın bu konudaki deneyimlerini incelemek bu süreçte faydalı olabilir.ABD’de bu tam zamanlı çevrim içi okullarda görev yapan psikolojik danışmanlar; çevrim içi okul danışmanlığının, özellikle çevrimiçi ortamda yüz yüze etkileşimden daha rahat davranabilen öğrenciler için avantajları olduğunu belirtmektedirler. Öte yandan müdahale hizmetlerinden ziyade, eğitsel ve kariyer rehberliği alanlarında etkili sonuçlar aldıklarını dile getirmişlerdir. Çevrim içi danışmanlık hizmeti verirken en önemli sorunun yüksek düzeyde duygu boşalımı, öğrencinin öfkelenmesi, çevrim içi platformu kapatması, intihar edeceğini söyleyip kapatması, çevrim içi görüşmenin kesilmesi, vb acil durumlar olduğunu söylemişlerdir. Bu tür durumlarda öğrencinin çevrim içi görüşmeye nerden bağlandığının ve öğrencinin kendisi veya ailesinin telefon bilgilerinin bilinmesi önemli bir gerekliktir (Herold, 2013).

Venkatesh’e göre (2000) başlangıçta neyin yararlı ve kullanışlı olduğunun belirlenmesi okul danışmanlarına kalacak ve okul danışmanları tarafından tanımlanacaktır. Dijital dönüşüm hızlandıkça bu konuda model, yaklaşım, ilke ve standartlar gelişecektir. www.edtrust.org internet sitesinde yer alan bilgilere göre ABD’de Dönüşen Okul Danışmanlığı Girişimi (The Transforming School Counseling (TSC)) “Okul danışmanları teknoloji konusunda yetkin olmalıdır” ilkesi ile okul danışmanlığı eğitim programları ile ilgili yapılabilecek değişimlere vurgu yapmaktadır. Pek çok gelişmiş ülke çevrim içi rehberlik ve psikolojik danışma konusunda psikolojik danışman eğitiminde önemli bir ilerleme sağlamıştır. Gelişmekte olan ülkelerde de psikolojik danışmanların çevrim içi psikolojik danışma ile ilgili eğitim almak istedikleri ancak bunu deneyimsel eğitimle almak istediklerini vurgulayan araştırmalar vardır (Kit, vd., 2017).

Bu anlamda “psikolojik danışman dijital okuryazarlığı”; rehberlik ve psikolojik danışma bağlamına uygun teknolojileri seçmek ve kullanmak için bilgi ve becerilere sahip olma olarak görülebilir. Ancak okul psikolojik danışmanlığında dijital dönüşümün kaçınılmaz olarak gerçekleşeceğini göreceğiz. Bu dönüşümde okul psikolojik danışmanları ve rehber öğretmenlerinin giderek teknolojiyi kabul ettiklerini, okul psikolojik danışmanlığında kullanabilecekleri dijital sistemler ile ilgili becerilerini geliştirmek zorunda kalacaklarını söylemek yanlış olmaz.

TEPEBAŞI REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ