Yayınevi sertifika no: 14452 Yayın no: 205
BİR SORUM VAR– NASIL ? Genel yayın yönetmeni: Ergün Ür İç düzen: Durmuş Yalman Kapak çizimi: Gülşen Arslan
İsbn: 978 605 4965 50 2 1. Baskı: Nisan, 2015
Copyright © Uğurböceği Yayınları, 2015
Bu eserin tüm yayın hakları, 14452 sertifika numaralı, ZAFER BASIN YAYIN TURİZM VE BİLG.ÜRÜN SAN.TİC.LTD.ŞTİ. ye aittir.
Eserde yer alan metin ve resimlerin ZAFER BASIN YAYIN TURİZM VE BİLG.ÜRÜN SAN.TİC.LTD.ŞTİ.’ nin önceden yazılı izni olmaksızın, elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılması, yayınlanması ve depolanması yasaktır.
Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun (FSEK)in, 21,22, ve 23. maddelerine göre bu eserin işleme,çoğaltma ve yayma hakkı 14452 sertifika numaralı ZAFER BASIN YAYIN TURİZM VE BİLG.ÜRÜN SAN.TİC.LTD.ŞTİ. tarafından, yazılı bir izinle 27414 sertifika numaralı Ares Yayıncılık Kağıt ve Matbaa Rek. Hiz. San.Tic. Ltd. Şti. ne verilmiştir.
Uğurböceği Yayınları, Zafer Yayın Grubu’nun bir kuruluşudur.
Talatpaşa mah. İmrahor cad. Terasevler Sitesi No:1-A Kağıthane /İstanbul Tel: (0 212) 446 21 00 Faks: (0 212) 446 01 39
www.zafer.com / zafer@zafer.com
twitter.com/zaferyayinlari - facebook.com/zaferyayinlari
BASKI VE CİLT: Erkam Yayın Sanayi ve Ticaret A.Ş.
İkitelli O.S.B. Mah. Atatürk Bulvarı Haseyad 1.Kısım No: 60/13 C Başakşehir/İstanbul Tel: 0212 671 07 07 MATBAA SERTİFİKA NO: 19891
Mehmet Yaşar
Resimleyen: Gülşen Arslan
M E H M E T YA Ş A R 1973'de İstanbul'da doğdu.
İlk ve Orta öğrenimini aynı şehirde tamamladı.
1996 yılında İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Kimya Bölümü’nü bitirdi.
Çeşitli kurumlarda eğitimci olarak çalıştı.
1999'da kızının doğumuyla birlikte çocuk merkezli çalışmalara yöneldi. Bu çerçevede bir arkadaş grubuyla iki yıl boyunca çocuk hikâyeleri üzerine çalıştı.
1999 yılında çocuklara yönelik radyo programcılığına başladı. Bu tarihten itibaren Türkiye radyolarının en uzun soluklu çocuk programı 'Tahterevalli'nin yapım ve sunuculuğunu üstlendi.
2006 yılı itibariyle başladığı İstanbul 'Bizim Radyo'nun Genel Yayın Yönet- menliği görevine devam ediyor.
2011'de çocuk alanında çalışan uzman arkadaşlarıyla Pedagoji Derneği'nin kuruluşunda görev aldı ve derneğin Yönetim Kurulu Üyeliğini üstlendi.
2013 yılında ise Türkiye’nin en yaşlı çocuk dergisi ‘Can Kardeş’in Genel Yayın Yönetmenliği'ni yaptı.
Mehmet Yaşar, Popüler Bilim Serisi olarak hazırlanan 'Bir Sorum Var- Neden' kitabının da yazarıdır.
Yazar, evli ve Eslem'in babasıdır.
(yasarmehmed@hotmail.com)
İçimdeki Sorular
Sunuş ...7
Arılar Bal Yapar, Ama NASIL ? ...13
Bu Kovan, Arı Kaynıyor ...18
Nektar Toplama Ekipleri, Görev Başına! ...26
Benden de Meraklısına Uçan Bal Fabrikaları: Arılar ...39
Susadığımızı NASIL Anlarız? ...43
Alt Tarafı Dedem Susadı, Bu Panik de Nedir? ...50
Çok Şaşırtıcı! Bu Hormonlar Yolunu Şaşırmıyor ....58
Benden de Meraklısına Hormonların Büyük Şefi: Hipofiz Bezi ...61
Sivrisinekler, İnsanı ve Damarları NASIL Buluyor? ..65
En Sivri Operasyon ...72
Sivrisineklere Bu Kadar Şeyi Kim Öğretti? ...77
Benden de Meraklısına Sessiz Sondaj Ustaları: Sivrisinekler ...83
Bir Yerimiz Kanadığında Kan NASIL Durur? ...89
Devriye Gezen Trombosit Ekipleri ...94
Dayıoğlundan Harika Bir İş: Pıhtılaşma ...102
Benden de Meraklısına Vücudumuzdaki Muhteşem Koruma: Pıhtılaşma ...107
Dalından Koparılıp, Suya Konan Çiçekler NASIL Yaşar? ...111
Ne Acayip Fabrika ...116
Kendin Pişir, Kendin Ye ...125
Benden de Meraklısına Fotosentez Fabrikaları: Yapraklar ...133
Sabun Kirleri NASIL Temizler? ...137
Su, Tek Başına Kirleri Temizleyemez ...146
Benden de Meraklısına Suya Sabuna Dokun; Çünkü Temizlenmek Güzeldir ...153
Sunuş
7
İşte yine Can'ın heyecan dolu maceraları ile karşı karşıyayız.
'Bir Sorum Var-NEDEN' kitabını okuyanlar, Mu- cize Kâşifi Can'ın çılgın sorularından çok şeyler öğrenmişti.
O, dedesinin köyünde gördüğü şeylerin neden- lerini araştırmış ve macera dolu mikro âlemlerde dolaşmıştı. Gözle göremediğimiz mikro âlemlerin harika işlerini, Can'ın yaşadıklarından öğrenmiştik.
Onunla birlikte biz de yaratılmış olan şeylerdeki harikalıkları keşfetmiştik.
Peki, kâşifler hiç boş durur mu? Elbette durmaz.
Bizim Can da durmadı ve sormaya devam etti. Yine dedesinin köyünde karşısına çok ilginç şeyler çıktı.
O, bu sefer 'NASIL' sorularının peşine düştü. Ve yine her sorusuna cevabı, olay yerinde yani mikro âlemde buldu.
Gerçekten.de.Can,.sorularının.peşinde.koşmaktan hiç korkmuyor. Biliyorum ki, sen de onun kadar korkusuzsun. Nereden mi biliyorum? Şu an bu kitabı elinde tutuyor ve bu satırları okuyor olmandan biliyo- rum tabii ki...
Şu koca dünyada neler olup bittiğini merak ediyor ve çılgın sorularına cevap arıyorsan 'Bir Sorum Var- NASIL' kitabı tam sana göre.
Sen de bir mucize kâşifi olabilir, gizemli ve maceralı dünyaların sırlarını keşfedebilirsin.
Haydi, ne duruyorsun?
Çevir şimdi sayfaları...
Yine heyecan dolu bir macera seni bekliyor.
MEHMET YAŞAR
8
“İlim hazinedir.
Anahtarı ise sualdir (soru sormaktır).”
Hadis-i Şerif
Büyük bir bilim adamına başarısındaki sırrın ne olduğunu sormuşlar;
“Annem” demiş ve devam etmiş;
“Bütün anneler, çocukları okuldan eve gelince, 'çocuğum, öğ- retmeninin sorduğu sorulara cevap verebildin mi?' diye sorardı.
Benim annemse, 'evladım, bugün okulda güzel bir soru sorabildin mi?' derdi.
İşte benim başarımın sırrı budur.”
13
Arılar Bal Yapar, NASIL?
Vııızzzzz...
Vvıızzz... vvııızzz...
Sabah sabah bu vızıltı da neyin nesi? Git ba- şımdan!
Vvııızzz... Vvıızzzz...
“Can! Haydi oğlum kalk artık, kahvaltı ya- pacağız.”
Uff ya, bir yandan şu vızırtı, bir yandan an- nem. Bir uyutmadılar, gitti.
“Tamam!... Geliyorum!”
14
B i r S o r u m V a r – N a s ı l ?
“Sofraya gelmeden, bahçeden biraz domates getir oğlum!”
“Hemen hallederim baba!”
“Salatalık da getir yavrum!”
“Olur anne!”
Köyde sabahları uyanmayı çok seviyorum.
Sabah serinliği, kuş sesleri, mis gibi bahçe koku- su ve harika sabah kahvaltısı... Bir de bahçeden sebze toplamak, benim en sevdiğim iş... Dede- min bahçesini görseniz siz de bayılırsınız. Aynı pazar yeri gibi, herşey var.
Hay aksi lafa daldım. Acele etmezsem abim benden önce bahçeye dalar, valla. Hemen fırla- mam lâzım yataktan...
“Bizimkine yeter ki bahçeden bir şey getir de.
‘Abimden önce gideceğim’ diye uçacak nere- deyse...”
“Can, kovanların yanından geçerken dikkatli ol yavrum. Arıları ürkütme...”
15
“Ahhhh!!!”
“Hay Allah! Bizim arılar, Can’ı soktu anlaşılan.
Bi koşu bakıverelim, ne olmuş bizim kerataya?.”
“Dedeeee! Burnum, burnumm!...”
“Geldik, Can. Elini çek bakalım yüzünden, ne olmuş benim torunuma bir bakayım.”
“Dede, burnum çok acıyor!...”
“Hımm, anlaşılan benim arılar, tam burun
16
deliğinden öpmüşler seni.”
“Ne öpmesi dede! Soktu beni, soktuuu...
Aahhh!!”
“Bence sokarak öpmüş, dede.”
“Abi, git başımdan! Seni de sokarlarsa görür- sün gününü.”
“Oğlum, kardeşinle dalga geçme. Baksa- na adamı tam yerinden şişlemişler zaten. Heh he....”
17
B i r S o r u m V a r – N a s ı l ?
“Baba ya! Zaten canım yanıyor, sen de dalga geçiyorsun. Dede, bir şey de şunlara!...”
“Tamam Can, şimdi geçecek yavrum. Önce bir bakalım, iğnesini görebilecek miyiz? Çıka- rabilirsek iğneyi canın daha az yanar. Olmadı, çamur süreriz, o da acıyı biraz hafifletir.”
“Dede, gerçekten de burun deliğimden mi sokmuşlar? Çok acıyor burnum!”
“Burun deliğinin kenarından sokmuşlar, Can. Hep derim ya, arı kovanlarının yanından dikkatli geçmelisin diye. Koştuğun için ürkmüş olmalılar. Allah’tan kovanın hepsi harekete geç- memiş. Bu kovanda elli bine yakın arı olabilir.
Düşünsene, hepsi birden seni öpmeye kalksay- dı, daha da fena olabilirdi. Bence haline şükret- melisin.”
“Burnumun acısı azalmaya başladı, dede.
Dokununca fazla acımıyor.”
“Biraz daha dayan, tamamen geçecek inşal- lah. Bu arada, istersen kahvaltıdan sonra kovanı
18
B i r S o r u m V a r – N a s ı l ?
açalım. Bakalım ne kadar bal yapmışlar. Hem merak ettiğin kovanın içini de görmüş olursun.”
“Olur, dede.”
“O zaman doğru kahvaltıya...”
Bu kovan, arı kaynıyor
Köyde insanın başına böyle şeyler gelebiliyor.
Sabah sabah arı beni şişledi, ama olsun. Acısı yavaş yavaş geçti zaten. Hem dedemle kovanı açmak için sabırsızlanıyorum. Kahvaltı bittiğine göre dedemle birazdan açarız kovanları. Dedem nereye gitti, az önce buralardaydı.
“Geldim Can, geldim. Şu kıyafetleri giyelim de kovanların yanına gidelim. Şu körüğü de ala- lım, bize lâzım olacak.”
“Ne garip kıyafet bunlar, dede. Astronot elbi- sesi gibi. Çok komikmiş...”
“Komik ama bu kıyafetler olmadan kovanı açmaya kalkarsak, seni şişleyen arıdan 30-40 bin tanesi daha gelir, bizi bir güzel şişler. Sanırım bu
19
kadar arı öpücüğünü bir arada istemezsin.”
“Yoook, istemem. Zaten hâlâ burnum zonk- luyor...”
“O zaman bana yardım et, biraz ateş yakalım.”
“Ateş mi? Neden? Mangal mı yapacağız yoksa?”
“Sabah sabah canın mangal mı çekti köfte- hor? Merak etme, mangal işini akşamüstü halle- deriz. Ateşi, arılar için yakacağız.”
20
Eyvah, dedem çıldırdı. Hiç belli etmedi ama arılara çok kızdı galiba. Beni çok sevdiğini bili- yordum. Bu kadarı da çılgınlık bence. Onu dur- durmam lâzım.
“Bir arı beni soktu diye, bütün arıları yakma- yacaksın herhalde?”
“Bunu da nereden çıkardın, Can? Bu ateşi, körük için yakacağız. Ateşin dumanıyla da arı- ları sakinleştireceğiz.”
