Profesyonel ve Amatör Futbolcuların Antrenörleri ile olan İletişim Düzeyi Farklılıklarının Karşılaştırılması
*Uğur ABAKAY
1Emin KURU
21 Gaziantep Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu, Gaziantep.
2 Gazi Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu, Ankara.
* Bu çalışma Uğur Abakay’ın doktora tez çalışmasından alınmıştır.
ÖZET
Bu çalışmanın amacı, profesyonel ve amatör futbolcuların statü farklılığı, öğrenim durumu, medeni durum, spor yapma yılı ve aynı antrenörle çalışma süresi bakımından antrenörle iletişim düzeyi farklılıklarını ortaya koymaktır. Çalışma evreni 2007- 2008 futbol sezonunda, Ankara bölgesinde faal olan profesyonel ve amatör futbolculardan seçilmiştir. Örneklem grubu ise 232 profesyonel, 544 amatör futbolcudan oluşmaktadır. Araştırmaya ilişkin bulguların elde edilmesinde “Futbolda Antrenör İletişim Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmada sonucunda, profesyonel futbolcuların antrenörle olan iletişim düzeylerinin amatör futbolcularınkinden daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Futbolcuların öğrenim durumu arttıkça antrenörle olan iletişim düzeyleri artmaktadır. Medeni durum değişkenine göre futbolculardan evli olanların iletişim düzeyleri daha yüksek bulunmuştur. Futbolcuların spor yapma yılları arttıkça antrenörle olan iletişim düzeylerinin de arttığı tespit edilmiştir.
Profesyonel futbolcularda aynı antrenörle çalışma süresinin artmasıyla antrenörle olan iletişim düzeyinin de arttığı sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: İletişim, Futbol, Amatör, Profesyonel.
A Comparison of Communication Levels of Professional and Amateur Football Players with Their Coaches
ABSTRACT
The aim of this work is to reveal the differences of status, educational backgrounds, marital status, the years of making sports and the working time with the same coach, the differences of communication level. The people fort his work have been chosen from the active Professional and amateur footballers in 2007 – 2008 season in Ankara. This sample group comprises of 232 professional and group 544 amateur footballers. “The coach communication scale in football” has been used in findings related to the research. In the final of this research, it is found that the Professional footballers are better that the amateur footballers in communication with coach. The more the educational backgrounds of footballers increase, the more their levels of communicating with the coach increase. The footballers, who are married, are better at communicating fort he scales of marital status. It is found that the more the years of making sport of footballers increase, the more their levels of communication with the coach increase. It is reached that the level of communication in Professional footballers has been developed by increasing the time of working with the same coach.
Key words: Communication, Football, Amateur, Professional GİRİŞ
Antrenörlerin, sporcularına verdikleri mesaj, olaylara yaklaşımları, liderlik özellikleri ve takımlarına yansıttıkları futbol anlayışları aynı zamanda antrenörlük felsefeleri hakkında önemli ipuçları vermektedir. Antrenörlük felsefesi, takımda nasıl kararlar alındığı, hangi beceri ve strateji öğretileceği, antrenmanların nasıl organize edileceği, futbolcuları disipline etmek için hangi metotların kullanılacağını ve futbolculara başarılı olmaları için hangi rollerin verileceğinde belirleyici bir etken olarak görülmektedir (4).
İnsanın psikolojik gereksinimlerinin doyurulmasında iletişim önemli bir rol oynar. Bunlar birincil gereksinimler olduğu gibi (barınma, beslenme, cinsellik gibi), ikincil gereksinimler (sevgi, güven,
benliği geliştirme, dostluk) de olabilir. Birincil ve ikincil gereksinimlerin her ikisinin de odak noktası, bireyin var olma savaşımıdır. Bunun içinde varlığını çevresine duyumsatma, kendisini tanıma, kendini başkalarına ifade edebilme, yeteneklerini geliştirme arzusu büyük rol oynar (2).
İletişim, duygu, düşünce veya bilgilerin akla gelebilecek her türlü yolla başkalarına aktarılmasıdır.
İletişim bir süreç olarak ele alındığında tanımlama;
simgeler aracılığı ile bilgi, fikir, tutum ve duygu iletişimin işi olacaktır. İletişimde gönderici ve alıcı taraflar bulunur. Taraflar birbirleriyle etkileşim içerisindedirler (6).
Etkileşim içerisinde olduğumuz canlı ve nesneler de iletişim dünyamıza girerler. Nesneler iletişimlerimizde yer alan araçlardır. Canlılar ise SELÇUK UNIVERSITY JOURNAL OF PHYSICAL EDUCATION AND SPORT SCIENCE
iletişimlerimizin hedefini oluştururlar. İnsanlar arası iletişim, temel olarak duygu ve düşünce alışverişini yürütme düzenidir. Burada ana öğe anlatmaktır.
İletişimi kuran ve başlatan kişi kendisini, duygu ve düşünce dünyasını, ilişkilerini, kendisindeki karşılıklarını açıklamak ve karşısındakine iletmek ister.
Kişilerin anlatma eylemlerinin iletişim açısından amacı, anlaşılmaktır (3).
İletişim ve spor, toplumsal yaşamı belirleyen temel olgulardandır. İletişim olgusu, bireyselliği gereği toplumsallığı sağlayan bir insan etkinliğidir. Bireyin olduğu kadar, toplumun var oluşunun gerçekleşmesi yine iletişimle sağlanır14. Spor ise, toplumsal yaşamın olmazsa olmaz bir öğesi olarak karşımıza çıkmaktadır.
Toplumun gündelik yaşamında doğrudan yer alan spor etkinlikleri her yaş ve cinse seslenebilecek bir nitelik taşımaktadır. Çeşitli dallarda gerçekleşen spor etkinlikleri, aynı zamanda toplumsal iletişime ve birlikteliğe katkı sağlamaktadır (7).
Antrenör ve sporcu iletişimi, iki insan arasında gerçekleşen kişiler arası iletişim türüne girmektedir. Bu bağlamda kişiler arası iletişim, fiziki olarak hazır olunduğu durumlarda, partnerlerin her birinin davranışları üzerinde karşılıklı etkileşimi kapsamaktadır. Kişiler arasında en sık kullanılan iletişim aracı konuşma olduğu gibi, gülmek, jestler, mimikler, bedensel ifadeler ve sessizlik gibi kavramlarda iletişim kurmaya yarayan diğer araçlardır (12).
Takım içerisinde lider pozisyonunda olan kişi çoğunlukla takım atmosferinden sorumludur ve takımın başarısında önemli rol oynar ve bu kişi genellikle antrenördür (17). Takım içerisindeki atmosferden sorumlu olan antrenörlerin, takımın başarısını sağlamak için mutlaka sporcuların birbirleriyle ve kendileriyle olan ilişkilerini çok iyi ayarlamalı ve bu konuda çok hassas davranmalıdırlar (15).
Antrenörler genellikle sporcunun müsabakada en yüksek performansı göstermesi ve bu performansı devam ettirilebilmesini amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda sporcunun fiziksel ve psikolojik özelliklerini geliştirmeye çalışırlar. Bu süreç içerisinde sporcu ve antrenör arasında gerçekleşen diyaloglar, göz ardı edilmemesi gereken iletişim becerilerini ortaya çıkarmaktadır.
Antrenörler sporcularına yaklaşımlarında, sporcu ile sağlıklı ve verimli bir işbirliği kurabilmeyi amaçlamalıdırlar. Zira antrenörlerin sergileyeceği bu tür yaklaşımlarla kuracakları iletişim bağı, sporcunun performansını engelleyen veya etki eden psikolojik sorunların ortadan kaldırılmasında etkili bir yol olur (8).
Antrenörler, sporcularla iletişim kurarken iletmek istedikleri düşünceleri (fikirler, duygular, niyetler)
iletime uygun mesaja dönüştürülmeli ve bunu bir kanaldan gerçekleştirmelidir. Eğer sporcu mesajın içeriğini ya da niyetini anlar ise kendi içinde yorumlar ve ona göre tepki verir (13). Antrenör davranışları sporcuları olumlu ve olumsuz yönde etkiler. Daha fazla hırs ve taktik veren, dolayısıyla iyi iletişim kuran antrenörlerin sporcuları daha başarılıdır (9).
Antrenör-sporcu arasında etkili bir iletişim bağının kurulması, etkili iletişim becerilerinin kullanımı, hem sporcu performansını hem de takım performansını yükselten önemli bir etken olarak karşımıza çıkmaktadır. İletişim kavramı spor alanı içinde, sporcu performansında elde edilecek değerler açısından incelenmesi gereken bir konudur. Buradan hareketle, araştırmanın temel amacı, profesyonel ve amatör futbolcuların statü farklılığı, öğrenim durumu, medeni durum, spor yapma yılı ve aynı antrenörle çalışma süresi gibi değişkenler açısından, antrenörle iletişim düzeyi farklılıklarını ortaya koymaktır.
MATERYAL VE YÖNTEM
Bu araştırma, profesyonel ve amatör futbolcuların antrenörleriyle iletişim biçimlerinin ele alındığı betimsel bir araştırmadır. Araştırmada, aşağıda tanıtılan veri toplama aracı (Futbolda Antrenör İletişim Ölçeği) kullanılarak nicel veriler toplanmıştır.
Ankara bölgesindeki profesyonel ve amatör futbolculardan toplanan veriler, sporcuların bazı demografik özelliklerine göre analiz edilerek raporlaştırılmıştır. İstatistiksel analizlerde Sosyal Bilimler İçin İstatistik Programından (SPSS 16.0) yararlanılmıştır.
Bu araştırmada kullanılan veri toplama aracı, Abakay ve Kuru (2009) tarafından geliştirilen
“Futbolda Antrenör İletişim Ölçeği”dir (FAİÖ).
“Futbolda Antrenör İletişim Ölçeği” 28 maddeden oluşmaktadır ve futbolcuların antrenörleriyle olan iletişim durumlarını belirlemek amacıyla geliştirilmiştir.
Ölçekte 5 dereceli likert türü maddeler yer almaktadır.
Tamamı olumlu ifadelerden oluşan ölçek maddeleri
“Her zaman”, “Sıklıkla”, “Ara sıra”, “Nadiren”,
“Hiçbir zaman” şeklinde derecelendirilmiştir.
Ölçekten elde edilebilecek en düşük puan 28, en yüksek puan 140’dır. Ölçeğin Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı .94 olarak tespit edilmiştir (1).
Ölçekler, profesyonel futbolculara, müsabaka için kamp yaptıkları otelde uygulanmıştır. Bu uygulama için öncelikle futbolculara, yapılan çalışma ve uygulanacak ölçekler hakkında bilgi verilmiş, daha sonra futbolculardan kendilerine dağıtılan ölçekleri doldurmaları istenmiştir. Amatör futbolcularla da, antrenman sonrası kulüp toplantı salonlarında görüşülerek, önce çalışmanın amacı anlatılmış ve ölçek uygulanmıştır. Ölçeğin yaklaşık olarak 30 dakika içerisinde doldurulduğu gözlenmiştir.
Verilerin analizinde, aritmetik ortalama ve ilişkisiz ölçümlerde ortalama puanların karşılaştırılması için varyans analizi (11) kullanılmıştır. Gruplar arası farklılığı belirlemek için LSD (Least Significant Test) testi yapılmıştır.
Bu araştırmanın evreni, Türkiye Futbol Federasyonu Ankara Bölgesi futbolcularıdır. Türkiye Futbol Federasyonu Almanağına göre, araştırmanın yapıldığı 2007–2008 sezonunda, Ankara Bölgesinde profesyonel erkek futbolcu sayısı 469, amatör erkek futbolcu sayısı 22687’dir.
Bu araştırmada, % 95 güvenirlik ve ±5 sapma miktarı kabul edilerek örneklem büyüklüğü hesaplanmıştır. Örnekleme girecek futbolcu sayısının (örneklem büyüklüğünün) belirlenmesinde aşağıdaki formül kullanılmıştır (5).
n= N t2pq / d2 (N-1) + t2pq
Yukarıda açıklanan yöntemlerle yapılan hesaplamalar sonucunda, örnekleme girmesi gereken profesyonel futbolcu sayısı en az 211, amatör futbolcu sayısı en az 378 olmalıdır. Bu araştırmanın örneklemine giren, profesyonel futbolcu sayısı 232, amatör futbolcu sayısı 544’dür. Dolayısı ile bu örneklem gruplarının evreni temsil edeceği düşünülmüştür.
Araştırma örneklemine giren profesyonel futbolcuların yaşları 18 ile 32 arasında değişmektedir.
Bu grubun yaş ortalaması 24.28; standart sapması 3.21’dir. Amatör futbolcuların yaşları ise 18 ile 33 arasında değişmektedir. Bu grubun yaş ortalaması da 22.93; standart sapması 3.77’dir.
BULGULAR
Bu bölümde, araştırmaya katılan futbolcuların statü farklılığı, öğrenim durumu, medeni durum, spor yapma yılı ve aynı antrenörle çalışma süresi gibi değişkenler açısından Futbolda Antrenör İletişim Ölçeğinden elde ettikleri puanların dağılımlarına yer verilmiştir.
Tablo 1’deki verilere göre, Futbolda Antrenör İletişim Ölçeğinden alınan puan ortalamalarının statüye göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek amacıyla varyans analizi yapılmıştır. Varyans analizi
sonucunda, iletişim düzeyinin futbolcuların statülerine göre farklılaştığı saptanmıştır (t=6.541, p<0.001).
Başka bir deyişle, profesyonel futbolcuların puan ortalaması, amatör futbolcuların puan ortalamasından daha yüksektir.
Tablo 1. Futbolda Antrenör İletişim Ölçeğinden Alınan Puanların, Futbolcuların Statülerine Göre Dağılımı
N X SS t p
Profesyonel 232 109.51 18.00 Amatör
Erkek
544 99.58 19.89
6.541 .000
Tablo 2’deki verilere göre, Futbolda Antrenör İletişim Ölçeğinden alınan puan ortalamalarının, profesyonel futbolcuların öğrenim durumlarına göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek amacıyla varyans analizi yapılmıştır. Varyans analizi sonucunda, iletişim düzeyinin, futbolcuların öğrenim durumlarına göre farklılaştığı saptanmıştır (F3-228=7.813, p<0.001).
Anlamlı farklılığın hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek için LSD (Least Significant Test) testi yapılmıştır. Sonuçta, İlköğretim Okulu mezunları ile diğer üç grup arasında, yüksekokul/Fakülte mezunları ile lise mezunları arasında, yüksek lisans/doktora mezunları ile yüksekokul/fakülte mezunları arasındaki farkların anlamlı olduğu bulunmuştur. Bu durumda ilköğretim mezunlarının iletişim düzeylerinin daha düşük olduğu söylenebilir. Ancak bu bulgu ihtiyatla değerlendirilmelidir, çünkü ilköğretim mezunlarının oluşturduğu bu grupta sporcu sayısı çok azdır (n=4).
Futbolda Antrenör İletişim Ölçeğinden alınan puan ortalamalarının, amatör futbolcuların öğrenim durumlarına göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek amacıyla varyans analizi yapılmıştır. Varyans analizi sonucunda, iletişim düzeylerinin futbolcuların öğrenim durumlarına göre farklılaştığı saptanmıştır (F2- 541=7.759, p<0.01). Anlamlı farklılığın hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek için LSD (Least Significant Test) testi yapılmıştır. Sonuçta, lise mezunları ile yüksekokul/fakülte mezunları arasındaki farkın anlamlı olduğu bulunmuştur.
Tablo 2. Futbolda Antrenör İletişim Ölçeğinden Alınan Puanların, Futbolcuların Öğrenim Durumlarına Göre Dağılımı
Statü Öğrenim Durumu N X SS F p
İlköğretim 4 81.50 4.04
Lise 124 112.84 17.77
Yüksekokul/Fakülte 96 115.58 17.01
Profesyonel
Y.lisans/Doktora 8 120.50 13.36
7.813 .000
İlköğretim 8 88.25 15.59
Lise 264 96.71 21.64
Amatör
Yüksekokul/Fakülte 272 102.71 17.61
7.759 .001
Tablo 3. Futbolda Antrenör İletişim Ölçeğinden Alınan Puanların, Futbolcuların Medeni Durumlarına Göre Dağılımı
Statü Medeni Durumu N X SS t p
Evli 44 114.73 16.67
Profesyonel
Bekar 188 108.29 18.13
2.150 .033
Evli 80 103.70 20.25
Amatör
Bekar 464 98.87 19.76
2.007 .045
Tablo 3’deki verilere göre, Futbolda Antrenör İletişim Ölçeğinden alınan puan ortalamalarının, profesyonel futbolcuların medeni durumlarına göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek amacıyla varyans analizi yapılmıştır. Varyans analizi sonucunda, iletişim düzeylerinin futbolcuların medeni durumlarına göre farklılaştığı saptanmıştır (t=2.150, p<0.05). Başka bir deyişle, evli olanların puan ortalaması bekar olanların puan ortalamasından daha yüksektir.
Futbolda Antrenör İletişim Ölçeğinden alınan puan ortalamalarının, amatör futbolcuların medeni durumlarına göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek amacıyla varyans analizi yapılmıştır.
Varyans analizi sonucunda, iletişim düzeylerinin futbolcuların medeni durumlarına göre farklılaştığı saptanmıştır (t=2.007, p<0.05). Başka bir deyişle, evli olanların puan ortalaması bekar olanların puan ortalamasından daha yüksektir.
Tablo 4. Futbolda Antrenör İletişim Ölçeğinden Alınan Puanların, Profesyonel Futbolcuların Spor Yapma Yılına Göre Dağılımı
Spor Yapma Yılı
N X SS t p
6-10 yıl 88 106.53 16.11 11 yıl ve
üzeri
144 111.33 18.89
-2.060 .041
Tablo 4’deki verilere göre, Futbolda Antrenör İletişim Ölçeğinden alınan puan ortalamalarının, profesyonel futbolcuların spor yapma yıllarına göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek amacıyla varyans analizi yapılmıştır. Varyans analizi sonucunda, iletişim düzeylerinin futbolcuların spor yapma yıllarına göre farklılaştığı saptanmıştır (t=-2.060, p<0.05).
Başka bir deyişle, 11 yıl ve üzeri olanların puan ortalaması 6-10 yıl olanların puan ortalamasından daha yüksektir.
Tablo 5’deki verilere göre, Futbolda Antrenör İletişim Ölçeğinden alınan puan ortalamalarının, amatör futbolcuların spor yapma yıllarına göre
farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek amacıyla varyans analizi yapılmıştır. Varyans analizi sonucunda, iletişim düzeylerinin futbolcuların spor yapma yıllarına göre farklılaştığı saptanmıştır (F2-541=44.084, p<0.001).
Anlamlı farklılığın hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek için LSD (Least Significant Test) testi yapılmıştır. Sonuçta, 0-5 yıl olanlar ile diğer iki grup arasında, 6-10 yıl olanlar ile 11 yıl ve üzeri olanlar arasındaki farkların anlamlı olduğu bulunmuştur.
Tablo 5. Futbolda Antrenör İletişim Ölçeğinden Alınan Puanların, Amatör Futbolcuların Spor Yapma Yılına Göre Dağılımı
Spor Yapma
Yılı N X SS F p
0-5 yıl 32 75.00 24.03 6-10 yıl 280 96.37 19.05 11 yıl ve üzeri 232 105.06 17.25
44.084 .000
Tablo 6’daki verilere göre, Futbolda Antrenör İletişim Ölçeğinden alınan puan ortalamalarının, profesyonel futbolcuların aynı antrenörle çalışma sürelerine göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek amacıyla varyans analizi yapılmıştır. Varyans analizi sonucunda, iletişim düzeylerinin futbolcuların aynı antrenörle çalışma sürelerine göre farklılaştığı saptanmıştır (F2-229=13.433, p<0.001). Anlamlı farklılığın hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek için LSD (Least Significant Test) testi yapılmıştır.
Sonuçta, 0-2 yıl olanlar ile diğer iki grup arasındaki farkın anlamlı olduğu bulunmuştur. Futbolda Antrenör İletişim Ölçeğinden alınan puan ortalamalarının, amatör futbolcuların aynı antrenörle çalışma sürelerine göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek amacıyla varyans analizi yapılmıştır.
Varyans analizi sonucunda, iletişim düzeylerinin futbolcuların aynı antrenörle çalışma sürelerine göre farklılaşmadığı saptanmıştır (F2-541=1.506, p>0.05).
Tablo 6. Futbolda Antrenör İletişim Ölçeğinden Alınan Puanların, Futbolcuların Aynı Antrenörle Çalışma Süresine Göre Dağılımı
Statü Aynı Antrenörle
Çalışma Süresi N X SS F p
0-2 yıl 196 107.07 18.01
3-5 yıl 28 123.43 11.31
Profesyonel
6 yıl ve üzeri 8 122.00 2.13
13.433 .000
0-2 yıl 416 98.88 18.45
3-5 yıl 88 100.82 25.64
Amatör
6 yıl ve üzeri 40 104.20 19.71
1.506 .223
TARTIŞMA
Statü farklılığına göre futbolcuların antrenörle olan iletişim düzeylerine baktığımızda profesyonel futbolcular lehine istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık saptanmıştır (p<0.001). Profesyonel futbolcuların puan ortalaması, amatör futbolcuların puan ortalamasından daha yüksek bulunmuştur (Tablo 1). Antrenör iletişim ölçeğinden alınabilecek en yüksek puanın 140, en düşük puanın 28 olduğu dikkate alınırsa çalışmada yer alan futbolcuların antrenörleriyle iletişim düzeylerinin yüksek olduğu söylenebilir. Yılmaz’da (18) çalışmasında genel olarak futbolcuların iletişim düzeylerini yüksek bulduğunu belirtmiştir. Bu bulgu çalışmamızla paralellik arz etmektedir.
Futbolcuların iletişim ölçeğinden elde ettikleri puanlar statü farklılığına göre değerlendirildiğinde, iletişim düzeyleri futbolcuların statülerine paralel olarak artış göstermektedir. Profesyonel futbolcuların antrenörleri ile olan iletişim düzeylerinin amatör futbolcularınkinden yüksek çıkması, profesyonel ligde sporculuk ve antrenörlük yapan bireylerin yaptıkları işin ehemmiyeti açısından birbirleriyle iletişim kurmada daha dikkatli davranmalarından kaynaklanabilir. Bu bakımdan antrenörle olan iletişim düzeyinde, hem antrenör hem sporcu açısından bulundukları statünün bir etken olduğu söylenebilir.
Amaçlanan hedeflerin uygunluğu ve aktiviteye katılım nedenlerinin de çalışma sonucunu etkileyebileceği söylenebilir. Çünkü, uygun amaçlar belirlemenin güdülenmeyi arttırabileceği belirtilmektedir. Bununla beraber başarılı sporcuların başarısız sporculara oranla daha gerçekçi ve uygun amaçlar belirledikleri tespit edilmiştir (19).
Ayrıca uygun amaç belirlemenin kendine güveni arttırdığı ve sosyal ilişkileri geliştirdiği belirtilmektedir (10). Bu bağlamda farklı statüye sahip sporcuların amaç ve hedef farklılıklarının da değişebileceği düşünülür ise antrenörle iletişim düzeylerinin de farklılaşması beklenir.
Çalışmaya katılan profesyonel futbolcuların yaş ortalaması amatör futbolcuların yaş ortalamasından daha yüksek olması, profesyonel futbolcuların
iletişim düzeylerinin yüksek çıkmasını desteklemektedir. Turiel, yaşları yüksek olan öğrencilerin diğerlerine göre belirgin olarak iletişim becerilerinin de yüksek olduğunu belirtmiştir (16).
Profesyonel futbolcuların öğrenim durumlarına göre antrenörle iletişim düzeyleri arasında yükseklisans/doktora olanlar lehine istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık saptanmıştır (p<0.001). Buna göre öğrenim durumu yüksek lisans/doktora olanların ortalaması diğerlerine göre daha yüksek iken, ilköğretim olanların ortalaması en düşüktür (Tablo 2).
Elde edilen bulgulardan hareketle, profesyonel futbolcuların öğrenim durumu arttıkça antrenörle olan iletişim düzeylerinin de arttığı söylenebilir.
Amatör futbolcuların öğrenim durumlarına göre antrenörle iletişim düzeyleri arasında yüksekokul/fakülte olanlar lehine istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık saptanmıştır (p<0.01). Buna göre öğrenim durumu yüksekokul/fakülte olanların ortalaması, öğrenim durumu lise ve ilköğretim olanların ortalamasından daha yüksek olarak tespit edilmiştir. En düşük ortalamanın ise ilköğretim düzeyinde olanlarda olduğu görülmektedir (Tablo 2).
Bu bulgulara dayanarak amatör erkek futbolcuların öğrenim durumu arttıkça antrenörle olan iletişim düzeylerinin de arttığı söylenebilir.
Çalışmada elde edilen bulgular ışığında, profesyonel ve amatör futbolcuların öğrenim durumları arttıkça, antrenörle olan iletişim düzeylerinin de arttığı görülmektedir. Buradan hareketle futbolcuların öğrenim durumlarının, futbolcu ve antrenör arasında pozitif iletişim sağlamada önemli bir etken olduğu söylenebilir.
Araştırma bulgularına göre, iki statüde ve değişkenler arasında, istatistiksel olarak tespit edilen anlamlı farklılığı destekleyecek pozitif veya negatif dayanak ilgili literatürde bulunamamıştır. Bu nedenle, herhangi bir karşılaştırma yapılamamıştır.
Profesyonel futbolcularda medeni durum değişkenine göre antrenörle iletişim düzeylerinde evli olanlar lehine anlamlı farklılığa rastlanmıştır (p<0.05).
Evli olanların ortalaması, bekar olanların ortalamasından daha yüksek olarak tespit edilmiştir (Tablo 13). Amatör futbolcuların medeni durum
değişkenine göre antrenörle iletişim düzeyleri arasında da evli olanlar lehine anlamlı farklılığa rastlanmıştır (p<0.05). Diğer bir ifade ile evli olan amatör futbolcuların ortalaması, bekar olanların ortalamasından yüksek bulunmuştur (Tablo 3). Her iki statüde de, evlilerin iletişim düzeylerinin, bekarlardan yüksek çıkması, evli olan bireylerin sosyal ilişki kurmada, karşısındakini anlama ve yorumlamada daha başarılı olmalarına bağlanabilir.
Futbolcuların medeni durum değişkenine göre antrenörleriyle olan iletişim düzeylerinde tespit edilen evli sporcular lehine anlamlı farklılığı destekleyecek pozitif veya negatif dayanak, ilgili literatürde bulunmamıştır. Bu nedenle, herhangi bir karşılaştırma yapılamamıştır.
Profesyonel futbolcuların spor yapma yılı değişkenine göre iletişim düzeyinde 11 yıl ve üzeri olanlar lehine anlamlı farklılığa rastlanmıştır (p<0.05). Buna göre spor yapma yılı 11 yıl ve üzerinde olanların ortalaması, spor yapma yılı 6-10 yıl olanların ortalamasından yüksek olarak tespit edilmiştir (Tablo 4). Amatör futbolcuların spor yapma yılı değişkenine göre antrenörle iletişim düzeylerinde 11 yıl ve üzeri olanlar lehine anlamlı farklılık saptanmıştır (p<0.001). Buna göre spor yapma yılı 11 yıl ve üzerinde olanların ortalaması, diğerlerinden daha yüksek bulunmuştur (Tablo 5).
Çalışmada elde edilen bulgular profesyonel ve amatör futbolcuların spor yapma yılları arttıkça antrenörle olan iletişim düzeylerinin de arttığını göstermektedir. Bu sonuç tecrübeli sporcuların antrenörleriyle kurdukları ilişkilerin daha olumlu olmasından kaynaklanabilir.
Profesyonel futbolcuların aynı antrenörle çalışma sürelerine göre iletişim düzeylerine bakıldığında, 3-5 yıl olanlar lehine istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık saptanmıştır ( p<0.001). Aynı antrenörle çalışma süresi 0-2 yıl olanların ortalaması, 3-5 yıl olanların ortalamasından daha düşüktür (Tablo 6). Elde edilen bulgulara bakıldığında aynı antrenörle çalışma süresinin artmasıyla iletişim düzeyinde de belirgin bir artış görülmektedir. Ancak Yılmaz (18) aynı antrenörle çalışma süresine göre 5 yıl ve üzeri süredir çalışanların ortalamasını 3 yıl ve altı süredir çalışanlara göre daha düşük bulmuştur.
Farklılığın çalışmaya katılan futbolcuların veya antrenörün kişilik özelliklerinden kaynaklanabileceğini belirtmiştir18. Bu bulgu çalışmadan elde edilen bulgular ile tezatlık göstermektedir
Profesyonel seviyede çalışan antrenörlerin takım değiştirdiklerinde eski sporcular arasından oyunculuklarını beğendikleri ve ilişkilerinin iyi olduğu sporcuları da yeni gittikleri takıma götürdükleri görülmektedir. Bu noktada her iki tarafında çıkarları söz konusudur ve futbolcuların aynı antrenörle çalışma süresi bu şekilde
artabilmektedir. Antrenörle çalışma süresinin yüksek olması, sporcunun antrenörünü yakından ve daha iyi tanıması, tepkilerini heyecanlarını ve sevinçlerini, başarı ve başarısızlıklarında antrenörünün sergileyeceği davranışları bilmesi demektir. Bu sebeple profesyonel seviyede aynı antrenörle çalışma süresi artan sporcuların iletişim düzeylerinin de artması doğal bir sonuç olarak görülebilir. Elde edilen bulgular ışığında profesyonel futbolcuların uzun süre aynı antrenörle çalışmalarının, futbolcu ve antrenör arasında pozitif iletişim sağlamada önemli bir etken olduğu söylenebilir.
Sportif performansın yükseltilebilmesi için gerekli olan psikolojik özellikler ile kişisel ortak özelliklerin birbirleriyle yakın ilişkili olduğu ve birbiriyle etkileşimde bulunarak sportif başarının düzeyine etki yaptığı söylenebilir. Bu çalışmada incelenen değişkenler süreklilik gösteren, kişilik özellikleri ile işlev kazanan parametrelerdir. Bu özellikler tek başına performansı etkileyemeyeceği için birlikte ele alınarak incelenmesinin gerekli olacağı düşünülmektedir. Ayrıca gerek antrenör ve sporcu seçiminde gerekse performansın kontrolünde önem kazanan bu parametrelerin şartlara ve ortama göre değişim gösteren farklı psikolojik durumlardan da etkilenebileceği söylenebilir.
Sonuç olarak, sporcu performansının artmasında önemli etken olduğu düşünülen, antrenör-sporcu iletişim düzeyinin belirlenmesi amacıyla yapılan bu çalışmada; futbolcuların bulundukları statüye göre antrenörleriyle olan iletişim düzeyleri arasında anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Aynı şekilde statü farklılığına göre spor yapma yılları, antrenörle çalışma süresi, medeni durum ve öğrenim durumu gibi değişkenler ile iletişim düzeyleri arasında da anlamlı ilişkilere rastlanmıştır.
KAYNAKLAR
1. Abakay U, Kuru E. Coach Communication Scale in Football a Study of Validity and Reliablity. Ovidius University Annals Series Physical Education and Sport, Science Movement and Health, 2009; 9(1): 183–186,
2. Atalay A. Spor Gazeteciliği. 1. Baskı. İstanbul: Filiz Kitapevi Yayını, 1998: 33.
3. Baltaş Z, Baltaş A. Bedenin Dili. 27.Basım. İstanbul: Remzi Kitap Evi Yayını; 2000.
4. Cengiz R. İletişim. İstanbul: Türkiye Futbol Federasyonu Futbol Eğitim Yayınları, 2009; (2): 45.
5. Erkuş A. Bilimsel Araştırma Sarmalı. 1.Baskı. Ankara:
Seçkin Yayınları; 2005; 123.
6. Göğer İ. İletişim ve İletişim Teknikleri. Ankara: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı Yayınları; 1995.
7. Güven A. Ansiklopedik Spor Dünyası. 4.Cilt. İstanbul:
Serhat Yayınları; 1982.
8. Güven Ö. 12-16 Yaş Grubu Sporcuların Müsabaka Motivasyonu ve Antrenör Davranışları Konusunda Karşılaştıkları Bazı Sorunlar. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 1996; 1(1): 29–40.
9. Harter S. Effectance Motivation Reconsidered. Human Development. 1978; 21(1): 34–64.
10. Jones G, Hardy L. Stress and Performance in Sport.
England: Wiley Publishers; 1997.
11. Karagöz Y, Ekici S. Sosyal Bilimlerde Yapılan Uygulamalı Araştırmalarda Kullanılan İstatistiksel Teknikler ve Ölçekler. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Dergisi. 2004: 5(1); 25-43.
12. Lazar J. İletişim Bilimi. Çev: Anık C. 1.Baskı. Ankara.
Vadi Yayınları; 2001.
13. Martens R. Başarılı Antrenörlük. Çev: Tuncer Büyükonat. 2.Baskı. İstanbul: Beyaz Yayıncılık; 1998.
14. Özkök E. İletişim Kuralları Açısından Kitlelerin Çözülüşü.
1.Baskı. Ankara: Tan Yayınları; 1985.
15. Treasure DC. Perceptions of the Motivational Climate and Elemantry School Childern’s Cognitive and Affective Response, Journal of Sport & Exercise Psychology. 1997; 19(3): 278-290.
16. Turiel J. Communications Skills, Socio-Economical Status and Age. İnformation Analysis Journal. 1983;
11(9); 34-37.
17. White R, Lippitt R. Leader Behaviour and Member Reaction in Three Social Climates, Group Dynamics. USA:
Newyork-Harper & Row; 1968.
18. Yılmaz İ. Sporcu Algıları Çerçevesinde Farklı Spor Branşlarındaki Antrenörlerin Liderlik Davranış Analizleri ve İletişim Beceri Düzeyleri. Doktora tezi.
Ankara: Gazi Üniversitesi. 2008.
19. Yurdakul R. Büyükçekmece İlçesi Orta Öğretim Kurumları Yöneticilerinin Liderlik Özelliklerinin Çalışanların Motivasyonlarına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Beykent Üniversitesi. 2007.
